Verenigd Jemen na oorlog onzeker Zingeving is niet meer waardevast Informateur Kok kan niet iedereen tevreden stellen Zeeuws buitengebiet verschiet van kleur opinie en achtergrond Veel hangt af van houding Saleh tegenover veroverdzuiden Noord-Jemen vraagt VN om waarnemers ZATERDAG 9 JULI 1994 door Dilip Hiro (IPS) De Democratische Repu bliek van Jemen, de onaf hankelijke staat die Zuid-Je- men onlangs had uitgeroepen, ging gisteren ter ziele, toen noordelijke troepen de zuidelij ke hoofdstad Aden innamen. Of er in de toekomst ooit nog spra ke van een verenigd Jemen zal zijn, hangt nu van het mededo gen waarmee de noordelijke president Ali Abdulah Saleh de zuiderlingen behandelt. Als Saleh met zijn hand over zijn hart strijkt, zal hij de grondsla gen van de Jemenitische een heid nieuw leven inblazen. Maar als hij zich rancuneus en arro gant opstelt, zaait hij nu het zaad voor een toekomstig con flict. Helaas is er een heleboel om ran cuneus over te zijn. Hoewel zij steeds hebben beweerd de slachtoffers van de noordelijke heerszucht te zijn, blijken de lei ders van de zuidelijke Jemeniti sche Socialistische Partij (YSP) een staatsgreep tegen Saleh op touw te hebben gezet. Zij zouden de hoofdstad Sanaa aangevallen hebben om hun plan om op 5 mei te macht te grijpen, te doen sla gen. Onder leiding van vice-presi dent Ali Salem al-Beidh begon nen de zuidelijke voormannen in augustus vorig jaar de politieke crisis op te voeren die hun op stand tegen Saleh moest inlui den. Het plan was om met be hulp van zuidelijke troepeneen heden in de noordelijke steden Dhamar en Amran, ondersteund door een militie van de confede ratie van Bakil stammen in het noordoosten, Sanaa te bestor men en president Saleh af te zet ten. Maar medewerkers van de in lichtingendienst die trouw aan Saleh zijn, kregen weet van de zuidelijke plannen. Als gevolg daarvan voerden noordelijke strijdkrachten op 27 april aan vallen uit op zuidelijke eenhe den in Dhamar en Amran. Van toen af aan was het zuidelij ke leiderschap in het defensief gedwongen, zowel militair als politiek. Door verlies van het ini tiatief waar zij op gerekend had den, traden zij in grote verwar ring op. Terwijl zij de oude grens tussen Noord- en Zuid-Jemen verdedigden, slaagden zij er niet in de onafhankelijke staat Zuid- Jemen uit te roepen. Pas toen hun militaire positie was ver slechterd. riepen de zuidelijke leiders in samenwerking met op positiefiguren in het zuiden, een onafhankelijke 'Democratische Republiek van Jemen' uit. Omdat de top van de Socialisti sche Partij van Jemen hier vier kant tegen was, werd de declara tie niet uitgegeven namens het politburo van de partij. Veel YSP-kaderleden verdwenen voor „medische behandeling" naai- het buitenland. Zich be wust van de gespletenheid bin nen de partij wees Saleh alleen al-Baidh en veertien andere YSP-leiders als „opstandelin gen" aan, met wie hij niet bereid was te praten. Geen ruggesteun Toen de Democratische Repu bliek van Jemen eenmaal was uitgeroepen, hield de belangrijk ste buitenlandse ruggesteun. Saoedi-Arabië, een slag om de arm. Gewend om achter de 7V 7 oord-Jemen heeft de 1V burgeroorlog beëindigd verklaard en amnestie aan geboden aan Zuidjemeniti- sche soldaten. De noordelij ke regering vroeg de Ver enigde Naties waarnemers te sturen om de democratie en de mensenrechten in het land te waarborgen. Het noorden veroverde na negen weken strijd de zuide lijke hoofdstad Aden. De lei ders van het zuiden zijn ge vlucht. „Er zal algehele am nestie komen en financiële compensatie voor verloren eigendommen. ongeacht