Om de punten en komma's
van het gemeentebestuur
Een braaf
rep
Het PvdA-raadslid: „Gewoon
omdat ik mijn bek niet kan
houden."
Het SGP-raadslid: „Er is een Bijbelse
spreuk die zegt: 'Zaait aan alle
wateren' - daarom."
Het VVD-raadslid: „Het is leuk om te
doen. Ik heb altijd bestuurd; bij de
padvinderij, de zondagsschool, de
tennisclub."
Het CDA-raadslid: „Je moet voor dit
werk een bepaalde maatschappelijke
betrokkenheid hebben. Maar ik heb
er óók behoefte aan mezelf waar te
maken; je eigenwaarde wordt er door
opgevijzeld."
Het Gemeentebelang-raadslid:
„Natuurlijk, een beetje ijdelheid
speelt ook mee. Als er een aardig
stukje over je in de krant staat - man,
apetrots ben je."
Twee huisvrouwen, een gezinshulp, een
accountant, een fruitteler, een rent
meester. een operator, twee ambtenaren,
drie leerkrachten en een directeur van een
ziektekostenverzekeringsmaatschappij.
Mèt de burgemeester en twee (deeltijd-
iwethouders bestieren zij de gemeente
Kapelle. Een gemeente met vier kernen
(Kapelle, Biezelinge. Wemeldinge en
Schore), ruim tienduizend inwoners,
goede voorzieningen en een prettige fi
nanciële positie.
Een verhaal over de daadwerkelijke in
vloed die raadsleden op het gemeentelijk
beleid kunnen uitoefenen; „Je houdt je
vooral bezig met de punten en de kom
ma's." Over ambities; „Onder mijn kus
sen ligt echt geen lijstje waarop staat dat-
ik wethouder of burgemeester wil wor
den." En over nog véél meer; „Als je zo
vanachter het fornuis wordt geplukt, is
het niet makkelijk, hoor." Portret van een
braaf raadje; „Je moet niet in een gemeen
teraad gaan zitten met het idee van: nu zal
ik 's even de blitz maken."
Agendapunt 5. Aan de orde is een voorstel
'tot naamgeving van straten nabij het ha
ven- en sluizencomplex'. Het raadslid De
Hooge van Gemeentebelang heft als eer
ste de vinger. Zou het niet beter zijn, op
pert de volksvertegenwoordigster, de
naam Oostelijke Oude Bonzijweg te wijzi
gen in Oostelijke Kanaalweg? De gemeen
teraad van Kapelle in vergadering bijeen.
In de ruime raadszaal staan bruine tafels
in U-vorm. Aan het hoofd daarvan het col
lege van burgemeester en wethouders.
Rechts de fracties van het CDA en Ge
meentebelang. Vanonder de tafels ter lin
kerzijde steken schoenen die toebehoren
aan de vertegenwoordigers van PvdA,
WD en SGP. Hier dienen elke laatste
dinsdagavond van de maand finale beslis
singen te worden genomen. Over de ver
vanging van een paar rotte deuren in de
basisschool, de plaatsing van bloembak
ken in de Dorpsstraat of de aanleg van een
speelveldje. Politiek bedrijven in een ge
meente als Kapelle is veelal politiek be
drijven op de vierkante millimeter. Soms
ook moeten besluiten van ingrijpender
aard worden genomen: over grote investe
ringen in de jachthaven, de herinrichting
van het dorpscentrum, de bouw van een
nieuwe bibliotheek, de plaats waar
nieuwe woningen moeten worden ge
bouwd.
Ellebogen
Raadsvergaderingen in Kapelle zijn zel
den opwindende gebeurtenissen. Dat is
wel eens anders geweest. In de jaren ze
ventig ging het er in de raadszaal vaak ru
moerig aan toe. Elke raadsvergadering
weer was het ellebogen voor een plaatsje
op de publieke tribune. Toen nog had een
raadsvergadering te Kapelle doorgaans
een hoog amusementsgehalte.
Het waren de tijden van burgemeester
Van Suylekom. die zo zalig bezeerd kon
kijken als de raad het hem weer eens moei
lijk maakte. En die maakte het hem vaak
ïoeilijk. Zo was daar het immer dwarslig
gende VVD-raadslid Henkemans, een
meester in het zuigen Zodra Henkemans
het woord nam, wist de raadsverslaggever
vrijwel zeker, dat-ie met een sappig stuk-
kie op z'n bloknoot ter redactie zou terug
keren. Daar kwamen dan koppen boven te
staan als: Burgemeester weigert te proos
ten met VVD-raadslid of: VVD-raadslid
Kapelle wil fractievoorzitter PvdA voor
rechter dageri.
