Zinderend filmfresco
van een bedeesd meisje
Belgisch Louvre moderniseert maar blijft arm
Clara Law vertelt
een Chinees epos
rotterdam
|filmfestival|
kunst cultuur
pr E VRUDAG21 JANUARI 1994 ■■■■■i
Secene uit Clara Laws Temptations of a
monk: Zonder idealisme gaat de wereld
tenonder.
Ze hadden een woordvoerder en die was
voortdurend zoek."
..Dan waren er nog de cultuurverschillen.
Want wij van Hongkong zijn er nogal van
doordrongen dat 'tijd' geld kost, maar in
China bestaat dat besef niet, omdat film-
produkties altijd door de staat betaald
werden en men daarom gewend is zo lang
mogelijk over het maken van een film te
doen. Het is namelijk verhoudingsgewijs
goed betaald werk voor hen. Ik had die
veldslag-scènes eigenlijk veel uitgebrei
der willen hebben, maar het was geen
doen. Ik mag nog blij zijn dat ik heb wat ik
heb."
Kleuren
Heel merkwaardig aan Temptations Of A
Monk is dat het een film is waarvan gaan
deweg het hele aanzien versobert. Uitbun
dig van kleur en aankleding in het begin,
verlopend naar een sterke dominantie
van de kleur blauw, terwijl gelijktijdig de
acteerstijl van theatraal verloopt naar
meer naturalistisch.
Clara Law: ..In het begin zit veel goud en
rijkdom in de beelden. En veel rood, blauw
en geel in de kostuums, wat de kleuren
zijn van de Tang-dynastie. Die kleuren
houd ik weliswaar vast. maar in het mid
dendeel laat ik ze vervagen. Dan gaat
blauw domineren, tot het uitbleekt naar
wit. Voor mij is dat een stijlmiddel om de
inhoud te benadrukken omdat het samen
valt met de reis die de generaal maakt.
Dat is een reis van rijkdom, materialisme,
macht en overvloed naar ascetisme en in
nerlijke rust. Het blauw dat nog overblijft,
is dan sereen geworden. Iets dergelijks
doe ik met de make up. Die is in het begin
masker-achtig zoals in de traditie van de
Peking-opera, zoals ik ook alle gebaren
theater-achtig chargeer. De grime geeft
aan hoe een personage denkt of voelt,
maar op de manier van een facade. Bij de
generaal zie je hoe langzaamaan die make
up vervaagt, naarmate die man zijn eigen
verwarring overwint en zichzelf terug
vindt. Het is een metafoor voor wat ik met
deze film over de wereld zeggen wil."
..De film gaat niet echt over de geschiede
nis van China Er zit veel gelijkenis tussen
dit historische verhaal en wat er in onze
eigen tijd gebeurt, overal ter wereld De
Tang-dynastie vormde een periode van
grote welvaarten culturele opbloei China
kreeg toen een keizer die tot op de dag van
vandaag beschouwd wordt als een uitste
kend vorst. Maar zelfs die man kon alleen
aan de macht komen door eerst zijn eigen
broer te vermoorden. Toch heeft dat zijn
goede reputatie niet geschaad Het is nog
steeds zo dat er een hoop vuile politiek no
dig schijnt om dingen voor elkaar te krij
gen."
Politiek
„De goede dingen die een staatsman soms
tot stand kan brengen, nemen niet weg
dat zo iemand intussen een slecht of op
zijn minst dubieus mens kan zijn De gene
raal Shi van mijn verhaal is geen schurk,
want hij heeft een geweten. Hij dient een
prins van wie hij weet dat die machtswel
lustig is en vermoedelijk incompetent als
keizer. Hij verraadt die prins omdat hij zo
vermijden wil dat zijn land in een bloedige
burgeroorlog gestort zal worden. Maakt
dat generaal Shi tot een goed mens of -
omdat door zijn verraad zijn eigen mees
ter vermoord wordt - tot iemand die niet
deugt? Politiek is altijd dubieus, verwar
rend en rommelig, zelfs al is voorspoed het
gevolg. Dat zie je ook nu overal gebeuren.
Aan welvaart ontbreekt het niet. als je het
vergelijkt met vroegere eeuwen. En toch
wordt er maar op los gemoord en worden
hele naties uiteengerukt. Iedereen is be
lust op het hebben van meer. Waarom
doen we dit? Ondanks alles wat we ver
worven hebben, zal de mensheid tenonder
gaan als we geen idealisme meer hebben,
geen principes, geen geloof of geen moreel»
besef."
