Mini-crash beurs geen verrassing Meer watervogels, minder slik vogels Mosselloods Vlake en belang van CDA Franse socialisten laten Rocard vallen opinie en achtergrond Aandelen- en obligaüehandel kwakkelt al maanden ONTWIKKELING HYPOTHEEKRENTE 1994 DINSDAG 21 JUNI 1994 De klap die maandag op de aandelenmarkt in Amster dam is uitgedeeld - koersverlie zen van gemiddeld ruim 3,5 pro cent in de voormiddag - is hard aangekomen, maar vormde geen echte verrassing. Aan het eind van de handel trok de markt nog licht aan, maar toch sloot de beursindex (de AEX) tien punten oftewel 2,5 procent lager. Ook elders in Europa ging het fors omlaag. In Frankfurt zakte de Dax-index met 81,9 punten (4 procent) en in Londen stond de toonaangevende FTSE- index op een verlies van bijna vijftig punten (1,6 procent). De aandelen- en obligatiehandel is al maanden aan het kwakke len, de rente loopt al sinds ja nuari op en van een echte stij ging van de dollarkoers komt het maar niet, integendeel. Op 1 februari bereikte de beursbaro- meter - de AEX-index - nog een historisch hoogtepunt van rond 441,33 punten, maar sindsdien is het bergafwaarts gegaan. Maan dag belandde de index in de voormiddag op een dieptepunt van 378,63 punten. Handelaren en grote beleggers kijken al maanden hoofdschud dend naar de markt van vastren- tende waarden. „Het wil niet echt", viel vaak te beluisteren op de handelsvloeren. Het rende ment op de obligaties is indica tief voor de rente-ontwikkeling. Gaan de noteringen voor de obli gaties omlaag, dan neemt het rendement door de koersdaling toe (omdat de rente op het waar depapier vaststaat). Obligatie- koersen reageren sterk op infla tievrees, ontwikkelingen van grondstoffenprijzen en rentebe wegingen. Valutawinst De eerste twijfels op de obliga- tiemarkten in Europa dateren van januari en februari en zijn vooral komen overwaaien van uit de Verenigde Staten. De fun damentele economische facto ren in West-Europa op zich lie ten nog wel een verdere koers stijging toe. Maar Amerikaanse beleggers begonnen vanaf fe bruari volop hun Duitse obliga ties op de Europese markten van de hand te doen. Daarbij pakten ze ook nog een aardige valuta winst mee, gezien de koersda ling van de dollar ten opzichte van de mark. In de VS waren beleggers en handelaren in januari en fe bruari steeds sterker gefixeerd geraakt op een mogelijke rente verhoging. Steeds meer werd er van uitgegaan dat een hogere rente de al sterk aangetrokken Amerikaanse economie wat moest afremmen. Dat gebeurde dan ook in verschillende stap pen via hogere geldmarktrentes en ook een verhoging van het Amerikaanse disconto medio mei. Ondertussen kwamen in West- Europa de koersstijgingen op de effectenbeurzen tot staan. De Europese aandelenmarkten hadden net een jaar van forse stijgingen achter de rug - door de steeds verder dalende rente - en de beurskoersen begonnen De aandelenindex in Londen verliet de beursvloer met een verlies van bijna vijftig punten bij drukke handel. foto EPA net steun te krijgen van de be drijfswinsten en de aantrekken de economieën. Eerst werd de oplopende rente nog gezien als een hobbel, maar al gauw werd gesproken van Overzicht rente-advies hypothecaire leningen particulieren (met halfjaarbetaling en zonder gemeentegarantie) 10 januari 26 januari 25 februari 11 april 3 juni een rentecol" en op een gegeven moment zelfs van een „rente hoogvlakte". Die vlakte blijkt gezien de recentste ontwikkelin gen verder op te lopen, en heeft dus meer weg van vals plat. Illustratie Een illustratie voor de opgaande rente is de reeks van tarieven over de afgelopen zes maanden van de jongste tienjarige staats obligatie (5,75 procent). Die is als meest verhandelde staatsobli gatie