Finland wil in Europese eredivisie
Vier kandidaten
uitbreiding EU
De finish komt
nu naderbij in
W O V-hordenloop
opinie en achtergrond
Premier Esko Aho: EU kan nog veel van ons leren
ZATERDAG 26 FEBRUARI 1994
van onze
Europa-correspondente
Aly Knol
De Finse bezitters van een
beetje merkauto als een
Volvo of een Mercedes kunnen
hen wel verwensen. In het
zuiden van het land kunnen de
Finnen geen onderdeel meer te
pakken krijgen. De garages
worden leeggeplunderd door de
nieuwe Russische rijken, die in
deze sector in eigen land op lege
schappen stuiten.
Diezelfde 'nieuwe rijken' impor
teren hun westerse statusauto's
voor duur geld via de goed func
tionerende zuidelijke Finse ha
vens, want de haven van St. Pe
tersburg is zo rot als een mispel.
En de Russen staan met dikke
bundels Finse marken in de rij
voor de kassa's van Stockmann.
Helsinki's meest gerenommeer
de warenhuis, waar ze zonder gé
ne bergen luxe-goederen in
slaan.
Op deze manier winnen de Fin
nen langzaam maar zeker weer
iets terug van de Oosteuropese
markt, die in augustus 1991 even
onverwacht als de Sovjetunie in
eenstortte, Dat gebeurt met veel
creatief particulier initiatief.
Finland wil zich ook in de toe
komst als traditionele poort
naar het Oosten handhaven,
maar is er tegelijkertijd van
overtuigd dat het nooit meer
wordt wat het geweest is. Voor
de verdwijning van het commu
nistische imperium ging tussen
de 15 en 25 procent van de totale
Finse export naar de Sovjetunie.
Als daar nu nog 2 procent van
over is, is het veel.
De statistiek oogt dan ook als
een doorsnede van een Alpencol
van de eerste categorie. De
werkloosheid steeg de laatste
drie jaar zelfs voor Europese
maatstaven indrukwekkend
steil van 3,5 tot 19 procent. Het
zijn de belangrijkste redenen
waarom vooral de Finse indus
trie staat te springen om toe te
treden tot de Europese Unie.
Hooggekwalificeerde bedrijven
als machinebouwer en sanitair-
producent Metra of electronica-
gigant Nokia, beide al met vesti
gingen in onder meer Nederland,
verwachten er alleen maar
goeds van. „Voor een klein land
met vijf miljoen mensen is het
belangrijk dat je ergens bij
hoort", zegt Georg Ehrnrooth,
directeur van Metra en voorzit
ter van de Finse confederatie
van industrie en werkgevers.
De grote voordelen van de EU
kan hij op drie vingers tellen:
toegang tot de Europese markt,
geen grenscontroles meer en ge
lijke kansen om mee te dingen
naar grote overheidsprojecten
in de Unie. „Als lid van de EU
spelen we duidelijk mee in de
eredivisie", aldus Ehrnrooth.
Wolven
In West-Europa kent men ze uit
de dierentuin of als vervoers
middel van de kerstman. Voor
boer Ole Autto uit Raatama.
zo'n 250 kilometer boven de
Poolcirkel, zijn rendieren echter
gebruiksvee als koeien en var
kens. Met oormerk en al, ook al
voorzag de Europese Commissie
tot nu toe niet in hun admini
stratieve bestaan. Him vlees
wordt gegeten, hun huiden leve
ren leer op en voor goedgelovige
toeristen zijn hun gemalen ho
rens een seksuele stimulans.
Deze winter is moeilijk voor Aut
to. De laatste weken vroor het
stevig in Fins Lapland, waar
door zijn kudde van 250 dieren
geen eten kon vinden onder de
sneeuw die als een betonlaag
over de aarde ligt en hij ze moest
bijvoeren. Vorig jaar had hij te
kampen met drie beren die in de
regio rondstruinden en hij weet
dat zijn collega's in de meer
oostelijke delen van Lapland in
toenemende mate last hebben
van wolven uit Rusland.
