endercle vakantiegangers Duits
Menselijk leed heeft veel gezichten
Sarcofaag lijkt
niet te redden
Tweede Kamer
schiet tekort in
politiek debat
Bewegwijzering bij
Liefkenshoektunnel
negeert Nederland
Eversdijk: D66 nog
niet toe aan besturen
provincie
11
iandeel oosterburen op Zeeuwse toeristenmarkt gestegen
VRIJDAG 21 JANUARI 1994
in onze verslaggever
LISSINGEN - Eén op de drie
;antiegangers in Zeeland
imt uit Duitsland. De afgelo-
jaren is het aandeel van
jitsers in het verblijfstoeris-
e in Zeeland van ongeveer een
wart in 1989 toegenomen tot
jna een derde in 1992. Van elke
jf Duitsers die op vakantie
ian naar Nederland, zet er één
jers naar Zeeland. Een en an-
tr blijkt uit cijfers van de Pro-
nciale VVV.
it toeristisch bureau gebruikt
ifers van het Centraal Bureau
or de Statistiek en het Con-
ïu Vakantie Onderzoek om te
frekenen hoe groot het belang
in de Duitse vakantieganger is
jor de Zeeuwse toeristische
arkt. De daarvoor benodigde
gevens over 1993 zijn nog niet
lemaal beschikbaar. Directeur
H. ter Heide houdt het voor
tlopend op het resultaat van
becijferingen op dat het aan-
«1 van het Duitse verblijfstoe-
me vorig jaar eerder is toege-
imen dan gedaald. ..Het aantal
uitse vakantiegangers is in
als gevolg van het minder
instige weer misschien afgeno-
en, maar dat was ook het geval
et het aantal Nederlanders",
ht hij toe. „Ik denk dat we er
nder meer van kunnen blijven
tgaan dat ook in 1993 één op
drie vakantiegangers uit
uitsland kwam."
VVV-directeur wijst erop dat
gemiddelde Duitser door de
iherpe economische teruggang
eigen land vorig jaar al de nei-
ng had zijn vakantiebestem-
ing dichter bij huis te zoeken.
t Heide signaleert ook een
rdringingseffect: Duitse
kantiegangers reserveren
oeger dan Nederlandse, waar-
>or de beschikbare ruimte op
ingalowparken en campings
drukke perioden al snel is ver
ven. Bovendien laat een Duit-
rzich minder snel dan een Ne-
pen dagen in
chaapskooi
EINKENSZAND - Stichting
Zeeuwse Schaapskudde
judt de komende drie weeken-
ïn open dagen. Zowel op zater-
ig als op zondag is de schaaps-
»i aan de Nieuwe Kamerse-
Heinkenszand tussen
.00 uur en 16.00 uur te bezoe-
derlander verjagen door tegen
vallend weer. Ter Heide: ..Wan
neer een Duitser echt verzekerd
wil zijn van zon dan gaat 'ie naar
een plek waai'je daar ook van op
aan kunt. Het weer in Zeeland
neemt hij voor lief. Valt het wat
tegen, nou, dam gaat 'ie uitwaai
en op het strand."
De cijfers van de Provinciale
VW geven te zien dat het aantal
overnachtingen van Duitse
vakantiegangers in Zeeland is
toegenomen van 3,1 miljoen in
1988 tot 4,7 miljoen in 1992. Ver
blijf in een bugalow of apparte
ment is het meest in trek bij
Duitsers. In 1991 was 36 procent
van de beschikbare capaciteit
aan oosterburen verhuurd.
Campings en hotel/pensions
volgden met achtereenvolgens
29 en 27 procent.