aan iviens kant de mensen stonden", zei Abdul Karim el- Eryani, de Noordjemeniti- sche minister van planning in Neio York, waar hij VN-se- cretaris-generaal Boutros Boutros-Ghali een brief van zijn regering overhandigde. Eryani zei dat de noordelij ken vast willen houden aan democratie, het meerpartij- enstelsel, vrije verkiezingen en samemverking met de VN. Hij ivilde niet zeggen of ook de gevluchte zindelijke leiders in aanmerking ko men voor amnestie. Volgens Eryani is er een complete wapenstilstand in heel Jemen. De situatie in Aden wordt volgens hem weer langzaam normaal. Meer dan 400.000 inwoners en vluchtelingen in de zuide lijke hoofdstad hadden de afgelopen weken te maken met aanhoudende noordelij ke beschietingen, terwijl drinkwater, voedsel en me dicijnen steeds schaarser werden. Eryani zei dat er voedsel wordt verdeeld in Aden en dat de waterleidin gen functioneren. schermen te opereren koos de Saoedische regering niet open lijk partij. In plaats daarvan pro beerde het - tevergeefs - steun van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties te werven voor een daadwerkelijk staakt-het- vuren. Daarmee wilde het de jonge natie enige adempauze gunnen. Nu hij het zuiden heeft onder worpen, bevindt Saleh zich in een ijzersterke positie om de Je menitische eenheid formeel door Saoedi-Arabië te laten er kennen, iets waar de machtige noorderbuur zich steeds tegen verzette. Met het oog op zijn in drukwekkende grondgebied, olievoorraden en rijkdom blijft Saoedi-Arabië echter een ge duchte macht in de regio, en een leider van de zes leden tellende Raad voor Samenwerking van de Golfstaten (GCC). Naar Resten van de strijdmacht van de Democratische Republiek van Jemen zullen zich. verzame len in al-Ghadiah, vlakbij de grens met Oman, Zo wordt al- Baidh in staat gesteld enige macht over Zuid-Jemen te be houden en een troef achter de hand te hebben waarmee hij kan onderhandelen. Al Beidh is gevlucht naar het na burige sultanaat Oman, zo heeft een woordvoerder van de rege ring van deze oliestaat vanuit de hoofdstad Muscat meegedeeld. Het ziet er niet naar uit dat het brein achter de zuidelijke sa menzwering een prominente rol zal spelen bij de besprekingen die Saleh met de zuidelijke lei ders gaat voeren. Toch blijven al-Beidh en de zij nen nog wel enige tijd een bron van ergernis voor Saleh. Als noordelijke strijdkrachten dan ook met Zuid-Jemen omgaan als met een verslagen volk dat hun bevelen dient op te volgen, zal daar de rancune jegens het noor den toenemen. Dat zal al-Beidh en zijn aanhang helpen om een verzetsbeweging tegen het noorden in het leven te roepen en zo de voorwaarde scheppen voor een nieuw con flict in het verscheurde Jemen. Maar als Saleh en zijn regering het lijden en de nederlaag van de Zuid-Jemenieten kan verzach ten met politieke compromissen en economische hulp, zouden zij de kansen om de Jemenitische eenheid te versterken bevorde- door Harrie Buijssen Vakantie is een tijd, waar naar door de meeste men sen reikhalzend wordt uitge zien. Mensen doen nieuwe er varingen op, gaan nieuwe rela ties aan, staan open voor het onbekende. Tegelijkertijd blijkt vakantie vaak ook: ein de verhaal. Het gewone alle daagse werk werkt soms ook als een alibi. Maar op het mo ment dat mensen een tijd lang tot elkaar veroordeeld zijn, blijken relaties die al een tijd onder spanning stonden, tegen deze druk niet meer bestand te zijn. Het kan ook allemaal minder dramatisch zijn. Een aantal weken niet hoeven te doen wat voor de rest van het jaar een noodzakelijke voorwaarde is voor