indicatief voor de ontwik keling van de lange rente in Ne derland. Stond het rendement begin januari nog op 5,5 procent, eind januari was dat 5,7 procent, eind februari 6,1, eind maart 6.4, eind april 6,2 en eind mei 7 pro cent. Maandagochtend stond de rente zelfs op 7,4 procent. Vooral de afgelopen twee maan den kreeg de twijfel op de obliga- tiemarkten voeding vanuit de echte economische „fundamen tais". In Nederland bleek de in flatie na herberekening hoger dan eerder was aangenomen - hoewel nog altijd gematigd - en in Duitsland bleef de geldhoe- veelheid sterk groeien. Hier en daar rees zelfs twijfel over de po sitie van de Bundesbank. Die verlaagde ondanks de aanhou dende geldgroei toch nog het disconto en andere rentetarie ven en leek volgens sommigen eerder met een politiek gemoti veerd conjunctuurbeleid bezig dan met een traditioneel recht zinnig monetair beleid. Boven dien werkte de recent gemelde stijging van allerlei grondstof- prijzen de angst voor inflatie - lees angst voor hogere rente - in de hand, een vrees die de obliga- tiekoersen verder drukt. Symfonie Ook de dollar blies in deze finan ciële symfonie zijn partijtje mee. De Amerikaanse munt noteerde begin januari nog 1,93, liep in die maand zelfs nog even op tot 1,95, maar zocht in de daarop volgende periode lagere niveaus op, om maandag zelfs even on der de 1,79 te duiken. Een ho gere dollar is vooral interessant voor bedrijven met produktie in de VS, en dat geldt voor veel Ne derlandse ondernemingen. m door Jan Willem Vergeer De Deltawateren behoren tot de belangrijkste Zeeuwse natuurgebieden. De uitvoering van de Deltawer ken heeft de buitendijkse flora en fauna echter ingrijpend ge wijzigd. Rijkswaterstaat on derkent dat ook. Met name het onder waterstaat ressorteren de Rijksinstituut voor Kust en Zee (RIKZ) heeft daarom aller lei onderzoeken verricht, waarbij de invloed van de Del tawerken op de buitendijkse natuur bestudeerd werd. Vo gels vormen daarbij een be langrijke groep: zij staan vaak aan de top van de voedselke ten en zijn relatief eenvoudig te tellen. Bovendien speelt de Zeeuwse Delta een onmisbare rol in de levensloop van een aantal vogelsoorten. De be heerders van de Delta zijn daarom mede verantwoorde lijk voor hun voortbestaan. Het intensieve vogeltelpro gramma dat het RIKZ sinds beginjaren '70 uitvoert, begint meer en meer vruchten af te werpen. Zo verscheen onlangs een rapport over vogeltellin gen in het zuidelijk Deltage bied van 1987 tot 1991. Een in teressante periode, omdat in die jaren de laatste grote wa terstaatkundige werken in het Oosterscheldegebied werden voltooid. Wat zijn nu die gevol gen voor vogels van deze en an dere ontwikkelingen in de Del ta? De buitendijks voorkomende vogelsoorten zijn op grond van hun voedselkeuze grofweg op te splitsen in twee groepen. De ene groep, de 'slik'-vogels, eet vooral wormen en schelpdieren die zich op en in het slik bevin den. De andere groep, de 'wa- ter'-vogels, eet vooral vis, wa terplanten en permanent on der water levende schelpdie ren. Vóór de uitvoering van de Deltawerken waren de slikvo- gels veruit het best vertegen woordigd in de Zeeuwse Delta. Soorten als scholekster, ture luur, rosse grutto en diverse soorten strandlopers waren beeldbepalend. Door de afsluiting van Veerse Meer en Grevelingen kwam hierin verandering. Immers, in de afgesloten wateren ver dween het getij en daarmee de belangrijkste voedselbronnen voor de slikvogels. Ervoor in de plaats kwamen de watervo gels, die profiteerden van de vergrote helderheid van het water en de toename van vis en waterplanten. Voor de slikvo gels werden de overgebleven open zeearmen nu erg belang rijk. Bij de discussie rond de af- RJÊKP' "u 