Bij de
kerk
van
Sint
Geertrui
PZC
Plaatsnaam
The Prodigal Sons met
retro-rock op Beachpop
Torhout/Werchter mikt
lit jaar op jong en hard
Big brother waakt
over scheepvaart
op Westerschelde
provincie
KLOETINGE
-waarom zo?
Sail-weekeinde is de
kroon op ons werk
MAANDAG 27 JUNI1994
In de omgeving van Kloetinge
bestaat verder een merkwaar
dige cirkelvormige weg die een
landelijk gebied omsluit, met
aan de zuidelijke rand de kern
van het dorp. Het roept vragen
op omtrent de vroegste bewo
ning van dit stukje Zuid-Beve
land. Het land binnen de cirkel
heet de Bijganck. Een andere
deskundige lijkt de spijker op
de kop te slaan door de naam
Bijganck te verbinden met het
oude werkwoord 'bigaen'. Dit
betekent namelijk 'omvatten',
'omringen'. Eigenlijk is het
vanzelfsprekend: de weg om
vat het ronde perceel. Een ge
schikte plaats voor een burcht
misschien? Het zou niet zo
vreemd zijn, hoewel er nauwe
lijks hoogteverschil is. Er is bij
opgravingen in de jaren zestig
ook niets te voorschijn geko
men dat wijst op een vroegere
door Ad Steketee
en Lo van Priel
Is Kloetinge een bijzonder
dorp? In de vorige eeuw
werd hier wel een bijzondere
geleerde geboren, Buys Ballot.
Hij ontdekte dat op het noor
delijk halfrond een afwijking
naar rechts bestaat. Althans
wat de windrichting betreft.
Wellicht is ook uitzonderlijk,
dat Kloetinge eigenlijk een
woonwijk van Goes is, maar
dat de plaats toch het eigen ka
rakter heeft bewaard. In ieder
geval is het een bijzonder mooi
dorp.
Kloetinge heeft een tamelijk
hoog gelegen centrum, waar
natuurlijk de kerk staat en
waar ook een 'vate' is te vinden,
op het Marktveld. In meer Be-
velandse dorpen is zo'n vate te
zien. Oorspronkelijk was het
een drinkput voor het vee en
men haalde er water om zijn
straatje te schrobben; tegen
woordig is het nog een reser
voir in geval van brand. De
naam is, ook naar de betekenis,
verwant met het woord 'vat'.
Sommigen menen dat de wa
terpartij een overblijfsel van
een vroegere haven is. Dan
moet echter nog wel een ver
klaring gevonden worden voor
de vrij hoge ligging ervan, zo op
het oog wat hoger dan het
maaiveld buiten het dorpscen
trum.
De Bijganck
Opmerkelijk is ook de platte
grond van Kloetinge met de
naaste omgeving. C. Dekker,
kenner bij uitstek van de histo
rie van Zuid-Beveland, noemt
Kloetinge een wegdorp. Deze
nederzetting is ontstaan op ba
sis van een eenvoudig wegpa-
troon, in een bocht, met nog
een andere weg 'achterom'.
Daar werd dan later een kapel
of kerk gebouwd.
burcht. In historische docu
menten is er al evenmin een op
lossing voor het raadsel te vin
den.
In de tiende eeuw waren de be
woners van Kloetinge vermoe
delijk schapenboeren, die op
wat hoger gelegen grond ver
bleven en daar hun primitieve
huizen bouwden. Later werd
het land beter bewoonbaar ge
maakt door bedijkingen en af
dammingen, maar soms werd
de strijd tegen het water toch
weer verloren. Een Zeeuws ver
haal.
De eerste teksten over Kloetin
ge dateren uit de dertiende
eeuw. In die tijd moet de plaats
een kerkelijk centrum zijn ge
weest. Het dorp was zelfs de ze
tel van het Bevelandse deke
naat en de Kloetingse kerk was
de moederkerk van die van Ka-
pelle, Kattendijke en mogelijk
ook van Goes. Met de bouw van
de dorpskerk werd begonnen
in de dertiende eeuw. Het goti
sche gebouw is gewijd aan Sint
Fragment uit de Visscher Romankaart uit de zeventiende eeuw.
Heeft Gapinge zijn naam ontleend, aan een gaper? Heeft IJzendijke iets met ijs te maken? Wie was die heilige
Laurens naar wie dat Walcherse dorp is genoemd? Sommige plaatsnamen hebben een duidelijke betekenis.
