ZATERDAG 26 FEBRUARI 1994 38/39
vloed groot? Ik probeer een scharnier
functie te vervullen tussen de politieke en
de ambtelijke organisatie. Je pikt op wat
er politiek leeft en dat probeer je naar de
ambtelijke organisatie te vertalen.'
- Hoe vaak komt het voor dat een ambte
lijk advies niet wordt overgenomen?
De Pooter. diplomatiek ..Daar houd ik
geen statistieken van bij. Maar als op ba
sis van argumenten wordt gezegd: 'we
doen het met', heb ik daar geen moeite
mee
Wie maakt écht de dienst uit in Kapelle?
Artikel 1 van de Gemeentewet zegt 'Het
bestuur van elke gemeente bestaat uit een
raad. een college van burgemeester en
wethouders en een burgemeester'. In de
dagelijkse praktijk echter bepalen een
handvol ambtenaren en het college van b
en w goeddeels wat er gebeurt. PvdA-
raadslid Vermerris: ..Je zult mij dat niet
horen tegenspreken." SGP-er Koster: ..Ik
zou niet durven zeggen dat u zich daarin
vergist Ganseman van Gemeentebe
lang: ,.B en w spelen met de raad. Dat heb
ben we ook een beetje aan onszelf te wij
ten. We laten ons nogal eens overrulen.
Daar betrap ik mezelf ook weieens op."
Burgemeester J. van Bommel (60, CDA)
en gemeentesecretaris De Pooter schud
den het hoofd. Dat mag niet overdreven
worden, zegt Van Bommel. „Wij luisteren
wel degelijk naar de raad. Soms moeten
we ons de blaren op de tong praten om be
paalde zaken er door te krijgen." En De
Pooter: „De invloed van raadsleden is
misschien groter dan ze zelf veronderstel
len. Ze hebben hun inbreng bij het college
programma. het beleidsprogramma, de
meerjaren-planning. Ik denk dat de raads
leden hun eigen invloed een beetje onder
schatten."
Boterkoekje
Elke dinsdagochtend rond de klok van
half negen komen burgemeester, de wet
houders en de gemeentesecretaris in ver
gadering bijeen. Om lopende en toekom
stige kwesties te bespreken. Achter geslo
ten deuren, die alleen open gaan als de
koffiejuffrouw zich met een bescheiden
klopje aankondigt. Het zijn vaak langdu
rige zittingen, want tijdens zo'n wekelijk
se b en w-vergadering passeren vele za
ken.
Zoals: de uitnodigingen die de gemeente
bestuurders voor allerhande feestelijke
bijeenkomsten hebben ontvangen De
convocatie voor een uitvoering van de
plaatselijke gymnastiekvereniging WIK
'ze beginnen om half acht met de brug on
gelijk'i gaat naar de wethouder van sport
zaken. De burgemeester zelf 'maar ik kan
nog niets toezeggen') zal proberen de ope
ning van de Speel-o-theek bij te wonen
Zoals: een verzoek van de stichting Dorps
belangen een brievenbus te verplaatsen.
Zoals: het draaiboek rond het bezoek dat
minister d'Ancona aan de gemeente
brengt. Zulk een hoog bezoek vergt een
perfecte organisatie, tot in de kleinste de
tails. Wat voor koekje zullen ze de be
windsvrouw en haai" gevolg bij de koffie
offreren? Gewoon een boterkoekje, beslist
het college in grote eensgezindheid.
Maar oók zaken van meer gewicht: de aan
koop van bouwgrond in Biefcelinge, de on
derhandelingen over een nieuw gebouw
voor de padvinders, de ontwikkelingen
rond het sluizencomplex, een notitie
waarin de secretaris een aantal aan
dachtspunten voor het toekomstig beleid
op rij heeft gezet. Daar wordt lang over ge
discussieerd. Moet de automatisering
worden verbeterd? Hoe ziet de toekomst
van de schooltjes er uit? Zal Kapelle in de
toekomst een toeristentax invoeren? Het
zijn vragen die allemaal oVer tafel gaan.