Maar Autto. die 's zomers met
vissen wat bijverdient en voorts
nog hout voor de industrie le
vert. heeft het over het algemeen
niet echt slecht en dat is zijn pro
bleem. Voor onder meer La
pland eist Finland in de EU de
status van achtergeblevenge
bied op, waar het inkomen bene
den de 75 procent van het Euro
pese gemiddelde ligt. Maar ei
genlijk is Lapland niet arm ge
noeg. Brussel erkent dat het ge
bied. dunbevolkt en met lange,
dure transportwegen, speciale
hulp verdient, maar niet zoveel
als Finland wil.
Bresnevilainen
Autto heeft zelf nog geen mening
over de EU. Tastbaar voor hem
is alleen het zojuist in Kittila.
tachtig kilometer naar het
zuiden, gebouwde abattoir. De
traditionele slacht van rendie
ren in de open lucht mag straks
niet meer. Autto behoort tot de
in Finland groeiende groep van
'nog-niet-weters', die volgens de
laatste peilingen tot boven de 20
procent is gestegen.
Finland kent van de Skandina-
vische landen de kleinste en he-
terogeenste groep verklaarde te
genstanders van toetreding tot
de EU. Ze zijn samen te vatten
onder de noemers groenen, radi
cale feministes en 'Bresnevilai
nen'. naar de vroegere Sovjet-lei-
der Breznjev.
De groenen zijn bang dat de
goede milieuwetgeving in Fin
land wordt ondermijnd. De femi
nistes vrezen dat de sterke rol
van de Finse vrouwen, die al in
1906 stemrecht verwierven, ver
loren gaat als het land 'door de
EU wordt geannexeerd'. De
Bresnevilainen willen koste wat
kost aan de Finse neutraliteit
vasthouden. Ze voelen zich in
Dit weekeinde wordt in Brussel getracht de laatste obstakels
weg te nemen voor de uitbreiding va?i de Europese Unie met
Noorwegen, Zweden, Finland en Oostenrijk. Van de vier kan
didaten is Finland het meest gebrand op een snelle toetre
ding. Nu nog ingeklemd tussen Rus en rendier, zoeken de Fin
nen naar een nieuwe uitvalsweg.
hun argumenten gesterkt door
het optreden van de Russische
nationalist Zjirinovski. die ge
dreigd heeft het in 1917 van Rus
land onafhankelijk geworden
Finland weer in te lijven.
De oppositionele Finse sociaal
democraten hebben anders dan
hun regerende collega's in Zwe
den en Noorwegen weinig aarze
lingen tegenover de Unie. En
Finland mist ook, in tegenstel
ling tot Zweden, de politiek in
vloedrijke groep van geheelont
houders. die zich met hand en
tand verzet tegen het opheffen
van de Skandinavische staatsal-
coholmonopolies.
Boeren
De echte tegenstand in Finland
komt van de boeren uit het
zuiden van het land. Als de Euro
pese landbouwpolitiek van de
ene op de andere en zonder veel
compensatie zou worden inge
voerd zullen zij tussen de 25 en
50 procent van hun inkomen ver
liezen. Begin deze week togen
een paar honderd boeren de
straat op in Helsinki voor een
brave demonstratie tegen toe
treding tot de EU. Er vloog een
sneeuwbal naar een politie-
bontmuts en er werd vervaarlijk
aan een geparkeerde auto ge
rukt.
Gestaald
De amper 40-jarige Finse pre
mier Esko Aho. die uiterlijk en
politiek het midden houdt tus
sen Jan Terlouw en Elco Brink
man. is net als zijn industriële
voormannen zelfverzekerd over
het succes dat Finland in de EU
zal worden. Hij is gestaald door
een jarenlange omgang met de
Kremlin-bureaucratie en Brus
sel kan hem geen angst inboeze
men.
De Finse premier verwacht van
de EU iets anders dan alleen
maar meer van hetzelfde. Hij
heeft een visie. „Ik kan me geen
welvarend Europa voorstellen
dat economisch en ecologisch in
tweeën is gedeeld", zegt Aho.
