Screaming Meaning speelt
hardrock als een betonblok
woonplaats
Een vluchtplaats
en een
Plaatsnaam
Negla Erdogan en de
Turkse vrouwen hier
Mosselen aan een
touw: hangcultuur
provincie
i genuanceerder
i klomp en tulp
Burgh-
Haamstede
waarom zo
door Frank Balkenende
Vier jochies over het hardrock-
gevoel: „Da's hrrrr, gewoon
gaan!" En: „hardrock is niet uit. het
komt juist terug."
Het Borselse Screaming Meaning
oefent de vingers blauw om binnen
kort op de Zeeuwse podia ervoor te
gaan. Een gemiddelde leeftijd van
krap zestien. Beginners dus. maar
bloedfanatiek.
„Het moet snijden tot op het bot."
Of: „Onder de les bedenk ik de gek
ste loopjes." En ook: „Meisjes vin
den het vaak fantastisch dat je in
een band speelt. Da's mooi meege
nomen."
Screaming Meaning - ofwel de stui
pen op het lijf jagen - bevindt zich
hoog en droog in een oude land-
bouwschuur aan de Ovezandseweg
in Oudelande. Het zou de Zak van
Zuid-Beveland niet zijn, als het voor
plein geen zee van slik was. De
schuurvloer heeft eenzelfde modder-
quotient. Met besmeurde schoenen
moetje een lange, ook niet al te pro
pere. aluminium ladder op om in de
nok de deur te bereiken, die toegang
geeft tot het werkstation van Mark
Nijssen (gitaar), Michel Jansens
(zang), Johnny Raas (bas) en Maik
van den Dries (drums).
Kakkers
Het bandwezen in de Zak telt nogal
wat potige lieden die al dan niet in
plat Zeeuws blues en rock kruisbe-
stuiven. met teksten die de gemid
delde emancipatiecommissie tegen
de borst zou stuiten Niet Screaming
Meaning. Het betreft hier een enigs
zins benig viertal, dat gehuld is in t-
shirts met opdrukken van hun har-
drockhelden. De haarlengte is dito.
Noem hen 'boeren' en je maakt kans
op een enkele reis aluminium ladder
„Die stadse kakkers maken ons wel
eens voor boer uit. Daar kan ik
slecht tegen", legt Johnny uit. „Als
je Zeeuws spreekt, noemen ze je een
boer. Maar Rotterdammers praten
ook hardstikke plat, dus zijn het net
zo goed boeren. Dan is iedereen een
boer", vult Michel aan „Conclusie:
een boer is een agrariër", besluit
Maik.
Rage Against The Machine vult het
door een oliekachel verwarmde hok.
Het is hun belangrijkste inspiratie
bron, samen met Nirvana en Metal-
lica. Een deel van het repertoire
leunt op oudere, 'mainstream' har
drockbands. Ze geven het eerlijk toe.
vernieuwend is het niet. „Maar is het
de power. hè", likkebaardt Mark.
„Een blok beton, zo voelt het", vindt
Maik. „Het is hrrrr. gewoon gaan."
Een jaar
Bijna een jaar zijn ze nu bezig. Ze
kenden elkaar van school of van het
dorp. Mark schrijft de muziek. „Ik
kreeg op m'n zesde een gitaar van
m'n oom. daar pielde ik altijd op. Hij
had platen van AC/DC, Saxon. Deep
Purple en zo. ik ben dus met har
drock opgevoed. Ik denk dan ook de
muziek uit en Maik schrijft de tek
sten."
Op school zit de kop soms voller met
loopjes, dan met wiskundesommen.
Hoe kan het anders, muziek is hun
leven. Mark „Het is een verslaving."
Maik dicht zich af en toe suf in de
schoolbanken. Zijn strofen zijn niet
altijd even diepzinnig of fijnbe
snaard. doch recht uit het hart.
„Over een Hells Angel die op z'n mo
tor over Roots 66 rijdt of over drie
stiertjes. Maar soms schrijf ik ook
een protestsong. Slow Misery gaat
bijvoorbeeld over armen in de sa
menleving. Nou ja: we hebben zelf
ook geen cent."
