Weg met zieligheidscampagnes
Belangrijk bericht.
Achterkamer
blijft gesloten
voor vrouwen
PZC
Is er nog leven na Koninklijk Besluit WOV?
opinie en achtergrond
NOVIB voorman Max van den Berg wil hulp op maat
m
ZATERDAG 5 MAART 1994
Genoeg over zielige kindertjes in Bangladesh. Help ze lie
ver naar school. De felgeklexirde posters hangen door heel
Nederland op de stations. Zielige kindertjes. Kansarme
vrouwen. Arme boeren. In haar nieuwe landelijke campag
ne voor Bangladesh bestrijdt de ontioikkelingsorganisatie
Novib het clichébeeld dat in het Westen bestaat van de Der
de Wereld. „We moeten ervan af de mensen in ontivikke-
lingslanden alleen maar als slachtoffers te zien", zegt alge
meen secretaris Max van den Berg. „Geen 'zieligheidscam
pagnes' meer om geld binnen te halen." De Novib bepleit
een aanpak op maat, waarbij de mensen voorioie de hulp is
bestemd zelf actief meedenken.
NOVIB-voorman Max van den Berg
Een Cambodjaans kind voert zijn broertje een ijsje op de trappen van de Wat-tempel in Phnom
Penh. Beelden als dit symboliseren vaak de hopeloosheid in ontwikkelingslanden. foto Reuter
door Marjolijn de Cocq
Je moet onze methode zien
als een trampoline", zegt
Max van den Berg. „Een tram
poline waarmee je mensen de
kans geeft omhoog te sprin
gen, in plaats van ze te ver
strikken in een vangnet." Ar
me mensen zijn niet per defini
tie slachtoffers. Dat worden ze
gemaakt doordat er teveel
over hun hoofden heen wordt
gehandeld, terwijl ze zelf ook
heel goed oplossingen kunnen
aandragen. En daarin schuilt
volgens Van den Berg het bij
zondere van de zogenaamde
'Novib Methode'.
..Wij investeren in mensen, in
plaats van in grootschalige
projekten", zegt de oud-politi
cus, het lobbyen duidelijk nog
niet moe. „Je kunt een enorme
stuwdam aanleggen of een ha
ven. Maar je kunt ook kiezen
voor minder brutale en arro
gante ontwikkelingen. Wat
moet je met een prachtige ka
thedraal kerk als er zoveel
mensen onder de armoede
grens leven? Je kunt mensen
niet als mest en afval behande
len voor economische groei.
Het klinkt misschien grof.
maar dat is wat er gebeurt."
Met de Bangladesh-campagne
wil de Novib laten zien hoe met
minimale middelen maximaal
resultaat kan worden behaald.
De situatie in de ontwikke
lingslanden is niet zo uitzicht
loos als in het Westen wordt
aangenomen, meent Van den
Berg. „Armoede hoeft niet,
daarvan ben ik overtuigd. En
dat is niet alleen maar een
mooie morele uitspraak."
„Wat mij ontzettend dwarszit,
is het gevoel in het Westen dat
'er niks aan te doen is'. De
machteloosheid. Zo nu en dan
zie je weer een ramp op de tele
visie en dan borrelt je geweten
weer over en geef je. Op deze
manier ontstaat een meuw
soort 'apartheid'; armoede
wordt in apartheid omgezet. Je
zet er een muur omheen en ne
geert het. Maar uiteindelijk
klimmen de mensen toch over
die muur heen."
Twee keer per jaar organiseert
de Novib een fondswervings
campagne waarin een land
centraal staat. Voor de voor
jaarscampagne viel de keuze
op Bangladesh, omdat daar zo
duidelijk zichtbaar is wat de
Novib Methode beoogt. Het
grootste deel van de 120 mil
joen inwoners van het door
overstromingen en cyclonen
geteisterde land leeft onder de
armoedegrens. Meer dan 80
procent is analfabeet. De ge
zondheidstoestand is slecht, de
kindersterfte hoog. Van den
Berg: ..Alle basale dingen zit
ten daar fout. En dan is de
vraag: is het hopeloos? Moeten
we wachten op de volgende
ramp? Dan kunnen de gi
rootjes weer binnenstromen.