„Op de korte termijn kan het in
het belang van sommige Euro
peanen zijn om te geloven dat we
met een verdeeld Europa kun
nen leven en dat West-Europa
een hoge levensstandaard kan
hebben, terwijl het Oosten in de
problemen zit. Op de korte ter
mijn kan dat. Op de lange ter
mijn is het belang van West-Eu
ropa dat ook Oost-Europa wel
varend wordt".
„Nu komen de landen binnen die
al in staat zijn zich met de Unie
te verenigen, daarna moeten de
landen die nu nog in een over
gangsperiode zitten ook zo snel
mogelijk kunnen toetreden, af
hankelijk van hun economische
ontwikkelingen... Deze uitbrei
ding is maar één stap op weg
naar een verenigd Europa."
Aho heeft tijdens de toetredings-
gesprekken af en toe wel enige
moeite gehad om de regels van
het EU-spel te begrijpen. „De
Finse manier van doen is erg
eenvoudig. We zeggen openlijk
hoe we iets gaan aanpakken en
dan doen we het zo. Het is altijd
heel gemakkelijk geweest om
met ons verdragen te sluiten. We
kunnen heel moeilijk zijn tijdens
onderhandelingen, maar is een
beslissing eenmaal gevallen,
dan is de uitvoering geen pro
bleem". zegt hij. „In dat opzicht
geloof ik dat de EU nog aardig
wat van Finland kan leren."
door Ger Wolters
Iedereen doet in zijn leven on
vermijdelijk dingen waar
mee hij anderen pijn en verdriet
berokkent. Kleine, betrekkelijk
onschuldige zaken, maar ook
groot verdriet en verlies kun
nen je soms nog lang nagedra
gen worden of je blijft het jezelf
tot in lengte van jaren aanreke
nen. Mensen gaan vaak jaren ge
bukt onder wat ze anderen heb
ben aangedaan, niet in staat om
het zichzelf ooit te vergeven.
Omgekeerd wordt ons ook door
anderen, bewust, onbewust, per
ongeluk of met opzet het een en
ander aangedaan. Wat een an
der mens ons ooit heeft misdaan
dragen we soms. niet in staat om
te vergeven, een leven lang als
een zware last mee Het hoeft
niet eens aantoonbaar de SGhuld
van iemand te zijn. Dingen kun
nen je domweg overkomen, een
ongeluk, ziekte, ontslag.
De kwaliteit van je bestaan kan
daardoor zo in de knel komen
ren. Een oorverdovende, pijnlij
ke stilte. Het is ontzettend be
langrijk dat we ons verhaal aan.
liefst vertrouwde mensen kwijt
kunnen, want erover praten
helpt.
Uitpraten
De menselijke geest is taai en
soepel tegelijk. Mensen beschik
ken over het vermogen om een
negatieve ervaring een andere
plaats en waardering te geven,
zelfs na tientallen jaren. Dat kan
ook zonder dat je het met ie
mand uitpraat. Gelukkig wel,
want om dingen uit te praten
moet je wel met z'n tweeën zijn
en het dan ook nog allebei wil
len. Bovendien zal het niet eens
altijd fysiek mogelijk zijn om er
nog met die ander over te praten
omdat de betrokkene bijvoor
beeld is gestorven of uit ons ge
zichtsveld is verdwenen.
Wij zijn in staat om, nadat ons
iets afschuwelijks is aangedaan
of overkomen, tientallen jaren
dat het nodig wordt om er alsnog
mee af te rekenen en er een (an
dere) betekenis aan te geven.
Hulpverleners, pastores en hu
manistisch geestelijk raadslie
den komen in de praktijk van
hun werk regelmatig mensen te
gen die volslagen zijn vastgelo
pen. die niet verder kunnen om
dat hun leven nog steeds be
paald wordt door pijn van vroe
ger Mensen kunnen zo verbit
terd, verbeten en verhard raken
dat ze er ziek van worden, zo ziek
dat ze er zelfs arbeidsongeschikt
van kunnen raken. Het leed dat
je is aangedaan of is overkomen
kan je leven zo bepalen dat je
niet meer echt van het leven
kunt genieten.