'li til "Él 11*""^' -HL, Scholeksters en rosse grutto's op een hoogwatervluchtplaats langs de Oosterschelde. sluiting van de Oosterschelde, begin jaren zeventig, speelden vogels een grote rol. Dat heeft zeker bijgedragen tot de beslis sing, om de Oosterschelde slechts gedeeltelijk af te slui ten. Stop op trekweg Van de in Zeeland buitendijks voorkomende vogels vormen de slikvogels niet alleen de grootste, maar ook de belang rijkste groep. Veel slikvogels broeden in de noordelijke toen dra en overwinteren aan West- europese of Noordafrikaanse kusten. Het Zeeuwse Deltage bied is voor veel soorten een onmisbare stop op de lange trekweg, waar eens even flink bijgegeten kan worden, of waar de wintermaanden worden doorgebracht. De Zeeuwse slikken behoren immers tot de meest voedselrijke wadgebie- den ter wereld.... Het is dan ook niet verwonder lijk, dat de belangrijkste slik- gebieden, de Ooster- en Wes- terschelde, voor liefst 16 soor ten van internationale beteke nis zijn. Dat houdt in, dat meer dan 1 procent van een deelpo- pulatie van die soorten voor korte of langere tijd in de Oos ter- of Westerschelde verblijft. In de Oosterschelde bestaat de top drie van de 'internationals' uit scholekster, rosse grutto en rotgans. In de Westerschelde zijn dat grauwe gans, pijlstaart en smient. Ter vergelijking: in de andere Deltawateren komt het aantal internationals niet boven de tien. Overigens wil dat niet zeg gen dat die gebieden daarom niet van betekenis zijn: waar den van tussen 3 en 10 soorten die de 1%-norm overschrijden komen in Nederland verder al leen voor in Waddengebied en IJsselmeer. De tegenwoordige oppervlakte aan slikken en platen in de Oosterschelde bedraagt 114 vierkante kilometer. Dat is ruim 30 procent minder dan vóór de Deltawerken. Zoals te verwachten viel blijkt uit de tellingen van de afgelopen ja ren, dat veel vogels fors in aan tal zijn afgenomen. Vooral soorten, die talrijk voorkwa men in het nu achter Oester- en Philipsdam gelegen oostelijk deel van de Oosterschelde, kre gen een gevoelige tik. Voor beelden hiervan zijn bergeend, pijlstaart, bonte strandloper en tureluur. Een soort als de rosse grutto, die vooral voor komt in de monding van de Oosterschelde, is nauwelijks in aantal verminderd. Waar zijn al die vogels geble- foto H. Harmsen ven die in de kom van de Oos terschelde niet meer terecht kunnen? Tevoren werd ver wacht, dat een deel wellicht meer westwaarts in de Ooster schelde zijn heil zou gaan zoe ken. Ten tijde van de afsluiting van Veerse Meer en Grevelin gen had zo'n verhuizing rich ting Oosterschelde inderdaad plaatsgevonden. Toch blijkt het aantal vogels, dat van afge sloten naar open Oosterschel de verhuisde, klein te zijn. Blijkbaar zat de open Ooster schelde al zo vol, dat er nauwe lijks meer een bergeend of ture luur bij kon. Een deel van de ontheemde Oosterscheldevo- gels is in de Westerschelde te recht gekomen. Vooral bij de tureluur was duidelijk sprake van zo'n verhuizing. Het enige andere gebied, waar naar de slikvogels nog zouden kunnen uitwijken, is de Voor delta. Vooralsnog is het belang ervan nog niet zo groot, maar als de huidige groei van de zandplaten doorzet, kan daar in verandering komen. Ettelij ke duizenden slikvogels zijn na de aanleg van Oester- en Phi lipsdam simpelweg uit de Zeeuwse Delta verdwenen. Dit is onder meer gebeurd met flink wat scholeksters, ture luurs en andere soorten, waar voor de Oosterschelde van in ternationaal belang is. Wat voor vogels zijn er nu in de kom van de Oosterschelde in de plaats gekomen van de slik vogels? Dat blijken vooral ech te watervogels als slobeend, krakeend en kuifeend te zijn. Veel in aantal toegenomen soorten hebben een voorkeur voor