Meer dan I love you
Dat Vlaamse, altijd en op elke plaats
PZC
Bolland
Bolland
Letterkundig
Museum geeft
jeugd de ruimte
Orlando Festival
ook in Duitsland
Hollands landschap
in Thyssen-museum
kunst cultuur
18
Bekentenissen
van een
reactionair
VRIJDAG 15 JULI 1994
Ferdi Bolland (38) maakt
samen met zijn broer Rob
(39) al meer dan twintig jaar
beroepshalve muziek. De
afgelopen jaren hebben zij zich
vooral ontpopt als producers
en componisten van andere
artiesten. Nu, vinden zij
eendrachtig, is het moment
aangebroken om als duo
Bolland Bolland
nadrukkelijk naar buiten te
treden. Aan het einde van de
zomer verschijnt een
splinternieuwe cd onder de
titel Pure. Voorafgaand
daaraan is zojuist uitgekomen
de cd-single 'Love somebody
now'. Een via de radio al
veelgehoorde compositie, die
de naam van de gebroeders
Bolland opnieuw in de
hitparade kan doen belanden.
Al is dat niet de belangrijkste
drijfveer. „Een hit is geen doel
op zichzelf, we willen gewoon
weer zelf muziek maken en
bewijzen, dat we de kunst niet
hebben verleerd."
Ze hebben er heel duidelijk zin
in, al zijn Rob en Ferdi Bolland
niet van zins met een band langs
tochtige zalen of jeugdhonken te
trekken. „We spelen met enkele
bevriende muzikanten ter promo
tie van onze nieuwe cd. En dan zijn
het vooral radioprogramma's,
waarin we onze opwachting ma
ken. Zoals onlangs Leidsekade Li
ve van de KRO. Verrukkelijk om te
doen. Dat live-element hebben we
best een beetje gemist. Maar om
nu meteen met een band op tour
nee gaan, nee daar zijn we niet op
uit. Daarvoor ontbreekt ons ook de
tijd. We moeten onze aandacht
over veel verschillende projekten
verdelen."
Rob en Ferdi Bolland hebben de
afgelopen maanden liedjes ge
schreven voor hun binnenkort in
grote delen van Europa en wellicht
Amerika uit te brengen cd Pure.
De titel verraadt veel van de in
houd. Want de Bollands zijn terug
gekeerd naar de basis van hun mu
ziek: herkenbare zang en eerlijke
gitaarpartijen. Ferdi Bolland: „We
hebben in onze produkties met an
dere artiesten veel gewerkt met
synthesizers en andere technische
hoogstandjes. Daar zijn we in onze
eigen studio voortdurend mee aan
het experimenteren, maar voor on
szelf stond vast: terug naar onze
roots. Terug naar de oorspronke
lijkheid van de muziek. Die heb
ben we willen vastleggen op Pure."
Drie jaar geleden verscheen de
laatste cd van Rob en Ferdi Bol
land. Voor de nummers, die daarop
te horen zijn, lieten de gebroeders
zich inspireren door internationale
filmmuziek. De meeste tijd inves
teerden zij de afgelopen jaren niet
in hun eigen muziek, maar in die
van andere artiesten. Vanuit hun
eigen opnamestudio in Blaricum
werken zij energiek aan nieuw en
oud talent.
Ferdi: „We werken met veel ver
schillende artiesten samen en ko
men op die manier in aanraking
met sterk uiteenlopende muziek
stijlen. Van Falco tot Status Quo,
van Samantha Fox tot Ian Gil-
lan." Gillan, de zanger van de le
gendarische rockgroep Deep Pur
ple, trad onlangs weer in Neder
land op. En Rob en Ferdi Bolland
waren van de partij. Ferdi Bolland
heeft zich prima geamuseerd. „Er
is sprake van een neue Welle met
oud-gedienden uit de popmuziek.