Debuut
Afgelopen vrijdag hadden ze hun de
buut in de Ovezandse Klomp en ze
hopen nog de opening van de Baar-
landse jeugdsoos Village Gang en
een motortreffen in Ellewoutsdijk op
te luisteren. Wat kan het publiek
daar verwachten? Mark: „Nou, luis
ter maar even," Een hoog 'hrrr'-ge-
halte, met strakke dubbele bass-
drum, een pompende bas en een gi
taargeluid met de scherpte van een
nieuw scheermesje. Zanger Michel,
die bij gebrek aan zangboxen over
de gitaarversterker zingt, gaat in dit
geweld ten onder Je kunt wel play-
back-koning van Oudelande zijn.
maar dat zegt niets over je longin-
houd. „Ik heb wel mooi acht bekers,
veel eerste prijzen. De laatste keer
deed ik Koos Alberts, toen werd ik
derde. Had ik aan het einde maar
niet uit die rolstoel moeten op
staan."
Heeft Gapinge zijn naam ontleend aan een gaper? Heeft IJzendijke iets met. ijs te maken? Wie was die
heilige Laurens naar wie dat Walcherse dorp is genoemd? Sommige plaatsnarnen hebben een duide
lijke betekenis. Andere zijn lastig of zelfs helemaal niet te verklaren. In deze rubriek PLAATSNAAM
nemen Lo van Driel en Ad Steketee de namen van Zeeuwse plaatsen en wateren onder de loep.
De Borselse rockgroep Screaming Meaning: beginners, maar bloedfanatiek.
|ngen. arsenaaltheater
Jpsten', van Maarten Lebens, door Theater-
ieZon, met Mieke Klomp. Heidi Arts en An-
oejan. Kostuums en decor van Hedy Grüne-
igie: René Jagers.
ftfillem Nijssen
lens. klompen en tulpen. Een beeld
fan Nederland waarvan alleen wij we
lt het met de werkelijkheid niets van
:ft. Toch houdt zo'n beeld stand. Het
;lijk er op te kunnen vertrouwen,
:elijkheid is toch te gecompliceerd,
im koesteren ook wij dat soort beel-
fan landen die ons ten enenmale
zullen blijven.
Oosten' van Theatergroep De Zon is
m een kleine reeks van stereotiepe
over Rusland. Iets genuanceerder
klomp en de tulp, maar toch: wat ons
boden wordt, zijn generalisaties. Alle
•-J verbieden de meisjes lipstick te dra-
Jfel Uemannen zijn dom, dronken en onhe
et baar. Alleen totale en onvoorwaarde-
'C1'mendschap maakt het barre leven
Djjijk. Een mening hebben is in Rusland
Slijk.
itellectuele bevrediging of van intros
bij 'In het Oosten' geen sprake,
de noS niet zeggen, dat dit levende-
lersc '^en onaangenaam is. De sfeer is door
,s k belichting, aankleding en rake karak-
leda zorgvuldig en met smaak naar
>che stijl ingekleurd. De drie meisjes
9-1-18 die zich samen gedurende een aan
dien door het leven slaan, hebben -
look - een verhaal en staan niet stil.
erandert - gelouterd door vergeefse
den - van braaf schoolmeisje in
er-and-wiser vrouw, die eindelijk
fin de spiegel durft te bekijken. Jerina
- Jerina - wordt getemd door het lot:
Jde wolk niet te pakken kan krijgen,
1/pn tevreden met de mist." En Zina
ttnslotte openlijk uit te komen voor
bisc'ne gevoelens, bevrijd door de ge-
dat ze het sterkste meisje is dat ze
1; h mijn tot weemoed aangespoorde
'ding hoor ik de balalaika,
tijgen we zo, door de clichés heen, een
'den mini-drama van en tussen deze
ocht dsjes te zien. De observaties daarvan
de lts mooi-poétisch. „Tóen waren we
e. Int drieën één meisje. En opeens was
1bm.en Jerina wild en ik...?" zegtZina,
Var,
Nbeert uit te leggen wat er aan hun
\i ichap veranderd is.