Of is er een andere oplossing?"
Het antwoord van Novib is een
structurele aanpak van de ar
moede. Meer dan tien jaar ope
reert de organisatie nu in
Bangladesh, de laatste vijfjaar
op grote schaal. Met financiële
steun van Novib en grote in
spraak van de Bengalen zelf
voeren de partnerorganisaties
BRAC en Proshika projekten
uit in de talrijke dorpsgemeen
schappen. Het resultaat is
duurzaam, zegt Van den Berg,
en de projekten dragen bij tot
emancipatie en verzelfstandi
ging van de bevolking.
„Vroeger waren de dorpen ge
heel geïsoleerd van de buiten
wacht, er was vrijwel geen com
municatie. Er was een 'middle
man', een soort koppelaar, die
alles regelde en het hele dorp
onder de knoet hield", legt Van
den Berg uit. „Maai- die koppe
laar wordt nu opzij geschoven
door de dorpsvrouwen, die met
onze hulp een eigen bedrijfje
beginnen, daarvoor zelf naar de
bank moeten, die dus schrijf
cursussen moeten gaan vol
gen."
De ontwikkeling van vrouwen
staat centraal in de Bangla
desh-campagne. De Bengaalse
vrouwen hebben een traditio
nele achterstand in de islamiti
sche samenleving, hoewel zij
de spil vormen in het gezin en
de dorpsgemeenschap. Vooral
de economische ontwikkeling
van vrouwen wordt gestimu
leerd. Veel vrouwen verdienen
nu een eigen inkomen in de zij
deteelt, de bewerking van zijde
of de verkoop van de eindpro-
dukten.
Blote voeten
Een ander belangrijk aan
dachtspunt in de Novib-cam-
pagne is het basisonderwijs.
Veel kinderen in Bangladesh
moeten hun ouders helpen op
het land. Van schoolgaan komt
het dan vaak niet, eens temeer
omdat de scholen vaak ver weg
zijn. Het uitvalspercentage be
draagt rond de 50 procent. In
overleg met de dorpsbewoners
worden nu in dorpen kleine
schooltjes opgericht met flexi
bele werktijden en een prak
tijkgericht lesprogramma.De
uitval op deze scholen be
draagt nog geen 1 procent.
„De leerkrachten, vaak 'blote
voeten-leraressen', zijn heel ge
motiveerd en de dorpsbewo
ners ook", aldus Van den Berg.
Het scholenprogramma van
Novib in samenwerking met
BRAC wordt uitgebreid van
9.000 schooltjes nu tot 50.000 in
1995. Van den Berg: „Zo'n
schooltje kost maar 1500 gul
den. Met weinig geld veel resul
taat dus. De kern is: als je erin
slaagt dit soort projekten in
meer dorpen te doen. dan be
reik je misschien miljoenen
mensen. De mensen gaan zich
onafhankelijker voelen en de
verhoudingen veranderen
compleet."
aoor
drs W. T. van Gelder
De spanning in Zeeland
loopt op, nu binnen afzien
bare tijd het Koninklijk Besluit
(K.B.) over de Westerschelde-
oeververbinding (WOVi bekend
zal worden. Met stijgende ver
bazing heb ik gemerkt dat ge
suggereerd wordt, dat het Ko
ninklijk Besluit beslissend zou
zijn voor de vraag of de WOV de
finitief wel of niet zal doorgaan.
Ik voorzie bij de verschijning
van het K.B. al exclamaties van
triomfalisme of defaitisme.
Het kan daarom geen kwaad de
feiten eens op een rij te zetten.
Een feit is. dat het provinciebe
stuur van Zeeland met een dui
delijke meerderheid heeft geko
zen voor de aanleg van de WOV.
Het provinciebestuur werkt
daarom op volle kracht aan het
realiseren van dit plan. Daar-
tief over de WOV heeft uitgela
ten. Daaruit leid ik af, dat het in
principe mogelijk moet zijn er
samen uit te komen.
