Voetbal is bijna religie
Lief en leed in grootbeeld
A
vrije tijd
29
Lilian Dool
ontwerpster
decor WK
60 jaar
Cineac
Oplossing puzzel vrijdag
Oplossing
cryptogram
i1111 i 111 i i li i
r
ZATERDAG 2 JULI 1994
„Ik hou niet van plat-realistische decors. Er moet bij mij iets te ontdekken blijven.
foto Bende Bruyn
Lilian Dool drukt deze zomer haar
stempel op de WK. Nee, rustig
maar, heren voetballiefhebbers, u heeft
niets gemist. Dool is niet de eerste
vrouwelijke trainer van deze WK, zij is
de ontwerpster van het intrigerende
decor waartegen de WK-uitzendingen
plaats vinden. De laatste tijd is dat
decor steeds vaker en langer in beeld.
Het nobele hoofd van het
Vrijheidsbeeld met de structuur van
een voetbal. Een hoofd dat langzaam
oprijst uit de grasmat met daarnaast
honderden oranje boa's die
geheimzinnig bewegen in een door een
ventilator opgewekt briesje. Dool: „Ik
heb de glamour van een land als de
Verenigde Staten proberen uit te
beelden en daarnaast willen aangeven
dat voetbal hier, in Europa, bijna een
soort godsdienst aan het worden is."
Lilian Dool bewoont een smaak
vol ingerichte woning in Lei
derdorp. Veel beelden in de ven
sterbank, veel kunst aan de muur.
De meeste kunstvoorwerpen zijn
van eigen hand. Want Dool volgde
ooit een opleiding schilderkunst
aan de Koninklijke Academie in
Den Haag. Maar naast die oplei
ding was ze ook zeer geïnteres-
seerd in ballet. Ze danste zelf en gaf
les. „Door die belangstelling voor
ballet ben ik eigenlijk gekomen tot
het ontwerpen van decors. Bij bal
letuitvoeringen maakte ik vaak
zelf decors en na een stage bij de
televisie heb ik uiteindelijk defini
tief voor dit vak gekozen. Hoewel,
ik ben eigenlijk free-lance art-di
rector. Dat betekent datje samen
met de regisseur en de camera
mensen bekijkt hoe een program
ma er tot in detail kom uit te zien.
Ik hou de totale styling van zo'n
programma in de gaten."
„Voor veel Nederlanders is het vrij
heidsbeeld nog steeds de personifi
catie van de Verenigde Staten.
Maai- dat is natuurlijk een groot
cliché, dat kun je niet zonder meer
gebruiken. Daarom heb ik dat
beeld het aanzien gegeven van een
voetbal met een goddelijk gezicht;
het gezicht van het Vrijheidsbeeld
lijkt immers op het gezicht van een
Griekse god. Met de oranje boa's
heb ik de pompons willen uitbeel
den waarmee de cheergirls in Ame
rika sportwedstrijden opluisteren.
Kijk, ik hou niet van plat-realisti-
sche decors. Er moet bij mij iets te
ontdekken blijven."
„Het beeld ligt een beetje schuin
naar achteren. Daardoor krijgt het
iets groters, iets machtigers. Alsof
het uit de grasmat wordt opge
stuwd. Het is net alsof dat hoofd de
verrichtingen op het veld in de ga
ten houdt. Dat leek me een mooie
symboliek. Het hoofd loopt door in
de fake-grasmat, waarop dan weer
de tafel van de presentatoren
staat. Die tafel heeft de vorm van
de Verenigde Staten. Met lijnen
van staal, lijnen die de krijtlijnen
op het voetbalveld uitbeelden, zijn
de verschillende staten aangege
ven. En de stralen van het aureool
om het hoofd van het beeld wijzen
naar de namen van de steden waar
de wedstrijden worden gespeeld.
Omdat de studio maar vier meter
hoog is, heb ik een paar van die
stralen wat moeten omknikken,
maar dat zie je op de televisie
niet."