voedselrijke, zoete wate ren. Een goed voorbeeld hier van is de knobbelzwaan. Tot voor kort kwam die algemeen voor op de Grevelingen, maar met het ontstaan van het zoete Volkerakmeer is hij in grote ge tale hier naartoe verhuisd. Geen plaats meer De toekomst voor de slikvogels in de Oosterschelde oogt mo menteel niet echt zonnig. Im mers, het beschikbare voedsel- gebied is met de aanleg van Oester- en Philipsdam flink in oppervlak verminderd. Boven dien leiden de door de dammen veroorzaakte stroomverande- ringen tot een versnelde afslag van platen en slikken. Gevolg: de hoeveelheid geschikt voed- selgebied in de nog open Oos terschelde neemt verder af. Ook de nog immer toenemende recreatie op de droogliggende platen en de grootscheepse kokkelvangst spelen een nega tieve rol. De Westerschelde en in de toe komst wellicht ook Voordelta kunnen een deel van de Ooster- scheldevogels opnemen, maar voor flink wat voormalige Zeeuwse slikvogels lijkt geen plaats meer. Dat is een duide lijk signaal naar beheerders en beleidsmakers die de toekomst van het Oosterscheldegebied in handen hebben. De slikvo gels hebben het al moeilijk ge noeg met de veranderende na tuurlijke omstandigheden: als de mens ook nog eens als ver stoorder en voedselconcurrent optreedt, zou het wel eens té moeilijk kunnen worden. Verder is het van belang, dat het RIKZ de komende jaren door kan gaan met het monito- ring-iverk. De basisgegevens uit bijvoorbeeld het vogelon- derzoek zijn immers onmis baar, willen we tenminste ge fundeerde uitspraken kunnen blijven doen over de gevolgen voor de natuur van alle mense lijk ingrijpen in de Zeeuwse Delta. van onze verslaggever René Schrier In Zeeland kunnen heel rare dingen gebeuren. In die pro vincie kan een dorp, laten we het Borssele noemen, ondanks veel plaatselijke protesten aan gewezen worden tot nationale dumpplaats van radio-actief af val omdat de rest van Neder land die troep niet wil hebben. In Zeeland kan een deel van de provincie, zoals Zeeuwsch- Vlaanderen, door projectont wikkelaars en Brabantse var- kensboeren uitverkoren wor den als ideale huisvesting voor zo'n 200.000 stinkende zeugen en beren, zonder dat iemand - tot en met de minister toe - er iets aan kan of wil doen. In die provincie ook kunnen zes van de acht provinciale staten fracties tegen een loods voor op slag van mosselschelpen zijn, terwijl er dan nog een meerder- Het merkwaardige echter is, dat de inflatie nergens in de wereld echt toeneemt. In de Verenigde Staten bedroeg de inflatie in mei bijvoorbeeld slechts 2,3 procent. Ook in Europa is geen sprake van sterk oplopende inflatie. Daarvoor is de economische op leving ook nog te pril. Aantrek kende geldontwaarding hoort bij een later stadium in het eco nomische herstel, bij een ont wikkelingsmoment dat dichter bij de top van de economische cyclus ligt. 1 Volgens deskundigen hoeft ook niet al te zenuwachtig naar de stijging van de grondstoffenprij zen te worden gekeken. Goed, de prijs van een vat olie (159 liter) is sinds februari gemiddeld met vier dollar gestegen, maar in fe bruari was de olie ook wel ex treem goedkoop (zo'n 13 a 14 dol lar). Verder spelen de grondstof- prijzen niet zo'n enorme belang rijke rol in de beweging van de consumentenprijzen. De loon kosten daarentegen des te meer. En die stijgen noch in de VS, noch in West-Europa. (ANP) heid van SGP en CDA is die er voor zorgt dat die omstreden loods gewoon blijft staan. Stem verhouding afgelopen vrijdag: 22 tegen 21. De loods is nabij Vlake gebouwd om een eind te maken aan de il legale opslag van mosselschel pen in het natuurgebied de Yer- seke Moer. De loods kwam met volle medewerking van de ge meente Reimerswaal precies aan de rand van het