Groepen, die in de jaren zestig en
zeventig een miljoenenpubliek
aan zich wisten te binden, komen
krachtig terug en boeken opnieuw
succes. Het concert van Deep Pur
ple in Den Bosch was uitermate in
spirerend. Aerosmith is ook zo'n
band, die al decennia bestaat en
opnieuw een top of the bill act is.
Het zijn 50-plussers, die nog altijd
hun partijtje meeblazen. En hoe!
Trouwens, eerlijk gezegd worden
ook wij een jaartje ouder."
In 1972 maakten Rob en Ferdi Bol
land als pubers hun debuut met
het door henzelf geschreven num
mer 'Summer of '71'. Destijds tra
den ze ermee op in de Vuist van
Willem Duys en die introductie
naar het grote publiek toe effende
het pad naar een ongekende popu
lariteit. In korte tijd vestigden de
Bollands hun naam en om de ha
verklap dook die naam op in de hit
parade. Klinkende titels uit die ja
ren zijn 'Wait for the sun', 'Mexico',
'I can't say goodbye' en 'The last
apache'. Ook in het buitenland wa
ren Rob en Ferdi Bolland graag ge
ziene gasten. Ze reisden over de he
le wereld.
Eind jaren zeventig begonnen ze
ook voor andere artiesten num
mers te schrijven en dat legde hen
geen windeieren. Met de Oostenrij
ke zanger Falco en zijn 'Rock me
Amadeus' vergaarden zij interna
tionale roem. Tot op de dag van
daag zetten de gebroeders Bolland
hun creativiteit en muzikaliteit in
voor anderen én op gezette tijden,
zoals nu, maken ze even tijd vrij
voor zichzelf.
„Reizen heeft ons altijd getrokken.
Alleen hebben we er de laatste ja
ren minder tijd voor gehad. En
Rob heeft een gezin. Ja, dan ben je
ook wat meer aan huis gebonden.
Maar als onze nieuwe cd Pure in
ternationaal aanslaat, dan pakken
we snel onze koffers weer om ons
geesteskind waar dan ook ter we
reld te promoten."
De zestien nummers op Pure zijn
bijna allemaal door Rob en Ferdi
geschreven. Op 'Crying in the rain'
na. Dit nummer van de Everly Bro
thers hebben zij als een eerbetoon
aan hun Amerikaanse vakbroe
ders opgenomen. „Don en Phil zijn
onze jeugdhelden. Hun muziek
heeft ons destijds geïnspireerd. Wij
vonden dat we zoveel jaar later wel
iets mochten terugdoen. Daarom
hebben we één nummer van hen
opgenomen."
Thematiek
Wat de thematiek voor hun num
mers betreft kiezen Rob en Ferdi
Bolland niet louter voor simpele
liefdesteksten, maar ook voor on
derwerpen met inhoud. Zoals uit
het nummer 'Kevorkians ma
chine' blijkt, waarin zij verhalen
over de omstreden praktijk van de
Amerikaanse dokter Jack Kevor
kian die terminale patiënten helpt
euthanasie te plegen met behulp
van een door hemzelf ontworpen
machine. Een ander nummer, 'The
good die young', beschrijft de gla
mour van Hollywood, waarbij jon
ge acteurs die opeens wereldbe
roemd worden ten onder gaan aan
drugs of zelfmoord plegen omdat
ze het succes niet aankunnen. Fer
di Bolland over de keuze van dit
soort onderwerpen voor liedjes:
„Teksten moeten een lading heb
ben. Ze moeten ergens over gaan. I
love you is prachtig, maar wat ons
betreft is er meer in het leven,
waarover we willen zingen. We
hebben geen pretenties in de zin,
dat we de wereld willen verbete
ren, maar we willen wel enige diep
gang in onze teksten aanbrengen.
Aan oppervlakkigheid hebben wij
een broertje dood."
