Ik wil niet meteen
alles blootleggen
PZC
Maria Goos
schrijfster
Pleidooi
80C
vrije tijd
25
Oplossing
Horizontaal
Verticaal
ZATERDAG 5 MAART 1994
Een man die weet dat-ie
dood gaat, en dat onder het
eten aan zijn zoon vertelt. Zegt:
„Eet nu je boterham maar op,
concentreer je op je
boterhammetje". Een zin van
Maria Goos, scenarioschrijfster
van de luid geprezen tv-serie
Pleidooi. Haar personages
zeggen wat iedereen zegt, maar
net even anders. De tweede
reeks is elke maandag te zien
op Nederland I, maar ze werkt
nu aan de derde serie. Als die af
is, houdt ze ermee op. En laat
dan alsjeblieft niemand gaan
zeuren over 'Pleidooi, The
Movie'.
Van schrijvers had ze een raar
beeld. „Ik had eens gelezen
dat Harry Mulisch het alleen deed
op speciaal Chinees rechtsdraai-
end papier".
Voor haar was het zo gewoon, dat
schrijven. „Nooit schilderijen van
de muur getrokken en ge
schreeuwd: ik kan 't niet, ik kan 't
niet, en dan ineens, knip, de drive
gekregen". Ze schreef gewoon tus
sen alles door. Tussen de kinderen.
Tussen het eten. Tussen de bood
schappen.
„Ik heb ook geen literaire achter
grond. Ik lees amper. Misschien
twee boeken per jaar". Ze schaamt
zich er voor. „Maar het leven is de
laatste jaren voor mij het opvoe
den van mijn twee dochters en
schrijven voor Pleidooi. Daarmee
is het vol. Ik ben doodop. Maar ik
heb me erbij neergelegd".
Het beschermt haar ook. „Als ik de
kranten lees, word ik helemaal
gek. Wat er allemaal gebeurt... De
totale chaos van de realiteit kan ik
niet behappen. Maar omdat ik
schrijf, hoef ik me daar niet mee be
zig te houden". Als ze niet schrijft,
komt ze om in die chaos. „Ik heb
één jaar niet geschreven. Depres
sief dat ik was". Nu voelt ze zich
ook schrijver. „Dat vind ik zó gek.
Ik schrijf al tien jaar en nu pas heb
ik het idee dat ik schrijver ben".
Maria Goos werkt aan Pleidooi, de
Nederlandse serie over een advo
catenkantoor die in niets lijkt op
een Nederlandse serie. Er kijken
wekelijks zo'n miljoen mensen
naar en de waardering is constant
hoog. Goos schrijft alle teksten die
niet over de rechtszaak gaan. En
volgens de critici is dat deel nou
juist de reden van het succes. „Je
begrijpt: ik straal, als ik dat lees".
Winkeltje
Het zat er niet in dat ze zou gaan
schrijven. Van de mavo ging ze
naar de havo, en die haalde ze niet.
Ook het staatsexamen wilde niet
lukken. „Het ging niet goed met
me. Ik was negentien. Ik ben in een
winkeltje voor tweedehands meu
bels gaan werken". Daar was ze
niet tevreden mee, op den duur. Ze
wilde gaan schilderen, schreef zich
in voor een cursus, maar die zat
vol. Er was alleen nog plaats in de
theater-workshop.
„Mijn moeder zei: doe dat dan
maar. Toen ik er eenmaal mee be
zig was vond ik het hartstikke
leuk. Ik heb me vrij snel opgegeven
voor de toneelschool in Maas
tricht, om docente drama te wor
den. Ze vond het leuk, maar merk
te dat lesgeven op scholen tegen
viel. „Daar kwamen dan die kinde
ren een uurtje bij mij, tussen wis
kunde en natuurkunde in. Die gin
gen zich dus helemaal uitleven en
ik moest dat in banen leiden. Dat
was niks voor mij".
Maria komt uit een eenvoudig ge
zin waar niet aan cultuur werd ge
daan. „Maar we hadden wel gevoel
voor drama. Mijn moeder kon
enorm vertellen. Als ze iets al tien
keer verteld, dan hing ik de elfde
keer nog aan haar lippen. Het wa
ren veelal verhalen over de familie.
Het was een beetje bizarre familie.