Het belang van Duitsland voor
de Zeeuwse vakantiemarkt is de
reden waarom de Provinciale
VVV daar een fors deel van haar
budget voor wervende activitei
ten inzet. Zeeland is van de par
tij op vijf beurzen en presenteert
zich in vier advertentiecampag
nes in Duitsland. Ook is een deel
van de-toeristische gidsen van
de VVV in het Duits vertaald. De
Duitse versie van de Watersport-
van onze verslaggever
AARDENBURG - De twee
jaar geleden in Aardenburg
ontdekte Middeleeuwse graf
kelder kan hoogstwaarschijn
lijk niet worden gerestau
reerd. De in de gemeentelijke
werkplaats ondergebrachte
sarcofaag is ernstig aangetast
door de toevoer van vocht en
plantaardige voedingstoffen.
Van de wandschilderingen, op
de grafkelder is weinig meer
te zien en slakken hebben be
zit genomen van de met mos
bedekte tombe.
De grafkelder dateert uit het
begin van de veertiende eeuw
en werd in februari 1992 door
provinciaal archeoloog R. van
Heeringen en enkele medewer
kers blootgelegd. De vier skele-
tresten in de tombe zijn voor
onderzoek overgedragen aan
de Rijksdienst voor Oudheid
kundig Bodemonderzoek in
Amersfoort en de tombe zelf
werd met een glazen plaat be
dekt om de vocht buiten te
houden.
De gemeente Aardenburg, het
Anjerfonds en de provincie
Zeeland hadden toegezegd
12.000 gulden bij elkaar te
brengen voor de restauratie
van de grafkelder. Maar vol
gens adviseur W. Wagenaar
van het Centraal Laborato
rium voor Onderzoek van
Voorwerpen van Kunst en We
tenschap zijn de schilderingen
nu al zo ver aangetast door
vocht en algen en mossen dat
restauratie hoogstwaarschijn
lijk weinig zin meer heeft.
Prematuur
Archeologisch medewerker A.
Willebroordse van de gemeen
te Aardenburg heeft de moed
echter nog niet helemaal opge
geven. ..Het restaureren van de
sarcofaag zal waarschijnlijk
een heel moeilijke klus wor
den", zegt Willebroordse.
„Maar het is nog prematuur
om te zeggen dat we de zaak
maar beter kunnen vergeten.
Het onderzoek van de Rijks
dienst voor Oudheidkundig
Bodemonderzoek (ROB) en
andere deskundigen naar de
mogelijkheden tot restauratie
van de grafkelder is immers
nog niet helemaal afgerond."
Ook restauranthouder P. de
Munck, die eigenaar is van het
stuk grond waaarin de sarco
faag werd gevonden, wil er op
dit moment nog niet van uit
gaan dat het opknappen van
de grafkelder zinloos is. Van
het opgraven van het andere
Middeleeuwse graf dat in zijn
tuin ligt ziet hij echter voorlo
pig het nut niet in. De Munck:
„Laten we eerst maar eens af
wachten of het inderdaad tech
nisch mogelijk is om een be
schilderde Middeleeuwse sar
cofaag op te knappen en daar
na kunnen we altijd nog verder
zien."
Vv
:V'V
De Middeleeuwse sarcofaag in Aardenburg lijkt niet meer te
kunnen worden gerestaureerd. foto Charles Strijd
mmm
Gevolgen misdrijf of ongeluk voor buitenwereld moeilijk te bevatten
Vanaf morgen, zaterdag, wordt in de wekelijkse bijlage re
portage in allerlei vormen en situaties de positie van het
slachtoffer belicht. Van Dale's groot woordenboek der Ne
derlandse taal geeft er een ruime omschrijving aan: een
slachtoffer is iemand die door de gevolgen van bepaalde
handelingen of gebeurtenissen zwaar getroffen wordt. Als
voorbeelden noemt Van Dale de slachtoffers van de Tivee-
de Wereldoorlog en slachtoffers van een ramp. Maar je
kuntje ook nog op vele andere manieren en in een veelheid
aan gradaties het slachtoffer voelen. Van iemands woede,
bemoeienis of privacy-inbreuk, van de bureaucratie en de
regelgeving, van een onheuse bejegening door personen en
instanties, van geluidshinder en milieu-overlast.
