Ideaal van hecht Europa op
kleine schaal gerealiseerd
Reclamekatten leiden een eeuwig leven
«SS
Attractiepark
)ij Brussel
Expositie
Amsterdam
PZC
ZATERDAG 9 JULI 1994
Mini-Europe, direct grenzend aan
het Atomium in het Brusselse
Bruparck, is een Madurodam-achtige
jcreatie van Thierry Meeus, zoon van
de oprichter van het pretparken
concern Walibi. Attractiepark Mini-
Europe bestaat nu vijf jaar: van hun
ak bezeten maquettebouwers en
gewiekste techneuten hebben er
samen een nederzetting van gemaakt
die niet alleen het ideaal van de
Europese eenwording verkondigt,
maar door allerlei animaties ook
spanning oproept.
Gepuf, gesis, geknor, gerommel, ge
loei. Vlakbij schalt het Wilhelmus uit
2en luidspreker, ginds de Marseillaise.
Rondsuizende treinen, snel stromend wa-
;er, dobberende vrachtschepen. Een
/rachtauto die rakelings langs de rand
/an een havenkade scheurt. Een vulkaan
lie rookt en gromt, een raket die zich
mallend wil losmaken van het aardse ge
woel: je ziet -het allemaal in miniatuur,
maar wie een poosje rondloopt in het
'Brusselse attractiepark Mini-Europe zou
V het haast als echt gaan ervaren.
Je wandelt door een verzameling keurig
op schaal nagemaakte monumenten uit
heel Europa, constateert dat vrijwel ieder
gebouw een fabuleus stukje handwerk is,
maar het bezoek zou erg eentonig worden
als er niet van alles bewoog. Het is alsof
een onzichtbare almacht boven het park
zwevend aan de touwtjes trekt die aller
hande voer- en vaartuigen capriolen laat
uithaleiï. Die almacht is een centrale com
puter, ergens in het hart van het park. Een
brug gaat open, lichten springen op rood
en een juist aankomende auto stopt keu
rig op tijd, een boot passeert en de brug
draait weer dicht. Even verderop jakkert
een glanzende kopie van de TGV opmer
kelijk geruisloos door een landschap dat
vol staat met beroemde bouwwerken.
Het nu vijf jaar oude Mini-Europe, gees
teskind van Thierry Meeus, beoogt in ma
quettes van beroemde gebouwen uit alle
landen van de EU 'het ideaal van de Euro
pese eenwording' uit te dragen. Meeus
laat niet na er op te hameren: ,,We moeten
weten dat we geen keuze hebben. Dat al
leen een sterk Europa overleeft in deze we
reld, waarin de concurrentie steeds groter
zal worden. Wie aan de toekomst van onze
kleinkinderen en achterkleinkinderen
denkt, kan niet heen om een verenigd Eu
ropa waarvan de landen verantwoorde
lijkheid kennen voor elkaar."
Vondsten
Meeus mag de indruk wekken een idealist
te zijn en af en toe met verre blik voor zich
uitstaren als het over 'ons Europa' gaat,
als zoon van Eddy Meeus, de grote baas
van de succesvolle Walibi-attractiepar-
ken, dient hij de commerciële belangen
niet uit het oog te verliezen. En daarom
beweegt er van alles in het Euro-park en
wordt de bezoeker voortdurend in de nek
gesprongen door onverwachte vondsten.
Een Nederlands autoverhuurbedrijf zag in
1988 wel brood in een Madurodam-achtige
De bekendste monumenten van Europa zijn op schaal nagebouwd in Mini-Europe.
onderneming bij Bruparck, op de Heizel-
vlakte waar het Atomium herinnert aan
de in 1958 gehouden Wereldtentoonstel
ling. Het Atomium was een stevige pu
bliekstrekkers, maar de Nederlandse on
derneming kreeg het beoogde Euro-park
je niet van de grond. De familie Meeus
nam het project over.
Peter Meeus had in 1972 zijn plantages in
Afrika verkocht om bij zijn terugkeer in
het moederland het attractiepark Walibi
te beginnen. Het ligt vlak bij Brussel en de
naam Walibi is samengesteld uit de eerste
twee letters van de buurplaatsen Wavre,
Limal en Bierges. Het is een van de groot
ste overdekte waterparken van Europa
geworden, voorzien van sensationele ver
makelijkheden als een enorme 'looping',
sprookjespaleis, subtropisch zwempara
dijs, wildwaterbaan enz. Inmiddels bezit
de familie nog drie Walibi-parken in
Frankrijk en sinds kort een in Nederland:
Walibi Flevo, dat onlangs de honderddui
zendste bezoeker begroette.
Euro-dorp
Thierry Meeus (38), 'gegrepen door de Eu
ropese gedachte' en bovendien een fer
vent knutselaar, nam de nogal simpel ge
construeerde maquettes in het Bruparck
over en pakte de zaken voortvarend aan.