Snelheid
Lilian Dool heeft een indrukwek
kende staat van dienst als decor
ontwerpster en art-director. Ze
ontwierp het decor voor program
ma's als Sesamstraat en werkte
mee aan Love Letters van Linda de
Mol. Ook het decor voor de televi
sie-uitzendingen van de Winter
spelen in Lillehammer is van haar
hand. Voor het decor bij de WK
praatte ze met voetballers en be
zocht ze de wedstrijd Volendam-
Ajax, wat haar tot de conclusie
bracht dat voetbal in essentie toch
niet meer is dan „met z'n allen kei
hard achter een bal aanrennen en
scoren. Mijn vak en het voetbal
hebben misschien één ding ge
meen: snelheid. Je moet als je voor
de televisie werkt, erg snel werken.
Dit ontwerp moest er in twee we
ken zijn. Ik had de volledige vrij
heid maar er zijn dingen waai' je
echt niet omheen kunt. Voor de
herkenbaarheid moest er natuur
lijk toch oranje in."
„Ik heb eerst een klein model ge
maakt van de kop. Die is nader
hand bij de NOB op ware grootte
nagebouwd. Ik geloof dat er wel
tien zakken gips in die kop zijn
gaan zitten. Ik ben tot op het laat
ste moment aanwezig geweest bij
het maken van dit decor. Nader
hand ben ik in mijn eentje nog
even teruggegaan om wat kabels
onder de grasmat weg te werken."
„Kijk, als je schildert komt je werk
misschien in een museum te han
gen. Van dit ontwerp willen ze de
kop tentoon gaan stellen in een
van de omroepgebouwen. Maar
voor de rest ben je natuurlijk af
hankelijk van wat een omroep met
je decor gaat doen. Maar goed,
daar ben ik nooit moeilijk in. Het
gaat eigenlijk nog niet eens om het
ontwerp op zich. Het gaat erom
hoe zo'n ontwerp er op het scherm
uitziet."
Cees van Hoore
Aan al degenen die zich plegen te
amuseren met Haagsche Post of
Stuiverblad, Hel Leven of de Lach, de
Sportkroniek of de Prins, voorspel ik
een meerdere of mindere verslaafdheid
aan het geïllustreerde, bewegende,
sprekende en zingende tijdschrift dat
Cineac heet." Jan Duiker deed deze
voorspelling in november 1934 bij de
opening van zijn Cineac-bioscoop aan
de Amsterdamse Reguliersbreestraat.
Hij had het goed gezien: de
doorlopende voorstellingen met
nieuws en tekenfilms zouden al gauw
drommen bezoekers trekken. De
manifestatie 'Cineac Actuel. Zestig
jaar Cineac in Amsterdam' kijkt de
komende maanden terug naar de tijd
dat het tv-journaal nog geen
alleenheerser was.
De enorme populariteit van de
Amsterdamse Cineac-bio
scoop was ook voorspeld door
Hendrik Scholte, die in 1934 nog
bekendheid genoot als oud-voor
zitter van de Nederlandse Filmli
ga. „Het journaal is de eerste stap
naar den wenschdroom van de ge
lijktijdigheid van alle leven. En
zoolang de televisie niet geperfec
tioneerd is. zal zij tevens het meest
directe en suggestieve communi
catiemiddel zijn dat de wereld
kent", verzekerde hij dat jaar in de
speciale openingspublikatie.
Tijdens de manifestatie worden
gerestaureerde journaals uit de ja
ren dertig en veertig vertoond. De
beelden komen uit de collectie van
het Nederlands Filmmuseum en
maken duidelijk, dat Duiker en
Scholte zich beslist niet aan over
drijving schuldig maakten.
Lief en leed als de begrafenis van
de verongelukte Belgische .konin
gin Astrid, de Duitse bezetting van
het Rijnland, de Olympische Spe
len in het Berlijn van 1936, de Ita
liaanse inval in Abessynië, de
Spaanse Burgeroorlog, verloving
en huwelijk van Juliana en Bern-
hard en de eerste stapjes van Bea
trix: zelfs de verwende televisiekij-
.ker van de jaren negentig zal deze
zwart-wit beelden fascinerend vin
den.
Groot
Het effect van de weergave op een
groot beeld speelt daarbij een be
langrijke rol. De bioscoop haalt de
gebeurtenissen zo dichtbij dat de
huidige presentatie van het dage
lijkse nieuws op een klein televisie-
De Cineac-bioscoop aan de Amsterdamse Reguliersbreestraat anno 1938.
scherm ineens nogal oppervlakkig
lijkt. Maar bovendien bevredigen
ze ook nu nog onze nieuwsgierig
heid. Wie zal niet gevoelig zijn voor
vele vierkante meters bewegende
beelden van de sombere, gewonde
koning Leopold die achter de baai-
van zijn alom beweende Astrid
loopt?