Goedbedoelde en in onmacht
uitgesproken clichés die we te
horen krijgen en die we zelf mis
schien ook wel eens bezigen hel
pen dan geen zier. Integendeel,
dat maakt het alleen maar erger.
Het is belangrijk dat we ons ver
haal. de boosheid, de woede en
het verdriet kwijt kunnen, ook al
is het voor de honderdste keer.
Beter dan dat we opmerkingen
krijgen in de trant van: „Je moet
het nou maar eens van je afzet
ten en er niet zo over blijven
piekeren. Maak nog wat van je
leven, ga weer eens iets leuks
doen".
Nog dodelijker is het om de pijn
en het verdriet van de ander, we
derom meestal uit pure on
macht. te vèrmijden of te nege-
ogenschijnlijk rustig verder te
leven en het gebeurde volledig
uit ons geheugen te verdringen.
Maar ook waar we zelf schuld
aan hebben, wat we een ander
hebben aangedaan kunnen we
ver wegstoppen in onze archief
kast. Een overlevingsmechanis-
me dat je zo sterk kunt ontwik
kelen datje het gewoon ook echt
niet meer weet het is uit het ge
heugen gewist. Zoiets kan gaten
in het geheugen veroorzaken,
witte vlekken doordat de 'wis-
knop' is gebruikt en alleen her
inneringen in ons hoofd blijven
waarmee te leven valt.
Onopzettelijk en onbewust kan
wat ons is overkomen of wat we
anderen hebben aangedaan zich
anders, in een andere versie in
ons geheugen nestelen We 'ver
draaien' het gebeurde op een
manier waar beter mee te leven
valt. Dat heeft niets te maken
met 'liegen', het is eigenlijk eer
der een gezonde reactie te noe
men. die ons in staat stelt om te
overleven.
En dan kan plotseling op ogen
schijnlijk onverklaarbare wijze
het overlevingsmechanisme
niet meer werken en het verle
den in volle omvang op je vallen.
Dan sta je voor de keuze. Of je
probeert de pijnlijke herinnerin
gen met alle kracht weer. en
meestal vergeefs, te verdringen.
Of je probeert dat verleden on
der ogen te zien. te erkennen en
een plaats te geven in je leven
Mensen gaan somsjaren gebukt om wat ze anderen hebben aangedaan; staan dan als het ware naast het
foto Reuter
leven.
Vergeven, een ander vergiffenis
schenken en een ander erom vra
gen. maar ook jezelf vergeven,
lijkt een in onbruik geraakt be
grip en gebruik te worden De
roep om wraak, vergelding én
bestraffing van degene die een
ander iets heeft aangedaan,
klinkt in onze samenleving soms
ook wel erg luid Want, er moet
boete gedaan worden. Op zich
zelf zou daar misschien nog niet
zoveel mis mee zijn. maar het
lijkt helaas niet zo vaak het
beoogde effect te hebben
Door het ondergaan van de straf
zou de veroorzaker van het leed.
de bestrafte, vrij van schuld, ver
ontschuldigd. moeten worden.
Degene aan wie het leed is ver
oorzaakt. het slachtoffer, zou ge
noegdoening moeten kunnen
halen uit de straf. Daarmee zou
de zaak vereffend moeten zijn, er
is dan immers afgerekend.
Slachtoffers zijn het echter niet
zo vaak eens met de hoogte van
de opgelegde straffen. Het resul
taat kan daardoor net zo makke
lijk averechts zijn, namelijk dat
de woede, de verbittering over
de strafmaat die onvoldoende
tegemoetkomt aan de het indivi
duele rechtsgevoel, de pijn en
verdriet alleen maar versterkt.
En degene die het leed veroor
zaakt heeft ervaart dat de straf
en de boete blijkbaar niet
(nooit?) genoeg is gewéest en zal
ook na de formele boetedoening
tot in lengte van jaren voelen dat
de schuld niet vergeven is en dat
de rekening niet vereffend is.
