Waar euforie is, is handel
Drank maakte leven Gerd Müller kapot
Dans om de reclame-miljoenen
neemt gigantische vormen aan
ijl
19
s
Voetbal
blijft in de
VS altijd
sport van
de toekomst
DINSDAG 14 JUNI 1994
Dranje is een fantastische kleur.
Bemind, maar onbeschermd. De
hoofdkleur van het Nederlands elftal,
Ié steunkleur voor het Nederlandse
bedrijfsleven. 'Oranje goes America'.
Waar euforie is, is handel', luidt het
jmpele doch winstgevende credo
i de creatieve zakenman.
)e oranjekolonie van McDonald's
hangt al wekenlang fluitend in de
hoorn, het hele land is inmiddels
mdergedompeld in een bad van
ranje reclame. De miljoenendans
rond het Nederlands elftal heeft
igantische vormen aangenomen. Nu
«verkoop nog.
Het oranje schreeuwt je van alle kan
ten tegemoet. Je moet kleurenblind
zijn om aan de Oranje-mania te ontsnap
pen. „De kleur oranje is opzwepend en
geeft energie. Daar straalt kracht vanaf',
zegt Harm Rozie van de KNVB. Heel sym
bolisch voor het Nederlands elftal, vindt
de manager communicatie, die na het
plotselinge vertrek van Cees Wolzak uit
Zeist namens de bond mag praten over
commerciële WK-activiteiten.
Nederlanders zouden geen Nederlanders
zijn als ze geen graantje zouden meepik
ken van de Oranje-hysterie. „Je moet wel
een beetje voetbalgek zijn", zegt Rob de
Leede van de KNVB, „maar veel zwaarder
weegt natuurlijk dat er aan Oranje geld te
verdienen valt. Vier jaar geleden waren er
drie cd-singles, nu al twaalf of dertien. De
teksten", gruwelt de voorlichter, „blinken
niet direct uit door originaliteit. Maar de
massa zingt het toch wel."
Dutchy staat erbij en kijkt ernaar. De
kleur oranje is niet beschermd, maar dat
geldt eigenlijk ook voor Dutchy, de enige
en echte mascotte van het Nederlands elf-
al. „De leeuw als dier", erkent Harm Ro
zie, „is beter beschermd dan als mascotte.
Mensen die met een leeuwtje op de markt
komen dat er iets anders uitziet dan Dut
chy kunnen wij niets maken."
Oranje freaks
„Als je echt in zee wilt gaan met het Neder-
ds elftal om eraan te verdienen", vindt
Rob de Leede, „moet je ook zo flink zijn
om er iets tegenover te willen stellen. An
ders mag je ze best profiteurs noemen".
Oranje-freaks lopen volgens de voorlich
ter op Dutchy-klompen, dragen een Dut-
chy-pet en drinken uit Dutchy-glazen.
Tot nu toe hebben zich bij ILP, het marke
tingbureau dat namens de KNVB de con
tracten afsluit, tegen de zestig bedrijven
gemeld die reclame mogen maken met de
mascotte van Oranje. „Het zijn exclusieve
contracten", zegt Henk Krop van het Am
sterdamse bureau. „Anders zou Dutchy
met zichzelf gaan concurreren". Hij schat
Dutchy, de bij vende mascotte van Oranje.
dat het Dutchy-project zo'n 25 procent
van de 'totale Oranje-gekte' uitmaakt.
Theo van Seggelen van de VVCS, de spe
lersvakbond, schat de omzet van het rech
tentraject op zo'n tien tot vijftien miljoen
gulden. Die van de vrije markt ligt heel
wat hoger, tussen de 200 en 300 miljoen
gulden.
Twee dagen voor het circus-Advocaat op
volle toeren ging draaien, mochten de
'supporters van Dutchy' hun waren uit
stallen op het sportcentrum van de KNVB
in Zeist. Nog wel in de Johan Cruijff-zaal.
Dutchy sokken, Dutchy badjassen, Dut
chy aanstekers, Dutchy T-shirts, Dutchy
horloges, Dutchy stropdassen, Dutchy
handdoeken... Wat lag er eigenlijk niet?
Voor de kinderkamer is er leeuwtjes-be
hang, voor de op hol geslagen voetbalsup
porter oranje ondergoed en bretels en zelfs
WK-toiletpapier: wit met oranje voetbal
len.