Pieter van Lierop
De Chinezen komen. Het Film Festival Rotterdam, dat woensdag 26
januari begint, zal een zwaar accent leggen op de cinema uit de
Chinese Volksrepubliek, Taiwan en Honkong. Een van de
verbluffendste films uit dat speciale pakket is afkomstig uit Hongkong
en heet Temptations Of A Monk. Een historisch epos vol ruitergevechten
met een allure waarvan we meenden dat Kurosawa er het patent op
had. De film biedt geweldballetten die aan Peckinpah doen denken en
een bordeel-scène die Fellini in herinnering roept. Temptations Of A
Monk biedt ook nog de meest gewaagde liefdesscène die de Chinese
cinema tot dusver ten beste heeft gegeven. De auteur van dit zinderende
filmfresco blijkt een bedeesd meisje van anderhalve meter hoog; Clara
Law.
Haar naam is bekend. Van de in Macao
geboren Clara Law draaide vorig jaar
het ingetogen Autumn Moon in onze thea
ters; een intieme film, die de bijzondere
zwier van Temptations Of A Monk des te
verbazingwekkender maakt.
Clara Law: „Vergeleken met Tempations
Of A Monk is Autumn Moon een rustig
filmpje. Maar voor Hongkong cinema was
juist die film ongewoon. Autumn Moon
heb ik dan ook met buitenlands geld moe
ten maken. Temptations Of A Monk is qua
onderwerp traditioneler naar Hongkong-
se opvattingen. Ik hoop echter dat mijn
manier van vertellen en stileren toch iets
toevoegt aan onze filmtraditie. In elk ge
val was het voor mij iets totaal nieuws."
„Toch heb ik Temptations kunnen maken
met mijn gewone methodiek. Ik ben altijd
vreselijk visueel ingesteld geweest. Als ik
op de set vérschijn, heb ik de scènes in
mijn hoofd en ik héb een 'shotlist' bij me
met nauwkeurig vermeld welke camera
instellingen ik denk te gaan gebruiken.
Story boards maak ik niet. omdat ik heel
slecht ben in tekenen, maar ik weet pre
cies wat ik hebben wil. Ik spreek wel met
mijn acteurs even door wat ik in gedach
ten had en dan kunnen hun reacties aan
leiding vormen om iets aan te passen. En
ik luister naar eventuele suggesties van
mijn cameraman. Maar meestal blijkt 80
procent van wat ik verzonnen heb op
exact die manier in de film terecht te ko
men. Ook bij Temptations Of A Monk.
Mijn manier van ontwerpen blijkt dus niet
genre-gebonden te zijn."
Tang-dynastie
Temptations speelt 1500 jaar geleden en
vertelt over een generaal die verraad
pleegt uit landsbelang. De prins bij wie hij
in dienst is, speelt hij in handen van diens
broer: zijn rivaal voor de troonopvolging.
De prins wordt vermoord, de broer vestigt
de Tang-dynastie die China tot legendari
sche voorspoed zal brengen. De generaal
blijft sukkelen met zijn geweten. Hij
Cineaste Clara Law: Politiek is altijd du
bieus. foto NPA
zweert alle geweld af en gaat in een kloos
ter. Maar hij wordt niet met rust gelaten
door de nieuwe keizer die hem wil dwin
gen bij hem in dienst te komen.-Als hij wei
gert, zal dat worden opgevat als verraad.
Clara Law noemt Tarkovski als de cineast
die ze het meest bewondert, maar voor
haar eigen films zijn de Japanners Ozu en
Kurosawa van grotere betekenis geweest.
Dat er links zijn te leggen tussen Tempta
tions Of A Monk en vooral Kurosawa's
Ran. spreekt ze niet tegen. Bij de grootse
gevechtsscènes van de ouverture heeft ze
erg haar best gedaan de stijl van de Japan
se meester te benaderen. Voor het oog
lijkt het haar makkelijk te zijn afgegaan.
In wérkelijkheid is het een lijdensweg ge
weest.
Clara Law: „Het was buitengewoon lastig
en zwaar. Om te beginnen omdat ik niet
gewend was aan de barre kou waarin we
die scènes moesten maken. Tussen de
cember en maart, een jaar geleden, wer
den die buitenscènes gedraaid. Dat is de
koudste tijd van het jaar in China. Zelfs de
medewerkers uit Peking hadden er
moeite mee. Voor mij en de andere uit
Hongkong afkomstige medewerkers was
het bijna ondraaglijk. Twintig graden on
der nul. met een straffe wind."