Dan is er dus helemaal niemand
bevrijd van pijn en verdriet
Wrok en bitterheid blijven. Met
het opleggen en ondergaan van
straf is de zaak nog steeds niet
afgedaan. Er is geen vergeving.
Dat zal pas kunnen gebeuren als
de geleden pijn de ander niet
meer wordt aangerekend, als
het de ander niet meer wordt
aangewreven en als afgedaan
wordt beschouwd.
Verwerking
Kunnen vergeven gaat gepaard
met een intensief en innerlijk
proces, waarbij essentieel is dat
het aangedane leed verwerkt
wordt. Maar het stelt je wel in
staat om jezelf te bevrijden van
haat en pijn. Het is geen gemak
kelijk en simpel gebaar waar-
meé we even zeggen dat alles is
vergeven en vergeten. Zo werkt
dat natuurlijk nietEen verwer
kingsproces is voor veel mensen
niet gemakkelijk. Er zijn men
sen die bewust geen vergeving
willen schenken, ze vertikken
het om zo macht te kunnen blij
ven uitoefenen over de ander. Zo
kan bijvoorbeeld de man die
door zijn vrouw is verlaten, zijn
ex-partner steeds weer fijntjes
laten voelen dat hij het haar nog
nooit heeft vergeven. Een spel
met verliezers zolang niet een
van de twee spelers uit de wed
strijd stapt en zichzelf de bevrij
ding van de vergeving gunt.
Vergeven begint bij het doorle
ven en verwerken van de pijn en
het verdriet. Dat is soms een
moeilijk en zwaar innerlijk pro
ces datje niet altijd alleen aan
kunt en waar je misschien wel
hulp en steun bij moet zoeken.
Als afsluiting kun je dan mis
schien de pijn en het verdriet
achterlaten en plezieriger verder
leven. Dat is winst, voor de an
der. maar niet in de laatste
plaats voor jezelf. Het is alleszins
de moeite waard om daar tijd en
energie in te steken.
van onze verslaggever
René Schrier
Door de discussie over de
aanleg van de Wester-
schelde Oever Verbinding
(WOV) is ten minste één
ding heel duidelijk gewor
den. Als de Raad van State
een advies geeft over een
kwestie die jou aangaat en
die uitspraak is negatief
dan hoef je niet bij de pak
ken neer te gaan zitten. In
zo'n geval kun je altijd nog
met het ministerie in kwes
tie onderhandelen en probe
ren dat advies in de prullen
bak te laten verdwijnen.
Op deze manier probeert de
provincie Zeeland op dit mo
ment een geheel nieuwe uit
leg te geven aan de objec
tieve onafhankelijkheid van
het hoogste rechtsorgaan in
Nederland, de Raad van Sta
te. Het is op zich niets
nieuws dat een minister een
advies van de Raad van Sta
te naast zich neerlegt. Con-
Borsele te krijgen om de
WOV er door te kunnen
drukken.
Maij
trair gaan, noemt men dat.
Overigens gebeurt dat niet
vaak. De manier waarop dat
nu echter dreigt te gebeuren
roept op zijn zachtst gezegd
vraagtekens op.
Want nu er een advies van de
Raad van State ligt. dat ne
gatief is voor de aanleg van
de WOV, krijgt de provincie
alle gelegenheid en mede
werking om alsnog haar
zaakjes in orde te brengen
Wel een beetje sneu voor de
verschillende tegenpartijen,
gemeente Borsele, natuur
beschermingsorganisaties
en tal van verontruste bur
gers. Die krijgen niet de kans
om aan de hand van het ad
vies van de Raad van State
de wenselijkheid van de
WOV nog eens met de minis
ter door te nemen. Die moe
ten het doen met de illusie
dat alle voors en tegens van
de WOV op een eerlijke en
onafhankelijke manier afge
wogen zijn en dat de Kroon
op grond daarvan een uit
spraak doet. Een voorkeurs
behandeling is kennelijk al
leen voorbehouden aan
overheden onder elkaar.