Een verzameling vrijbuiters. Ik
weet nog dat mijn opa bij de Kwat-
ta-fabriek was aangenomen, na
zijn eerste werkdag thuis kwamen
en riep: dat doe ik nooit meer. Hij is
ook nooit meer teruggegaan. Mijn
oma legde kaart voor mensen. Dan
moesten wij met z'n allen in de ach
terkamer en gingen de schuifdeu
ren dicht. Ik heb nooit begrepen of
het flauwekul was of niet, maar 't
betaalde wel. Ik had een oom. die
gewoon is blijven hangen. Die
kwam een middag langs om zijn
kaarten te laten leggen door mijn
oma en is tien jaar gebleven.
Het was gezellig, die familie, ook al
was er veel ruzie. Elke trouwerij,
elk feest eindigde in een enorme
ruzie. Dat was een ontlading voor
die mensen. De aanleiding stelde
niets voor, zo van: die aansteker is
van mij, nee van mij, nietes, van
mij. En dan was het: knal. Maar
daarna was het allemaal weer in
orde. We leefden met z'n allen
dicht op elkaar, veel mensen in één
groot huis en de rest vlakbij. Eind
jaren zestig moest iedereen weg.
Dat huis werd afgebroken omdat
er een weg moest komen en al die
mensen zijn in keurige flatjes on
dergebracht in een buitenwijk van
Breda. De hele familie viel uit el
kaar. Ze zijn allemaal vrij snel
daarna doodgegaan. Ik wil daar
ooit nog iets mee doen, met dat ge
geven".
Ze laat een foto zien, waarop ze
staat met haar moeder. Zij veer
tien. lang haar met krullen. Haar
moeder al ver in de vijftig, kort
haar. heldere ogen. „Mijn moeder
had altijd geprobeerd een keurige
vrouw te zijn, zoals het hoorde.
Toen deze foto werd genomen had
Maria Goos: „De kleinheid van het alledaagse, dat is de kracht
van Pleidooi". Roland de Bruin
Gijs Scholten van Aschat als advocaat Victor van Gilze. foto GPD
ze net gezegd: ik hou er mee op. Ze
liet haar haar kort knippen, ging
op blote voeten lopen".
Bekijken
Maria was een nakomer, haar
broer was al vijftien. „Ik, die
kleine, dunne muis. Niemand trok
zich veel van mij aan. Ik kon mijn
gang gaan, klooien wat ik wilde. Ik
heb heel veel kunnen gadeslaan,
bekijken, observeren, er zijn heel
veel beelden blijven hangen. Ik zie
nog dat éénpersoons bedje van een
opa staan: daar sliep hij in van sep
tember tot maart, want dat vond-
ie geen gezellige tijd".
Op de toneelschool improviseerde
ze graag, en goed. Maar als de do
centen dan vroegen of ze het nog
een keer wilde doen, wilde ze dat
niet. Dan deed ze iets anders. Nee.
dat wilden ze niet zien. het moest
precies zoals eerst, want dat was zo
leuk, of goed. „Maar ik wil een taal
maken die nog niet gezegd is". An
ders krijgt ze snel een gevoel van
verveling, en daarom is ze onge
schikt voor het toneel.
De personages in Pleidooi heeft ze
ook niet in één keer helemaal uit
getekend. Daar neemt ze de tijd
voor. Het moet verrassend blijven.
Van Hugo Heinen, bedenker van
de serie, leerde ze: geduld moet je
hebben. „Let them wait", zei
Hitchcock altijd.
Blootleggen
„Kijkers hebben waarschijnlijk
een hele tijd gedacht: Cas en Pam,
ga het nou eindelijk eens doen.
wordt nou eindelijk eens verliefd.
Maar ik wil dat niet, ik wil niet met
een alles blootleggen. De ontwik
keling van de karakters is ook af
hankelijk van de acteurs die ze
spelen. Die brengen ook iets mee.
Ik zoek altijd naar iets tussen het
karakter van de acteur en het ka
rakter van het pesonage dat-ie
speelt. Bovendien weetje lang niet
altijd wat voor effect je bereikt.
De advocaten Cas Huystee (Peter
Blok) en Pam Wesseling (Yvonne
van den Hurki in de serie Pleidooi.
foto Kippa
Zelfs Peter Blok. mijn vriend die
Cas speelt, zegt altijd als ik vraag
hoe het is geworden: geen idee".
