Bolhoed en alpinopet
gaan hand in hand
sssss
Kanaaltunnel
verbindt
twee culturen
PZC
reportage
ZATERDAG 26 FEBRUAR! 1994
Tolhuisjes voor auto's met het stuur aan de
rechtse of aan de linkse kant zijn gereed om de
stroom voertuigen voor de tunnel te ontvangen.
De vaste oeververbinding tussen Engeland en Frankrijk wordt vrijdag 6
mei officieel geopend. Daarmee komt een historisch project tot stand.
Enerzijds is er altijd de wens van beide landen geweest om met een vaste
verbinding aan elkaar gekoppeld te worden. Aan de andere kant was er ook
weerstand. Engeland wordt een beetje minder eiland en daarin schuilt volgens
veel Britten het gevaar dat ze hun zelfstandigheid prijs geven. Voor talrijke
Fransen op hun beurt is de tunnel niet meteen aanleiding tot regelmatige
bezoeken aan die traditionele dwarsliggers aan de andere kant van het
Kanaal.
Bij de officiële opening van de kanaaltunnel tus
sen Engeland en Frankrijk, vrijdag 6 mei. komt
de Engelse koningin Elisabeth eerst naar Calais en
vervolgens gaat ze samen met de Franse president
Mitterrand naar Folkestone. Het is niet uitgesloten
dat Mitterrand aan het eind van de plechtigheid
nog een plaagstootje uit zal delen in de richting van
de koningin. Bijvoorbeeld als hij opmerkt dat hij
eerder in Parijs zal zijn dan zij in Londen.
Daarmee legt hij dan nog eens de vinger op de moei
zame gang van zaken rond de realisatie van de tun
nel. Steeds maar weer werd het project vertraagd
en bij de officiële opening is nog steeds niet alles in
orde. De rail tussen Folkestone en Londen is niet
geschikt voor een snelle trein. Het zal zeker tot de
eeuwwisseling duren eer de hoge snelheidstrein
TGV inderdaad op volle snelheid tussen Parijs en
Londen heen ?n weer zal rijden.
De tunnel zelf is wel gereed, inclusief alle op- en af
ritten, tolpleinen, toeleidende wegen in zowel
Frankrijk en Engeland, kantoren en bedieningsge
bouwen en bijvoorbeeld tax-free winkels. Alleen
voor het verkeer vanuit west-Nederland ontbreekt
nog een stukje vierbaansweg tussen de Belgisch-
Franse grens en Duinkerken. Technisch gezien was
de aanleg van de tunnel zelf een succes. De vertra
ging werd steeds veroorzaakt door financiële peri
kelen.
Nu de tunnel gereed is, is exploitant Eurotunnel af
hankelijk van toeleveranciers en ook dat geeft weer
problemen. Zo zijn locomotieven en wagons te laat
afgeleverd en nog steeds niet allemaal binnen. Dat
had weer vertraging van het testprogramma tot ge
volg, waardoor de eerste rit met betalende passa
giers (vrachtwagens) van 7 maart naar een later da
tum moest worden uitgesteld. Vandaar dat de ope
ningsdatum van april 1993, in 1992 nog op een
ANWB-kaart vermeld, als redelijk optimistisch kan
worden bestempeld.
Door schade en schande wijs geworden houdt men
zich nu op de vlakte als het gaat om de exacte da
tum van eerste treinritten met vrachtwagens en
personenauto's. Die zijn respectievelijk enkele we
ken voor en enkele weken na de officiële opening
van 6 mei. Auto's met caravans, bussen en campers
kunnen in september van dit jaar in de trein door de
tunnel. Rond die tijd beginnen ook de Belgische,
Franse en Engelse spoorwegen met geregelde dien
sten onder het Kanaal.
Geheel in de stijl van de kanaaltunnel verloopt ook
de officiële opening niet zonder slag of stoot. Zo
kreeg de pendeldienst voor (vrachtautoverkeer,
een onderdeel van Eurotunnel, de naam Le Shuttle.
Daar was lang over nagedacht in een poging noch
de Engelsen noch de Fransen voor het hoofd te sto
ten. Het leek aanvankelijk ook goed te gaan en alle
locomotieven zouden met deze naam beschilderd
worden, totdat de Franse minister van cultuur het
in zijn hoofd kreeg en Le Shuttle toch wel erg En
gels vond klinken. Het eind van het liedje is dat Mit
terrand weigert zich op 6 mei door de tunnel te be
geven in een trein die wordt getrokken door een lo
comotief waarop de naam Le Shuttle prijkt. Om die
reden wordt één locomotief dan ook nog niet van
deze naam voorzien.