„Ik wilde Europa in miniatuur tot leven
brengen, maar dan wel op een manier die
jong en oud aanspreekt. Dus geen saaie
nederzetting van maquettes, maar een
Euro-dorp dat leeft. Ik ben op zoek gegaan
naar de beste maquettebouwers - 55 pro
fessionals uit zeven landen - en nam een
ingenieur in dienst om er voor te zorgen
dat de verlichting van de gebouwen, de
voortbeweging van boten, auto's en trein
tjes en andere vondsten technisch verant
woord konden worden ontwikkeld."
Hij liet 2400 boompjes aanrukken en 150
soorten planten om het kale, twee hectare
grote park 'aan te kleden'. Maai- het bleef
de eerste jaren een wat kale boel. Toch
groeide Mini-Europa uit tot een van de ge
wildste attracties van Brussel, met gemid
deld zo'n 400.000 bezoekers per jaar, van
wie ongeveer de helft uit Nederland en
Frankrijk komt. Ze komen ook af op an
dere attracties zoals het Atomium, de
Oceade (een subtropisch- zwemparadijs
van de Walibi-groep), een planetarium en
Kinepolis, een van de grootste bioscoop
complexen ter wereld, met bijna 24 zalen
een theater dat een scherm heeft van bijna
600 vierkante meter.
Tegen Mini-Europa aan leunt 'Het Dorp',
een verzameling pandjes aan een plein, in
de net iets te keurig nagebootste bouw
stijl van het oude Brussel. Ze bevatten ca
fés, pizzeria's en restaurants, waaronder
een vestiging van het befaamde mossel
restaurant Léon de Bruxelles dat ook aan
de Grote Markt en in Parijs zit.
Alle gebouwen zijn geconstrueerd op de
schaal 1:25. Maar met de nieuwe Kanaal
tunnel kon dat niet - die zou dan een paar
kilometer lang zijn geworden. „Het aar
dige van die vaste schaal is datje de ware
grootte van totaal verschillende gebou
wen en objecten, zoals het stadhuis van
Brussel, de Acropolis, een jumbo-ferry en
de Ariane-raket nu eens voor je ziet. Ook
bieden de maquettes een goede mogelijk
heid gebouwen die je anders nooit in hun
totaliteit ziet nu eens van alle kanten aan
dachtig te bekijken, zoals Centre Pompi
dou."
Pisa
De toren van Pisa, geheel van marmer en
scheef zoals het hoort en liefst 800 kilo
zwaai-, wekte onlangs verwarring bij een
bezoekende Russin. Thierry Meeus, gnui
vend: „Door een storm was ergens in het
park iets omgevallen. Toen kwam die
Russische dame ineens aangerend met de
boodschap: 'En daarginds valt een toren
bijna om'...."
De 'animaties', zoals de TGV. auto's,
vliegtuigen, baggermolens en zelfs dolfijn
tjes die door middel van een listig verbor
gen mechaniek boven het water uit sprin
gen, functioneren 2900 uur per jaar in alle
weersomstandigheden. Meeus pakt een
vrachtauto op die wel kabaal staat te ma
ken maar niet vooruit komt. „Deze wagen
rijdt computer gestuurd 5000 kilometer
per jaar, wat gelijk is aan 125.000 kilome
ter van een echte. Ook in prijs doet hij
nauwelijks voor een echte onder. En als
we het toch over prijzen hebben: die
Ariana-raket, gebouwd door een Nijmeegs
bedrijf, heeft ons een ton gekost. Iedere
vijf minuten gaat hij met veel rook en la
waai omhoog. Prachtig vinden de mensen
dat. De TGV die daar rijdt legt 10.000 kilo
meter per jaar af en is een exacte kopie. De
rails moeten als het regent minimaal twee
keer per dag worden gepoetst. We moeten
regelmatig alle dertig wielen vervangen
en als ik u nou vertel dat die met de hand
worden gemaakt en vijftig gulden per stuk
kosten..."
Een werkende baggermolen in het haven
complex, een brandblusboot die een elke
minuut terugkerend vuurtje blust, beie
rende kerkklokken, volksliederen die
weerklinken na een druk op de knop, en
vliegtuigen (Airbus) die taxiën over een
landingsbaan, een sloopmachine die een
stuk uit de Berlijnse muur staat te halen,
een rommelende en rokende Vesuvius,
draaiende Hollandse molens: dat alles
wordt elektronisch vanuit de centrale
computer aangestuurd.
Onmisbaar is dan ook een catalogus (in
negen talen, zelfs in het Chinees), waarin
alle nagebouwde monumenten en attrac
ties van de landen zijn beschreven en afge
beeld, zoals je ze al rondwandelend kunt
herkennen. De Eiffeltoren, gemaakt van
messing, is bijna 13 meter hoog en weegt
1800 kg. In sommige van de 100 gebouwen
zijn meer dan honderdduizend met de
hand bewerkte steentjes verwerkt, om
van de dakpannetjes en leitjes nog maar
niet te spreken.
De tientallen miljoenen die in het park
zijn geïnvesteerd, zijn er volgens Thierry
nog niet uit. Maar de vele schoolklassen
die Mini-Europe bezoeken, leveren vol
gens hem het bewijs „dat een wezenlijke
bijdrage aan verbreiding van de Europese
Gedachte wordt geleverd."