Het gebeurt in een ontspannen sfeer die
even dreigt te breken als secretaris De
Pooter de gevolgen schetst die de nieuwe
financiële verhoudingswet voor Kapelle
kan hebben. Rond de vergadertafel wordt
peinzend in de koffie geroerd. Kapelle
moet bezuinigen is de strekking van de
boodschap Maar waarop9 Niet op de so
ciaal-culturele voorzieningen, roept de
PvdA-wethouder. „dan maar liever een
put meer in de straat."' Bezuinigen op het
straatonderhoud0 Ammenooitniet, roept
de CDA-wethouder even gedecideerd.
Dat soort botsinkjes doet zich wel vaker
voor. Maar tot ernstige conflicten komt
het ook binnen het college van b en w vrij
wel nooit: zo gaan de gemeentebestuur
ders van Kapelle niet met elkaar om.
Nagelbijtend
Het is alweer even geleden dat CDA-wet
houder Guido Eduardus Maria Mathilde
de Maat (57. marktmanager bij de Heide-
mij sinds '82 in de raad. vanaf '88 wethou
der) nagelbijtend de raadszaal binnenliep.
Eind '92 was dat. Toen wilde het college
rond de zeshonderdduizend gulden inves
teren in de renovatie van het zwembad.
Het was een kwestie die nogal gevoelig
lag. „Ik dacht: als ik dat maar redt Maar
(licht triomfantelijk) unaniem, hè?" PvdA-
wethouder Van Overbeeke: „Negenenne
gentig van de honderd voorstellen die het
college in de raad brengt, worden geac
cepteerd."
- Met andere woorden: de raad heeft niet
zo gek veel te vertellen?
Die formulering staat Van Overbeeke niet
erg aan. „Raadsleden kunnen wel degelijk
invloed hebben als ze met een goede visie
komen. Het kan voor een college heel verf
rissend zijn als vanuit een raad nieuwe
denkbeelden komen. Maai- we hebben de
afgelopen vier jaar weinig tegenspel ge
had. Misschien omdat het college het zo
goed doet. het kan ook aan de kwaliteit
van de raad liggen."
Meer dan de helft van de raadsleden die de
afgelopen vier jaar Kapelle hielpen mee
besturen beschikken over betrekkelijk
weinig ervaring. Voor beginnende raads
leden valt het niet mee thuis te geraken in
de cultuur in en rond de raadszaal. Slab-
bekoorn (CDA) kwam tussentijds - ander
half jaar geleden - in de raad van Kapelle
Laat-ie eerlijk zijn: „Als zelfstandig onder
nemer ben je gewoon flexibel te handelen.
En dan is het wèi een beetje wennen aan
de ambtelijke taal en dat ambtelijke cir-
cuitje." Balkenende (CDA), ook één van
die nieuwkomers: „Als je zo vanachter het
fornuis wordt geplukt is dat niet makke
lijk. hoor. De eerste twee jaar zijn een leer
proces. In het begin moest je nauwelijks
proberen je mond open te doen. Dan kon
den ze nogal 's pinnig uit de hoek komen
en probeerden ze je de mond te snoeren."
PvdA-er Schipper, schouderophalend
„Ach, de een laat zich wat sneller overbluf
fen dan de ander."
Een gemeenteraad is vaak aan handen en
voeten gebonden: door afspraken binnen
gemeenschappelijke regelingen, de regel
geving die hogere overheden de gemeen
ten opleggen èn door een eigen beleids
programma waarin piketpalen voor het
toekomstig gemeentelijk beleid worden
geslagen. Dat alles bij elkaar maakt de
speelruimte beperkt. VVD-er Jebbink:
„Je kunt wat bijsturen. Over het alge
meen houd je je vooral bezig met de kom
ma's en de punten. Dat wil niet zeggen dat
je helemaal geen invloed hebt. B en w hou
den bij het maken van hun voorstellen wel
degelijk rekening met de ideeën die bij de
raadsleden leven. Je moet echter niet in
een raad gaan zitten met het idee van: nu
zal ik 's even de blitz maken. Want dat
wordt een tegenvaller." „Je moet niet den
ken", knikt CDA-er Wouter van Oostrum:
(51. vier jaar raadslid, directelir van een
rentmeesterkantoor), „dat je vanuit de
raadszaal de wereld kunt veranderen.