van onze verslaggever
VLISSINGEN - „Voor slacht
offers is het veelal uitermate
moeilijk om de weg in de
maatschappij te hervinden,
om nog maar niet te spreken
over de energie die nodig is om
door te gaan." Dat zegt mr Pie-
ler van Vollenhoven, voorzit-
ter van het Fonds Hulp aan
j Slachtoffers van misdrijven
1 en verkeersongelukken. Vroe-
ger werden deze slachtoffers
aan hun lot overgelaten. De sa-
menie ving was 'dadergericht'.
Eerst halverwege de jaren
tachtig is in ons land de slacht-
I offerhulp van de grond geko
men. Sinds 1990 wordt slacht
offerhulp in financiële zin
door de overheid erkend.
De belangrijkste categorie
slachtoffers wordt veroorzaakt
door misdrijven. Per jaar zijn
dat er rond één miljoen. Voor
iemand die zelf niet is getrof-
fen, is het moeilijk te bevatten
i wat een slachtoffer van een
misdrijf meemaakt en door
maakt. In bepaalde gevallen,
zoals bij mishandeling en ver
krachting. kan men zich nog
wel voorstellen hoe hard zo'n
geweldsmisdrijf kan aanko
men.
Maar bij diefstal, inbraak en
andere misdrijven ligt dat min
der voor de hand. De verzeke
ring dekt toch de schade, wordt
er al gauw gedacht. Zo simpel
I liggen de zaken niet. In de
meeste gevallen heeft een mis-
drijf ingrijpende gevolgen voor
het slachtoffer. Het zijn gevol-
I gen van zowel emotionele als
praktische aard.
j Slachtoffers in het verkeer -
Per jaar zijn er dat 200.000
kunnen worden geconfron-
I teerd met medische conse-
Quenties, die hun hele verdere
I 'even kunnen beïnvloeden,
j Daarnaast lopen zij en hun fa-
milie op tegen een muur van
I Problemen. Allereerst is er de
j Psychische dreun, veroorzaakt
door allerlei plotselinge veran
deringen. Dan zijn er de privé-
perikelen door verlies van werk
en gebrekkige zorg voor het ge
zin. financiële zorgen, langdu
rig juridisch touwtrekken over
aansprakelijkheid en vergoe
dingen.
Doolhof
„De papierwinkel van formu
lieren waar je maandenlang
mee te maken hebt. lijkt je leed
soms alleen maar te vergro
ten". staat ergens te lezen in de
'wegwijzer voor verkeers
slachtoffers'. een gids vol infor
matie om de weg te kunnen
vinden in de doolhof van in
stanties. Mensen die met een
verkeersongeval zijn gecon
fronteerd zullen deze gevoelens
stellig herkennen. De verwer
king en de zakelijke afwikke
ling van een verkeersongeval
zijn zelden eenvoudig. In een
toestand van verslagenheid en
verdriet moeten er beslissin
gen worden genomen en in
stanties worden benaderd,
waarmee men tevoren nooit of
nauwelijks te maken had.
Hoezeer een dodelijk ongeval
kan ingrijpen blijkt uit een bro
chure van de Stichting Slacht
offerhulp Zeeland. Daarin
wordt het voorbeeld genoemd
van twee jongemannen die met
hun tractor op een onbewaakte
spoorwegovergang door een
aanstormende trein worden ge
grepen. Van het ene op het an
dere moment veranderen er
drie levens radicaal. De moe
der is haar kinderen kwijt, de
vader zijn zoons voor wie hij
het bedrijf had opgebouwd,, de
jonge vrouw haar verloofde
met wie ze zoveel toekomst
plannen had.