Rob en Ferdi zijn onstuimig in de
weer om nieuwe sterren te lance
ren. Eigen ontdekkingen, zoals de
veelbelovende Nederlandse zange
res Goddess, die opereert in het
danee-circuit. Van haar komt bin
nenkort een door de gebroeders ge
produceerde cd uit, waarvoor ook
in de Verenigde Staten grote be
langstelling bestaat. Een andere
artiest, die zij koesteren, is de Nige-
riaanse zanger Ahmex. Ook hij be
weegt zich in het dance-genre en
zijn nieuwe plaat komt binnen af
zienbare tijd in maar liefst vijfen
dertig landen tegelijk uit. De Bol
lands pakken de zaken groots aan.
De wereld is hun werkterrein. Dat
ondervonden ze tien jaar geleden,
toen de Engelse rockgroep Status
Quo hun liedje 'You're in the army
now' opnam. Het werd een wereld
wijd succes.
Job Boot
Na zijn succesvolle boeken Het
Belgisch labyrint. Arm Brussel
en enkele voortreffelijke
poëziebundels heeft Geert van
Istendael (46) zijn columns en
stukken, die hij de voorbije jaren
her en der heeft gepubliceerd,
verzameld in Bekentenissen van
een reactionair (uitgeverij Atlas).
„Toen bleek dat Het Belgisch
labyrint vlot werd verkocht, was
dat een signaal om full time
schrijver te worden."
Hij schrijft in zijn nieuwe
boek, een bundeling van
stukken die hij de afgelopen ja
ren in kranten en tijdschriften
bundelde, over de vroegere DDR,
Berlijn, architectuur, poëzie, het
principe van de vrije markt, het
openbaar vervoer en zijn afkeer
van de katholieke kerk.
Zijn ouders waren rooms, hij is
helemaal niets. Is er dan geen en
kel religieus gevoel in hem aan
wezig?
Van Istendael: „Het verlies van
mijn geloof in het christendom is
een langzaam proces geweest.
Het is eigenlijk allemaal begon
nen op het gymnasium, toen de
leraar godsdienst zei dat twijfel
was toegestaan, evenwel op voor
waarde dat je naar het ware ge
loof terugkeert. Dat vond ik toen
geen eerlijke houding, ik vond
dat op die manier mijn mond
werd gesnoerd. Er zat dus niets
anders meer op dan de oude ge
waden af te leggen."
- Ben je sindsdien een papen
vreter geworden?
Van Istendael: „Ik vind dat abso
luut geen scheldwoord als ik het
machtsinstituut kerk in ogen
schouw neem. Dat wil evenwel
niet zeggen dat ik totaal niet reli
gieus ben. Net zoals Hugo Claus
heb ik groot respect voor het reli
gieuze, als algemene noemer
voor al die onbeantwoorde vra
gen."
- In één van de stukken die je in
dit boek hebt gebundeld, schrijf
je openlijk dat je vast plakt aan
je geboortegrond. Een typisch
Vlaams kenmerk?
Van Istendael: „Zelfs als ik in
New York zou wonen, zou ik on
getwijfeld dat Vlaamse blijven
meedragen. Ik zie absoluut geen
enkele tegenstelling tussen het
universele en het aan je geboorte
grond gebonden zijn. Beide zijn
uiteindelijk complementair en
kunnen verrijkend werken."
Aanstellerig
- De combinatie tussen moraal,
economie en de fetisj-gezondheid
hindert je buitenmate?
Van Istendael: „Dat is zo. Ik heb
daarover nogal uitvoerig ge
schreven in 'Van leven ga je
dood', een stuk waarin ik me af
zet tegen de aanstellerige toon
van de anti-rookmissionarissen,
Ik blijf ervan overtuigd dat au
to's veel gevaarlijker zijn voor de
gezondheid en het milieu. Ga
maar eens na hoeveel duizenden
mensen elk jaar sterven door
auto-ongevallen. Kortom, er zijn
in mijn en uw leven veel ergere
dingen dan een sigaartje of een
pijp. Vandaar dat de illusie van
het zuivere leven het ware leven
dood drukt. Het leven kun je nu
eenmaal niet beheersen. Met of
zonder alcohol, auto's of wapens,
met of zonder sigaren, aan het le
ven gaat iedereen vroeg of laat
kapot."