Maar het gaat me te ver om te zeggen dat
je er als raadslid voor nop bijzit. Je hebt
wel degelijk ruimte om bepaalde eigen
ideeen te realiseren."
- Ga uw gang. Welke eigen ideèen heeft
het raadslid Van Oost rum de afgelopen
vier jaar voor Kapelle kunnen verwezen-
lijken?
Van Oostrum, peinzend: „Goeie vraag."
- Nu het antivoord nog.
Van Oostrum. ontwijkend: „Ik vind het
wat aanmatigend om te zeggen: dat heb ik
voor elkaar gekregen."
Handwerk
Een paar dagen later zegt PvdA-raadslid
Schipper „Het politieke handwerk is in
Kapelle onvoldoende ontwikkeld Het is
maar heel zelden, dat de raad het college
ergens toe dwingt. De afgelopen vier jaar
gebeurde dat slechts een paar keer. Be
sloot de raad niet tegen de zin van het col
lege dat. er voortaan Derde Wereld-koffie
gedronken moet worden op het gemeente
huis? Werden - ondanks gesputter van
achter de collegetafel- de openingstijden
van de gemeentelijke loketten niet ver
ruimd? En besliste de raad niet tot onge
noegen van b en w dat er compostvaten
moesten worden ingevoerd? Heel sympa
thiek allemaal. Maar het zijn geen wapen
feiten die de Kapellenaren op het puntje
van hun stoel doen ziten.
En het is toch al zo moeilijk de bevolking
warm te maken voor hetgeen ziëh op het
gemeentehuis afspeelt. VVD-er Jebbink.
„Ik word wel eens opgebeld van: joh, hoe
zit dit of dat? Maar dat gebeurt heel wei
nig. Over het algemeen zal het. de burger
een rotzorg zijn wat er gebeurt, zolang je
maar niet aan z'n portemonnee komt."
CDA-er Van Oostrum: „Wanneer er 's een
hoorzitting is over bijvoorbeeld de herin
richting van een straat, zie je bijna nie
mand. Maar als er dan later een verkeers
drempel of paaltje komt op een plaats
waar niet iedereen het mee eens is. krijg je
een hoop kritiek Dat is teleurstellend,
maar wel de realiteit." PvdA-wethouder
Van Overbeeke. „Mensen raken pas echt
geïnteresseerd als het gaat om zaken die
in hun eigen achtertuin spelen. Voor de
rest hebben ze er weinig zicht op PvdA-
fractievoorzitster Vermerris: „De belang
stelling voor de politiek verflauwt. En hoe
dat komt? Ik wilde dat ik het. antwoord
wist, dan wist ik de oplossing ook."
Beslissingen worden allang niet meer tij
dens een gemeenteraadsvergadering ge
nomen: ze worden er hoogstens geformali
seerd. De echte besluiten vallen elders: in
commissiekamers en tijdens fractiebe-
raad. Daar worden de standpunten be
paalt. En het komt nauwelijks voor. dat
een fractie in een raadsvergadering op een
eenmaal ingenomen standpunt terug
komt. SGP-er Koster- „Dat haalt de span
ning er uit." Gemeentebelang-raadslid De
Hooge: „Wenselijk is dat niet. maar hoe
kan het anders? Toen er nog geen com
missievergaderingen waren, was er nog
wel eens wat vuurwerk aan de raadstafel.
De voorstellen waren voorgekookt, maar
nog niet gaar; je kon soms lekker bekvech
ten."
Frustrerend
Kapelle is sinds de herindeling van '70 een
gemeente waarin CDA (nu 6 zetels) en
PvdA (nu 3 zetels) de belangrijkste partij
blazen. Zij leveren de wethouders. Slechts
een raadsperiode ('82 - '86) werd de PvdA
buiten het college gehouden. Dat zou
straks wel eens opnieuw kunnen gebeu
ren. Landelijk scoren beide partijen
slecht. Het staat vrijwel vast dat PvdA en
CDA ook in Kapelle averij oplopen. Niet
omdat ze het in hun eigen gemeente zo
slecht hebben gedaan; veel kiezers laten
zich bij gemeenteraadsverkiezingen lei
den door wat er op het landelijke politieke
podium gebeurt Daar schuilt iets on
rechtvaardigs in. PvdA-raadslid Schipper
wil daar niet te dramatisch over doen.