Harm Rozie noemt het de 'magie van het
voetbal'; Rob de Leede houdt het op het
wij-gevoel. „Wij met z'n allen tegen de rest
van de wereld. Als je toch ziet dat er 18.000
Nederlanders bij tien graden onder nul
een halve dag heen en een halve dag terug
in de bus zitten om het Nederlands elftal
in Polen aan te moedigen, die gekte is niet
te verklaren." Hij noemt het onvoorstel
baar watje met voetbal allemaal kunt be
reiken. „Als je één foutje maakt, heb je
daar je hele leven last van. Kijk maar naar
die bal van Rensenbrink op de paal tij
dens de WK-finale in Argentinië. Voetbal
heeft zo'n enorme impact, daar heb je
geen notie van."
Verdwazing
De verdwazing kent sinds het glorieus ver
lopen EK'88 geen grenzen meer. „Lubbers
kennen ze niet", zegt Harm Rozie, „maai
de hele wereld kent Koeman, Van Basten
en Gullit." Het bedrijfsleven haakt er gre
tig op in. Wat is er mooier en effectiever
dan te pronken met de nationale voetbal
helden? KPN doet het met Ronald Koe
man, Calvé en Lotto met John de Wolf,
Philips, Gran Doroda en Houtland met
Jan Wouters, Dextro met de broertjes
Frank en Ronald de Boer, Reebok met
Dennis Bergkamp, Mars met Mare Over-
mars... De honoraria lopen per speler uit
een tussen de 40.000 en 350.000 gulden. Af
hankelijk van wie het is, wat hij moet doen
en hoe lang het duurt.
En de KNVB? 'Wacht eens even', dacht
Cees Wolzak, 'hier zit handel in'. Hij is de
bedenker van het Dutchy-project dat zijn
finale beleefde op een vluchtstrook langs
de snelweg. „Daar hebben Cees, Edo
Boonstoppel en ik de knoop doorgehakt",
zegt Harm Rozie. De valse start van Dut
chy beschouwt hij als een schoonheids
foutje. „We hebben Scapino anderhalve
ton betaald. Maar als Dutchy echt een
succes wordt, zoals Mickey Mouse of Walt
Disney, is dat bedrag te verwaarlozen."
Rozie loopt ook al met het hoofd in de wol
ken. „Dit WK is voor Dutchy het vertrek
punt, daar gaan we de komende vier jaar
mee door. Dutchy is een waarmerk. Als de
mascotte een eigen status en populariteit
kan verwerven, wordt dat een duurzame
inkomstenbron." De manager schat de
netto-opbrengst op drie ton. „En dan hou
ik het nog aan de voorzichtige kant. Daar
komen de royalties (percentage van de
stuksverkoop) nog overheen", preekt hij
voor de parochie van Dutchy.
Dat valt dus tegen, dat bedrag had wel
iets hoger kunnen zijn, zou je denken.
„Klopt", bekent Harm Rozie schoorvoe
tend. „Maar anders dan in het verleden is
er dit keer niet gekozen voor gelegen
heidssponsors, maar voor de langere ter
mijn." Dutchy moet langer mee dan van
daag. „Vier jaar geleden was de totale op
brengst aan reclame 135.000 gulden, daar
moesten de kosten nog vanaf. We hebben
nu al een half miljoen binnen en rekenen
er op dat de inkomsten in de miljoenen
gaan lopen."
Koorts
„Het idee is mooi, een doorlopende Dut
chy", zegt Theo van Seggelen, „maar de
praktijk heeft geleerd dat de voetbal
koorts kort maar hevig is. Die loopt in de
aanloop naar een WK razendsnel op, maar
is op de dag dat Oranje wordt uitgescha
keld meteen weer voorbij". 'Worldcup
USA' mag dan nog zo mooi klinken, de
aantrekkingskracht van dit WK mag
daardoor groter zijn dan de aflevering van
vier jaar geleden in Italië, maar als Oranje
er in de eerste ronde uitvliegt, is het met
een gedaan met de pret.
Dan rijdt er geen oranje tram meer door
Amsterdam en raakt de marskramer op
de Albert Cuyp zijn oranje spullen niet
meer aan de straatstenen kwijt. Dan helpt
zelfs het rugnummer 7 van Dutchy niet.