Maar ook de Engelsen hebben zo hun eigenaardig
heden. Zo zijn ze als de dood voor hondsdolheid.
Die in Engeland gevreesde ziekte wordt als een
vloedgolf over Albion verspreid vanaf het moment
dat de tunnel opengaat, veronderstelt men. Het ene
dier na het andere zou door de tunnel kruipen en de
besmetting overbrengen. Commercieel directeur
Christopher Garnett van Eurotunnel wordt er wel
eens moe van als hij het elke keer maar weer uit
moet leggen in Engeland; „Alsof de Fransen bij bos
jes dood neervallen, als gevolg van hondsdolheid.
Ik geloof dat de laatste Fransman in 1835 of zo als
gevolg van hondsdolheid overleed en die was door
een hond in Mexico gebeten." Desondanks zijn in
derdaad maatregelen genomen om te voorkomen
dat dieren 'op eigen houtje' aan een tocht door de
tunnel beginnen. Naast diep ingegraven hekken is
een Franse vinding aangebracht die zeer hoge to
nen produceert, zodat dieren afgeschrikt worden.
Napoleon
Al in 1880 onderneemt Napoleon, in eerste instantie
met toestemming van de Engelsen, pogingen een
tunnel onder het kanaal te graven. Gedurende drie
jaar worden de werkzaamheden uitgevoerd onder
toezicht van ingenieur Albert Mathieu. In 1883 is
aan de Engelse zijde 1883 meter gegraven en aan de
Franse kant 1669 meter. Dan vinden de Engelsen
het welletjes. Om militaire reden leggen ze het werk
stil. Restanten van het werk zijn nog steeds terug te
vinden.
In 1922 is met behulp van een Whitaker-machme in
Folkstone nogmaals een proefboring ondernomen,
bedoeld voor een tunnel van drie meter doorsnede.
De voorlaatste poging dateert uit 1974 Het gaat
dan om een veel grotere tunnel, in omvang en opzet
vergelijkbaar met het huidige systeem. Deze keer
stopt het project na 1200 meter in 1975.
Op 11 september 1981 kondigen de Britse premier
Thatcher en de Franse president Mitterrand in een
gezamenlijke verklaring aan dat de mogelijkheid
van een vaste kanaalverbinding opnieuw onder
zocht wordt. Zo'n vijfjaar later, in januari 1986. kie
zen de Franse en Britse regeringen voor een dub
bele tunnel als de toekomstige vaste Kanaalverbin-
l)e auto's worden over bruggen naar de laad- en loskades geleid.
De pendeltrein van Le Shuttle zal in de toekomst naast de snelle flitstrein TGV de diensten lussen Frankrijk en Engeland onderhouden. Illustraties Eurotunnel
ding. Het project wordt op 15 miljard gulden be
groot. Het gaat om in totaal drie buizen. Twee grote
voor treinverkeer en een kleinere als servicetunnel.
Daarin komen elektrische auto's te rijden voor on
der meer onderhoudswerk en hulp-verlening Op 1
december 1987 begint de tunnelaanleg aan Britse
zijde met het graven van een servicetunnel. Franse
en Britse graafploegen maken op 30 oktober 1990
voor het eerst in de geschiedenis onder de zeespie
gel contact met elkaar. Het Britse en Franse deel
van de servicetunnel worden 1 december op elkaar
aangesloten. De noordelijke onderzeese spoortun
nel is op 22 mei 1991 uitgegraven en 28 juni van dat
jaar is dat het geval met de zuidelijke spoortunnel.
De voornaamste boor- en graafwerkzaamheden
voor de tunnels zijn daarmee voltooid. Rond de
laatste jaarwisseling zijn de Kanaaltunnel en de be-
dienings- en kantorengebouwen voltooid. De aan
nemingscombinatie Trans Manche Link (TMLl
draagt het project over aan Eurotunnel. De bouw
kosten bedragen inmiddels met 30 miljard gulden
het dubbele van de aanvankelijke begroting.