Boer Kole, nog zo één. Kole droeg het hart
immer op de tong. Vond hij een politieke
opponent 'een zak', dan noemde hij hem
ook 'een zak'. En een enkele keer, bij het
plassen gaan, wilde de lokale afgevaardig
de van de Boerenpartij een politieke te
genstander wel eens krachtig bij de revers
vatten met de indringende boodschap:
'als je me nog 'ns wat flikt, donder ik je<de
trap af. Of woorden van gelijke strekking.
Dan was daar ook het raadslid Ganseman
*van Gemeentebelang die de raadsvoorzit
ter voor 'Führer' uitmaakte. Jaren later
zou Ganseman (toen inmiddels raadslid-
af) nog eens prominent de krant halen. Hij
duwde een wethouder van een trapje om
dat die hem tijdens vorstelijk bezoek de
toegang tot het gemeentehuis had gewei
gerd. De politierechter veroordeelde het
ex-raadslid tot veertien dagen voorwaar
delijke gevangenissstraf. De betrokken
wethouder gaat tegenwoordig met een
kunstheup door het leven.
Weinig stampei
De raad van Kapelle is een bravig raadje
geworden. PvdA-raadslid Jaap Schipper
(39, chef van de afdeling zorg en volksge
zondheid op de Goese gemeenteseretarie.
vier jaar raadservaringi. „Er worden geen
politieke gevechten meer uitgevochten.
We leggen ons misschien te veel zelfscen-
suuur op. Het gaat allemaal wat techno
cratisch toe. Er hangt een beetje ambtelij
ke sfeer En als je er een keer wat steviger
tegenin gaat, kijken ze je aan met een ge
zicht van: zó gaan we hier toch niet met
elkaar om?" VVD-raadslid Cathnen Wil-
helmina Adriana Kole (46. adjunct-direc
trice van een basisschool, sinds vier jaar
raadslid): „Ik zeg weieens: we zijn het te
veel met elkaar eens Er is weinig stampei
in de raad. Ik zou soms wat meer vuur
werk willen zien. Wat dat betreft had ik
graag de tijd van Boer Kole en Henke
mans willen meemaken." PvdA-fractie-
voorzitster Adriana Johanna Vermerris-
Feijtel (61, huisvrouw, ruim twintig jaar in
de raad): „Het spektakel is er uit. Da's aan
de ene kant jammer, aan de andere kant:
je zit er niet om voor spektakel te zorgen,
je zit er om te besturen." Partijgenoot
Abraham Cornelis Van Overbeeke (54. ex-
onderwijzer. vanaf '74 raadslid, sinds '86
wethouder): „Maar toen werd er nog écht
politiek gedebatteerd. Je moest proberen
te scoren. Als je zaken met het CDA wilde
doen. belde je de CDA-fractievoorzitter:
'als we het nu zus-of zo doen. mag jij het
vertellen'. Een enkele keer lukte dat en
scoorde je zonder dat dat echt naar buiten
kwam. Wanneer het niet lukte, verkondig
de je heel rechtlijnig het PvdA-standpunt.
Dan was je vrijwel zeker datje in de krant
kwam. Daarmee bereikte je in elk geval
dat de mensen wisten hoe we er over dach
ten." Ach, doet CDA-fractievoorzitter
Giel-Jan Jakobus Burger (40. onderwijzer
op een christelijke basisschool, acht jaar
raadslid) wegwuiverig, lijkt dat niet veel
op de praat van iemand die vol nostalgie
op z'n schooljaren terugblikt? „Als je
daarover praat, is het ook altijd van: weet
je nog wel? De gewone dingen vergeet je.
Maar met die gewone dingen behaal je wél
je diploma."
Blauwe vingers
De gewone dingen. Agendapunt 7 van de
raadsagenda: voorstel tot beschikbaar
stelling van een krediet voor het uitvoeren
van technisch onderhoud aan de bijzon
dere basisschool De Hoeksteen. Vanaf de
witte wand kijkt Majesteit mild glimla
chend over de schouders van de raadsle
den mee. In de hoek van de raadszaal, be
schenen door een bureaulamp van het ty
pe halogeen. zit ambtenaar W J. Risseeuw
(54) gecontreerd over z'n schrijfblok gebo
gen. Van schrijfkrampen heeft hij nooit
last. Van blauwe vingers wél - als zijn pen
lekt. Hij is de notulist. Al zo'n twintig jaar.