het materiële bestaan, kan ook de vraag oproepen: waar ben ik eigenlijk mee be zig, is dat nu wat ik mij van het leven had voorgesteld? Niet iedereen zal de vakantie gebruiken om over dergelijke immateriële dingen na te den ken. Het is trouwens de vraag of je er vrolijker van wordt. In ieder geval zal het een moeilij ke exercitie zijn, eenvoudig omdat de vertrouwde zinge vingskaders uit onze Nederlan- de samenleving verdwenen zijn. Wat voor de wereld als zo danig geldt, namelijk dat de oude ideologieën verdwenen zijn, zoals het marxisme, geldt voor ons eigen land nog in veel sterkere mate: de vertrouwde kerkelijke kaders die lange tijd een vanzelfsprekende invulling aan het leven van de mensen hebben gegeven, hebben opge houden te bestaan. De zuilen zijn weg en aanvankelijk werd de ontzuiling door bijna ieder een van harte toegejuicht. Mensen voelden zich bevrijd. En vervolgens kwam de leegte. Die leegte wordt sterk gesym boliseerd in leegstaande ker ken, gebouwen die veel te groot zijn geworden voor het kleine groepje 'getrouwen' en daarom gesloten moeten worden. Dat er desondanks een levendige handel in kerkgebouwen blijkt te bestaan, moet ons de ogen niet doen sluiten voor de werkelijkheid. In Amsterdam heeft Micky Bosschert-Uiten- tuis, een vastgoedmaatschap pij opgericht van religieuze ge bouwen, en dit onder de prach tige naam 'Relivast'. Zij is van mening dat de afbraak van kerkgebouwen niet nodig is. Er is juist een grote behoefte aan dergelijke gebouwen. Volgens Relivast kunnen we weer met een religieuze opleving reke nen. Afgedaan Niets is minder waar dan dat. Het mag dan zo zijn dat met na me in grote steden kleine groe pen van bevlogen mensen op zoek zijn naar een behuizing, waarin ze met hun religieuze gevoelens en aspiraties 'onder elkaar' zijn - en dat is nu juist typerend voor het postmoder ne pluralisme - het neemt niet weg dat het christendom in zijn traditionele vorm heeft afge daan. Eeuwen lang is het chris tendom in Europa een samen- binderide kracht geweest, ga rant staand voor gemeen- levens beschouwing I I I I I I I I. I TTT schappelijke waarden, die in staat waren nationale en cultu rele tegenstellingen te overstij gen. Die tijd is voorbij en het is maar de vraag of iets dergelijke nog ooit terug zal keren. Ongeveer een eeuw geleden schreef de Duitse filosoof Frie- drich Nietzsche: 'God is dood, maar de meeste mensen weten het nog niet'. Nu we zo'n hon derd jaar verder zijn, blijken veel mensen in West-Europa tot de ontdekking te zijn geko men dat God inderdaad geen rol meer speelt in hun leven. Maar voor Nietzsche was dat eerder een dramatische dan een bevrijdende ontdekking. Hij begreep dat daarmee de we reld veroordeeld was tot een eindeloze reeks van doelloze veranderingen, een wereld zon der zin en dat kon alleen maar tot nihilisme leiden, totale zin loosheid. Maar er is nog meer gebeurd. Lange tijd hadden de vele ge meenschapsvormen garant ge staan voor een hoge trap van morele, politieke en geestelijke ordeningen. Dat was een groot goed, waarvan men de waarde pas goed is gaan begrijpen op het moment dat de samenbin dende elementen verdwenen. Het opkomend individualisme heeft de individuele mensen losgeweekt uit die samenbin dende gemeenschap die tevens gemeenschappelijke waarden schiep. Maar als er geen goddelijke oorsprong meer is, waaraan die gemeenschappelijke waarden ten grondslag lagen, waarop Kerkgebouwen hoeven niet te worden afgebroken, vinden mensen vastgoed. berusten die waarden dan wel? De mensen hebben de plaats van God ingenomen: waarden onststaan door