„Ik had nooit eerder scènes gedaan met
paarden. Ik had absoluut niet de condities
waarin Kurosawa zulke scènes gewend
De 23ste editie van het Film
Festival Rotterdam wordt
van woensdag 26 januari tot en
met zondag 6 februari gehouden.
In veertien zalen op en rond de
Rotterdamse Kruiskade worden
in tien dagen driehonderd speel
films en documentaires vertoond.
Het hoofdprogramma bestaat
voor een belangrijk deel uit Chi
nese films van jonge cineasten, die
zich afzetten tegen de 'mooimake
rij' van hun voorgangers. Enkele
namen: Nin Ying (For Fun), Tian
Zhuangzhuang (The Blue Kite),
Tsai Ming-Liang (Rebels of the
Neon Godl, He Jianjun (The Read
Beads). Het Verre Oosten is voorts
vertegenwoordigd met filmma
kers uit Taiwan en Hongkong (Cla
ra Law).
Jonge cineasten van de Ameri
kaanse westkust krijgen eveneens
ruim aandacht. Gregg Araki. Ste
ven Okazaki en Caveh Zahedi zijn
van de partij. In één van de bijpro
gramma's draaien Master Home
Movies, films van professionele ci
neasten die zich bedienen van de
gemakkelijk hanteerbare amateur-
camera.
was te maken. Hij kon zijn gang gaan met
200 goed afgerichte paarden. Ik had paar
den uit Peking, Xian en Mongoliè. Kleine
paardjes, grote paarden; een beroerd
ogend samenraapsel. En geen van de die
ren was voor dit soort dingen getraind. De
ruiters waren Mongolen die geen Chinees
verstaan en slecht gediscipliceerd waren.
Het kolossale museum heeft Louvre-
achtige -pretenties en met de im
mense triomfboog er vlak naast hoopte
Koning Leopold II zelfs de Parijse Are de
Triomph te overtreffen. Maar een stoffige
reputatie en oersaaie uitstallingen zorg
den ervoor dat het publiek de gang naar
het Brusselse Jubelpark-museum alleen
bij hoge uitzondering ondernam. Het
'museum dat niemand kent', zoals een
staflid het noemt, betert na meer dan 150
jaar eindelijk z'n leven. Met een opmer
kelijke renovatie en 30 nieuwe zalen voor
grotendeels nooit eerder geëxposeerde
kunstschatten heeft Brussel één van de
grootste musea ter wereld.
Het 'Jubelpark' was bedoeld als kroon
op het werk van Koning Leopold II. de
Belgische vorst die de rijkdommen van
zijn persoonlijke kolonie Kongo gebruik
te om Brussel te versieren met grote bou-
van de overblijfselen, een schitterend
Chinees Paviljoen, opent later dit jaar
opnieuw de deuren.
De meeste collecties in het Jubelpark-
museum zijn in de loop van vele eeuwen
opgebouwd uit geschenken, souvernirs
en 'buit' van wereldreizigers, diplomaten
en edelen. Er zijn de geschenken van
Bourgondische hertogen en Habsbur-
gers. zoals de wieg van Keizer Karei en
de mantel van Montezuma. Maar er zijn
ook schatten uit het oude Egypte. Grie
kenland. Tibet of Micronesië, variërend
van kleding tot wapens en sierproduk-
ten. Vietnamese ceramiek en een onge
kende collectie Delfts Blauw. Want op
kleine schaal wilde het Brusselse mu
seum. net als het British Museum of de
Hermitage in Sint-Petersburg. de hele
wereldgeschiedenis onder één dak bren
gen.
levards en imposante bouwwerken. Het
in 1880 ingewijde 'Cinquantenaire', zoals
de l'ranstaligen het park noemen, moest
niet alleen het halve eeuwfeest herden
ken van de revolutie tegen de Nederland
se heersers.
Het park met de triomfboog met zuilen
galerij en de twee ronde vleugels moest
een wandelpromenade voor kunst en
cultuur worden, waar de expositie van
kunstschatten bewees dat Brussel een
plaats op de wereldkaart verdiende. Met
de latere wereldtentoonstellingen zou de
stad die ambitie nog eens nastreven. Eén
Volgens de kenners lukte dat aardig,
maar het grote publiek bleef jarenlang
verstoken van een blik op de collecties.