De twee spoortunnels hebben een diameter van
7.60 meter. De diensttunnc-1 meet 4.80 meter. Ter
vergelijking: de plannen voor de Westerschelde Oe
ver Verbinding voorzien in het boren van een tun
nel van 11.30 meter. Behalve dat het om tunnels
gaat zijn er verder weinig overeenkomsten tussen
de Kanaaltunnel en de eventuele WOV. De Kanaal
tunnel is met zijn totale lengte van 50 kilometer per
buis veel langer. Verder zijn deze tunnels gegraven
in krijtrotsen, waarvoor heel andere technieken
worden gebruikt dan bij het graven van een tunnel
in een zogenaamde slappe ondergrond als klei of
zand onder de Westerschelde. Een ander verschil is
dat de WOV bedoeld is voor autoverkeer. De mees
te grote onderzeese tunnels in west-Europa zijn be
doeld voor treinen.
Voor de Kanaaltunnel werd 11 miljoen kubieke me
ter grond uitgegraven. Dat is zevenmaal meer dan
voor de grootste Egyptische piramide. De gemid
delde diepte onder de zeebodem is 40 meter. De tun
nel ligt zo'n 100 meter onder de zeespiegel. De ter
minal bij Calais heeft een oppervlakte van 700 hec
tare Dat is vergelijkbaar met Schiphol. De termi
nal in Folkestone is de helft kleiner. Bij die termi
nals staan de loketten voor de kaartverkoop, de
douanehuisjes, tax-free winkels, opstel terreinen
voor de auto's, perrons voor de treinen, onder-
houdsgebouwen en kantoren.
Over de douane ontstonden overigens in Engeland
nog problemen. De Britten vonden het niet zo'n
probleem dat op hun grondgebied Franse doua
niers zouden staan, maar wèl dat die mensen wa
pens dragen Daar is nog heel wat over vergaderd.
Maar de Fransen hebben ook zo hun principes en
hun douaniers dragen nu eenmaal wapens. Overi
gens worden de douanefaciliteiten van de twee lan
den direct achter elkaar afgewikkeld. Dat betekent
dat automobilisten die aan welke kant dan ook de
tunnel verlaten, meteen de snelweg op kunnen rij
den.
Mede daardoor duurt de tocht van de snelweg in
het ene land naar de snelweg in het andere één uur.
Daarvan wordt 35 minuten in beslag genomen door
reis in Le Shuttle. Na de koop van een kaartje en de
douanecontrole wachten auto's en bussen op het
ene opstelterrein en vrachtwagens op het andere.
Als een trein leeg is worden de auto's naar Le Shutt
le geleid en kunnen ze in een wagon rijden. Voor
vrachtwagens zijn speciale wagons gebouwd. Als
de wagens daarin staan gaan de chauffeurs met een
minibusje naar een speciale wagon waar ze een
maaltijd aangeboden krijgen. In totaal zijn vracht
wagenchauffeurs 45 minuten uit hun wagen. Dat is
volgens een woordvoerder van Eurotunnel vol
doende pauze tussen twee ritten van vier uur Ook
inzittenden van personenauto's of bussen kunnen
tijdens de rit in de wagon uit hun auto. Iedere trein
kan maximaal 180 auto's vervoeren, of 120 auto's en
12 autobussen.
In mei begint Le Shuttle met twee pendeldiensten
per uur. Vanaf juli komen er drie diensten per uur
en in augustus is het systeem op de voorlopige ca
paciteit van vier treinen per uur. Door de tunnels
gaan behalve de i vracht lautoritten van Le Shuttle
ook de doorgaande i snelle i passagiers- en vracht-
treinen van Londen naar Brussel en Parijs vice ver
sa.
Voor 1994 wordt een totale markt van ongeveer 14
miljoen reizigers (enkele reis) verwacht, gelijk aan
ongeveer 5.6 miljoen enkele autoreizen. Op middel
lange termijn verwacht Eurotunnel een marktaan
deel van 50 procent te verwerven van het autover
keer naar Engeland. Volgens commercieel direc
teur Christopher Garnett zal ook de vrachtmarkt
de tunnel goed weten te vinden. Nu al kiezen heel
wat Nederlandse vrachtwagens voor de veerboten
die vanaf Calais een dienstregeling op Engeland on
derhouden.
De opening van de tunnel heeft volgens Garnett
zonder meer consequenties voor de veerdiensten.