- Waarom ben je ervan over
tuigd dal het heilige principe van
de vrije markt zulke grote en
platte belangen probeert te
rechtvaardigen?
Van Istendael: „Luister, ik heb er
niets op tegen dat er winst wordt
gemaakt of dat iemand rijk word,
maar waar kun je je momenteel
nog onttrekken aan de alomte
genwoordige godheid Markt? Al
les is tegenwoordig Markt. Dat
wijs ik af, want de rigoureuze ma
nier waarop dit marktprincipe
wordt toegepast leidt tot heel
wat ellende bij kleine mensen.
Bedrijven moeten kapot, duizen
den mensen worden werkloos
omdat het principe van de vrije
markt moet kunnen spelen. Dat
is toch onzin? Dat principe werkt
nu eenmaal niet, maar wordt in
Ik mocht schrijven wat ik wilde
over onderwerpen die ik vrij
koos. Toen ik het in een column
over een ingrijpend nieuw sociaal
pact had, werd mijn tekst door de
hoofdredactie geweigerd. Uitein
delijk is dat stuk toen in 'De Mor
gen' verschenen, nadat het eer
der door 'De Standaard' was ge
weigerd. Ik was toen woedend.
Ja, ik heb toen als een kind gerea
geerd omdat ik me soms een jon
getje van veertien voel. Overi
gens vind ik dat de volwassenen
meestal ongelijk hebben."
- De Vlaamse pers is nog altijd
sterk verzuild?
Van Istendael: „Dat is zo. De
meeste Vlaamse kranten blijven
als spreekbuis van bepaalde be
langengroepen fungeren. Dat is
in Nederland nauwelijks het ge
val. De Nederlandse lezersmarkt
is veel groter dan de Vlaamse, de
leescultuur is er anders. Toch
was ik aangenaam verrast toen
uit een recente Amerikaanse stu
die bleek dat de Belgische pers
de meest vrije ter wereld is."
Leesplezier
de eerste plaats in stand gehou
den door degenen die toegang
hebben tot belangrijke beslis
singsorganen. Het gaat om poli
tici, bedrijfsleiders en Europese
commissarissen die elkaar gere
geld zien, met elkaar praten en el
kaar bewieroken. Die lui zijn en
kel op zelfbehoud uit en al even
dogmatisch als de vroegere mar
xisten. Of ik een alternatief heb?
Ja, ik denk datje een beetje tus
sen de verschillende stelsels
moet rommelen. Een gezonde do
sis protectionisme kan tot een
betere oplossing leiden."
Klein kind
- Je werd behoorlijk boos toen
één van je columns voor het blad
Style werd geweigerd. Hierover
schrijf je in je boek dat je je toen
als een klem kind hebt aange
steld en je belachelijk hebt ge
maakt in de ogen van de volwas
senen. Zal je het dan nooit leren?
Van Istendael: „Ik moet toege
ven dat ik toen zeer impulsief heb
gereageerd. Een en ander hield
namelijk verband met eerder ge
maakte afspraken tussen de
hoofdredactie van dat blad en
mezelf. Style was aanvankelijk
een gratis bijvoegsel van Trends,
een Vlaams managersweekblad.
Toen Style ruim een jaar geleden
ook los te koop werd aangebo
den, werd me gevraagd elke
maand een column te schrijven.
-- Het is vooral ergernis die je tot
schrijven aanzet?
Van Istendael: „Ergernis is niet
alleen de motor, ik schrijf even
zeer uit bewondering. Een boek
dat me talloze uren leesplezier
heeft bezorgd zal me bijvoor
beeld tot het schrijven van een
recensie aanzetten. Een slecht
boek daarentegen zwijg ik liever
dood."