i Oosten' herschept dan wel archetypi-
toen e'denvan (het oude?) Rusland, maar
t zij!'met hier en daar een knipoog (een
Ech kampvuurtje in het bos) en soms
joacï tttief. De scène bijvoorbeeld die ons
rnp!' teUen dat de meisjes op school nooit
ntra' hebben leren denken, is heel
'humoristisch opgezet. Als Joelia na
twee Jtringen eindelijk haar mening over
formuleert, zegt ze dapper:
1 "ening is dat Zwitserland midden in
elf t( ugt" Clichés, clichés, voor de hand
Vai ^clichés, maar die kunnen blijkbaar
dofd ^houdend zijn.
rintfi «sten' is op 17 maart a.s. nog te zien
njnt te Goes
foto Pieter Honhoff
ere:
ledeparolingenburcht uit de Noor-
lannentijd, waarvan de om-
rek nog goed is te zien. Wie van
he::fen boswandeling houdt, kan
ook goed terecht.
leuBet toerisme is op Schouwen
laat een factor van belang
ïorden. Een beschrijving
ïoófan Haamstede uit het midden
ch.fran de vorige eeuw noemt nog
luitend de landbouw als
irimiddel van bestaan. Er is nau-
i'or.jwelijks bedrijvigheid, uitge-
jzonderd een fabriek waar mee-
wordt verwerkt.
Star
[Toch vond men in die tijd tech-
sche ontwikkelingen wel in-
ssant, getuige een bewon-
frende passage over de in
De Kop van Schouwen in de zeventiende eeuw. Op de zuidwest
kust is de oude haven van Westenschouwen nog aangegeven.
1839 gebouwde vuurtoren: de
ze was 'voorzien van een me
chanisch toestel en uurwerk,
waardoor de lamp eene
evenredig afwisselende ver
lichting en verduistering te
weeg brengende, op eenige uu-
ren afstand zich voordoet als of
men eene star van de eerste
grootte en helderheid zag op
komen, welke na een oogenblik
in volle luister verschenen te
zijn, verdwijnt'.
Pas aan het eind van de vorige
eeuw vond men het zeewater
geen afschrikwekkend element
meer, zodat overal langs de
kusten de badcultuur op-
De imposante kruiskerk domineert Haamstede nog steeds.
kwam. Ook in de Westhoek van
Schouwen. Al voor de Tweede
Wereldoorlog nam het toeris
me een hogere vlucht: Haam
stede werd opgenomen in een
luchtlijn tussen Rotterdam en
Vlissingen. Na de oorlog is de
luchthaven echter geredu
ceerd tot een zweefvliegveldje.
Het massatoerisme heeft zich
de laatste jaren sterk ontwik
keld en sommigen menen dat
het een beetje uit de hand
loopt.
Haamstede is als woonplaats
zeer oud. Waarschijnlijk was er
in de prehistorie al bewoning
op de hoge gronden. Ook de
Romeinen hebben er sporen
nagelaten. In de middeleeuwen
werd er een kerk gesticht, die in
de zestiende eeuw door brand
werd verwoest. Daarna werd
een nieuwe kerk gebouwd, een
imposante kruiskerk die nog
steeds het dorp domineert, sa
men met het kasteel. Daar
woonde in de middeleeuwen
Witte van Haamstede, uit de
geschiedenis bekend als suc
cesvol bestrijder van de Vla
mingen.
Hamer of Heem
De naam Haamstede heeft een
tweetal interpretaties gekre
gen. De samenstellers van de
Encyclopedie van Zeeland me
nen. dat het dorp genoemd is
naar een verdwenen water de
Hamer of Amer. dat oostelijk
van het duingebied door de
Westhoek hep.
Een betere verklaring is te vin
den door uit te gaan van het
Germaanse woord 'heem',
'woonplaats'. Dit heeft, dik
wijls voorafgegaan door een
persoonsnaam, geleid tot een
groot aantal toponiemen in
West-Europa. 'Heem' komt als
eerste element voor in de
Noordhollandse plaatsnaam
Heemstede. Het deel 'stede' be
tekent niet hetzelfde als ons
woord 'stad', maar is eerder
'plaats', 'plek'. In het midde
leeuws Nederlands betekent de
term 'heemstede', 'plaats van
het heem. woonplaats'. Het
Zeeuwse 'Haamstede' zou dus
een variant kunnen zijn van
'Heemstede'.
Burgh wordt meestal - voor de
hand liggend - verklaard als
'burcht'. Geen kasteel, maar in
dit geval een grote, omwalde
vluchtplaats, die aan een groot
aantal mensen bescherming
kon bieden tegen de Noorman
nen, die in de negende en tien
de eeuw dit gebied groepsge
wijs bezochten.