menselijke waardering. De mensen bepa len zelf de waarden, ook de waarden van het menselijk be staan als zodanig. Daarmee is de absoluut gel dige, eeuwige zin van het be staan verloren gegaan. De mens heeft er altijd belang bij, wanneer hij aan iets waarde hecht. Het gevolg is dat we te recht zijn gekomen in een gro te. onovérzichtelijke reeks van die handelen in deze categorie foto Archief PZC bepalingen van zin die elkaar de voorrang bestrijden. De religieuze mens heeft een houvast omdat hij de zin van zijn bestaan vindt in de bin ding met het Oneindige, het Transcendente, het Goddelij ke. Tegelijkertijd zien we dat daar geen wervende kracht meer van uitgaat, want bin ding wordt gemakkelijk afge daan als bevoogding. En dat is nu juist wat moderne mensen liever afwijzen, ze willen auto noom, geheel zelfstandig hun leven en de zingeving van hun bestaan bepalen. Maar met het loslaten van de algemeen bindende zingeving heeft men wel de crisis in de zingeving in huis gehaald. Dat is de prijs die de westerse mens voor het loslaten van de tradi tie heeft moeten betalen, de prijs voor het individualisme. Het paradoxale is echter dat er toch een verlangen naai- bin ding blijft bestaan. Maar welke bindingen wil men aangaan? Uit angst zijn autonomie te ver liezen zal de moderne mens geen binding meer aangaan met het Absolute, het Trans cendente, bijvoorbeeld met de God van het christendom. Dan voelt hij zich verlaagd tot een pion op het schaakbord van het Opperwezen. Knutselen Zoals zo vaak blijkt ook hier het leven sterker te zijn dan de leer. Omgaan met de absolute leegte blijkt slechts voor wei nig mensen weggelegd. Maar zich onherroepelijk binden aan een totaal systeem van zinge ving zoals dat eeuwen lang in de grote religies vanzelfspre kend was, blijkt ook niet meer mogelijk te zijn. Dus probeert iedereen zijn eigen pakket aan zingeving vast te stellen, men gaat de religieuze supermarkt op en kiest wat op dat moment het meest aanspreekt. 'Relivast' weet kennelijk goed op deze ontwikkeling in te spe len. Maar het betekent wel dat 'relivast' als 'relilos' geduid moet worden. Mensen laten zich niet meer voor onbeperkte tijd binden. Ze zijn voortdu rend op zoek naar nieuwe vor men van zingeving. De zinge ving is niet meer waardevast. Is het niet meer dan de waan van de dag? Het is gevaarlijk daaruit al te snel bepaalde conclusies, te trekken. Joop den Uyl was in dertijd van mening dat een 'maakbare' samenleving tot de mogelijkheden behoorde. Dat bleek achteraf een grote vergis sing te zijn. Een maakbare zin geving die duurzaam is, zal wel evenmin tot de mogelijkheden behoren. Maar een spoedige te rugkeer van een religie zoals het christendom dat lange tijd een bindende kracht was van wege de universele zingeving aan het bestaan, lijkt aller minst waarschijnlijk. door L. Nederhoed-Zijlstra In de tuin van Zeeland is het goed toeven. En dat willen we voor de toekomst graag zo houden. Dit is de belangrijkste reden dat het college van gs in het tweede Zeeuwse milieube leidsplan, de provinciale milieu verordening en de nota ruimte lijk beleid landëlijke gebieden zoveel aandacht besteedt aan de kwaliteit van het landelijk gebied. Deze beleidsstukken vormen voor de provincie Zeeland een drie-eenheid. De plannen zijn ge zamenlijk opgesteld, doorlopen eenzelfde procedure en worden op hetzelfde moment in decem ber vastgesteld. De secretaris van de ZMO, de heer Smallegange, maakte vo rige week in deze rubriek er mel ding van dat hij het veel en on overzichtelijk vindt. Veel is het wel, maar onoverzichtelijk