Zelfs de berooide toerist die zich op zijn
'Europa on 50 fl a day' verliet, was nau
welijks naar de gratis te bezichtigen
kunst te lokken: „Een enorm, armoedig
georganiseerd museum dat de helft van
de collectie de ene dag open stelt, en de
andere helft de andere dag."
Een meterslange plattegrond van het
museum, waarop werd aangegeven wel
ke zalen er nu weer allemaal dicht waren,
herinnert aan die tijd. Een bewegwijze
ring in de kilometerslange doolhof van
slecht verlichte gangen ontbrak vrijwel;
uitleg bij de vitrines eveneens.
Geldgebrek
„Een vreselijke en belachelijke situatie",
erkent stafmedewerkster Anne van
Waeg. maar aan het geldgebrek dat de
oorzaak van alle ellende vormt is nog
steeds geen definitief einde aan geko
men. De Belgische overheid, platzak en
berooid, heeft voor het museum als 'we
tenschappelijke instelling' niet meer dan
4.4 miljoen gulden per jaar over.
Foto links:
Het Jubelpark-museum in
Brussel heeft een grote
collectie Delfts Blauw.
foto's NPA
Ook de presentatie van de
kunstvoorwerpen in de
Maaslandzaal is
vernieuwd.
Nieuwe afspraken tussen het museum en
de regering, waarbij hoofdconservator
Francis van Noten wat meer vrijheid
kreeg, luidden een aantal jaren geleden
een drastische koerswijziging in. Van No
ten begon met het organiseren van
spraakmakende tijdelijke tentoonstel
lingen. onder meer over Egyptische en
pre-columbiaanse kunst, de Maya-cul
tuur en 'Het Goud der Skythen'. Het
werd een enorm succes: de tijdelijke ten
toonstellingen lokten jaarlijks ongeveer
300.000 bezoekers, veel meer dan de
200.000 die - meestal per Belgische
schoolreis of Japanse touroperator - in
teresse toonden voor de vaste collectie'.
De naamsbekendheid was welkom; op
de gevel van het museum prijkt niet voor
niets de latijnse uitspraak 'Niemand
haat de kunst, tenzij een onwetende'. De
kleine renovaties en nieuwe uitstalkas
ten die nodig waren om de tijdelijke ten
toonstellingen tot een succes te maken,
waren nog meer welkom en komen nu
nog goed van pas. Maar de exposities
werden vooral gebruikt om een spaarpot
aan te leggen waaruit, samen met spon
sorgeld, de op circa 12 miljoen gulden ge
raamde renovatie werd betaald, „Spon
soring is makkelijker als je wat presen
teert dan wanneer je alleen stoffige ruim
tes toont", zegt Van Waeg.
Modernisering
De gevolgen van die modernisering mo
gen er zijn. Allereerst geeft het museum
zijn oorspronkelijke verschillènde bouw
stijlen met onder andere kloostergangen
en zuilen weer alle ruimte. Vloeren, me
taalconstructies en gietijzeren balustra
des die in de jaren vijftig onder het onver
biddelijke plamuurmes van de moderne
tijd warén weggepleisterd. zijn weer te
voorschijn gehaald. In nieuwe zalen treft
de bezoeker een compleet gemoderni
seerd overzicht van de nationale prehis
torie en opgravingen uit de Merovingi-
sche tijd. Nooit eerder geëxposeerde col
lecties kostuums uit de 18e tot 20ste
eeuw. Koptisch textiel en weefsels uit de
Egyptische tijd zijn voor het eerst te be
zichtigen.
Hoewel het Koninklijk museum zich in
middels trots aan het grote publiek heeft
gepresenteerd, is de modernisering nog
niet helemaal voltooid, erkent Van
Waeg. De bordjes die tekst en uitleg bij
de vitrinis moeten geven ontbreken nog
altijd, evenals de bewegwijzering. Maar
het grootste probleem is dat aan het
geldgebrek geen einde is gekomen. Ook
na de uitbreiding ontbreekt nog altijd
het geld voor 48 extra bewakers Bij de
regering is een verzoek om steun gedepo
neerd. maar zegt Van Waeg. „wanneer
dat niet wordt ingewilligd, bestaat de
kans dat we weer zalen moeten sluiten.
Dat zou wel het ergste zijn wat ons nu
kan overkomen."
Peter de Vries
Scène ui
>ns Of A Monk van Clara Law.