natuurge bied, echter in strijd met het streekplan Zeeland. Omwonen den die hinder hadden van de rotte vislucht uit de loods, kwa men daar achter, stapten naar de Raad van State en kregen ge lijk. Als de provincie zonodig die loods daar wil hebben moet het streekplan veranderd worden, luidde de uitspraak. Die wijzi ging was aan de orde in de jong ste vergadering van provinciale staten. De meeste woordvoer ders wilden niets weten van het achteraf herstellen van deze fout. Temeer, omdat ze ontdekt hadden dat de hele kwestie doordrenkt is van vaagheden, leugens, gedraai en gekonkel. Als de loods daar niet mag staan dan moet hij in het uiterste geval maar tegen de vlakte, zo werd geredeneerd. Hoe kon dan toch die stemver houding 22-21 ontstaan als er in totaal 47 statenleden zijn? De te genstanders van de loods (PvdA, RPF/GPV, Delta Anders, GroenLinks, D66 en WD) moes ten in totaal drie stemmen mis sen. Eén lid van de RPF/GPV- fractie was ziek. En ander lid van die fractie had ontslag genomen omdat hij - toch niet echt plotse ling - lijsttrekker werd in de Tweede Kamer en door allerlei interne vertragingen was nog niet in zijn opvolging voorzien. En één lid van de WD-fractie kon door werkzaamheden niet bij de statenvergadering aanwe zig zijn. Daar ging dus de meer derheid die tegen het voorstel was. Dan was er het CDA-statenlid) F. C. M. Baert uit Hulst. Al e« der heeft die te kennen een eiga koers binnen zijn fractie te vj ren, bijvoorbeeld als het om 4 Westerschelde Oeververbinding gaat. Nu wilde hij niet meestem! men over de mosselloods m stond hij, toen de handen va voor- en tegenstanders omtioo? gingen, op de gang. Bij navraag bleek hij tegen het voorstel, dj( wil zeggen tegen handhaven van de loods te zijn. Als hij zijn stem dus wel had uitgebracht, had- den de stemmen gestaakt op g voor en 22 tegen. Dat zou in 4 volgende statenvergadering 0^ nieuw een stemming over dito» derwerp opgeleverd hebben, met grote kans dat dan wel alle fracties compleet zijn en de slo pershamer in de loods kan. Baert vertelde in een toelicht™ dat hij in dit geval het partijt*. lang het zwaarst vond wega dus een meerderheid voor ha voorstel van gs en meer in ha bijzonder vóór het voorstel va de in deze kwestie verantwoct. delijk gedeputeerde L. Neder hoed-Zijlstra (CDA, ruimtelijk! ordening). Dat betekende da het CDA zijn tegenstem nietkon gebruiken en Baert dus even de gang op moest. „Het is geen halszaak voor Zeeland", wilde hij er nog wel over kwijt. Ea wonderlijke opstelling van dean CD A-er. Wie niet voor zijn slem durft uitkomen, hoort niet ineen democratisch gekozen bestuur thuis. Nederhoed Dan was er nog de rol van gede puteerde Nederhoed, belast mt| de verdediging van het voorsta Haar optreden was bepaald nid sterk. Dat bleek onder meer a de discussie met de WD, dit boos was over het feit dat de ge deputeerde een van haar amb tenaren verboden had techni sche informatie over de kweslit aan de WD-statenfractie te ver schaffen. Dat zwakke optreden van Nederhoed is best te verkla- ren. Zij stond aanvankelüjt im mers aan de zijde van de meer derheid van de staten en wilde geen toestemming geven omdt loods te handhaven. Later v® anderde zij van mening. Zou de partijpolitiek misschien zo zwaar wegen dat ze is ge zwicht voor de voorzitter van het CDA-Zeeland, A. Verbree? Dé man die als burgemeester m Reimerswaal van harte heelt meegewerkt aan de bouw van dt loods. Zo geweldig waren de ar gumenten van CDA-woordvoer der A. Sandee in de discussie ook niet. Hij had het over 'schoorvoetende en weinig en thousiaste instemming'. Een duidelijk 'neen' van de staten zou zonder meer een nederlaag voor de Reimerswaalse burge meester betekend hebben, De krappe meerderheid van CDA en SGP heeft dat voorkomen, met dank aan Verbrees partijge noot. Baert. Ook gedeputeerde Nederhoed heeft gewonnen. 