niet. Integendeel, het is mijns inziens hard nodig om na het beleid voor de stedelijke ontwikkelingen van Zeeland en voor de bedrij vigheid in de havenschappen ook het beleid voor het landelijk gebied aan te passen aan de visie die wij nu belangrijk vinden. Dit heb ik twee jaar geleden al aan gekondigd. Het is nog belangrij ker om daarbij milieu en ruimte lijke ordening op elkaar af te stemmen. De gebiedskwaliteiten van Zee land zijn het waard om geactua liseerd en als zodanig bestemd te worden. Ik noem de zuidkant van Schouwen met de inlagen, de kop van Schouwen, waar in middels een SGP (strategisch groen projekt) voor geldt, en de Yerseke Moer, de kreken in Zeeuwsch-Vlaanderen, de bin nen- en duinranden van de Man teling op Walcheren, de waarden in de Zak van Zuid-Beveland, waai- inmiddels de status WCL (waardevol cultureel landschap) voor geldEr liggen op bepaalde delen twee a drie bestemmingen te wachten. Als we niet op onze tellen passen dan verschiet het buitengebied van Zeeland van kleur voordat we er een vinger naar uitgesto ken hebben. Als de tuin van Zee land ons wat waard is, laten we de kleur slechts verschieten als we daar met z'n allen achter staan. Het gaat mijns inziens te ver om, zoals een aantal gemeenten nu doen, in verband met de mogelij ke invasie van intensieve var kenshouderijen, ook bestaande agrarische bedrijven in hun be drijfsvoering beperken. Als deze kritiek vanuit de landbouworga nisatie geuit zou worden, vind ik die terecht, maai- het mag niet zo zijn dat de boodschapper ver oordeeld wordt. Ordenen In een agrarische provincie als Zeeland is, heeft veel van het buitengebied een A(grarische functie. Dat is lang de bestem ming geweeste die voor veel ge bieden gold, ook al was er sprake van andere, natuur- en land- schaps-kwaliteiten. Daarnaast bestaat er de wens om ruimte in het buitengebied te reserveren voor plattelandstoerisme. Tot dusver wordt met te veel gemak beslag gelegd op het buiti bied voor uitbreiding vanti bestemmingen. De ruimted goed geordend te worden daarvoor heb je het juister, telijk ordeningsinstrunif rium nodig. Via adequaat en aktueel ruc lijk beleid kan op evenwict wijze ingespeeld worden j vele wensen die er liggen, ij bij rekening houdend met-dj zondere waarden die Zeel rijk is. 1 Milieu en ruimtelijke orde; hebben veel met elkaar te ken en met de invoering nieuwe wet milieubeheer a integratie van deze twee belt velden nog eens versterkt, vind ik een giede zaak. Ali den dus om een integraal be te voeren dat heel goed opeli afgestemd is, overzichtelijki duidelijkheid biedt. te gast Integrale afstemming van twee belangrijke beleidste nen was voor de provinciale; nologische commissie in j land (waarvan ook de heerSt legange lid is) tijdens deretf behandeling van voornoen beleidsstukken aanleiding het provinciaal bestuur compliment te geven, dit beleid duidelijkheid bi voor boeren, burgers en bull lui. Dus ook voor de landboi organisaties. Deze complin ten staan dus haaks op liet a kei van de secretaris van ZMO. Het is ook in navrante genspraak met het veelvui overleg dat de landbouworg saties de laatste jaren met provinciaal bestuur heeft, met resultaat, denk bijv; beeld aan de pas-op-de-pla die wij op dit moment maken aanzien van nieuwe landinn tingsprojekten. Rugzak vol Ik heb gezegd dat de rugzi zit. En dat vind ik nog s Voor de landbouw zit 'ie tijde te vol, want ik hecht n goed beleid ook veel waardei een breed draagvlak. En date op dit ogenblik niet. 1 denk dat we de inhoud van rugzak moeten nakijken overtollige ballast eruit mos gooien. Voor