- Wat hoop je uiteindelijk met
'Bekentenissen van een reactio
nair' bij de lezer teweeg te breng-
nen?
Van Istendael: „Ik kan alleen
maar hopen dat een heleboel le
zers het niet met me eens zullen
zijn. Ik heb in dit boek mijn visie
op een aantal zaken neergeschre
ven. Soms spreek ik mezelf tegen,
of zullen de lezers andere argu
menten ontwikkelen. Als er over
'Bekentenissen van een reactio
nair' wordt gediscussieerd, heb
ik al heel wat bereikt. Zeker we
ten..."
Karei de Leenheer
Geert van Istendael, Bekentenissen
van een reactionair - uitgeverij Atlas.
Het Letterkundig Museum
in Den Haag wil voortaan
evenveel aandacht geven aan
kinderliteratuur als aan litera
tuur voor volwassenen. Ken
merkend voor deze verande
ring is de opening op 8 decem
ber van het 'Kinderboekenmu
seum'. Dit wordt een grote se-
mi-permanente tentoonstel
ling op het gebied van kinder
en jeugdliteratuur, bestemd
voor kinderen tussen de 8 en 13
jaar.
Het Kinderboekenmuseum
wordt ondergebracht in een ga
lerij met kabinetten, elk gewijd
aan thema's als 'oud en jong',
'verliefd', 'dood' en 'de Tweede
Wereldoorlog'. Naast illustra
ties, boeken en handschriften
van schrijvers kunnen de be
zoekers ook video's kijken. Ver
der worden er twee presenta
ties gehouden over 'Hoe komt
een boek tot stand en 'Het
ontstaan van het schrift'.
Een 'lappendeken' van lite
raire citaten en kunstwerken
met als thema 'lezen' zal de
huid van de tentoonstelling
vormen. Hieraan werken meer
dan 60 kinderboek-illustrato
ren mee, zoals Annette Fienieg,
Wim Hofman en Marit Törnq-
vist. In een straatje met een
kauwgomballenautomaat kan
niet alleen snoep, maar ook een
citaat uit een kinderboek wor
den getrokken. Hier staat te
vens een brievenbus waarin
jonge lezers brieven aan hun fa
voriete schrijver mogen pos
ten.
Het Letterkundig Museum zal
verder actiever worden op het
gebied van de verwerving en
het beheer van nalatenschap
pen en archieven van kinder
boekenschrijvers en -illu
stratoren. In het najaar wordt
in de foyer van het museum een
tentoonstelling gehouden over
Anne de Vries. Volgend voor
jaar wordt het werk van meis
jesboekenillustrator Hans Bor-
rebach in de schijnwerpers ge
zet. (GPD)
Illustratie van Wim Hofman.
foto Lex de Meester
De Nederlandse landschaps
schilderkunst uit de zestiende
en zeventiende eeuw staat in okto
ber centraal in het museum Thys-
sen-Bornemisza in Madrid. Op de
expositie zijn onder meer werken
te zien van Rembrandt, Salomon
van Ruysdael, Jacob van Ruis-
dael, Meindert Hobbema, Jan van
Goyen, Roelandt Savery, Isaias
van de Velde, Gillis van Coninxloo,
Hendrik Avercamp, Jan Both, Ael-
bert Cuyp, Claes Berchem, Jan As-
selijn en Hercules Segers.
Het Amsterdamse Rijksmuseum
heeft drie kunstwerken aan het
Thyssen-museum uitgeleend,
twee van Van Goyen en het schil
derij De stenen brug van Rem
brandt.