Medische missers
Slachtoffers van medische mis
sers. Een verhaal apart. Stun
telende specialisten zorgen
voor veel leed met het maken
van fouten bij operatieve, diag
nostische en therapeutische
verrichtingen. Het voorbeeld
van een Vlissingse vrouw en
haar te laat ontdekte borstkan
ker heeft duidelijk gemaakt
hoe lang en hoe moeizaam de
weg is die moet worden bewan
deld in de strijd om recht te
kunnen krijgen.
Slachtoffers van heel andere
aard komen in beeld bij het in
stituut van de Nationale Om
budsman in Den Haag Een be
langrijk deel voelt zich de dupe
geworden door een tekort aan
informatieverstrekking door
de overheid aan de burger en
door het langzame tempo om
zaken af te handelen. De amb
telijke molens dus. De zwijgen
de overheid. Het vrijwel ano
nieme contact tussen een amb
tenaar van een grote bureau
cratische organisatie en een
burger.
Wie het populaire KRO-pro-
gramma 'Ook dat nog' volgt,
weet dat er in Nederland tus
sen overheid en burger gekke
dingen gebeuren. In 1992 steeg
het aan de Nationale Ombuds
man ter kennis gebrachte aan
tal klachten over de overheid of
haar organen met 46 procent.
Het betrof met name handelin
gen in strijd met grondrechten,
wetgeving, redelijkheid en ge
lijkheid. In de meeste gevallen
was er sprake van onzorgvul
digheid. al dan niet in combi
natie met andere missers. De
Nationale Ombudsman behan
delt ook zaken van mensen die
menen slachtoffer te zijn ge
worden door directe individue
le contacten tussen burger en
bestuur. Vooral de manier
waarop de politie werkt vormt
een belangrijk deel van het
werkterrein van de Ombuds
man.
Commissie
Sinds kort heeft het ombuds-
werk ook lagere overheden be
reikt. In Middelburg is als eer
ste gemeente in Zeeland een
ombudscommissie aan het
werk gegaan, waarop inwoners
een beroep kunnen doen als ze
vinden onheus te zijn bejegend
door ambtenaren, gemeente
bestuurders en gemeentelijke
instanties.
Slachtoffers en hun emotionele
problemen. In de brochure van
Slachtofferhulp komen daar
over de ouders en verloofde van
twee dodelijk getroffen jonge
mannen op een onbewaakte
spoorwegovergang aan het
woord. Hoe de Spoorwegen het
lieten afweten. Zegt de moeder:
„Na de begrafenis hebben we
nooit meer iets van ze gehoord.
Dat vinden wij verschrikkelijk.
Al had de machinist maar eens
een kaartje gestuurd, desnoods
anoniem, dan hadden we er
vrede mee kunnen hebben."
gids Zeeland wordt dit weekein
de gepresenteerd op BOOT '94
in Diisseldorf. de grootste water-
sportbeurs in Europa. Volgens
Ter Heide is deze beurs voor Zee
land van belang omdat veel
Duitse plankzeilers en sportdui-
kers er ideeen voor hun vakantie
komen opdoen.
van onze verslaggever
TERNEUZEN - De bewegwijze
ring om en rond de Liefkens
hoektunnel laat volgens T.
Maenhout van het Toeristisch
Bureau Zeeuwsch-Vlaanderen
te wensen over. Automobilisten
die komend vanuil Nederland
rond Antwerpen hun weg zoe
ken naar Zeeuwsch-Vlaanderen
zullen vergeefs uitkijken naar
een bordje met de regio-aandui
ding of Zeeuws-Y'laamse plaats
namen.
„Alleen bij de Kennedytunnel in
Antwerpen verwijst een klein
bordje naar Hulst. Dat is alles. In
het Europa zonder grenzen zou
dat toch beter moeten, vinden
wij. Kijk je naar de bewegwijze
ring in Zeeuwsch-Vlaanderen.
dan wordt er op tal van borden
verwezen naar Antwerpen. Hier
kan het dus wel. in Vlaanderen
niet", stelt mevrouw Maenhout.