Andere zijn lastig of zelfs helemaal niet te verklaren. In deze rubriek PLAAT SN AAM nemen Lo van Driel en Ad
Steketee de namen van Zeeuwse plaatsen en wateren onder de loep.
Geertrui, een heilige die in de
zevende eeuw als abdis in Nij-
vel zegenrijk werk verrichtte
als verzoenster van vijanden en
die wordt afgebeeld met een
herdersstaf waarlangs muizen
naar boven klimmen. Sint
Geertrui of Gertrudis kon dan
ook aangeroepen worden bij
muizenplagen.
In de middeleeuwen was Kloe
tinge een welvarende am
bachtsheerlijkheid. Bij het
dorp is nog een vliedberg waar
op waarschijnlijk vroeger een
huis stond van de Heren van
Kloetinge. In de buurt van die
hoogte werd later het kasteel
Ravestein gebouwd, mogelijk
de woning van de Kloetingse
Heren in de volgende eeuwen.
De naam bleef bewaard in het
Hof Ravestein. In de zestiende
eeuw verminderde de wel
vaart; vooral de Tachtigjarige
Oorlog veroorzaakte veel ellen
de en grote schade. Na die tijd
leefde de landbouw weer op en
Kloetinge kon uitgroeien tot
een bloeiende plaats, vooral
door de fruitteelt.
Persoon of heuvel?
De naam Kloetinge is een pro
bleem. Er is geopperd dat in de
ze plaatsnaam een persoons
naam Chloto is verborgen, een
variant van Chlodowig. Tegen
woordig zeggen we Lodewijk.
Het achtervoegsel -inge zou de
betekenis hebben van 'beho
rend tot'. Anderen beschouwen
dit -inge echter als een aandui
ding van een waterloop. De be
woners noemen de plaats ech
ter Kloetege. De geringe klem
toon van die slotlettergrepen
maakt de waternaam-optie
minder waarschijnlijk.
Een andere opvatting van het
toponiem is dat we in het eerste
deel een oud-Germaans woord
'klota' hebben, met de beteke
nis 'rond voorwerp" en ook wel
'verhevenheid'. Ook in het mo
derne Nederlands is een aflei
ding van dit 'klota' niet onbe
kend. In het Kloetingse geval
zal het wel 'hoogte' zijn. Deze
plaatsnaam kunnen we dus
verklaren als 'plek van de heu
vel'.
Dicht bij die heuvel is op een
huismuur een bronzen pla
quette met de afbeelding van
Buys Ballot bevestigd, de me
teoroloog die een wet formu
leerde voor de bewegingen van
luchtmassa's. Hijzelf kijkt on
bewogen. Naar links.
Dit is voorlopig de laatste Plaatsnaam
De rubriek wordt na de zomervakantie
voortgezet.
darstations worden bijgebouwd.
Acht stuks, allemaal afkomstig
van dezelfde tekentafel en gele
verd door dezelfde aannemers
combinatie. Eenvoud is het ken
merk van de nieuwe torens Ze
zijn opgetrokken uit 'eerlijk be
ton' en voorzien van een rood
hoedje, met daarbovenop de ra
darsensoren. De Vlissingse bou
levard wordt ermee 'gesierd'. De
andere zijn als één groot bouw
pakket in elkaar gezet bij West-
kapelle. Baarland. Liefkens-
hoek, Prosperpolder, Hoofd
plaat. Cadzand en Oostende.
De gebieden die de onbemande
radarposten bestrijken, overlap
pen elkaar nu. Dat is juist de be
doeling. Een diepstekende bin-
nenvaarttanker kan niet meer
worden 'afgeschermd' door een
torenhoog containerschip. Elk
vaartuig ligt binnen het bereik
van twee tot drie radarsensoren.
Die-leveren gewone radarbeel
den af aan de verkeersposten,
waai- ze vliegensvlug in elkaar
worden geschoven en worden
verwerkt tot een beter zichtbaar
synthetisch radarbeeld.
Bijnamen
Nog niet iedere gebruiker van de
Westerschele lijkt na ruim drie
jaar de Schelderadarketen te
hebben geaccepteerd, het is ten
slotte niet leuk op de vingers te
worden gekeken. Op het land
ligt het anders, blijkt uit de bij
namen die de radarstations heb
ben gekregen. In het 'kosmopoli
tische' Vlissingen gaat die als
minaret of moskee door het le
ven. In Westkapelle zien ze in de
betonnen toren met een rood
hoedje gewoon een zwamme
(een lucifer). Voor het functione
ren maakt het niet veel uit.