Wat dat laatste betreft is ook
de rol van de gemeente Bor
sele (ook een overheid im
mers) interessant. Houdt het
gemeentebestuur zijn rug
recht en wil het niets weten
van een WOV op het huidige
tracé? Of bezwijkt het voor
druk en mooie beloften van
de provincie? Zal de ge
meente gevoelig zijn voor
wat aanpassingen in de mar
ge, zoals een alternatief tra
cé voor de aanvoerwegen bij
het dorp Borssele? In een
eerder stadium was al eens
sprake van een wensenlijstje
van de provincie. Inwilliging
daarvan zou een veel positie
ver gemeentebestuur van
Borsele jegens de WOV ople
veren. Misschien dat de pro
vincie dat lijstje nog eens uit
een lade heeft gevist in een
ultieme poging de steun van
Mevrouw Maij-Weggen. mi
nister van Verkeer en Water
staat, heeft zich ook heel na
drukkelijk gemengd in de
eindsprint van deze al jaren
durende hordenloop. Aan
vankelijk was ze niet te be
wegen meer geld beschik
baar te stellen dan de al eer
der toegezegde 41,1 miljoen
gulden. Onlangs verhoogde
ze haar bod plotseling met
de forse somma van 13 mil
joen gulden. Daarmee ver-
rastte ze vriend en vijand.
In het kamp van de WOV-
voorstanders leverde die
gulheid nog heel wat onze
kerheid op. Zou ze nu ineens
dat geld geven, omdat ze
weet dat de WOV toch niet
doorgaat?, viel in het provin
ciehuis te beluisteren. Op
die manier zou Zeeland haar
in ieder geval niets kunnen
verwijten. Om die reden zou
minister Kok van financiën
ook heel positief doen over
de BTW-constructie die met
behulp van Delta Nutsbe
drijven voor het project is
bedacht.
Een andere theorie die door
de gangen van het Abdij
complex waarde, was dat
Maij-Weggen met haar geld
buidel rammelde om haar
collega-ministers en even
tuele kamerleden de wind
uit de zeilen te nemen. Die
konden dan niet meer zeg
gen dat het project finan
cieel nog niet rond is.
Nieuwe cijfers?
Het argument om meer geld
te geven was ook al zo
vreemd. Nieuwe berekenin
gen zouden hebben uitgewe
zen dat instandhouding van
de PSD toch meer geld kost.
In 1989 is daar voor de laat
ste keer naar gerekend. Nu
zouden er ineens nieuwe cij
fers zijn. Waar zijn die op ge
baseerd? Zit daar het veer
Kruiningen-Perkpolder nog
in? Provinciale staten ken
nen die nieuwe berekenin
gen ook niet. Die weten trou
wens toch niet al te veel van
de actuele stand van zaken,
of ze moeten het in vertrou
wen van de Zeeuwse gedepu
teerden hebben gehoord.
Want in het openbaar wordt
de statenleden niets meege
deeld. Voor aanstaande
maandag was een vergade
ring van de gezamenlijke
commissie Algemeen Be
stuur en Waterstaat en Ver
keer uitgeschreven. Daarin
zouden mededelingen wor
den gedaan over de WOV. De
vergadering is geschrapt
want gedeputeerde staten
vinden het nog te vroeg om
informatie te geven.
Dat betekent dat het be
stuursorgaan dat uiteinde
lijk de finale beslissing over
het al of niet doorgaan van
de WOV moet nemen nog
steeds aan het lijntje wordt
gehouden. De staten hebben
zich al eerder beklaagd over
het feit dat ze, als het om de
WOV gaat, niet voldoende
informatie krijgen en dat
hen desondanks gevraagd
wordt over dat onderwerp
beslissingen te nemen. Ken
nelijk vinden gs het niet no
dig zich daar wat van aan te
trekken.
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Hoofdredactie: M. P. Dieleman, algemeen hoofdredacteur;
C. van der Maas, hoofdredacteur commentaar;
A. L. Oosthoek, adjunct-hoofdredacteur.
Eindredactie: K. Cijsouw en J. D. van Scheijen.