Vakantiesalon
Tijdens de Vakantiesalon, die
van 29 januari tot en met 6 fe
bruari in Antwerpen wordt ge
houden en waarop het bureau
met een gezamenlijke stand van
Hontenisse. Hulst en Sluis zijn
opwachting maakt, zal het bu-
reauhoofd bij het gemeentebe
stuur van Antwerpen pleiten
voor een betere bewegwijzering
richting Zeeuwsch-Vlaanderen.
Op de openingsdag van de beurs
krijgt burgemeester B Cools
van Antwerpen een mini-weg
wijzer en bijhorende boodschap
aangeboden
De beurs - jaarlijks goed voor
150.000 bezoekers - wordt ge
houden in het Bouwcentrum en
is dagelijks geopend van 10 tot
17.00 uur.
Het Toeristisch Bureau
Zeeuwsch-Vlaanderen is een
week eerder met een stand aan
wezig op de consumentenbeurs
in Luxemburg. Samen met een
samenwerkingsverband van
Cadzandse hotels hoopt Maen
hout meer Luxemburgers te
kunnen overhalen voor een kor
te vakantie in met name West-
Zeeuwsch-Vlaanderen. De beurs
wordt gehouden van 21 tot en
met 23 januari.
WD-senator Luteyn:
van onze verslaggever
GOES - De Tweede Kamer laat
het steeds meer afweten als het
erom gaat echte politieke dis
cussie te voeren over grote
maatschappelijke vraagstuk
ken. Dat leidt tot een toenemen
de invloed van de Eerste Ka
mer. Daar wordt het politieke
debat wél gehouden. Zo haalde
de VVD-fractieleider in de Se
naat, ir D. Luteyn donderdag uit
in een inleiding die hij in zijn
woonplaats Goes hield voor het
departement Zeeland van de
Nederlandsehe Maatschappij
voor Nijverheid en Handel. Lu
teyn onderschreef de stelling
van oud-senator A. J. Kaland
van het CDA dal de Tweede Ka
mer wordt bevolkt door stem
vee. „Scherp, maar waar," zei
de VVD-voorman.
Volgens Luteyn heeft de Eerste
Kamer er geen enkele behoefte
aan zich te profileren. De senaat
krijgt echter vanzelf een belang
rijker rol doordat de Tweede Ka
mer zich steeds meer met details
bezighoudt en zich bindt aan
een gedetailleerd regeerak
koord. „Waar de Tweede Kamer
zich te veel is gaan identificeren
met de uitvoerende macht, de
regering, komt het controleren
de aspect minder uit de verf en is
in essentie de toenemende in
vloed en positie van de Eerste
kamer verklaard." zei Luteyn.
Hij meende dat het gaat om een
proces dat de laatste tientallen
jaren in het politiek bedrijf in
Den Haag aan de gang is.
De liberale fractieleider hekelde
de kwaliteit van de Tweede Ka
mer: er is een toename van het
aantal leden zonder brede maat-
Stoptrein
botst tegen
vrachtauto
van onze verslaggever
BERGEN OP ZOOM - De stop
trein uit Zeeland ramde giste
ren omstreeks 11.15 uur een
vrachtwagen met oplegger die
op een overweg op het baanvak
Bergen op Zoom/ Roosendaal
stilstond. De truck met opleg
ger had een technisch manke
ment en kon niet meer voor of
achteruit.
De vrachtwagen kwam door de
klap op het andere baanvak te
recht. Er waren geen gewonden,
maar de materiele schade was
aanzienlijk. De auto werd geheel
vernield. De knipperlichtinstal
latie van de overweg en een sein
paal werden zwaar beschadigd.
Beide sporen waren gestremd.