De ruim 75 Nederlandse land
schapsschilderijen zijn afkomstig
uit de Thyssen-collectie zelf en een
groot aantal Amerikaanse en Eu
ropese musea. De Zwitserse baron
Hans-Heinrich Thyssen bracht
zijn privé-verzameling kunst in
1992 onder in een nieuw opgericht
museum in Madrid (met depen
dance in Barcelona), dat nu zijn
naam draagt. De verzameling
schilderijen en kunstvoorwerpen
van de baron was de belangrijkste
ter wereld in particulier bezit.
De expositie in Madrid wordt ge
houden onder auspiciën van de
Spaanse Centrale Bank. De orga
nisatoren menen dat de Hollandse
schilderkunst uit de Gouden
Eeuw, met de Spaanse uit hetzelf
de tijdperk, de eerste belangrijke
breuk is met het klassieke ideaal
van de Renaissance. De Hollandse
landschapskunst wordt be
schouwd als een voorganger van
het impressionisme en van de mo
derne schilderkunst.
Volgens W. Houben, medewerker
collectiebeheer van het Rijksmu
seum, zijn op de Madrileense expo
sitie schilderijen van 'hele hoge
kwaliteit' te zien. De Nederlandse
landschapsschilderkunst uit de
zestiende en zeventiende eeuw
geeft een duidelijke ontwikkeling
te zien. Houben: „Aan het einde
van de zestiende eeuw en begin
van de zeventiende eeuw zie je nog
veel bijbelse taferelen in de land
schappen. Geleidelijk aan laat
men het thema religie los. Een gro
te groep Nederlandse schilders
trekt in de zeventiende eeuw naar
Italië en dan zie je typisch Italiaan
se landschapsschilderijen. Dat is
toch een zeer apart onderdeel van
de Nederlandse kunstgeschiede
nis." (ANP)
Grenzen worden overschreden
en nieuwe gebieden worden
verkend tijdens de dertiende editie
van het Orlando Festival, het in
ternationale kamermuziekevene
ment dat zondag in het Wijn-
grachttheater van Kerkrade be
gint. Voor het eerst zullen ook con
certen in het Stadttheater van
Aken worden gegeven (vijf van de
veertien), is er een aparte serie van
drie festivalconcerten in Düren en
wordt ook het gebied van de vocale
kamermuziek ontgonnen. Het
kloppend hart van het festival
blijft abdij Rolduc.
Wat dat laatste betreft is de be
proefde Orlando Festival-formule
gehandhaafd. Voor de lessen van
de amateur-ensembles blijven de
musici die 's avonds de concerten
geven - met aan het hoofd de leden
van het Orlando Kwartet, de spil
van het festival - verantwoorde
lijk, terwijl voor de masterclasses
gerenommeerde docenten werden
aangetrokken: in de eerste week
violist Eli Goren, violist Shmuel
Ashkenasi van het Vermeer Kwar
tet en de leden van het vocaal en
semble Serenata Lirica uit Mün-
chen, in de tweede week Walter Le
vin, voormalig eerste violist van
het La Salle Quartet.
De instrumentale en vocale ka
mermuziek van Johannes Brahms
krijgt speciale aandacht op het Or
lando Festival van dit jaar. Een
tweede thema is de Zuideuropes*
kamermuziek met werken van
Spaanse en Italiaanse compoms-
ten.
Het openingsconcert wordt zon
dagavond gegeven door het Orlan
do Kwartet en Serenata Lui®-
Het in Nederland gevestigd*
strijkkwartet voert het Strijk
kwartet nr. 3 van Schnittke en net
Strijkkwartet in Bes, opus 67 van
Brahms uit, terwijl het vocaal
kwartet - begeleid door pia®j*
Reinild Mees - de Zigeunerlieoo
opus 103 van Brahms en
Trinklieder van Dieter Acker (N
derlandse première) zal uitvoeren-
Jos
Frusch
foto Roland de Bruin
Rob (links) en Ferdi Bolland: We willen bewijzen, dat we de kunst niet verleerd hebben.
Geert van Istendael: Overigens vind ik dat de volwassenen meestal
ongelijk hebben. foto Klaas Koppe