Wie meer wil weten over de (voor
geschiedenis van de 'Cineac' kan
een expositie in de bioscoop bezoe
ken; voor een hedendaagse endant
zorgt het Stedelijk Museum Bu
reau Amsterdam. In 'Simula
crum', het blad van het Kunsthis
torisch Instituut van de Universi
teit van Amsterdam, is eveneens
een schat aan informatie verza
meld.
Margriet Schavemaker laat in het
blad weten dat het vertonen van
journaals als hoofdfilm in de jaren
twintig al populair was geworden
in Frankrijk en Engeland. In of na
bij stations in grote steden werden
ruimtes voor filmvertoningen ge
opend waai' de wachtende reiziger
altijd kon binnenvallen om actua
liteiten uit binnen- en buitenland
te bekijken. De recente uitvinding
van de geluidsfilm had deze verto
ningen immens populair gemaakt.
De Franse zakenman Reginald
Ford vermoedde een gat in de
markt en probeerde overal in Eu
ropa actualiteitenbioscopen te
vestigen. De formule van zijn Ci
neac N.V. was dezelfde als bij de
stationsvoorstellingen, de bezoe
kers konden gaan en komen wan
neer ze wilden. Na Frankrijk en
België was Nederland aan de
foto Nederlands Filmmuseum
beurt: naast Amsterdam kwamen
er ook Cineac-bioscopen in Den
Haag en Rotterdam.
Fran^oise Ledeboer
De manifestatie in dc Cineac (Regu
liersbreestraat 31-33, Amsterdam)
duurt lot en met 28 augustus. De oude
.journaalfilms worden in de Cineac ver
toond op 25 juni van 11.00 tot 18.00 uur
en maken daarna deel uit van de expo
sitie over Duikers Cineac bij het Slede-
lijk Museum Bureau Amsterdam (Ro
zenstraat 59, Amsterdam).
De tentoonstelling in de Cineac is ge
opend van dinsdag tot en met zaterdag
van 13.00 tot 17.00 uur; bij Bureau Am
sterdam op dezelfde tijden van dinsdag
tot en met zondag. Op 26 juni en 3 juli
worden in het Stedelijk Museum (Pau-
lus Potterstraat, Amsterdam) om 13.00
uur lezingen gehouden door onder
meer Gerrit Oorthuys, Guus Luyters,
Maurice Nio en Mark Holthof.
puzzelen
i 11 i i M i i 11 i i li i i M ii111i11i i
N
R
D
A
L
B
D
N
E
T
H
C
O
E
E
E
1
T
C
A
D
E
R
A
P
R
Z
Z
E
E
N
N
O
B
A
N
L
E
N
E
E
R
E
1
P
A
P
1
A
D
V
E
L
L
IJ
T
s
E
R
G
G
A
R
S
T
D
R
K
U
R
D
A
E
C
E
E
u
1
N
E
A
s
L
P
F
T
G
1
N
A
E
A
P
T
A
W
O
E
1
T
A
L
L
T
L
O
E
A
T
U
O
N
L
K
E
B
1
N
R
R
O
R
N
E
N
E
S
K
D
L
E
T
N
G
A
T
E
1
G
R
1
N
A
T
A
E
A
R
N
R
M
N
E
T
O
U
1
G
L
E
N
B
V
E
M
P
R
V
T
U
E
V
1
U
T
K
N
1
O
A
A
C
B
D
B
R
T
N
A
R
U
O
C
R
A
A
T
N
A
R
K
s
G
A
D
N
O
Z
ABONNEE
ACTUALITEITEN
ADVERTENTIE
ARTIKEL
AVONDBLAD
BINNENLAND
BUITENLAND
COMMENTAAR
COURANT
DRUK
FOTO
INKT
KATERN
LEZEN
LEZER
NIEUWS
OCHTENDBLAD
OPLAGE
PAGINA
PAPIER
PERS
REDACTEUR
REDACTIE
REGIONAAL
REPORTAGE
RUBRIEK
STIJL
ZONDAGSKRANT
De woorden op de eerste en derde verticale re
gel zijn: bovenarm en Aalsmeer. Het sleutel
woord luidt: 'opluchting'.