Treinreizigers uit Zeeland met
bestemming Roosendaal wer
den tussen 11.30 uur en 16.00 uur
vanaf Bergen op Zoom met bus
sen vervoerd.
schappelijke ervaring. Steeds
meer leden zijn ex-beleidsmede-
werker. komen uit het onderwijs
of de ambtelijke wereld of van de
schoolbanken. Het aantal gene
ralisten neemt af. Men wil zich
profileren door vragen te stellen,
moties in te dienen en wetsvoor
stellen te amenderen. Het leidt,
zo betoogde Luteijn, tot wet- en
regelgeving die ingewikkeld is
en moeilijk uitvoerbaar. Intus
sen blijft de aanpak van grote
problemen in de samenleving,
bestrijding van criminalteit, ver
laging van de collectieve lasten
druk. werkgelegenheid, milieu
beleid en vreemdelingenbeleid
achterwege, stelde hij.
De VVD-Senator constateerde
dat de Eerste Kamer van liever
lee ontdekt is door allerlei maat
schappelijke organisaties en
pressie-groepen. Onderwijl
groeit de belangstelling voor het
lidmaatschap voor de Eerste ka
mer, „ook bij zeer vooraanstaan
den uit het bedrijfsleven en
maatschappelijke organisa
ties". Dat zal leiden tot een ver
dere versterking van de kwali
teit en de bestuurskracht, be
toogde hij. „Dit in tegenstelling
tot de Tweede Kamer, waar nog
steeds een zekere negatieve se
lectie blijft plaatsvinden: bij
voorbeeld als het gaat om verte
genwoordiging vanuit het be
drijfsleven. Ook kandidatenlij
sten voor de komende verkiezin
gen vertonen geen echt vernieu
wend beeld
Luteyn pleitte voor een betere
kwaliteit wetgeving, minder ge
detailleerde regeerakkoorden,
meer generalisten in de Tweede
Kamer, verhoging van de belo
ning en vergroting van het maat
schappelijk aanzien van kamer
leden en vermindering van het
aantal beleidsmedewerkers.
Hij voorspelde dat de Senaat
ook de komende jaren in het
nieuws zal blijven en hij maakte
een schatting van het aantal Ne
derlanders dat voor afschaffing
van de Eerste Kamer is. Hij
meende dat dat er ongeveer hon
derdvijftig zijn. hetgeen - zonder
ongeveer - overeenkomt met de
complete bezetting van de
Tweede Kamer.
VVD-senator ir D. Luteyn
van onze verslaggever
BURGH-HAAMSTEDE - D66 is
nog lang niet stabiel genoeg om
mee te besturen. Die mening
verkondigde het CDA-Eerste-
Kamerlid drs H. Eversdijk don
derdagavond op een bijeen
komst van zijn partij in Burgh-
Haamstede. Volgens hem is Ne
derland typisch een land voor
beginselpartijen. „En enig echt
beginsel heb ik bij D66 nog niet
kunnen ontdekken."
Het Eerste-Kamerlid voegde er
aan toe dat hij tussen D66 en de
linker vleugel van de liberalen
en de rechter vleugel van de so
cialisten geen verschil ziet.
„Juist in een verkiezingstijd is
het zaak om de verschillen bloot
te leggen om een eerlijke keuze
mogelijk te maken. Nou. en dan
is D66 duidelijk mossel noch
vis."
Wat Eversdijk bij D66 wel ont
dekt heeft is het streven naar zo
veel mogelijk macht, gaf hij in
Burgh-Haamstede aan. „En als
men eenmaal meebestuurt weet
D66 wat het is om de hitte van de
dag en de koude van de nacht te
voelen. Dat heeft gedeputeerde
Dijkwel ondervonden bij zijn
voorstellen om bejaardentehui
zen in Zeeland te sluiten. Mede
verantwoordelijkheid dragen is
heel wat lastiger dan aan de
kant luidkeels kritiek uitoefe-
Slachtoffers in het verkeer worden soms geconfronteerd met medische consequenties, die hun hele verdere leven kunnen beïnvloe
den. foto ANP