„Als het landelijk goed gaat krijg je de ren
te. als het slecht gaat betaal je de tol."
Neemt niet weg. zegt z'n fractiegenote
Vermerris. dat het frustrerend is. „Je kunt
je nog zo te pletter werken, maar de ver
kiezingsresultaten worden voor een be
langrijk deel bepaald door hetgeen zich op
landelijk niveau afspeelt." CDA-raadslid
Balkenende: „Je kunt nog zo goedje best
doen. maar we zijn wel voor een groot deel
afhankelijk van een Bukman en een
Brinkman. Als zij steken laten vallen, kan
óns dat zetels kosten."
Ouwehoertje
Die last dragen plaatselijke politieke
groeperingen niet met zich mee Een par
tij als Gemeentebelang kan uitsluitend de
maat worden genomen naar hetgeen zij op
lokaal niveau presteert. Maar de gevestig
de politieke partijen kijken er met enig dé
dain op neer. CDA-raadslid Balkenende:
„Plaatselijke politieke partijen hebben
niet de kennis, kwaliteit en contacten die
landelijke partijen wel hebben: ze hebben
geen vertegenwoordigers in de staten, ze
hebben geen vertegenwoordigers in de
Kamer.' CD A-fractievoorzitter Burger:
„Het is zo'n partijtje van; zo de wind
waait, waait het jasje." PvdA-wethouder
Van Overbeeke, grijnzend: „Ik heb 's over
wogen een advertentie te plaatsen waann
ik een beloning uitloofde voor iedereen die
één originele gedachte van Gemeentebe
lang wist te noemen. Nou. daarvoor hoefje
geen groot banksaldo te hebben." Ach,
roept Gemeentebelang-fractievoorzitter
Ganseman 'ze beschouwen me zo'n beetje
als het ouwehoertje') niet in het minst
aangeslagen, „ze vinden ons wat zeurde
rig. Dat komt: wij zijn de grootste nee-zeg-
gers. Er wordt al snel gedacht: daar hèb je
ze weer." Gemeentebelang-raadslid De
Hooge: „Maar ze zullen ons toch moeten
accepteren. Ze steken overal de kop op. de
plaatselijke lijsten."
Enquête
Half januari werden de resultaten gepu
bliceerd van een enquête die NRC Han
delsblad samen met de Leidse Universi
teit onder 580 Nederlandse burgemeesters
hield. Een van de opvallendste uitkom
sten: 64 procent van de Nederlandse bur
gemeesters beoordeelt de kwaliteit van de
raadsleden als matig. De enquêteurs gin
gen het gemeentehuis van Kapelle voor
bij. Een herkansing; welk rapportcijfer
krijgt de raad van Kapelle van zijn burge
meester en wethouders?
Burgemeester J. van Bommel: een ruime
voldoende.
Wethouder Van Overbeeke: een zesje.
Wethouder De Maat: een zeveneneenhalf.
- En waaraan heeft de raad dat ver
diend? Omdat hij zo braaf naar b en iv
luistert?
Wethouder De Maat: „Als je dat zó wilt
uitleggen, dan mag dat."
Willem van Dam
Slid H.M. Koster.
Zo zou Burger het nu ook weer niet gezegd
willen hebben. Maar: „Je kunt niet verlan
gen dat we overal verstand van hebben. Je
moet je deskundigheid op het gemeente
huis halen. Je komt altijd bij de ambte
naar terecht. Ambtenaren hebben een
flinke vinger in de pap. Zij zijn hele dagen
met specifieke zaken bezig. Daar hebben
wij geen tijd voor." Laat Slabbekoorn
(CDA) een voorbeeld noemen: onderwijs,
ingewikkelde materie. „En dan is het toch
vaak blind varen op adviezen van deskun
digen." Ganseman Gemeentebelang i:
„Ambtenaren hebben veel te zeggen. Ik
zit in de commissie financien, maar daar
heb ik nauwelijks verstand van. Soms ga
je puur op het advies van een ambtenaar
af." Koster (SGP): „De materie waarmee
raadsleden te maken krijgen, wordt
steeds ingewikkelder. Daardoor krijgen
ambtenaren steeds meer invloed op hoe
een beslissing er uiteindelijk uitziet. Het is
een publiek geheim dat de gemeentese
cretaris veel heeft in te brengen."
