Groot Brussels
schandalenboek
(Foto boven» De
moord op
voorman André
Cools van de Parti
Socialiste in 1991.
'Duistere
krachten' hebben
het onderzoek op
dood spoor laten
belanden.
foto G PD
[7 wart loon bij de
tJsociaiistische vakbond;
zwarte btw bij de liberale
adviseur; zwart water bij de
christendemocratische
partijsecretaris. De duistere
kantjes van de Belgische
politiek zijn de afgelopen
weken onverwacht fel in de
schijnwerpers komen te staan.
Nadat beschuldigingen van
"-ssj corruptie 'de drie Guys' hun
ministersbanen kostten, is een
golf van grote en kleine
schandalen over het land
gespoeld. De traditionele
gemoedelijkheid over
vriendjespolitiek en fraude is
verdwenen. België wordt
verteerd door het verlangen
om naar Italiaans voorbeeld de
sjoemelaars te vervangen door
bestuurders met Propere
Handen. Al blijft 15 procent
van de bevolking hardnekkig
geloven dat er nog eerlijke
politici bestaan. 'Mani Pulite'
in Brussel.
Als een verrassing is de golf van schan
dalen niet gekomen, want een erg ho
ge dunk van hun landsbestuur hebben de
Belgen nooit gehad. Van Antwerpen tot
Luik zijn patronage en smeergeld al sinds
mensenheugenis vertrouwde ingrediën
ten van het politiek bedrijf. Politici, van
gemeenteraadsleden tot ministers hou
den regelmatig 'zitdag' in het café of vak
bondslokaal om aan 'dienstbetoon' te
doen. Op zo'n spreekuur is het een komen
en gaan van kiezers, die komen vragen om
een nieuw huurhuis of telefoonaanslui
ting, en problemen hebben met het pen
sioen voor opa of de vrijstelling uit mili
taire dienst voor zoonlief.
Een politicus met invloed kan veel 'arran
geren'; bij de vakbonden en ziekenfond
sen, bij de uitvoerders van de sociale ze
kerheid, in (staats)bedrijven, PTT en rege
ringsadministraties, overal zitten immers
geestverwanten die tot een dienst en we
derdienst bereid zijn. De partij of bestuur
der krijgt er ook wat-voor terug: stemmen
of geld.
„Laat ons niet hypocriet zijn. Jarenlang
werden parlementsleden en ministers tij
dens de maanden voor de verkiezingen op
pad gestuurd om geld te gaan schooien bij
bedrijven en bevriende organisaties, ten
einde de miljoenencampagnes te kunnen
betalen. Ook ik moest aldus rondtrek
ken", bekende vorige week de ten val ge
komen voorzitter van het Vlaamse parle
ment, de socialist Van Velthoven.
Verzuild
Iedere stroming heeft zo de eigen macht
uitgebouwd, zodat er naast de socialisti
sche en christelijke 'families' ook liberale
ziekenfondsen en vakbonden zijn. Het
sterk verzuilde systeem wordt, zegt de li
berale volksvertegenwoordiger en 'cor
ruptie-expert' Hugo Coveliers. volledig
beheerst door politieke benoemingen. In
zijn Antwerpse advocatenkantoor maakt
hij een sombere analyse van de wortels
van het kwaad; „Corruptie vind je bij alle
partijen die aan de macht deelnemen of
hebben deelgenomen, ongeacht of ze so
cialistisch. christendemocratisch, vlaams-
nationaal of liberaal zijn. En je vindt het
overal, van bedrijfsleven tot Justitie. Het
is een gevolg van de volstrekte politise
ring van bestuur en maatschappij."
Zelfs de politie en rechterlijke macht zijn
5.154J aangevreten: wie de weg weet in het Bel
gisch labyrint kan een boete wegens te
hard rijden makkelijk laten verdwijnen.
Of erger: een justitieel onderzoek naar de
moord op voorman André Cools van de
tóp Parti Socialiste op dood spoor laten be-
landen. Waar Coveliers in zijn parlemen
tair onderzoek over de Bende van Nijvel
nog constateerde dat „duistere krachten"
de zaak in de doofpot probeerden te stop
pen, saboteren de socialistische magistra
ten in Luik het Cools-onderzoek openlijk.