The Prodigal Sons. foto Ben Vulkers
door Yoyce Banh
door Theo Hakkert
Vroeger was hij wel eens
langere tijd zoek. Dan
had hij 'een bepaalde kronkel
in de kop', zoals hij dat
noemt. „Het is menigmaal
voorgekomen dat ik tijden
van huis was en mijn moeder
niet wist waar ik was. En als
ik dan belde, zei ze altijd: 'Hé,
verloren zoon'." Daarom ook
heet de popgroep waar Erwin
Nijlioff (21) nu in speelt The
Prodigal Sons. En niet alleen
omdat Nijhoff die ervaringen
heeft. „We zijn allemaal stuk
voor stuk door onze eigen
moeders wel eens verloren
zoons genoemd. Daarom voe
len we ons ook zo verbonden
met die naam."
The Prodigal Sons dus. Twee
jaar geleden speelde de Zwol
se groep in de finale van de
Grote Prijs van Nederland.
De respons was weinig opbeu
rend. Maar wat is de wraak
zoet. De eerste cd van The
Prodigal Sons snoert alle
sceptici en critici de mond. De
melodieuze gitaarrock op Wi
ne of Life is van exportkwali
teit. Deze 'wijn' tintelt niet al
leen, maar heeft ook een fraai
bouquet en een stevige af
dronk. Appellation controlée.
Vergelijkingen werden al ge
trokken met The Black Cro
wes en Lynyrd Skynyrd.
„Southern rock," knikt Erwin
Nijhoff. Origineel? Welnee,
maar wie maalt daar om? Wie
gal Sons. Hij zingt, speelt gi
taar en schrijft ook alle num
mers. Albert Bartelds (bas),
Henk Holsappel (drums) en
Henk Bennen hebben een die
nende taak. Voelt hij zich lei
der van de band? „Ik merk
wel dat ik dingen op mijn ma
nier wil. En dat ik dat ook doe.
Dan kun je geloof ik wel zeg
gen dat je leider van de band
bent. De jongens zijn er ook
toe bereid mij te volgen. Ik
heb nu een stel mensen bij el
kaar die niet te veel tegemoet
komingen hoeven te doen. Ze
spelen al op de manier zoals ik
graag wil. We zitten op één
lijn."
Amerika
Een lijn die zijn vruchten be
gint af te werpen. De single
'You still think' haalde net. de
hitparade niet, maar het al
bum loopt goed en de groep is
aan een enorme tournee be
gonnen. Die voert hen onder
meer naar Burgh-Haamstede
waar ze zaterdag hun opwach
ting maken op Beachpop.
Vervolgens zal ook België
worden aangedaan. Over
Duitse optredens wordt on
derhandeld.
Next stop Amerika? Nijhoff,
heel nuchter: „Graag. Maar
misschien klinken we wel te
Amerikaans voor Amerika. Ik
heb wel eens gehoord dat Eu
ropees klinkende bands voor
Amerikanen interessanter
zijn."
Het is de kroon op je
werk te weten dat er dit
weekeinde heel veel mensen
naar de Sailmanifestatie in
Vlissingen komen", vertelt
publiciteitsdame Marielle
Bakker. Terugblikkend op
de afgelopen drie maanden
waarin zij met het team kei
hard heeft gewerkt, vindt ze
het resultaat erg bevredi
gend. De publiciteit rondom
Sail '94 heeft goed gewerkt.
Vanaf vrijdag 1 juli staat
Vlissingen vier dagen lang
in het teken van een groot
maritiem evenement.
De telefoon rinkelt non-stop
deze laatste dagen voor de
grote happening. Veel reac
ties en vragen komen binnen
bij het publiciteitsteam dat
een eigen winkeltje heeft in
het gebouw van de PZC in
Vlissingen. De telefoontjes
komen van VVV's, sponsors,
medewerkers van de stich
ting en mensen van buiten
en binnen Zeeland die naar
de manifestatie willen ko
men. „Er is nog zoveel te
doen, voor ons zit het er
voorlopig nog niet op."
„Maar het is een grote uitda
ging om hieraan te mogen
werken. Dat geldt voor het
hele team. Wij hebben geen
van allen zoiets eerder geor
ganiseerd. Omdat dit geen
routineklus is. zijn sommige
dingen niet te overzien en
dat was soms heel goed te
merken. Dat maakt het heel
spannend, af te wachten hoe
de manifestatie aanstaand
weekeinde verloopt."