b
r
a
a
d
V
e
t
O
n
a
t
t
e
n
t
V
e
1
d
r
1
e
s'
e
n
s
G
h
e
d
e
n
u
m
e
r
e
k
a
g
e
n
t
u
u
r
r
i
e
t
s
n
i
P
m
a
r
a
t
h
O
n
In deze mengelmoes van letters
zijn al de genoemde woorden
verstopt. Ze zijn te lezen van
links naar rechts, van rechts
naar links, van boven naar bene
den of omgekeerd of schuin.
Sommige letters worden dubbel
gebruikt. Streep alle woorden
door. De resterende letters vor
men dan regel voor regel van bo
ven naar beneden nog een
woord.
Stuur dit woord uitsluitend op
een briefkaart naar:
Puzzelredactie PZC
Postbus 466
4380 AL Vlissingen
Uw briefkaart moet uiterlijk
woensdagmorgen in ons bezit
zijn. Vermeldt daarbij uw naam,
adres en woonplaats.
De PZC stelt de volgende prij
zen beschikbaar: eerste prijs
een VVV-bon van 50.-, tweede,
derde en vierde prijs een tfVV-
bon van 25.-.
De oplossing en de namen van
de prijswinnaars vindt u in de
PZC-bijlage 'Vrije Tijd' van vol
gende week.
De prijswinnaars van het cryp
togram van afgelopen zaterdag
zijn: A. P. Jobse, Weststraat 29
te Koudekerke (VW-bon van
50,-); de VW-bonnen van 25,-
gaan naar Mw. A. Schriemer,
Jasmijnlaan 13 te Hoek.
A. Meesen, Kotkastraat 12 te
Oostburg en Ineke Vervenne,
Oosterscheldestraat 28 te We-
meldinge.
De prijzen worden binnenkort
toegezonden.
g-k m-g-
versnipperen
a-o—o-l-t—1—
stookseizoen
t-tcg-
gemakshalve-
e-o-a—t-u—n-m-
smelt—snikheet
t-d-t-t-d-e-1-
remisebaas-iris
-1—g-b—t-p—d-g—
ido-manier
-k-g-e
hokken
e-e-1—
witrus-
-d
postzegels
Er wordt niet gevlagd vanaf
de gebouwen die dit jaar op
de Belgische toeristische zegels
staan afgebeeld. Toch is het een
beetje feest, want op 13 juni ver
scheen de dertigste editie van
deze reeks. Vijf 16 fr.-zegels, alle
in een oplage van 6 miljoen
stuks. En met deze nieuwe ze
gels telt het hele pakket (in 1965
verscheen de eerste echte, ook
zo getitelde toeristische serie)
106 zegels.
In prachtige pasteltinten opge
zet tonen de zegels: de Romaan
se Sint-Pieterskerk van Bertem,
die tussen 950 en 1050 werd op
getrokken; de Sint-Bavokerk
van Kanegem, die net als de ge
meente voor het eerst werd ge
noemd in uit 967 daterende do
cumenten; de koninklijke Sint-
Mariekerk te Schaarbeek (vol
tooid in 1844), het belangrijkste
werk van de Gentse architect
Louis van Overstraeten (1818-
1849); de Sint-Gorikskerk te Au-
bechies (eind llde eeuw) en de
kerk van Saint-Severin in de
Condroz, gebouwd tussen 1138
en 1145.
Befgique l 16
Belgie
M
I I I
In juni is ook de permanente se
rie koning Albert II uitgebreid
met twee zegels: 6 juni, 20 ff.
(bruin) en 20 juni, 40 fr. (steen
rood).
werd het feest 25 mei gevierd
met vijf 30,00 kr.-zegels met als
titel 'kunst en cultuur': muziek,
pottenbakken, film, modern
ballet en theater.