En confronteer je Thierry met de uiterst
matige opkomst bij de Euro-verkiezingen
dan is hij allerminst uit het veld geslagen:
„Let op, dat wordt beter. Tegen de kinde
ren zeg ik op rondleidingen altijd: denk er
om, het is aan jullie!"
Dirk de Moor
De Franse kunstenaar Théophile-Alexandre
Steinlen plaatste in 1894 zijn dochtertje
Colette en zijn drie katten op een reclame-affiche
voor gesteriliseerde melk. In een lange rode jurk
zit het snoezige meisje geconcentreerd aan een
kom melk te nippen. Aan haar voeten steken de
katten parmantig bedelend hun kopjes omhoog.
Colette werd zeker tienduizend keer afgedrukt,
maar zoals gebruikelijk bij reclames verdween ze
spoedig uit het straatbeeld. Een expositie in het
KattenKabinet in Amsterdam laat zien dat
reclamekatten daarentegen een eeuwig leven
leiden dat zich aan elk modeverschijnsel onttrekt.
ke West-Europa kreeg door zijn associatie met Op schilderijen met bijbelse voorstellingen werd Jeroen Bosch in de 15de eeuw de kat om de hoofd-
heidense godinnen als de Egyptische Bastet, de de kat vaak vereenzelvigd met de duivel. Ook op zonde (een van de zeven) hooghartigheid uit te
Romeinse Diana en de Oud-Germaanse Freya. allegorische werken kwam hij er slecht af: zo koos beelden.
Het KattenKabinet is gevestigd in het eeu
wenoude grachtenhuis van zakenman Bob
Meijer. Na een verblijf van twee jaar aan de over
kant van de Herengracht is het museum deze
week heropend op zijn oorspronkelijke stek. In de
tentoonstellingsruimte op de eerste verdieping
waant dé bezoeker zich terug in de Gouden Eeuw
en komen de tientallen affiches prachtig tot hun
recht. Het grootste deel is gemaakt tussen 1890 en
1940, een periode waarin artiesten als Steinlen
van hun reclame-opdrachten prachtige kunst
werken maakten.
Bij de expositie is een catalogus uitgebracht
waarin Fransje van Gooi de geschiedenis van de
kat in de reclame behandelt. Ze wijst om te begin
nen op de slechte naam die de kat in het christelij
Reclametekening uit de Franse school.
fotografie Cees Zorn De bekende witte 'batterij-kat'.
De rehabilitatie van de kat liet niet lang op zich
wachten en op schilderijen van onder anderen de
17de eeuwer Jan Steen figureert hij vooral als ge
liefd huisdier. Zoals te verwachten valt, maakten
de reclamemakers in hun afbeeldingen veelvuldig
gebruik van zijn zachte vacht, scherpe gezichts
vermogen, vitaliteit, aanhankelijkheid en speels
heid. Daarmee werd (en wordt) een grote variëteit
aan produkten aan de man gebracht.
Handelsmerk
De voorbeelden lopen uiteen van alcoholische
dranken en rookwaar tot schoensmeer en van
handcrème en batterijen tot auto-onderdelen.
Vooral de fel gekleurde en expressief-gelijnde
voorbeelden uit de Franse 'school' zijn nog steeds
een genot om naar te kijken. In 1895 maakte Jules
Chéret bij voorbeeld een affiche onder de titel
'Quinquina Dubonnet'. Daarop zit een kat naast
een mondaine dame die met een verheerlijkte blik
in haar ogen naar een glaasje Dubonnet in haar
rechterhand kijkt. Dat de kat tot ver in de jaren
dertig het handelsmerk van de firma bleef, laat
een advertentie van d'Ornellas uit 1937 zien. Drie
katten presenteren daarin het drankje met de nog
steeds bekende uitroep 'Dubo, Dubon, Dubon
net'.
Een van de Nederlandse bijdragen aan de exposi
tie is het blikken reclamebord met batterijen van
het merk 'Witte Kat'. Alleen al vanwege de vorm
geving had dit merk nooit mogen verdwijnen: de
hagelwitte kat op een rood-zwarte ondergrond is
een perfecte onderstreping van de slogan 'Kwali
teit heeft ALTIJD Voorrang!'. Kees Kelfkens
plaatste de kat op zijn affiche voor de Boeken
week van 1958. Hij zit op een schommelstoel en
vlijdt zijn staart over een opengeslagen boek. Het
resultaat is effectief: wat is er tenslotte aangena
mer dan huiselijk wiegend een boek lezen in het
gezelschap van een zacht spinnende kat?
Op de expositie wordt ook een videofilm met kat-
tenspotjes vertoond. In de chique rust van het
KattenKabinet zijn ook deze hedendaagse la
waaimakers het zoveelste bewijs dat de reclame
katten vast en zeker over een eeuwig leven blijven
beschikken.
De expositie 'De kat in de reclame' in het KattenKabinet
Herengracht 497, Amsterdamduurt tot en met 28 au
gustus. De openingstijden zijn van dinsdag tot en met
zaterdag van 11.00 tot 17 00 uur.
Fran^oise Ledeboer