Bureauredactie provincie: M. E. Ernens-Abrahamse;
B. Goudswaard; P. C. de Jonge; S. C. Osman;
M. T. O. van der Vleuten; I. D. A. M. Russel;
J. P. van de Sande; J. P. Verbeek.
Redactie binnen- en buitenland: M. S. van Reems (chef).
G. J. Kers; J. P. H. Noot; C J. Schets; W. P. Staat.
Sportredactie: R. Thannhauser (chef); J. F. D. Bakker;
E. L. Ramakers; T. J. van den Velde;
K. L. de Vries.
Redactie bijlagen: A. L. Kroon (chef). J. van Damme,
F. P. J. Doeleman; J. A. M. Tabbers; A. Zevenbergen.
Vormgeving: A. A. Adriaanse; N. Geelhoed; A. F. Schreurs;
W, M. J. Verstuyf.
Systeembeheer: C. W. M. Keuning.
Nieuwsdienst: M. Antonisse (chef).
Algemeen verslaggevers (Vlissingen): W. A. Bareman:
J. C. M Cats; W. J. van Dam; A. M. van der Jagt; B. Jansen
(plv. chef nieuwsdienst); H. O. Postma; E. J. Rozendaal:
M. J. Schrier. A. J. Snel; H. van der Werf; M. van Zuilen (Den Haag).
Regio Bevelanden/Noord-Zeeland: F B. Balkenende (chef):
M. van Barneveld; I. M. Dekker; M. A. de Jongh; A.W.C. Mullink,
M. E. Woudenberg.
Regio Walcheren (Vlissingen): A. A. van der Sluis (chef);
R. Bosboom; Y. Hoekstra; N. J. C. Kluijtmans;
C. M. J. Sondervan (ondernemend Zeeland).
Regio Zeeuwsch-Vlaanderen (Terneuzen):
C. A. M. van Gremberghe (chef); J. J. Heijt;
R E. A. Hoonhorst; M. Modde.
Correspondenten Nederlandse Pers Associatie (NPA):
A. Knol (Brussel); P. de Vries (Brussel);
H. B. Hoogendijk (Berlijn); J. W. M. Gertsen (Parijs);
C. van Zweeden (Londen); R. Hellinga (Boedapest).
A. Bloemendaal (Tel Aviv); E. J. A. van der Linden (Rome):
S. van Rijn (Willemstad); J. A. Geleijnse (Moskou);
D. R. M. de Wit (Madrid): W. Bunschoten (Paramaribo);
J. A. M. de Bruijn (Washington); F. J M. van der Houdt (Nairobi):
P. G. W. van Nuijsenburg (Johannesburg).
Inwoners: 10,3 Mil|.
Opp. vlakte: 132.000 km2
landen, die willen toetreden
R Mill
Oostenrijk (A) Noorwegen:
Inwoners: 7,8 Milj. |l||llll""j' Inwoners: 4,3 Milj
Opp. vlakte: 83 900 km2 Opp. vlakte: 324.200 km2
deelnemende landen EU
Duitsland (D)
Inwoners: 79,8 Milj.1
Opp. vlakte: 357 000 km2
Portugal <p), J
Inwoners: 9,8 Milj.
Opp. vlakte: 92.400 km2
fGr. Brittannië (j§f)
Denemarken (DK) arndi
Inwoners: 57,6 Milj 5Ük3
Opp. vlakte: 244.800 km2 1
Inwoners: 5.2 Milj. HS®
Opp. vlakte: 43100 km2 I
België
Inwoners: 10,0 Milj
Opp. vlakte: 30.500 km2
Ierland
Inwoners:
Opp. vlakte;
Qgpr—
3.5 Milj sl
70.300 km2
ltalië CD
Inwoners: 57,1 Milj.
Opp. vlakte: 301.200 km2 I
Frankrijk
Inwoners: 57,1 Milj
i Opp. vlakte:549.000 km2
Spanje (e) _4
Inwoners: 39,0 Milj.
Opp. vlakte: 504.000 km2
Nederland
Inwoners: 15,1 Milj
Opp. vlakte^OFOOkm2