Zeepeduinen
Een andere interessante naam
is die van de Zeepeduinen.
'Zeepe' moet gezien worden als
een verwante vorm van 'Zijpe'.
In het Middelnederlands bete
kent het woord 'sipen' sijpelen
of druppelen. Een greppeltje
heet in sommige streken een
sijp. Het gebied van de Zeepe
duinen heeft kennelijk zo'n bo
demstructuur. dat het regen
water er gemakkelijk weg
vloeit.
In het zuiden van de Kop van
Schouwen liggen nog twee an
dere plaatsen, Westenschou
wen en Burghsluis. Het eerste
is nu een bescheiden familie
badplaatsje. Vroeger lag hier
dicht bij een inmiddels ver
dronken dorp met dezelfde
naam. waarvan de haven in de
zestiende eeuw verzandde en
dus onbruikbaar werd. Toen
kreeg de streek een vervan
gend haventje in Burghsluis.
Tot in de achttiende eeuw was
dit de thuishaven van haring
vissers. In de vorige eeuw werd
over deze haven meegedeeld:
„Ook is er nog een kleine visch-
schuit, waarvan de eigenaar
des zomers ongeveer honderd
zeehonden en eenige bruinvis-
schen vangt."
Het is waar, de milieu-wetge
ving is sindsdien heel wat ver
beterd.
iel jloor Ad Steketee
i5) èn Lo van Driel
l8i TV Schouwse Westhoek is
\J\ri de zomer een overbe
volkt gebied, maar als het
voorjaar nog wat aarzelt tus-
i' jen koud of zacht, is het er rus-
4) ;jjg. Een soort rust die doet
5) Iflenken aan vakanties van
8i lang geleden: mensen met wit-
6) |ezomerkleren, die 's middags
thee drinken in de serre van
t°Uj,et hotel. En in de stilte van de
'j jvond de molenwieken van de
vuurtoren langs de hemel,
18) eerst langzaam opkomend en
iai jan ineens snel overflitsend
(61 m weer verdwijnend. Haam
stede heeft nog wel iets be-
tvaard uit die tijd. Een sfeer
üe tussen kasteel en kerk
jangt, in de boslanen en in de
ralleien van de Zeepeduinen
pet de pony's.
Burgh. het andere deel van de
jweeling, heeft een wat eenvou-
Jiger allure. Het dorp heeft nog
le gave vorm van weleer, met
jjn charmante kerkring, die
geplant is met vruchtbomen.
j[et ligt aan de rand van een
MAAN DAG 7 MAART 1994 7
De viering van de Internatio
nale Vrouwendag, morgen
in de Stenge in Heinkenszand,
zal de naam van het evenement
alle eer aandoen. Daar zorgt Ne-
gla Erdogan met haar vereni
ging van Turkse vrouwen wel
voor. Ne<;la zal het woord voe
ren tijdens de vrouwenmarkt
die om 13.00 uur begint.
„Ik zal proberen een beeld te
schetsen van het leven van
Turkse vrouwen in de Neder
landse samenleving", zegt Necla
Erdogan. „Wij vinden het be
langrijk dat Turkse en Neder
landse vrouwengroepen contac
ten onderhouden en contacten
kun je alleen baseren op weder
zijds begrip. Vrouwengroepen
zijn het middel bij uitstek om tot
een betere integratie van buiten
landse vrouwen in de Neder
landse samenleving te komen.
Daarom ben ik zo blij dat de ver
eniging van Turkse vrouwen in
Middelburg zo goed loopt.
Anderhalf jaar geleden verhuis
de Neqla Erdogan met haar ge
zin van Hellevoetsluis naar Mid
delburg. In haar vorige woon
plaats was ze ook al met vrou
wenwerk bezig. Met een aantal
andere vrouwen begon ze in Mid
delburg met een contactgroep
voor Turkse vrouwen in Zeelan-
d.„In de rest van de provincie
moet het nog gaan lopen maar in
Middelburg gaat het perfect."