Risseeuw i'ik zeg weieens: ik ben het ge
weten van de raad') dient al het bespro
kene vast te leggen, opdat later kan wor
den nageslagen welke besluiten de raad
heeft genomen en wie waarom voor of te
gen waren. Het komt tegenwoordig nog
zelden voor, maar mócht het een keer ge
beuren dat in de raadszaal onwelvoeglijke
taal wordt gebruikt, dan probeert hij
daarvoor zodanige formuleringen te vin
den, 'dat het allemaal een beetje zachter
overkomt.' En indien het écht de spuiga
ten uitloopt, zal-ie - 'voor hun eigen best
wil' - decent de dop even op de pen schroe
ven.
In het keukentje dat aan de raadszaal
grenst heeft gemeentebode J. Moerdijk
(ex-melkboer te Middelburg: 'een goeie
boterhamdaar niet van. maar het ivas 70
uur in de week altijd maar hollen, hollen
de kopjes klaarstaan. Twee theedrinkers
('vrouwen natuurlijk'de rest wenst kof
fie. Ten gemeentehuize wordt tegenwoor
dig Derde Wereld-koffie geserveerd Niet
tot ieders genoegen; „Een beetje bittere
nasmaak, zegt men." Tussen het koffieser-
veren door wil Moerdijk wel eens op de pu
blieke tribune post vatten. Niet dat-ie het
altijd allemaal even goed kan volgen. „Po
litiek, daar heb ik niet zoveel verstand
van. Achteraf vraag je je wel 's af: waar
hebben ze het eigenlijk over gehad?"
Waarover spreken zij? Over agendapunt
10: voorstel tot goedkeuring van de (her
ziene) begroting 1994 van de Stichting
Kinderopvang De Bevelanden. De vinger
van SGP-fractievoorzitter Pieter Willem
Van der Toorn (46, leraar in het speciaal
onderwijs, ruim vier jaar raadslid) zweeft
boven het knopje van de microfoon. De
SGP is tegen, meldt Van der Toorn. Want
ook waar het kinderopvang betreft ('een
middel om de vrouw te bevrijden en dat
zien wij helemaal niet zitten') zijn de
Staatkundig Gereformeerden onwrik
baar. De raad neemt er kennis van, men
zegt respect te hebben voor het SGP-
standpunt en gaat er vervolgens aan voor-
bij.
Dat lot treft. SGP-ers vaak. Of ze zich nu
tegen kinderopvang uitspreken, een plei
dooi houden voor een vloekverbod, naak-
trecreatie willen verbieden of plaatsing
van condoomautomaten trachten tegen
te gaan. Doorgaans ontmoeten ze veel be
grijpend geknik. Méér niet. Dat moet ont
moedigen. Van der Toorn 'ik zie mijn
plaats in de raad als een besturing door
de Heere'i: „Het is niet zo dat wij het beter
wéten: wat wij voorstaan is beter. Veel za
ken die naar onze beleving op grond van
de Bijbel moeten worden afgewezen, wor
den voor kennisgeving aangenomen.
Maar daardoor mag je je niet de moed la
ten ontnemen. Als je niet ergens door
wordt gedreven, wat móét je dan nog?"
Fractiegenoot Hendrik Marinus Koster
(39. beleidsmedewerker bij het Ministerie
van Financien, vier jaar raadslid): „Er is
een Bijbelse spreuk die zegt: 'Zaait aan al
le wateren'. Wij proberen voor onze ideeén
een bredere ingang te vinden. Eén van de
plaatsen waar je dat kunt doen is de ge
meenteraad. Maar een acceptatie van de
normen die wij aanleggen, heb ik er zelden
meegemaakt. Toch blijft het keer op keer
interessant het eigen geluid naar voren te
brengen. Het is echter goed mogelijk, dat
je na acht jaar je handen in de lucht steekt
en zegt: 'Ik ben uitgeput'."
'Here, ivij danken U dat wij mochten sa
menkomen om over de belangen van deze
gemeente te beraadslagen. Wilt Gij het be-
sprokene met Uw zegen bekronen en moge
het dienstbaar zijn tot bevordering van de
ere Uws naams. Amen.'