De wetenschap dat er veel gesjoemel in de
wereld is en dat daar toch geen kruid te
gen gewassen is. heeft de Belgen tot Euro
pese kampioenen schouderophalen ge
maakt. Een enkele keer bakt het electo
raat 'de politiekers' een geweldige poets,
zoals toen meester-fraudeur Van Rossem
tot kamerlid werd verkozen. Maar voor
het overige koestert België zich in de ge
dachte een aangenaam leven-en-laten-le-
ven-land te zijn. dat in de onvergankelijke
woorden van oud-premier Eyskens be
kend staat om zijn „gematigde aanpak.,
dat we vele wetten aannemen in het parle
ment. in de wetenschap dat die maar half
worden toegepast".
Een internationaal onderzoek van de Leu
vense emeritus-hoogleraar Kerkhofs por
tretteert onze Zuiderburen als mensen die
voor zichzelf in ethische kwesties als eu
thanasie zeer streng zijn. Maar de staat en
het openbare leven worden met een men
geling van achterdocht en onverschillig
heid tegemoet getreden. Nergens in Eu
ropa worden de belastingfraude, omko
ping. het houden van gevonden geld én
dronken autorijden zo vergoelijkt.
De prijs van de nonchalance mag er overi
gens zijn: tegenover een staatsschuld die
de hoogste van Europa is. staat dat ook de
belastingontduiking een geweldige
vlucht heeft genomen. Volgens de Brus
selse expert Max Frank loopt de fiscus
door fraude jaarlijks het astronomische
bedrag mis van 479 miljard frank, ofwel 26
miljard gulden. Het geld verdwijnt op ge
heime Luxemburgse bankrekeningen en
bij knoeiende bedrijven.
Agusta-affaire
Dat de onverschilligheid in woede is om
geslagen. is vooral het gevolg van de 'A-
gusta-affaire'. Dne prominente Waalse so
cialisten. onder wie vice-premier Coëme
en de Waalse minister-president Spitaels.
struikelden begin dit jaar over beschuldi
gingen dat er bij de aanschaf van 46 leger-
helikopters met smeergeld zou zijn ge
werkt 'Les trois Guys' moeten waar
schijnlijk in september voor de rechter ko
men maar ondertussen trilt de Parti So
cialiste op zijn grondvesten.
Binnen de partij woedt, zegt onderzoeks
journalist Frank de Moor van het opinie
weekblad Knack, „een regelrechte afreke
ning tussen verschillende fracties, die el
kaar via de media met gerechtelijke dos
siers bestoken." De smeulende lont in het
kruitvat is de moord op PS-voorman
Cools in 1991 De dader van die aanslag is
nog altijd niet gepakt, maar het onder
zoek heeft inmiddels wel uitzaaiingen ge
kregen naar de betaling van steekpennin
gen bij aanbesteding van Waalse over
heidsopdrachten. aandelenzwendel, Zwit
serse bankrekeningen van de partij en
mafia-infïltratie van PS-departementen.
Het waren de tv-beelden van snelle wa
gens en luxe Zuidfranse villa's van Minis
ters-Kameraden die de publieke opinie
griefden. Getergd door een lange reeks be
lastingverhogingen van het rooms-rode
kabinet-Dehaene, werd ze hier geconfron
teerd met een tollenaarsmentaliteit die
het niveau van alledaags gerommel en
dienstbetoon ver te boven ging. Het ge
voel dat de Rode Familie de solidariteit
vooral in eigen kring praktizeert, bleek
snel te kloppen: in Limburg brak een
schandaal uit bij het socialistisch zieken
fonds. in Antwerpen bij de verwante ver
zekeringsmaatschappij en vakbond, in
Brussel bij het Rode Studiecentrum
Uniop.
Waslijst
Maar het zijn niet alleen de socialisten die
in het huidig klimaat van scandalitis de
klappen krijgen. „Alle stromingen hebben
boter op hun hoofd", zegt De Moor. Ook
christendemocratische en liberale politici
blijken het spoor bijster te zijn geraakt in
het zelf gebouwde labyrint van bevriende
bedrijven en organisaties
De christen-democraten zitten tot over
hun oren in een affaire waarbij de Vlaamse
ruimtelijke-ordeningsplannen werden
vervalst. Hun minister van defensie Del-
croix wordt er daarnaast van beticht als
partijsecretaris lucratieve zaakjes voor de
CVP te hebben gedaan met aannemers. In
plaats van een boete te moeten betalen
voor de wanprestatie die ze leverden bij de
bouw van een smeerpijp voor afvalwater,
zouden de bedrijven na de interventie van
Delcroix geld toe hebben gekregen. En de
Brusselse verkeersminister Thys heeft al
het veld moeten ruimen omdat zijn mede
werkers geld zouden hebben gekregen
van bouwfïrma's.