'Slechts' oordeel
Het Koninklijk Besluit zal dui
delijk maken of het provinciebe
stuur het met die aanwijzing op
de juiste manier heeft aange
pakt. Het door de gemeente Bor-
sele gemaakte bezwaar gaat dus
niet over de vraag of de WOV er
nu wel of niet moet komen. Het
Koninklijk besluit kan daarom
'slechts' een oordeel geven of de
provincie terecht van het
dwangmiddel (de aanwijzing)
gebruik heeft gemaakt.
Wordt de gemeente Borsele in
het gelijk gesteld, dan zal het
provinciebestuur opnieuw met
de gemeente Borsele moeten
overleggen. Dat kan vertraging
opleveren, maar dat zegt niets
over het al of niet doorgaan van
Voor overheden gelden er in Ne
derland terecht normen voor be
hoorlijk bestuur, met waarbor
gen voor openheid van besluiten
en voldoende mogelijkheden om
bezwaar te maken of protest aan
te tekenen als men van mening
is dat onrecht wordt aangedaan.
De pers speelt daarbij een be
langrijke rol om alle feiten voor
het voetlicht te brengen en bij te
dragen aan de meningsvorming.
Maar het is wel zaak verbeelding
en werkelijkheid van elkaar te
onderscheiden. Net zo belang
rijk als het voor ogen houden
van het belang van de WOV. Er
moet veel werk worden verzet
om de WOV op een verantwoor
de manier aan te leggen. Dat is
het echter meer dan waard: de
WOV is onmisbaar voor de so
ciaal-maatschappelijke en eco
nomische eenheid van Zeeland,
noodzakelijk om de twee Zeeuw
se havengebieden te combine
ren tot het tweede haven-indus
triegebied van Nederland en
noodzakelijk voor de verbinding
met Vlaanderen.
Deze reactie van drs W. T. van
Gelder, commissaris van de ko
ningin in de provincie Zeeland,
is ons aangeboden voor de ru
briek Te Gast.)
voor wordt overleg gepleegd met
de staatssecretaris van Binnen
landse Zaken over een verant
woorde dekking van de risico's,
met de minister en staatssecre
taris van Financiën over de toe
passing van de BTW-regels en
met de minister van Verkeer en
Waterstaat over de jaarlijkse
rijksbijdrage, het technisch ont
werp en dergelijke.
In sommige kringen is er de nei
ging al dit overleg als bedenke
lijk af te schilderen. De wens, die
vele jaren is geuit, dat de provin
cie Zeeland in Haagse kringen
meer moet opkomen voor
Zeeuwse belangen, blijkt toch
niet ieders wens te zijn. Daar
naast is er nog een feit. Om de
WOV aan te leggen moeten er af
spraken gemaakt worden met
de gemeenten Borsele en Ter-
neuzen. De aanleg heeft planolo
gische gevolgen voor hun grond
gebied.
In het overleg van enige jaren ge
leden tussen het gemeentebe
stuur van Borsele en het provin
ciebestuur lukte het niet om tot
afspraken te komen. Daarom
heeft het provinciebestuur een
wetsartikel gebruikt, waarmee
in juli 1992 aan het gemeentebe
stuur van Borsele opdracht
werd gegeven om mee te werken,
de zogenaamde aanwijzing.
Tegen die aanwijzing heeft de
gemeente Borsele protest aan
getekend: men verzet zich tegen
de opdracht van het provincie
bestuur aan de gemeente om op
deze wijze planologisch mee te
werken. De gemeente Borsele
laat overigens niet na zelf fijntjes
op te merken, dat zij als een van
de weinige gemeenten zich posi-
de WOV. Het is geen reden tot
defaitisme en geen reden om alle
plannen in de prullenbak te
gooien.
Wanneer de gemeente Borsele in
het ongelijk wordt gesteld is er
geen reden tot juichen. Ook dan
zal het provinciebestuur met de
gemeente Borsele moeten over
leggen over een goede uitwer
king van de plannen, waaronder
de landschappelijke inpassing.
Welke de beslissing in het Ko
ninklijk Besluit ook moge zijn:
de provincie en de gemeente
Borsele zullen samen verder
moeten werken aan de aanleg
van de WOV. Zeker nu gekozen
is voor een tunnel in plaats van
een brugverbinding moet het
mogelijk zijn aan de bezwaren
tegemoet te komen.