„Zeven is een geluksnummer", zegt Harm
Rozie. Dat is te hopen voor Oranje en voor
al die zakenlieden die beter willen worden
aan Oranje. Met of zonder Dutchy.
Albert Geesing
Het was zijn doelpunt, een half ge
raakte bal, waarmee Gerd Müller
op de eerste zondag in juli '74 heel Neder
land in rouw dompelde. Met die treffer (2-
1) hielp 'der Bomber' de Duitsers aan de
wereldtitel. Twintig jaar eerder, in Bern,
haalde Helmut Rahn hetzelfde huzaren
stukje uit. 'Der Boss' maakte het win
nende doelpunt (3-2) en heel Hongarije
treurde om de gemiste kans op goud.
Beide keren won niet de beste. In '54 de
slimste, in '74 de gelukkigste.
Het waren twee aanvallers van wereld
klasse, Gerd Müller en Helmut Rahn. De
een een spits van het zuiverste water,
klein en gespierd, de ander een klassieke
rechtsbuiten met een verwoestend
schot. Beiden hadden een neusje voor de
goal. Met ieder hun eigen verhaal, maar
niet één gemeenschappelijke vijand: de
alcohol. Helmut Rahn kon de weelde
niet dragen en belandde door z'n drank
zucht zelfs achter de tralies; Gerd Müller
overwon zijn vliegangst met cognac en
verspeelde alles. Tot z'n vrouw Uschi en
z'n dochter Nicole toe. Drank maakt
meer kapot dan je lief is.
Van het elftal dat tien jaar geleden we
reldkampioen werd, baden alle spelers
min of meer in weelde. Behalve Gerd
Müller. Hij, jarenlang de meest bejubel
de spits op de Europese velden, voor wie
de topclubs in de rij stonden, verdient te
genwoordig de kost als jeugdtrainer aan
de Sabenerstrasse, bij Bayern München.
Multi-miljonair Franz Beckenbauer was
het afgelopen half jaar hoofdtrainer bij
Bayern, Uli Hoeness is er al jarenlang
manager. Berti Vogts is bondscoach,
Sepp Maier de trotse bezitter van een
groot tennispark. Net als Frankfurt-ma-
nager Bernd Hölzenbein. Paul Breitner
•s columnist voor Bild, Rainer Bonhof
assistent-bondscoach. Jürgen Grabows-
ki heeft een grote verzekerings-agen-
tuur, Wolfgang Overath is een zakenman
in bonus. Hij heeft het hoofdagentschap
van Adidas en van een landelijk opere
rende verzekeringsmaatschappij in
Nürnberg.
Bomber Gerd
Müller (links) in
het Duitse shirt
tijdens de EK-
finale van 1972
tegen de
Sovjetunie.
Duitsland won
met 2-0.
Miljon
rnair
Zelfs Georg Schwarzenbeck. de houte
rige voorstopper van toen, heeft het met
gen goed lopende tabaks- en tijdschrif
tenwinkel beter gedaan dan 'der Bom
ber'. Hij weet het. „Ik had veelvoudig
miljonair kunnen zijn, ik heb het vaak
moeten horen. Maar daar denk ik niet
meer over na. Vervelend was het niet die
weelde, maar ach... het gaat niet slecht
met me". Iedereen wilde hem helpen,
biechtte hij twee jaar geleden op. „Maar
dat wil ik niet. Ik heb geen hulp nodig. Ik
zit niet op een aalmoes te wachten, zo
zielig ben ik nou ook weer niet. Ik bedel
er in elk geval niet om."
Hij was niet de beste, maar wel de meest
scorende spits die het Duitse voetbal
ooit heeft voortgebracht. Gerd Muller
werd een synoniem voor scoren, Gerd
Müller was scoren. De gedrongen spits,
in de nadagen van zijn carrière door de
presidente van de Fort Lauderdale Stri
kers liefkozend 'mijn dikkerdje' ge
noemd, werd legendarisch om de regel
maat waarmee hij doelpunten produ
ceerde. Altijd en overal, aan de lopende
band. Hij maakte er 68 in 62 interlands,
365 in 427 Bundesliga-wedstrijden en 67
in 74 Europese bekerduels. Met veertien
treffers in twee WK's ('70. '74) prijkt zijn
naam nog steeds bovenaan de eeuwige
ranglijst van WK-topscorers.