Onmiddellijk nadat de raadsvoorzitter ter
afsluiting van de vergadering het dankge
bed heeft uitgesproken, spoedt het Ge
meentebelang-raadslid De Hooge zich
met een tevreden glimlach rond de lippen
naar het damestoilet. Haar voorstel om de
Oostelijke Oude Bonzijweg om te dopen
in Oostelijke Kanaalweg is raadsbreed
aangenomen. Niet echt iets om de verkie
zingen mee te winnen, maar toch: een aar
dig succesje, knikt ze.
Tammetjes
Het is. enkele weken later, druk in De
Vroone. Ondanks de mist zijn zo'n vijftig
Kapellenaren naar het gemeenschaps
centrum gekomen om er in debat te gaan
met de plaatselijke nummers één. De lijst
trekkers wrijven zich vergenoegd in de
handen: de opkomst valt niet tegen. De
vergaderzaal is behangen met verkie
zingsposters. Vooral die van de PvdA
springen in het oog: vanaf de plakkaten
blikken de kandidaten der sociaal-demo
craten onverveerd de zaal in. Meneer
Schaap (76) is er ook. Natuurlijk is meneer
Schaap er ook. Al zo'n twintig volgt hij de
plaatselijke politiek op de voet f 'ik behoor
tot de vaste inventaris') In z'n groene vest
en met z'n gehoorapparaat op scherp ont
breekt hij vrijwel nooit op de publieke tri
bune bij raads- en commissievergaderin
gen. Gewoon omdat het hem boeit. En het
borreltje na afloop staat hem ook zeer aan.
„Dan hoor je nog 's wat." In de vergader
zaal sleept het verkiezingsdebat zich
moeizaam voort. Tijdens de pauze zuigt
meneer Schaap aan zijn sigaretje. „Het is
tammetjes", luidt zijn recensie. Eerlijk ge
zegd had hij weinig anders verwacht.
Het is ook niet eenvoudig om in een ge
meente als Kapelle nog écht leuk te sco
ren. De zaken zijn er redelijk op orde. En
zie dan nog maar eens een paar aantrek
kelijke verkiezings-items te vinden. De
verkiezingsprogramma's die de vijf Ka-
pelse politieke partijen hebben uitge
bracht, dragen namen die op daadkracht
moeten duiden. Op het kaftje van het
SGP-programma staat 'Vast en Zeker'.
Het CDA koos voor 'Duurzaam vernieu
wen'. De PvdA bedacht 'Op weg naar
tweeduizend'. De VVD gaf de voorkeur
aan 'Op naar 2000; liberalen aan zet'. Ge
meentebelang vond 'Koers op morgen'
wel aardig. Natuurlijk schuilen er ver
schillen in. De SGP denkt nu eenmaal an
ders over het voetballen op zondag dan
"andere partijen en de PvdA is eerder ge
neigd wat extra's beschikbaar te stellen
voor sociaal-culturele voorzieningen.
Maar in grote trekken bevatten de partij
programma's vooral veel van hetzelfde.
Iedereen wil meer politie op straat, min
der verkeersongevallen, een bloeiend be
drijfsleven, goede voorzieningen, voldoen
de woningen
SGP-fractievoorzitter Van der Toorn: „Er
zitten inderdaad veel overlappingen in.
Als je over echt zakelijke dingen praat,
verschilt de SGP niet zo gek veel van de
andere partijen." PvdA-fractievoorzitster
Vermerris: „In verkiezingstijd is het altijd
van: wat kunnen we nü nog 's verzin
nen?" CDA-fractievoorzitter Burger: „Het
is heel moeilijk om je op lokaal niveau te
onderscheiden. Kapelle is min of meer af.
We moeten zien te behouden wat we heb
ben. Wat dat betreft staan alle neuzen de
zelfde kant op. Je zult het dus vooral moe
ten zoeken in items als: paaltjes in de
dorpsstraat, verkeersdrempels, dat soort
dingen." VVD-raadslid Kole: „Als je de be
woners van de Haaimeet belooft dat er in
hun straatje trottoirs komen, stemmen ze
allemaal op je. En dan maakt het niet uit
of je zwarte kousen draagt of van de WD
bent."
Taferelen
Echt roerig was het de voorbije vier jaar
slechts eén keer in de raadszaal: de asiel
zoekerskwestie te Wemeldinge. Plannen
van het Ministerie van WVC om in de Stor-
mezandepolder in Wemeldinge (tijdelijk)
enkele honderden asielzoekers te huisves
ten, leidden binnen en buiten het gemeen
tehuis tot weinig verheffende taferelen.