Contact VROM
Naast het inhoudelijk overleg
met de genoemde ministers is er
ook contact geweest met de mi
nister van VROM, die verant
woordelijk is voor het Konink
lijk Besluit. Bij dit contact ging
het om de procedure. Zo is er bij
hem aangedrongen op een snelle
beslissing. Het is voor alle partij
en belangrijk dat er snel duide
lijkheid komt. Wie echter sugge
reert dat al dat overleg in Den
Haag bedoeld is om de inhoud
van dat Koninklijk Besluit te
beïnvloeden, oftewel wat recht
is krom te krijgen, haalt feiten en
fictie door elkaar. Daardoor ko
men onterecht vraagtekens te
staan bij de handelwijze van mi
nisters. staatssecretarissen, de
gedeputeerden Hennekey en
Bruinooge danwel van mijzelf.
Een partij Brinta blijkt besmet met salmonella. Dit heeft
plaatsgevonden bij het bedrijf Avebe in Foxhol (Groningen).
Hier wordt Brinta geproduceerd en verpakt voor Honig
Merkartikelen BV.
Wij hebben de winkelorganisaties direct verzocht om de
pakken uit de schappen te verwijderen.
Vanaf vandaag is Brinta dus tiideliik niet verkrijgbaar.
Als u Brinta in huis heeft, adviseren wij u deze niet te gebruiken.
Stuurt u alstublieft de streepjescode(s) van de Brinta verpakking naar:
Brinta, Antwoordnummer 10035, 4870 VB ETTEN-LEUR. Een postzegel is
niel nodig. Vermeld uw naam, adres, postcode, woonplaats en uw bank- of
gironummer. Wij zorgen dat u uw aankoopbedrag binnen 3 weken terugkrijgt.
Consumptie van met salmonella besmette produkten kan in het algemeen
leiden tot maag- en/of darmstoomissen.
Doorgaans verdwijnen de klachten binnen enkele dagen tot een week.
Extra voorzichtigheid is geboden bij babies, zwangere vrouwen, ouderen en
zieken. Raadpleeg uw huisarts bij klachten.
Voor uw vragen zijn wij telefonisch bereikbaar op nummer 06 - 30 00 48 (gratis).
Wij bieden u onze oprechte excuses aan.
Honig Merkartikelen BV
door
Jessica Prager-Stein
In 1894 richtte een klein club
je vrouwen de 'Vereniging
voor Vrouwenkiesrecht' op; zij
voerden een bittere en taaie
strijd tegen het mannelijk esta
blishment dat vrouwen in het
traditioneel keurslijf van huis
en gezin wilde houden Deze
vrouwen vochten voor gelijke
toegang voor vrouwen tot poli
tiek, arbeid en onderwijs. In
1918 verwierven vrouwen pas
sief kiesrecht, in 1919 volgde het
actief kiesrecht.
Het eerder genoemde clubje
werd een grote club en bestaat
dit jaar 100 jaar. De naam is nu
'Vereniging voor Vrouwenbelan-
gen, Vrouwen arbeid en Gelijk
Staatsburgerschap' (50% M/50%
V). De vraag dringt zich op of zij
zich anno 1994 na een eeuw op
komen voor vrouwenbelangen
en 75 jaar vrouwenkiesrecht nog
niet kan opheffen?
Uit een onderzoek van de Stich
ting Burgerschapskunde onder
892 raadsleden in 393 verschil
lende gemeenten blijkt dat het
gemiddelde gemeenteraadslid
een godsdienstige, getrouwde
man van 51 jaar is, die in het be
drijfsleven een goed inkomen
verdient. Hij besteedt veertien
uur per week aan de politiek, te
gen een vergoeding die verschilt
naar gelang de omvang van de
gemeente. Vaak is hij ook nog lid
of bestuurder van verenigingen
en hij voelt zich niet overbelast.
Nog niet één op de vier raadsle
den is vrouw en slechts 15 pro
cent van de wethouders is
vrouw. De oproep 'stem op een
vrouw' was en is dan ook niet
overbodig.