Vliegangst
Maar zijn drang naar het doel verander
de in een zucht naar drank. Het begon
heel onschuldig. Het bijna klassieke ver
haal van de vrouw die maar moeilijk de
slaap kan vatten en op advies van de
huisarts voor het slapen gaan een glaas
je sherry neemt. Een jaar later was ze al-
coholiste. Heel ongemerkt. Net als Gerd
Muller. „Vliegangst, dat was het begin
van alle ellende. Ik durfde niet, maar ik
moest. Wat moet je als voetballer an
ders?".
De laatste rij in het vliegtuig was zijn
plek. Daar verborg hij zich opdat nie
mand hem kon betrappen, zo dacht hij.
Niet wetend dat het bestuur een oogje
dichtkneep uit vrees dat hij nooit meer
zou willen vliegen. Nog voor de start
haalde hij een platvinkje Bourbon uit de
binnenzak en vroeg de stewardess om
een Cola. „Op het laatst wisten ze het al,
ik hoefde er niet eens meer om te vra
gen."
Een paar slokken maakten hem kalm.
Het werden er steeds meer, het aantal
platvinkjes nam met het aantal vluch
ten toe. Twee, drie. vier... Ineens, voor hij
het zelf besefte, was Gerd Müller alcoho
list.
Fiasco
Hij had Bayern München toen al verla
ten en sleet zijn laatste voetbaljaren,
vier in totaal, bij de Fort Lauderdale
Strikers. De vluchten vanuit München
naar Florida waren lang, de sportzaak in
Aschheim, nabij de Zuidduitse metro
pool, was op een fiasco uitgelopen. Net
als later het steakhouse in Fort Lauder
dale dat hij met verlies van de hand
moest doen.
„Toch was het een mooie tijd in Ame
rika, misschien wel de mooiste tijd van
mijn leven. Zeven maanden voetballen
en vijf maanden vakantie." Maar juist
die lange vakanties nekten hem. „Ik
ging me vervelen. De hele dag niets
doen, niet werken, daar kon ik niet te
gen." En wat ging hij doen? „Juist, drin
ken. Het werd een gewoonte, het ging
van kwaad tot erger."
Gerd Müller raakte alles kwijt. Niets
bleef over van het vele geld dat hij als
'Torjager' had verdiend. Zelfs de kwart
miljoen gulden die hij aan de benefiet
overhield, die Bayern in '83 voor hem or
ganiseerde, vier jaar nadat hij zijn car
rière had beëindigd, verdween als
sneeuw voor de zon.
Wrak
Ruim twee jaar geleden keerde hij terug
in München. Berooid, als een wrak,
geestelijk en lichamelijk. Zijn voetbal
vrienden van '74 wilden ieder 50.000
Mark op tafel leggen, maar de trots van
Gerd Müller won het van het medelijden
van Beckenbauer, Hoeness, Rummenig-
ge en Vogts. „Ze hebben mij al geholpen
door mij naar een kliniek te sturen." Om
af te kicken. Hij verbleef er tien weken.
Gerd Müller, 48 inmiddels, is weer terug
bij af. Het uitgaansleven heeft hij defini
tief afgezworen. Net als toen, in zijn glo
riejaren bij Bayern, toen hij het voor die
tijd gigantische jaarinkomen opstreek
van 400.000 Mark. Hij leefde er niet naar
en hield er een vrij sobere leefwijze op na.
Al die jaren dat hij bij Bayern voetbalde,
bewoonde hij een tamelijk eenvoudig
huis. „Ik zou niet weten wat ik met een
villa met vijftien kamers moet. Die kun
je tóch niet allemaal tegelijk bewonen",
was zijn parool.
Franz Beckenbauer hield aan zijn car
rière een vermogen over, Gerd Müller al
leen koppijn. „Mijn dochter heeft me wel
duizend keer gevraagd om te stoppen
met drinken, ze heeft wel duizend keer
om mij gehuild."
Drank maakt meer kapot dan je lief is.
Gerd Müller weet er alles van. Hij is niet
de enige in de voetballerij. En hij zal ook
niet de laatste zijn.
Albert Geesing
Ga eens naar buiten met
een familielid of
vriend, en gooi hem een bal
toe", riep columnist Nor
man Chad onlangs in The
Washington Post zijn lezers
op. „Hij zal niet proberen
hem met zijn voeten te
stoppen of hem op zijn
borst op te vangen. Nee: hij
zal proberen de bal te van
gen. Met zijn handen."