De liberalen lijken op hun beurt in 1985
een scheve schaats te hebben gereden bij
de aanschaf van 2500 legerjeeps. In het
zelfde jaar zou er bovendien druk met
steekpenningen zijn gewerkt toen defen
sieminister Vreven granaten aanschafte.
Een partij-adviseur is betrokken geraakt
bij een btw-caroussel. een liberale senator
dij een PR-bureau dat via valse facturen
de partijkas spekte.
Het is maar een beknopte bloemlezing
van de krantekoppen van de laatste we
ken. Het Groot Schandalenboek van Bel
gië bevat verder nog aardige verhalen
over oplichting bij de bouw van de flits
trein. vrouwenhandel, speculatie met
overheidsgeld en wanbeheer bij de slui
ting van de kolenmijnen, en tientallen
zaakjes van ordinaire belastingfraude en
btw-ontduiking door bedrijven
Verontwaardiging
Niet alle spectaculaire verhalen in de
kranten blijken overigens even sterk on
derbouwd. Volgens de journalist De Moor
wordt echter „veel van de publiciteit ge
voed door actieve speurders van politie en
Justitie. Die zijn moe en gefrustreerd over
alle onderzoeken die verstoffen omdat ze
om politieke redenen door hun superieu
ren worden afgeremd en begraven. Daar
naast komt er een generatie jongere poli
tici op, die de normen scherper stelt. Zij
vragen niet meer alleen of bepaalde zaak
jes strafrechtelijk nog door de beugel kun
nen, maar ook of ze moreel en ethisch wel
in de haak zijn."
De golf van schandalen heeft onder kie
zers diepe sporen nagelaten. Nog slechts
15 procent van de Belgen gelooft dat er
ook eerlijke politici bestaan Het meren
deel denkt dat politici minstens zo feil
baar zijn als normale stervelingen, en
waarschijnlijk erger. Vooral de regerende
socialisten en christendemocraten note
ren in de opiniepeilingen grote verliezen.
Het pleidooi van de Vlaamse liberalen
voor Propere Handen daarentegen ont
moet zoveel sympathie, merkt Coveliers
spottend op. dat er straks bijna geen coali
tiepartners meer over zullen zijn om de
grote schoonmaak mee uit te voeren.
Een reis naar Italië om de operatie Mani
I*ulite te bestuderen, heeft hem tot de con
clusie gebracht dat Belgie geen tijd meer
te verliezen heeft „voor het te ver komt en
Justitie, zoals in Milaan, bezwijkt onder
het grote aantal beschuldigingen. We
moeten nu snel beginnen met Justitie vol
strekt onafhankelijk te maken en ophou
den met al die politieke benoemingen. De
controle op de alledaagse uitgaven van de
staat dient te verbeteren, de vermogens
van politici moeten openbaar worden en
er is een verbod nodig op de opeenstape
ling van politieke nevenfuncties. Maar het
belangrijkste is dat de overbelaste politie
de middelen krijgt om corruptie echt op te
sporen."
De regering-Dehaene heeft de oorlog te
gen gesjoemel en fraude deze maand be
scheidener aangepakt. De horeca dacht
even dat het een één april-grap was. maar
dat lachen verging hen snel een legertje
controleurs zal er vanaf deze maand
nauwgezet op toezien dat een ieder die een
restaurant verlaat, in het bezit is van een
correct ingevuld btw-'ticketje'. Op de be
zoeker rust volgens het btw-wetboek
daarenboven de plicht voornoemd bewijs
stuk gedurende tien jaar ten gerieve van
de fiscale inspectie te bewaren Zelfs de
gastromonische geneugten van de Belgen
zijn niet meer heilig
Peter de Vries
Corruptie-expert
Hugo Coveliers:
Corruptie vind je
bij alle partijen.
foto G PD
De Waalse
minister
president Guy
Spitaels
struikelde begin
dit jaar over
beschuldigingen
dat er bij de
aanschaf van
legerhelikopters
met smeergeld
zou zijn gewerkt.
foto AP
Ministers van de
regering van
premier Jean-Luc
Dehaene griefden
de publieke
opinie toen ze op
de televisie
verschenen in
snelle auto's en
luxe villa's in
Zuid-Frankrijk,
foto Reuter
Voormalig
premier Paul
Vanden
Boeynants (links»,
die naam maakte
als koning van
groezelige
affaires, werd in
1988 ontvoerd
door de Bende
van Haemers.
foto AFP