De nationale politiek geeft nau
welijks een beter beeld, bij de
laatste landelijke verkiezingen
in 1989 kwam 25 procent vrou
wen (geen enkele zwarte of mi
grantenvrouw) in de Tweede Ka
mer. De landelijke campagne
voor meer vrouwen in de politiek
wordt weliswaar gevoerd onder
de slogan De Vrouwen Komen er
Aan, voorlopig lijken ze alleen
maar te vertrekken. Plaatsen
waar vrouwen zaten worden on
middellijk weer ingenomen door
mannen. Op de kieslijsten staan
vrouwen vaak op onverkiesbare
plaatsen.
De Staatkundig Gereformeerde
Partij (SGP) sluit vrouwen dom
weg uit van het dragen van poli
tieke verantwoordelijkheid. En
kan dat ongestraft doen. Over
deze uitsluiting is tijdens de
blijkbaar goed bezochte verkie
zingsbijeenkomsten, ook door
veel jongeren, geen enkele vraag
gesteld. „Heel positief', aldus
een van de zegslieden van de
partij, „men staat achter onze
'echt Christelijke' standpun
ten."
Geduld
Vrolijk word ik niet van dit alles.
Ik hoor sommige mensen al zeg
gen: je kunt niet verwachten dat
veranderingen snel gaan; je
moet geduld hebben met dit
soort zaken. Geduld hebben:
hoor wie het zegt. Meestal diege
nen die nergens last van hebben,
de gemiddelde 51-jarige man
dus.
Vrouwen hebben veel te veel en
veel te lang geduld geoefend en
de ervaring heeft geleerd dat je
daar niet echt veel verder mee
komt, behalve de jouw toebe
dachte - en toegestane rol en po
sitie. 'Geduld is een schone zaak'
is een dooddoener die meestal
uit de mond komt van een groep
met macht naar groepen met
weinig of geen macht. Als alle
vrouwen aan het eind van de vo
rige eeuw deze zoete koek voor
lief hadden genomen, zouden
vrouwen nog massaal alleen het
aanrecht als enige recht hebben.
Furieus maakt het mij bijvoor
beeld ook als blanken in Zuid-
Afrika de euvele moed hebben
om tegen de zwarte burgers, die
na een periode van veertig jaar
Apartheid eindelijk mogen
stemmen, menen te moeten op
merken dat zij, de zwarte bevol
king, vooral niet mag verwach
ten. dat hun positie snel zal ver
beteren. Geduld moeten ze heb
ben. Daar hebben (zwarte) vrou
wen trouwens ook nog eens hun
eigen strijd te voeren, want op
hun beurt zijn ook zwarte man
nen niet geneigd om vrouwen
deel te laten hebben aan de poli
tieke macht.
Onbekend
In het eerste kwartaalnummer
van 1994 van het blad Vrouwen-
belangen schrijft politicoloog
Rob Reinalda dat vrouwenorga
nisaties hem om een bepaalde
reden interesseren. Uit zijn on
derzoek blijkt dat er sinds 1868
een internationale vrouwenbe
weging bestaat die wordt geken
merkt door een hoge mate van
continuïteit en inventief optre
den. Ook wat de vorm betimei
vernieuwend; het fenomeentiet
internationale netwerken jra
door vrouwen ontwikki ten
Merkwaardig noemt Reina nir
het echter dat er over de begep
ging buiten eigen kring myis,
weinig bekend is. Een heel t
schil met bijvoorbeeld de in<—
nationale arbeiders- of vakbe
ging. t
Reinalda stelt vast dat gesel
denis en optreden van vroutL
bij internationale organisa
als de Volkenbond, Vereni 'i
Naties (VN) en de Internatio^"
arbeidsorganisaties bepaaldi
drukwekkend zijn. „VroutASf
hebben heel wat werk veina'
voordat hun opvattingen opit
geüjkheid in 1979 zijn overgefipe
men in het beroemde VN-vipn
wen verdrag." wer
Meneer de politicoloog vindt pn
merkwaardig dat er zo wei ion
van bekend is; het enige dat mi1
vaststelt en bewijst is iets led
veel vrouwen allang uit (bitti
ervaring weten en hen een dop1
in het oog is. Namelijk dat aljPch'
vrouwenwerk, ook het politiPer
vaak onzichtbaar is of opp
best in de marge blijft hanger^01'
dat vrouwengeschiedenis dep3'
ging heeft telkens in het nieiip";
verdwijnen. fieói
Waardoor dat komt? Door drf^i'
ordinaire machtsverschillen on
politieke, economische en *er(
stuurlijke macht ligt voorpd
grootste deel nog in handen-3311
mannen; zij staan hoog in 31
litieke pikorde en bepalen w stac
op de agenda komt. Het
Echter Reinalda rept hier no°
over. Na een paternalistisch Abi
over de bol is het enige dat 1 var
vrouwenbeweging meent we'
moeten aanraden, dat zij Du
meer naar buiten moet tret
Zo is de vicieuze cirkel ii£i
rond; het probleem wordt tej
geschoven op het bordje ji
vrouwen.