Pas nog, zat ze achter haar compu
ter te werken aan de scène waarin
de vader met zijn zoon aan tafel zit
en vertelt dat-ie ernstig ziek is, dat-
ie dood gaat. Goos schreef: „Eet nu
je boterham maar op, concentreer
je op je boterhammetje". Ze zegt:
„Ik zat zelf te janken toen ik dat
schreef. Maar je moet maar af
wachten of de kijkers dat ook over
komt".
Ze zegt ook: „Het zijn vaak lullige
zinnetjes. Huis- tuin- en keuken
zinnetjes die nergens over gaan,
maar toch nèt even anders zijn. Ze
hoeven voor mij geen taalkundige
waarde te hebben, geen mooi epos
te zijn, geen bijzonder interessante
visie weer te geven. Ze moeten heel
herkenbaar zijn. Maar niet de her
kenbaarheid van: hallo, wil je kof
fie?".
Ze herinnert zich de Chinese film
Farewell to my concubine. „Een
film over liefde, maar daar wordt
geen woord over gezegd, geen
woord. Het is een politiek verhaal.
Dat is zó'n ander manier van ver
tellen dan wij doen. Bij ons is de
climax toch meestal het moment
dat mensen zich tegenover elkaar
uitspreken of de confrontatie aan
gaan. Pleidooi heeft heel erg de
psychologie van dertigers, ze pro
beren open te zijn".
Ze schrijft nu al aan de derde reeks
van Pleidooi. Dat moet snel, ze
heeft drie, vier weken voor één afle
vering. Want de acteurs hadden al
toneelrollen aangenomen toen de
Avro besloot ook na de nu lopende
reeks verder te gaan. Elke afleve
ring moet er in twaalf dagen op
staan, en het mag ook niet te veel
geld kosten. Niet te veel buitenop
namen dus. Ze kan er nu tegen.
Toen ze begon niet. „Ik had slape
loze nachten. Veel gejankt. Ik
dacht elke dag: we redden 't niet,
we redden 't niet. Paniek, paniek.
Nu is het: ik moet mijn onderdeel
doen. en ik weet dat dat lukt.
Alledaagse
Waar ik wel bang voor ben is dat de
charme ervan af gaat. De grote lij
nen zijn bekend, de karakters zijn
voor een belangrijk deel getekend.
Er kunnen geen grote dingen meer
gebeuren. Ik kan niet ineens van
één van die advocaten een alcoho
list maken. Of iemand een dubbel
leven laten leiden. Het mag niet
ongeloofwaardig worden, er mo
gen niet ineens apen uit de mouw
komen, maar het mag ook niet te
voorspelbaar worden. Daar ben ik
druk mee bezig... de verleiding is
groot om grootse dingen te laten
gebeuren. Ongelukken, zwanger
schappen. Dat mag niet. De klein
heid van het alledaagse, dat is de
kracht van Pleidooi".
Als de derde reeks af is. heeft ze 31
afleveringen geschreven. Dan is
het afgelopen voor haar. „En laat
dan alsjeblieft niemand gaan zeu
ren over Pleidooi, The Movie. Of
Pleidooi on Ice".
Anderen zullen het overnemen.
Jonge schrijvers, die er fris tegen
aan kijken. „Ik zou dat niet doen.
Maar series zijn voor producenten
pas interessant als er 52 afleverin
gen zijn. Dan kun je de serie verko
pen, heb je een jaar lang elke week
een aflevering".
Ze gaat verder met het schrijven
van sketches voor Klokhuis, ook
tv. Ze heeft een idee voor een film
scenario. „Film... ja., dat wil ik.
Zo'n film als Le Marie de la Coif-
feuse, Frans, een heel klein gege
ven, 't is eigenlijk niks. Een man
die als jochie gebiologeerd is door
een kapster en later verliefd wordt
op een kapster. Zo'n prachtig sce
nario. met zoveel liefde gefilmd. Ik
mag God bidden dat me zoiets nog
gebeurt".
Dick Hofland
puzzelen
1111111
TTTT
Stuur het ingevulde cryptogram op de achterzijde van een brief
kaart aan het volgende adres:
Puzzelredactie PZC
Postbus 466
4380 AL Vlissingen
Uw briefkaart moet uiterlijk woensdagmorgen in ons bezit zijn. Ver
meldt daarbij uw naam, adres en woonplaats. De PZC stelt de vol
gende prijzen beschikbaar: eerste prijs een VVV-bon van 50,-:
tweede, derde en vierde prijs een WV-bon van 25.-. De oplossing
en de namen van de prijswinnaars vindt u in de PZC-bijlage 'Vrije
Tijd' van volgende week.