Een groot deel van de dorpsbevolking wil
de de asielzoekers niet. Gemeentebelang
en VVD schaarden zich aan de kant van de
protesterende Wemeldingenaren. Raads
leden die er een andere opvatting op na
hielden (CDA. SGP en PvdA) werden nog
nét niet met rotte eieren bekogeld.
„Dat was", zegt VVD-raadslid Kole „échte
politiek. Ik heb daar veel van geleerd. Er is
toen veel aan stemmingmakerij gedaan.
En het wordt ons nóg weieens kwalijk ge
nomen, dat we destijds tegenstemden.
Nou, dan word ik boos. Als zo'n hele ge
meenschap tegen is, moetje dan tóch voor
stemmen?"
„Het was een moeilijke, maar boeiende
kwestie", spoelt CDA-er Leendert Albert
Pluijmers (45. intern accountant van een
bankinstelling, vijfjaar raadslid) de film
nog eens terug. „Je werd door alles en ie
dereen benaderd. En om dan overeind te
blijven, is verrekte moeilijk. Andere frac
ties kozen destijds voor de vooroordelen
van de mensen in de straat. Dat vind ik
principieel onjuist. Je hebt ook je eigen
verantwoordelijkheid. Je moet wel naar
de mensen luisteren en hun opvattingen
meewegen, maar het is te makkelijk om te
zeggen: de mensen willen het niet. dus
doen we het ook maar niet."
Hectische tijden waren het. De fractie
voorzitters van PvdA en CDA verlangen
er niet naar terug. Zij ondervonden aan
den lijve dat het bedrijven van politiek in
een kleine gemeenschap ook z'n minder
aangename kanten kan hebben. Met hun
pro-asielszoekershouding laadden zij de
gramschap van een groot deel van hun
dorpsgenoten op zich. Het betekende veel
vervelende telefoontjes, veel kwaaie ge
zichten in de winkel en op straat. Nóg is
dat niet helemaal gesleten. Vermerris: „Er
zijn nog steeds mensen die hun hoofd om
draaien als ze me tegenkomen. Dat heeft
me zeer aangegrepen, ook m'n gezin. Maar
je leert er de mensen wél door kennen."
Burger: „Ik ben er zo één - als ik naar
school rijd, is het altijd naar iedereen: hoi.
Maar als ze dan niks terug zeggen en hun
hoofd omdraaien - da's niet leuk. Ik heb
een gladde rug en ik sta nog steeds achter
mijn standpunt. Maar ik wens geen raads
lid toe dat hem iets dergelijks overkomt."
Statige verklaringen
Waarom dóén ze het eigenlijk? Vraag
raadsleden naar hun motieven om in een
gemeenteraad te gaan zitten. Dan worden
er vaak plechtige gezichtige getrokken en
volgen statige verklaringen. SGP-er Van
der Toorn: „Begrip opbrengen voor dat
gene wat wij voorstaan; Gods woord tot
meerdere erkenning laten komen." CDA-
fractievoorzitter Burger: „Tsja, wat is het:
het in dienst van stellen van - het klinkt
misschien een beetje theatraal." Fractie
voorzitter Peter Alexander Ganseman
(35. operator, vier jaar raadslid) van Ge
meentebelang: „Ik wil graag de belangen
van de burger behartigen. Ik vind dat er
meer openbaarheid en inspraak moet ko
men. Ik hoop daaraan een bijdrage te kun
nen leveren." VVD-fractievoorzitter
Christiaan Gerard Jebbink (52. commer
cieel directeur van ziektekostenverzeke
raar ZHV. 16 jaar raadslid): „Ik vind het
leuk om te doen. Ik heb altijd bestuurd; bij
de padvinderij, de zondagsschool, de ten
nisclub PvdA-raadslid Schipper: „Ge
woon omdat ik mijn bek niet kan houden.
Ik wil mee beslissen, dat zit in me. Ik heb
er behoefte aan mee te doen in de samen
leving. Ik wil d'r zelf bij zijn."
Het klinkt allemaal uiterst betrokken.
Maar er moet méér zijn. Ambities? CDA-
er Slabbekoorn (42. fruitteler, sinds 1.5
jaar in de raadi „Ik ben er echt niet op uit
Het gemeentebestuur van Kapelle. Op deze foto ontbreken burgemeester J. van Bomm