De walradarpost bij Waarde. foto Willem Mieras
is nog origineel tegenwoor
dig? „Ik denk dat wij oude
muziek op een eigen manier
brengen, De oude invloeden
zijn goed te horen. Daar ont
kom je toch niet aan. Muziek
die je ooit hebt gehoord komt
op een bepaalde manier weer
naar buiten als je zelf muziek
maakt. Dat is bij iedereen zo.
Ook bij de Rolling Stones. Die
hebben vroeger toch ook naar
Muddy Waters geluisterd en
al die oude bluesjongens. Bij
ons hoor je de Stones-invloe-
den, Led Zeppelin, misschien
Elvis."
Stones-lick
Bepaald niet iets om je voor te
schamen, meent Nijhoff. „Als
je nu nog claimt iets nieuws te
brengen, dan pies je jezelf in
de laars. Ik wil ze niet afval
len, maar als een band als The
Black Crowes moeilijk gaat
doen omdat hen verweten
wordt dat ze Stones-licks ge
bruiken, dan zijn ze dom be
zig. Want dat dóen ze gewoon.
De manier van gitaarspelen
van The Stones hoor je overal
in terug."
Erwin Nijhoff leidt The Prodi-
Hoewel niemand rijker
wordt van Sail - behalve dan
de ervaring - heeft volgens
Marielle iedereen in de orga
nisatie met veel energie en
enthousiasme gewerkt.
Sommigen zijn er al jaren
mee bezig geweest. „Wij
doen dit voor Vlissingen.
Met haar rijke maritieme
historie, is het vanzelfspre
kend dat Vlissingen niet
achterblijft. Sail Amster
dam was vorig jaar heel pro
fessioneel opgezet, maar dit
jaar zal Sail Vlissingen er
niet voor onderdoen",
spreekt de publiciteitsdame
vol vertrouwen uit.
door Harmen van der Werf
Wie zich op dc Westerschel
de waagt, weet zich be
spied. Er is geen ontsnappen
aan. Op vijf plaatsen langs de
hele Westerschelde en haar
monding houden Vlaamse en
Nederlandse rijksambtenaren
constant de wacht. Ze weten
zich geruggesteund door een
knap stukje electronica, door
achttien onbemande radarsta
tions. Zij registreren iedere
scheepvaartbeweging en geven
die door aan computers in de
vijf bemande verkeerseentra-
les.
Sinds 1 maart 1991 is de keten
van radarposten langs de Wes
terschelde compleet. Niet dat er
voordien geen toezicht was op
de scheepvaart op één van de
drukste en moeilijkste vaarwe
gen in West-Europa. Wie de ra
darposten langs de Westerschel
de afrijdt, ziet het gelijk. Bij
Waarde en in het water bij het
Land van Saeftinge staan de
oude jongens, radarposten uit
het tijdperk van voor de Schel
deradarketen. Met die enkele
stations was het niet mogelijk
alle scheepvaartbewegingen in
de gaten te houden. Dat vonden
Nederland en vooral België wel
nodig.
Veiligheid is één zijde van de me
daille, een vlottere doorvaart de
andere, die minstens zo belang
rijk is voor een haven als Ant
werpen. In de oude situatie kon
den de radarstations wel het
grootste deel van de Wester
schelde bestrijken, maar kleine
en zwaar beladen schepen wil
den nog wel eens 'verdwijnen'
achter grotere. En de bemande
verkeerscentrales stonden al
leen telefonisch met elkaar in
verbinding. Die zijn nu via com-
puterlijnen gekoppeld.
Acht
Om het 'big brother is watching
you' van kracht te verklaren
voor de hele Westerschelde en
haar monding, moesten er ra-
hooligans, jeugddelinquenten,
een tot een geobserdeerde spor
ter geworden hyperactief kind,
een introverteling en wat drugs
verslaafden. Een doodnormale
straatrockgroep dus. In naam
nog nauwelijks bekend, maar in
zeer korte tijd al wel goed ge
noeg bevonden voor het voor
programma van Lenny Kravitz,
The Scabs en Neil Young.
Ook Grant Lee Buffalo is er één
uit het nieuwe 'circuit'. De
groepsleden zijn geboren en
grootgebracht in de formatie
Shiva Burlesque. Tussendoor
experimenteerden ze wat met al
lerlei andere bands, totdat ze
koud een jaar geleden de navel
streng met de moedergroep he
lemaal doorknipten en besloten
dat het tijd is volwassen te wor
den. Grant Lee en de zijnen mo
gen zich sindsdien het lievertje
van R.E.M.'s Michel Stipe noe
men.