Dat leidt automatisch naar de werkkamer
van gemeentesecretaris J. De Pooter (54).
sinds een jaar of zes de belangrijkste amb
tenaar ter secretarie.
-- Men noemt u een machtig man.
een treedje hogerop te komen Schipper
(PvdA): „Ik heb onder mijn kussen heus
geen lijstje liggen waarop staat dat ik wet
houder of burgemeester wil worden."
CDA-fractievoorzitter Burger: „Als ik ooit
gevraagd word om wethouder te worden,
pffff, ik zou daar eerst over moeten naden
ken. Ik zou niet gelijk ja zeggen. Vroeger
was het een erebaantje, je bent nu meer
piespaal."
Ijdelheid? Jebbink (VVDi moet op die
vraag even kauwen: „Ijdelheid, ach. mis
schien. Maar ik geloof niet dat je je ijdel
heid in een gemeentebestuur kwijt kunt.
De belangstelling voor raadsvergaderin
gen is minimaal. Er zijn maar heel weinig
mensen die weten dat je raadslid ben."
CDA-raadslid Inge Balkenende - Nau-
mann (56. gezinshulp, vier jaar raadslid):
„Je moet voor dit werk een bepaalde
maatschappelijke betrokkenheid heb
ben. Maar ik heb er óók behoefte aan me
zelf waar te maken; je eigenwaarde wordt
er door opgevijzeld." Cathrina Johanna
de Hooge-Verhage (54, huisvrouw, 12 jaar
raadslid) van Gemeentebelang: „Ik ben
echt niet rechter gaan lopen, sinds ik in de
raad zit. Maar er zullen er best zijn die dat
wel doen." Haar fractiegenoot Ganseman:
„Ik ben maar heel weinig raadsleden te
gengekomen die dit werk uit puur idealis
me doen. Natuurlijk speelt een beetje ij
delheid mee. Bij mij in elk geval wel. Man.
je bent apetrots als er een mooi stukje
over je in de krant staat." Schipper
(PvdA): „Een zekere vorm van ijdelheid
komt er wel bij kijken. Als je weet dat je
iets kunt. wil je dat ook laten zien. Dat is
een normale menselijke eigenschap." Ver
merris (ook PvdA) daarentegen: „Uit ij
delheid hoef je het niet te doen. Je wordt
altijd afgeslacht."
Hobby
Het geld dan? Wethouders in een gemeen
te als Kapelle (een part-time functie) wor
den niet overdreven betaald. Ze verdienen
3260 gulden bruto in de maand en krijgen
daarnaast een belastingvrije onkosten
vergoeding van 447 gulden. Ze worden
geacht hun werk in een uurtje of twintig
per week te kunnen doen. PvdA-wethou
der Van Overbeeke wil niet klagerig doen.
maar de beloning staat in geen verhou
ding tot de tijd die hij werkelijk in zijn
ambtsbezigheden steekt. Hoeveel uren
zouden het zijn? Veertig uur. minstens,
'maar dat hangt ook een beetje van je por
tefeuille af. De meeste raadsleden te Ka
pelle besteden maandelijks tussen de
twintig en dertig uur aan het raadswerk;
commissievergaderingen, raadsvergade
ring. fractieberaad, hoorzittinkje hier.
hoorzittinkje daar en natuurlijk: stukken
lezen. Ze krijgen daarvoor een netto-ver-
goeding (inclusief onkosten) van driehon
derd gulden per maand. Dat komt neer op
tien tot vijftien gulden per uur. Jebbink
(WD): „Als je wat wilt verdienen, moetje
dit werk niet doen." Burger (CDA):,,Je
moet het meer als een hobby beschou
wen."
- Kapelle wordt door een stelletje hob
byisten bestuurd?
fotografie Ruden Riemens
„Ach", kijkt de gemeentesecretaris be
scheiden. „als je je vak goed doet. probeer
je dat ook uit te stralen. En is dan je in-
IMlfffl