Sfeerverbeteraars
Dit mechanisme is taai: wt
lend meedenken in de 'vroui
problematiek' maar niet he:
gen (patriarchale) functioi
kritisch analyseren en van
uit wezenlijk iets veranderen]
Integendeel, men gaat ge
op de oude voet voort. En
ook niet toevallig, want de
eigen groepsgedrag te ve
ken houd je je eigen macl
stand. Begin dit jaar kwame
uitnodiging van NRC Hai
blad enkele invloedrijke
behorend tot de economiscl
financiële elite, in een 'achl
mer' in Den Haag bijeen omi
de toekomst van de natie
raadslagen. Het verslag
5 februari over twee volle p j™ v
na's gepubliceerd. Vrouwen: 01
braken aan de tafel en hunsp oni
fieke belangen ontbraken oc eek
het gesprek. Het geeft aan da ng
jaar vrouwenkiesrecht geen [aar
vloedrijke plaats in de achte ^ger
mer heeft opgeleverd. n ZI
Of vrouwen krijgen met eeneer
der taai cliché te maken. Wf e"e'
denken van een opmerkinga,le
staatssecretaris Wallage dj
voor pleit dat er in een vol?
kabinet minstens acht en Ef
tien vrouwen bewindslif Pvc
moeten zitten. Ha, denk je
heugd, eindelijk een versta a 2
man die de deskundigheid Pl
vrouwen erbij wil hebben... 1
wat is zijn argument? Oji A
manier wordt in de regeerp kl
de atmosfeer van een voe:
lerskleedkamer doorbroker. P™
Vrouwen als eeuwige sfeervt s&
teraars. Is het een wonder 1
veel vrouwen vaak nog zeg e
politiek, mij niet gezien.
mijn portie maar aan Fit
Plus natuurlijk het feit dat'.iv
wen vaak wél overbelast Tl
doordat zij naast hun weri
overwegende mate de zorgtflt"
voor thuis, familie en mensi rpp
de omgeving toegeschoven
gen. EN
'Hoe politiek-bewust zijmtej
wen?' is de vraag die aansta jj w
dinsdag (8 maart) bijvoort) iinjz
tijdens de viering van Int<el.H
tïonale vrouwendag in Zier. e,
centraal zal staan. Wat zi; [raf
(on)mogelijkheden; hoe stefers i
als vrouw op? Radicaal off Iraft
je zelf helemaal aan <That>
effect) of word je, als je plots
in de schijnwerpers staat
'frozen rabbit' (een persoo: J
niets durft)? Gaan partij
tieke belangen altijd voor1
blijf je overeind en verdffl
niet binnen de kortste 1 'Ko!
]r vi
Pv(
ige
weer via de draaideur naar
ten? Welke mogelijkheden
er om van buitenaf de poli'
besluitvorming te beïnvlofl6nie
moeten vrouwen weer vake' ege\
krachten bundelen? raf
Allemaal vragen die na 75 Dis-
vrouwenkiesrecht en meer ndei
een eeuw vrouwenemanci! Is de
nog lang niet achterhaald itvai
Opheffing van de Veren een
Vrouwenbelangen lijkt mewer
alsnog een schone droom, ön a;