Bij de volgende twee op de con-
certlijst. Therapy? en Buffalo
Tom staat de muzikale gekte
voorop. Alles kan en mag, als het
maar melodieus is. Therapy?
dweept met samples, punkfrat
sen, riffs en gitzwarte grunge.
Nogal zwaar dus. De Ieren spe
len in ieder hok en op elk podium
waar ze maar terecht kunnen.
Buffalo Tom was in den begin
nen tè normaal. Een gebrek dat
ze tegenwoordig weten te com
penseren door de melodie van
hun kunsten op de voorgrond te
zetten.
John Hiatt behoeft nauwelijks
nadere introductie. Niet alleen
lichamelijk (hij drinkt minder)
maar ook spiritueel is hij door
zijn stiefzoon weer met beide be
nen op de grond gezet en aan een
verjongingskuur begonnen. De
balans lijkt gevonden. De Spin
Doctors vallen enigszins te ver
gelijken met Therapy? en Blind
Melon. Rasrockers die altijd en
overal de vellen van hun vingers
spelen en het liefst pas ophou
den als ze van pure vermoeid
heid gewoon niet meer kunnen.
De Braziliaanse metal-sensatie
Sepultura is wat dat betreft ei
genlijk een buitenbeentje. Pas
na tien jaar ploeteren in eigen
land mocht de rest van de wereld
hen ontdekken. Met succes,
want ze hebben de ster van Me-
tallica met gerichte slagen laten
verbleken.
Rage
Against The Machine
geldt zeker voor de jongere gar
de als een headliner. Hèt grote
voorbeeld van Clawfinger. De
mengeling van hardcore, rap,
metal en politiek bewustzijn
slaat altijd wel bij iemand aan.
Peter Gabriël zal na hen een
zware dobber krijgen. Mogelijk
de reden waarom hij onver
wachts de WOMAD-muzikant
Lucky Dube meeneemt naar
Torhout/W erchter
En dan is er altijd nog het herbo
ren Aerosmith. Drugs, drank,
vrouwen, ego's en solo-projecten
hebben hen er uiteindelijk toch
niet onder gekregen. Dankzij de
ruggesteun van Run DMC zijn ze
aan een tweede jeugd begonnen.
Een typischer bewijs voor de
stap in het nieuwe tijdperk had
de T/W-organisatie niet kunnen
vinden.
Programma
Clawfinger: 10.15-10.45 uur
Blind Melon: 10.50-11.30
Grant Lee Bufuffalo: 11.35-12.15
Therapy?: 1225-13.05
Buffalo Tom: 13.15-14.05
JohnHiatt: 14.30-15.20
Spin Doctors: 15.45-16.35
Sepultura: 17.05-18.05
Rage Against The Machine: 18.30-
19.30
Peter Gabriel: 20.15-21.45
Aerosmith: 22 30-24.00 uur
foto Timothy Clary
lor Marcel Modde
,\e programmeurs van het
/Torhout/Werchter Rockfes-
ral mikken dit jaar meer dan
lit op jong en hard. Zowel op
uzikaal gebied als in de rich-
ig van de publieke belangstel-
ig. Maar het zijn toch gema
lde oude rotten als Aerosmith
Peter Gabriel die zaterdag 2
zondag 3 juli als uitsmijter
aogen figureren. John Hiatt zit,
fens tussen de hedendaagse
ije stromingen in, voor een
ij het schamel) behoud van het
enwicht tussen de vol-gas-gi-
9 ren en de recht-voor-z'n-raap
ksten van de nieuwe garde.
irhout/Werchter verpersoon-
:t zo op een gedurfde wijze de
ergang naar een ander muzi-
aal tijdperk. Een weg die vorig
ir al voorzichtig werd ingesla-
n met onder meer Metallica en
dus met stevige pas verder
«Hrdt afgelegd. Definitief wordt
'erekend met de zwaar ge-
onsorde en oververtegen-
lordigde halfwas bands. De
rgeluiden en de ongepolijste
Ifc anken genieten weer de voor-
JiUr.
0 awfinger bijvoorbeeld. De
'eden openen om kwart over
;n 's ochtends het festival. Van
bba hebben ze wel eens ge-
maar dat is dan ook alles,
anti-racistische nummers
Nigger' laten ze onmisken-
blijken dat muziek weer
mag zijn, in hun ge-
gelardeerd met snoeiharde
Een band die live ook
echt tot z'n recht komt.
goed half uur later beklimt
bij elkaar geraapt zooitje
Blind Melon (VS) het po-
De groep is eind jaren
in Los Angeles ontstaan
een opwelling van een paar