Het sleutelwoord van het kruiswoordraadsel van afgelopen zater
dag luidt: VLIEGREIS.
De prijswinnaars zijn: J. Stouten. Provincialeweg 12 te 's-Graven-
polder (WV-bon van 50,-), de VW-bonnen van 25.- gaan naar P.
M. Schoenmaekers. Ring 40 te Ouwerkerk. C. de Booy. Ds. J.
Scharpstraat 15 te Axel en S. Romp-Krijger. Oosterscheldestraat
148 te Middelburg.
De prijzen worden binnenkort toegezonden.
Oplossing vrijdag
failliet
ielregel
leliewit
miezerig
cognitie
laadkist
uiachtig
baldakijn
De woorden op de eerste en derde verticale re
gel zijn: filmclub en illegaal. Het sleutelwoord
luidt: 'houtsnijder'.
2. Strandwandelaar (9): 7. Be
gint met een aangename erva
ring aan de motor (11); 8. Han
delt als een kerel (4); 9. Met ge
weld openvouwen (8): 12. Eerste
stadium van mens en bloem
(141; 13. De belangrijkste auto
monteurs (15); 15. Zij deelt mee
dat ze een foutje maakt (10); 16.
Maakte de indruk niet op de
hoogte te zijn (4); 17. Als gezag
voerder moet men geven en ne
men (10); 19. Hij staat zichzelf
toe niet bang te zijn (8).
1. Schreeuwt in de arena (4); 2.
Nemen balen met krulspelden
weg (13); 3. De passagiers van dit
vaartuig komen te laat (11): 4
Ongebonden dier (3); 5. Afbeel
ding van een prothese (7); 6. Zit
plaats van een redenaar (10); 9
Niet vroeg opgestaan om slim te
worden (11); 10. Kledingstuk
van een minder actief ventje
(12); 11 Onuitstaanbare orga
nen (7); 14. Kaarten in de gevan
genis (8); 18. De vraag naar dit
vlees, daar gaat het om' (3); 20.
Toekomstig overschot (2).
cycloop-inheems
0-cel-kyk-eer-p
nn-til-s-dek-pi
tod-myl-tot-pro
aval-sober-puin
nemen-nor-komen
tee-opkomen-pee
-n-ons-t-ram-1-
p-smaak-enkel-m
yk-a-loens-i-ka
lap-ome-ets-wat
snood-lor-okapi
nop-ent-gom-sen
en-d-ajuin-v-re
1-marge-email-e
-a-moe-o-ina-z-
aak-elegant-ros
knots-lek-emelt
kee1-manen-rede
oer-tin-nuk-per
on-van-a-tel-rk
r-ion-els-rem-e
dinsdag-innemen
Nederlandse luchtvaart. Dat is
het motto waaronder door
PTT Post op 6 april drie lucht
vaartzegels zullen worden gelan
ceerd. Drie zegels met elk een
waarde van 80 cent en elk in een
oplage van 11.5 miljoen. Alle drie.
waarvan twee echte doorlopers,
zullen een 75-jarig jubileum (1919-
1994) markeren; van de KLM van
de vliegtuigenfabriek Fokker en
van het Natinaal Lucht- en Ruim
tevaartlaboratorium.
De zegels, te koop tot 1 mei 1995
(althans zo lang de voorraad
strekt) zijn ontworpen dor het ont
werpbureau Jospeh Plateau in
Amsterdam. De vier grafische ont
werpers van dit bureau hebben
voor een paar mooie zegels ge
zorgd, waarbij niet terug is gegre
pen naar de voor de hand liggende
nostalgie Het heden is modern en
in strakke lijnen neergezet.
Twee zegels vormen dus samen
een compleet vliegtuig.