Contacten
Negla vindt contactbijeenkom
sten, zoals de Zeeuwse Vrouwen
raad morgen in Heinkenszand
houdt, erg belangrijk voor groe
pen als de hare. omdat formele
presentaties en informele ont
moetingen tot een zeker net
werk kunnen leiden. „Aan een
geïsoleerde club van Turkse
vrouwen valt misschien voor de
leden best plezier te beleven,
maar verder heb je er weinig aan.
Als leden van een sterke groep
met goede contacten, kunnen
Turkse vrouwen beter hun weg
vinden in de Nederlandse sa
menleving."
door Marten de Jongh
Mosselen aan een touwtje:
veel meer vlees, fijner van
smaak en gegarandeerd zand
vrij. Mosseltelers die zweren bij
de zogeheten hangcultuur we
ten hun waar goed aan te prij
zen. Het op reguliere wijze ge
teelde mosseltje kan aan de
kwaliteit niet tippen, daarvan
zijn de kwekers overtuigd. Het
Ministerie van Landbouw, Na
tuurbeheer en Visserij geeft de
hangcultuur graag een kans. Zij
het dat de percelen wat teveel
in het oog springen. De meestal
horizonblauwe kleur van de ge
bruikte drijftonnen zou vloeken
bij het landschap. De Directie
Visserijen ziet meer in grijs.
„Dat valt tenminste niet zo op."
Binnen de mosselsector neemt
de hangcultuur een uiterst be
scheiden plaats in. Een nage
noeg honderd procent Zeeuwse
1 1 1 1 1 M III
aangelegenheid is het. Het aan
tal percelen is gering. Ze zijn on
der meer te vinden bij de Kram
mersluizen, Neeltje Jans en
Bruinisse. Het zijn beschutte
plekjes waar de mosselen in alle
rust tot wasdom kunnen komen.
De locaties zijn duidelijk her
kenbaar aan de tonnen die op
het water drijven. Daartussen
zijn horizontaal lijnen gespan
nen. Aan die lijnen hangen weer
draden die bijna tot aan de bo
dem van het water reiken. Daar
aan hechten zich de schelpdie
ren. „Zonder die drijvers is deze
teelwijze onmogelijk", zegt B.
Schot van viskwekerij Neeltje
Jans bv „Zo'n lijn met mosselen
kun je nu eenmaal niet aan je
vinger ophouden Die tonnen
dienen om de broek op te hou
den. net als bretels. Aan één 7X>'n
touwtje van acht meter kan wel
voor vijfentwintig kilo aan con
sumptiemosselen hangen."
Schot gebruikt op zijn bedrijf
blauwe en rode tonnen. De
blauwe drijvers dienen als
steunpunt. De kleurkeuze be
rust op louter toeval. Schot:
„Geel of oranje had ook gekund,
of voor mijn part een toverbal."
W. P Bout die voor het vierde
jaar mosselhangcultuur bedrijft
bij Bruinisse koos voor blauwe
tonnetjes omdat die makkelijk
verkrijgbaar zijn in de handel.
Hij weet dat overwogen wordt de
kleur grijs voor te schrijven.
„Dat loopt minder in het oog.
zeggen ze. Maar het moet na
tuurlijk wel opvallen voor de
scheepvaart."
Beleidsmedewerker J. J van
Dijk van de Directie Visserijen
zegt dat scheepvaart geen rol
speelt bij het kiezen van een
kleur. De percelen worden waar
nodig volgens het normale mar
keringsstelsel afgebakend voor
vaartuigen. De overheid be
moeit zich om een heel andere
reden met de kleur van de ton
netjes. Van Dijk: „In overleg met
de Stuurgroep Oosterschelde en
het Grevelingenschap zijn we
tot de conclusie gekomen dat
die fel blauwgekleurde drijvers
niet zo mooi passen in dit land
schap. We mogen niet vergeten
dat het gaat om natuurgebied.
Bij wijze van proef willen we
eens kijken hoe de kleur grijs het
doet. We hebben al een aantal
boeien in die tint besteld."
Mocht het bevallen dan moeten
in ieder geval nieuwe hangcul-
tuurbedrijven in de toekomst
grijze drijvers aanschaffen. De
kwaliteit van de mosselen zal er
niet minder om zijn.
De kleurige tonnen in het water voor de haven van Bruinisse zijn de
dragers van hangcul turen voor mosselen. foto Pieter Honhoff