Chad wilde maar zeggen;
'soccer' is raar. Want in wel
ke balsport mag je de bal nu
niet met je handen vastpak
ken. Kijk maar naar échte
sporten, zoals American
football, basketbal of honk
bal.
De hoofdredactie van de
Pittsburgh Post vroeg haal
lezers onlangs in een en
quête of zij op haar pagina's
enige aandacht moest be
steden aan het komende
wereldkampioenschap
voetbal, nu dat in de Ver
enigde Staten wordt gehou
den. Sportredacteur Bob
Smizik vond van niet en
veegde voetbal als vol
strekt oninteressant van ta
fel.
„Amerikanen begrijpen
niets van voetbal en zullen
er ook nooit iets van begrij
pen. Ze willen het niet leren
omdat ze erbij in slaap val
len". zei hij stoer. De Post
werd daarna overstroomd
met brieven van voetbal
fans, want die zijn er genoeg
in de VS. en de krant zal nu
toch aandacht aan het WK
besteden. Maar beschei
den.
De 'States' lopen niet warm
voor voetbal of 'het groot
ste sportevenement in de
historie', zoals organisator
Alan Rothenberg het kam
pioenschap noemt. Maar
als dat zo is. vragen veel
Amerikanen zich af, hoe
komt het dan dat wij geen
wereldkampioen zijn? Een
sport waarin de Amerika
nen niet de besten zijn. dat
kan niet deugen.
„Amerikanen hebben een
superioriteitscomplex over
hun sporten, zoals football,
honkbal en basketbal. Wij
hebben die sporten uitge
vonden. We zijn er het beste
in. Voor ons zijn dat DE
sporten", schreef de colum
nist Mark Madden. Geen
wonder dat honkbal- en
footballkampioenen hier
ongegeneerd 'wereldkam
pioenen' worden genoemd.
Vonk
Toen de FIFA het WK in
1988 aan de VS toebedeel
de, was er al twijfel. Hoe
kun je nu het WK organise
ren in een land dat op voet-
balgebied een ontwikke
lingsland is? Maar de Ame
rikanen beloofden geld, een
perfecte organisatie én een
prof-voetbalcompetitie,
„Zodat de vonk van het WK
het enthousiasme voor
voetbal in de VS zal aanste
ken."
Het geld is er, de organisa
tie lijkt prima en zelfs de
profliga komt er. Maar een
jaar te laat. De vonk van het
WK is allang uit als op 9
april 1995 'Major League
Soccer' van start gaat. Eer
der kon niet. en de organi
satie heeft zijn eisen al dras
tisch naar beneden bijge
steld.
Is het bevorderen van voek
bal hier dan een hopeloze
strijd? Niet als je naar de
cijfers kijkt. Zestien mil
joen Amerikanen spelen
voetbal. Dat is meer dan er
American football, honkbal
of basketbal beoefenen.
Maar 15 miljoen ervan zijn
jonger dan 18. Voetbal is
een kindersport. Na de
schoolbanken is het meest
al met voetbal gedaan,
Amerikanen houden van
sporten waarbij veel ge
scoord wordt en op en om
het veld veel 'harde actie'
plaatsvindt. Lage scores
staan gelijk aan verveling.
„In Voetbal wordt weinig
gescoord, is weinig fysiek
contact en het spel gaat al
leen maar heen-en-weer",
schreef Szimik. „Voetbal is
niet meer dan hard achter
een balletje aanhollen."
Het duurt Amerikanen te
lang en er zijn te weinig on
derbrekingen. Zij geven zelf
toe een beperkt 'aandachts-
bereik' te hebben. Daarom
zijn honkbal en football,
waarbij de actie tien secon
den duurt en het spel daar
na een minuut stilligt, voor
hen ideaal. Bij basketbal
met zijn hoge scores zijn al
leen de laatste minuten
spannend.
Maar bij voetbal moet je
blijven opletten en voor
Amerikanen gebeurt er al
die tijd te weinig spectacu
lairs. The New York Times
noemde voetbal „de sport
van de toekomst". Maar.
voegde er cynisch aan toe.
„Zij zal dat altijd blijven."
Hans de Bruijn