De NLR-zegel tenslotte (zwart,
grijs, rood en groen) laat een proef
opstelling van een vliegtuigont
werp zien. In een windtunnel staat
het rode) model van een Fokker 50
opgesteld. Hier wordt de achter
grond gevormd door millimeterpa
pier dat deels uit een groene wol
kenlucht wordt gevormd.
naam produkten op de markt
brengt De onderneming, die werd
opgericht door de luchtvaartpio
nier Anthony Fokker heeft in de af
gelopen driekwart eeuw niet min
der dan 125 verschillende vlieg
tuigtypes ontwikkeld en in totaal
zo'n 7000 civiele en militaire toe
stellen gebouwd. Na de oorlog ont
wikkelde Fokker zich tot een spe
cialist en marktleider op het ge
bied van verkeersvliegtuigen voor
korte en middenlange afstanden.
Het Nationale Lucht- en Ruimte
vaartlaboratorium is het centrale
instituut voor onderzoek op het ge
bied van de lucht- en ruimtevaart.
Opdrachtgevers zijn: binnen- en
buitenlandse vliegtuigindus
trieën, civiele en militaire vlieg
tuiggebruikers en overheidsorga
nisaties die werkzaam zijn op het
gebied van lucht- en ruimtevaart.
Op de KLM-zegel (uitgevoerd in de
kleuren zwart, violetblauw en
grijsblauw) steekt het silhouet van
een vliegtuig af tegen een blauwe
wolkenlucht tussen vier ovalen. In
het vel zien we hoe steeds twee
ovalen op elkaar aansluiten en zo
één hele vormen. Weer een echte
doorloper.
Maar ook de Fokker-zegel (zwart,
rood. grijs en grijsgroen) is een
doorloper. De linkerhelft van de ze
gel toont de (rode) ontwerpteke
ning van het voorste deel van een
Fokker 100. terwijl het staartstuk
van het vliegtuig tegen een grijze
wolkenlucht het beeld uitvliegt.
Nog eenpaar feiten:
- De KLM werd op 7 oktober 1919
opgericht. In augustus 1919 werd
mede op initiatief van dr. Albert
Plesman de Eerste Luchtvaart
Tentoonstelling Amsterdam ge
houden. Kort daarop besloot een
aantal financiers een luchtvaart
maatschappij op te richten, waar
bij de leiding werd opgedragen aan
Plesman. De eerste 'proefdienst'
werd door de KLM op 17 mei 1920
van Londen naar Amsterdam uit
gevoerd. De KLM is momenteel de
oudste, internationale onder de
zelfde naam opererende lucht
vaartmaatschappij ter wereld; het
totale lijnennet van de KLM en
KLM Cityhopper telt 153 bestem
mingen in 81 landen verdeeld over
zes continenten.
- Fokker is de oudste vliegtuigen-
fabriek ter wereld die onder eigen
N L R 1919-1994
NEDER
GUERNSEY - De Europa-zegels
van het Kanaaleiland Guernsey
(gemeenschappelijk thema: grote
ontdekkingen), die 18 februari aan
de loketten kwamen, zijn gewijd
aan Les Fouaillages, een 7000 jaar
oude begraafplaats (in 1972 bij toe
val ontdekt na een brand in struik
gewas), en daarmee de oudste ste
nen bouwwerken van Europa, De
zegels, twee van 24p. en twee van
30p. voeren ons terug naar vervlo
gen tijden. De ene 24p-zegel toont
ons de begraafplaats zoals hij er nu
uitziet ei? hoe hij er vroeger moet
hebben uitgezien, de andere een
strijder te paard met speer en
schild. Op de 30p-zegels archeolo
gische vondsten, zoals speerpun
ten en aardewerkkruiken.
IN 'T KORT - Verenigde Staten:
23 oktober, klassiekers uit de
jeugdliteratuur, blok van vier 29 c.-
zegels. The Adventures of Huckle
berry Finn. Little Women. Rebec
ca of the Sunnybrook Farm en
Little House on the Prairie; 28 ok
tober, kerst, vier 29 c.-zelfklevende
zegels (motieven als de andere
kerstzegels), 28 oktober, kerst, 29
c.. sneeuwpop, zelfklevend; 4 no
vember, 15 jaar Commonwealth of
the Northern Mariana Islands, 29
c.. zuilen, vrouw en staatsvlag; 5
november. 29 c. permanente zegel
(zelfklevend). den
appel; 19 november. 500 jaar lan
ding Columbus op Porto Rico. 29
c.. twee schepen van de Columbus-
vloot: 1 december, wereld aids-
dag. 29 c. (in postzegelboekje), het
teken van de Arthur-Ashe-Stich-
ting.
Hero Wit