'Haar voorstel' werd immers aanvaard. Als zj) echter, desnoods als enige bin nen het college van gs, haar poot stijf had gehouden en tegen de mosselloods was gebleven, had ze eveneens gewonnen. En in dat geval was de politieke winst voor de positie van gedeputeer de Nederhoed-Zijlstra van het CDA veel groter geweest, van onze correspondent in Parijs Hans Gertsen Overleeft de Franse Parti So- cialiste haar oprichter Fra ncois Mitterrand? Of laat Mit terrand de partij volgend jaar bij zijn afscheid achter in de staat waarin hij haar in 1971 aantrof, een politiek marginale club waarin men zich vooral met interne machtsspelletjes bezig houdt? De vraag is sinds zondag op nieuw uiterst actueel. Met het aan de kant zetten van Michel Rocard, Mitterrands eeuwige ri vaal, hebben de Franse socialis ten namelijk een dikke streep gezet onder de pogingen van Ro card en de zijnen om de partij te vernieuwen en te moderniseren. De huidige Parti Socialiste is voor alles het bouwwerk van Frangois Mitterrand. Die wist het losse samenraapsel van linkse stromingen en splinters in de jaren '70 achter zijn persoon te verenigen. Hij maakte de par tij groot en de partij hem. De wij ze waarop was niet altijd even fraai. Mitterrand was - en is - een meesterlijke intrigant die weinig middelen schuwde om zijn zin te krijgen. Hij aarzelde nooit om politieke beloftes te doen die hij niet waar kon maken. Hij kwam in 1981 aan de macht met een program ma dat ronduit revolutionair van geest was. Als links eenmaal aan de macht was, zou alles be ter worden voor de verworpene- nen en verdrukten en de kapita listen zouden daarvoor de prijs betalen, zo heette het. Leuke dingen De Franse socialisten begonnen in 1981 inderdaad fanatiek aan het hervormen van de samenle ving. Tal van grote bedrijven werden genationaliseerd, de pensioengerechtigde leeftijd ging omlaag naar zestig jaar en nog meer van die 'leuke dingen voor de mensen'. De euforie duurde niet lang, Ge dwongen door kapitaalvluchten economische crisis moesten de Franse socialisten erkennen dat de samenleving veel mindet maakbaar was dan ze totdantoe geloofden. In de jaren '80 waren Mitterrand en zijn hemelbestor mers bekeerd tot brave beheer ders van de 'markteconomie met een sociaal tintje'. Dat was een tamelijk bittere triomf voor Michel Rocard De man die vanaf 1974 binnen de partij de grote tegenstrever van Mitterrand was, had altijd ge waarschuwd tegen het doen van onmogelijke beloftes en ge preekt tegen het in zijn ogen ie ouderwetse, utopische socialis me van Mitterrand en de zijnen. Michel Rocard belichaamde binnen de Franse socialisten geest van de sociaal-democratie. Tegenover de demagoog en in trigant Mitterrand stond Ro card, de eerlijke realist. Vorig jaar leek Michel Rocard alsnog een geslaagde greep naar de macht te doen. Na de drama tische verkiezingsnederlaag van zijn partij bij de parmentsver- kiezingen, zette Rocard paw leider Laurent Fabius, een oud 'Mitterandist' via een coup aan de kant. Michel Rocard wilde® partij vernieuwen en modenus ren. Maar hij had duidelijk bin ten Mitterrand en de zijnen gc kend. Vanuit het Elysée liet Mig rand weinig na om de Poten der Rocards stoel uit te zasj Hij schrok daarbij niet terns voor forse maatregelen. Zen den succes. Frangois Mitteffamj kan tevreden zijn. 'Zijn' valt niet in handen van M'C Rocard; hij is gestrand met aj opzet. De Franse sociaüsg hebben zondag, opnieuw, de sies van het 'Mitterrand)®. boven het weinig entr opwekkende realisme van card gesteld.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1994 | | pagina 20