Het staat volgens hem vast dat er vëerdiensten uit
zullen vallen Hij sluit zelfs niet uit dat de Olau Li
ne, die een dienst tussen Vlissingen en Sheerness
onderhoudt, er op termijn mee zal stoppen.
Volgens general manager Benelux van de Olau Li
ne D. Hartmann is daar geen sprake van. Weliswaar
gaat de dienst binnenkort met kleinere schepen va
ren. maar daaruit kunnen geen conclusies over het
begin van het eind worden getrokken, liet Hart
mann onlangs nog weten De mensen die kiezen
voor de Olau Line kiezen daar bewust voor Voor
hen begint de vakantie al aan boord en zij vinden
het helemaal niet erg om acht uur aan boord te ver
toeven. In tegendeel, daarvoor komen ze juist naar
de Olau Line.
Onzin, aldus Christopher Garnett, Negen van de
tien mensen die op vakantie gaan willen zo snel mo
gelijk op hun bestemming aankomen. En het argu
ment van de Olau Line dat bedrijven vanuit Ham
burg naar Schotland rijden met één chauffeur, om
dat die aan boord van de schepen kan rusten, kan
wel kloppen. Maar de vrachtmarkt vanuit Ham
burg stelt weinig voor, vergeleken met die van het
Ruhrgebied. En vanuit het Ruhrgebied kun je in
vier uur bij de Kanaaltunnel zijn, wordt er aan toe
gevoegd.
Over de taneven is nogal wat te doen geweest. De
eerste reacties op de publicatie van de pnjzen von
den ze nogal aan de hoge kant. Vergelijkbaar met
de veerdiensten, reageerde Eurotunnel. Afhanke
lijk van het seizoen kost een enkele reis met Le
Shuttle 330 gulden tot 465 gulden, ongeacht het
aantal inzittenden Een retour kost exact tweemaal
een enkele reis. Lifters kunnen dus in principe gra
tis over, mits ze een automobilist vinden die bereid
is hen mee te nemen Momenteel wordt in overleg
met een busonderneming gewerkt aan een lijn
dienst tussen Calais en Folkestone voor voetgan
gers en fietsers. Zolang die er niet is kunnen deze
passagiers niet mee. Overigens worden auto's met
een LPG-installatie in de tunnel geweigerd. Ook
het vervoer van dieren is verboden. Motorclubs
krijgen eveneens problemen als ze zich in grote
groepen melden voor een overtocht door de tunnel.
Meer dan zes motoren per trein kunnen niet meege
nomen worden. Dus als een club van 25 motoren
zich meldt duurt het behoorlijk lang eer iedereen
aan de overkant is.
Dat zijn zo van die schoonheidsfouten die nog aan
het project kleven. Dat neemt niet weg dat er grote
belangstelling is voor de tunnel. De beide bezoe
kerscentra, een aan iedere kant van de tunnel, zijn
al enige tijd open en trekken talrijke bezoekers. Het
centrum in Folkestone is in het graafschap Kent
zelfs de toeristische attractie met de meeste bezoe
kers. Belangstellenden kunnen daar dia-series, een
film en een laserpresentatie van het project zien.
naast een tentoonstelling over de geschiedenis van
de Kanaaltunnel. Buiten staat een boorkop van de
machines die bij het boren zijn gebruikt.
Bij de realisatie van het hele project is zorgvuldig
geprobeerd evenveel recht te doen aan de belangen
van zowel de Fransen als de Britten. Zo zullen bij de
opening 25 000 mensen voor Eurotunnel werken,
die allemaal tweetalig moeten zijn. Als ze alleen
hun moerstaal spreken krijgen ze cursussen. In ge
sprekken met. medewerkers van Eurotunnel komt
het verschil in cultuur tussen beide landen nogal
eens naar voren. Vooral de Engelsen, traditioneel
ingesteld als altijd, zijn bevreesd voor aantasting
van hun normen en waarden. Fransen hebben er
iets minder last van, omdat die immers al van ouds
her direct aan andere Janden grenzen.
Alsof Engelsen na de opening van de tunnel ineens
hun bolhoed massaal inruilen voor een alpinopet
en de Fransen op hun beurt de linker rijbaan in het
verkeer zullen verkiezen. Onzin natuurlijk. Dat
hebben de verschillende veerdiensten in het verle
den niet voor elkaar gekregen en dat zal ook de tun
nel niet lukken.
René Schrier