ZWITSERLAND - De Zwitser
se Europa-zegels die 17 mei ver
schenen staan geheel in het te
ken van de 'ontdekkingen' van
de Zwitserse onderzoeken Au-
guste Piccard (1884-1962). Op
een 60 rappen-zegel staat de
diepzeeduikboot Trieste en op
een 100 rp.-zegel de stratosfeer-
ballon FNRS. Met de Trieste be
reikte Piccard op 23 januari 1962
een recorddiepte van 10.916 me
ter: dertig jaar eerder -18 augus
tus 1932 - steeg Piccard met een
ballon met daaronder een alu
minium drukcabine tot een
hoogte van 16.940 meter.
St -Séverin en Condroz
'•99.410eOésiré ftoegiest
De serie 'culturele' die België 27
juni in omloop heeft gebracht, is
dit jaar geheel gewijd aan porse
lein en aardewerk. De emissie
bestaat uit twee zegelsvanl6+3
frank en een blokje met daarin
een zegel 50+11 frank. Op de ene
16 fr.-zegel porselein van
Doornik (een bord van het ser
vies van de hertog van Orleans
1787) en op de andere zegel por
selein van Etterbeek (een kop en
een bord, eind 18de eeuw). De 50
ft'.-zegel laat Delfts aardewerk
zien (apothekerspotten) uit het
Museum van de Apotheek te
Maaseik.
LIECHTENSTEIN - Vorig jaar
begon Liechtenstein onder de ti
tel 'Hommage aan Liechten
stein' een nieuwe reeks bijzon
dere zegels. Op de eerste zegel in
de waarde van 2,80 frank stond
het werk 'Schwartzhutmann'
van de bekende Oostenrijkse
kunstenaar Friedensreich Hun-
dertwasser. Op 6 juni verscheen
de tweede hommage-zegel en
deze keer staat er een werk op
van de op latere leeftijd be
roemd geworden Zwitserse kun
stenaar Jean Tinguely (1925-
1991): Eloge de la Folie (een
werkstuk uit weggegooide ma
terialen). Waarde: 4,00 frank.
Zwitserland gaf ook al eens ze
gels uit met werken van Tin
guely. In 1987 een 90 rappen Eu
ropa-zegel waarop zijn Fas-
nachtsbrunnen staan afgebeeld
en in 1988 zijn schilderij 'Meta'
op een zegeltweeling (Zwitser
land en Frankrijk).
Liechtenstein heeft 6 juni het
voorbeeld van vele landen ge
volgd en is ook met wenszegels
uitgekomen. Vier zegels van 60
rappen met daarop een Cupido,
een olifant met een brief in zijn
slurf (attentie), een varken met
een klavertje vier in zijn bek
(veel geluk) en een hondje met in
zijn bek een bosje bloemen
(dank je).
IJSLAND - Dit jaar viert de
IJslandse republiek zijn 50-ja-
rige onafhankelijkheid. De ech
te dag is 16 juni, maar postaal
Ook de jaarlijkse Pro-Patriaze-
gels verschenen 17 mei. De der
de serie van de vierjarige reeks
'volkskunst uit Zwitserland'.
Deze keer passeren de revue:
60+30 rp., een uit 1728 dateren
de Neuenburger klok met ge
wichten; 60+30 rp.. een in linnen
geborduurde granaatappel
(16de/17de eeuw); 80+40 rp„
vorm van Krafli-gebak (een
zoete koek met vulling) en
100+40 rp., een papiervogel voor
een kinderwieg (begin deze
eeuw).
Op 5 juli worden twee perma
nente series uitgebreid. De eer
ste 'dieren' wordt aangevuld
met een 150 rappen-zegel, waar
op twee geiten en een 200 rp .-ze
gel met kippen. De serie 'mens
en béroep' krijgt er een 300 rp.-
zegel bij waarop een meubelma
ker aan het schaven is.
De dieren-serie bestaat nu uit
negen zegels: 10 rp., koe; 50 rp..
katten; 70 rp., konijn; 80 rp., ui
len; 100 rp., paarden; 120 rp.,
hond; 150 rp. geiten; 160 rp., kal
koen en 200 rp.. kippen. De be-
roepenserie telt acht zegels: 275
rp., metselaar; 280 rp., kok; 300
rp.,.meubelmaker; 360 rp., apo
theker; 375 rp., visser; 400 rp..
wijnbouwer; 500 rp., kaasmaker
en 550 rp., coupeuze.
Hero Wit