het ruimtelijk beleid tn kent dit dat we de bloemdlf richtlijnen uit de rugzak moa gooien. Die frustreren op diti ment in hoge mate de bereidt) van de landbouworganisal om medewerking te verle aan de Zeeuwse uitvoering' het natuurbeleidsplan. Maar we moeten de rugzak vullen met noodzakelijk viand: Zeeuws lamsvlees, dan trekken we samen heti tengebied in. De rugzak op het Zeeuwse buitengebied Wie gaat er mee? De schrijver van deze reactie, LNi hoed-Zijlstra is lid van gedepula staten van Zeeland; zij heeft ruimiii ordening in haar beleidsportefeuille door Carel Goseling Ik kom niet met een eigen ge loofsbelijdenis". Informa teur Wim Kok was afgelopen de ze week heel stellig. Hij moest ook wel, anders had hij zijn op dracht eigenlijk meteen terug kunnen geven. De PvdA'er moet immers een regeerakkoord op hoofdlijnen maken. Daarin moet het te voeren financieel en sociaal-economisch beleid de hoofdmoot vormen met daar binnen een speciaal accent op de begroting 1995. Dat hij was uitverkoren was vol gens Kok vooral toe te schrijven aan zijn kennis van de materie als minister van Financiën. Daarin schuilt echter ook een gevaar voor de sociaal-demo craat. Zijn beleid als bewinds man is door de kiezers, VVD en D66 scherp bekritiseerd. Boven dien heeft Kok er de laatste maanden aan handje van gekre gen financiële problemen naar 1995 en latere jaren weg te schui ven. Het bekende 'gat van Kok' dat binnen de paarse coalitie het 'overloop-probleem' ging heten. Kok zit daar nu mee. Net als hij vastzit aan het tussen PvdA, WD en D66 in een vorige fase bijna bereikte akkoord op finan cieel en sociaal-economisch ter rein. Tenslotte is er Koks 'eigen' PvdA-verkiezingsprogramma waar de politicus mee moet werken. Bij het paarse akkoord is daar wel veel van ingeleverd, maar dat akkoord is tenminste voorlopig weer verworden tot één van de vele nota's die in poli- tiek-Den Haag de ronde doen. „Ik moet eigen keuzen maken", meldde Kok, waarbij hij aangaf niet alleen te willen putten uit alle reeds genoemde stukken maar ook uit het 'niet bespro kene'. Een opening naar 1 CDA, de partij die tot nu toe de formatie nauwelijks eeiw heeft gespeeld. „Deze opdra! mag niet eindigen in t paald standpunt. Ik zet niel op een bepaalde coalitie", aio Kok. Kwetsbaar Nobel van de PvdA'er. Devfi is of hij dat waar kan maken,I zoals hij zelf direct na zijn ben ming tot informateur erken „Wie kan dat wel, w opereren?" Dus gaf.hij metee aan dat de vorming van ei trum-rechts kabinet bestaai uit CDA, WD en D66 (dusz der zijn eigen PvdA) niet 'eerste prioriteit' was. Om» direct, geschrokken, aan toe voegen „Maar ik sluit het n uit". Kok zit in een kwetsbare pol en dat beseft hij ook. Het ris te falen is groot. Vanuit den grote partijen zal immers bijt) minste of geringste onderdi dat hen niet aanstaat het ven komen dat Kok partij g heeft voor een bepaalde coal® Waarmee de formatie metó weer vastzit. Tegelijk mag! stuk niet zo vaag zijn datjee: le kanten mee op kunt, D heeft de operatie-Kok alleens gekost en niets opgeleverd. Vooralsnog krijgt de infoh teur het voordeel van de tw Politiek-Den Haag wacht» de wetenschap dat waarden regeerakkoorden niet bef'" Hoe objectief, eerlijk en si iemand ook probeert te i Geen der deelnemers 1 procent de eigen zin krijger- zijn altijd compromissen nol Iets waar de heren van P11 CDA, VVD en D66 tot nu toen toe in staat bleken. De Zuidjemenitische opstandelingen hebben weinig reden tot lachen. Hun nieuwe republiek bestaat niet meer. foto EPA

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1994 | | pagina 2