Hartbrekende schoonheid
van Zeeuws-Vlaamse boer
PZC kunst cultuur VRIJDAG 24 SEPTEMBER 1993 2 3
Documentaire
Jos de Putter
Kafka's proces als
ouderwets sprookje
Clichés, maar toch spannend
filmwijzer
iiiiiiiiii i i i i i i i li i i li i i i i i i i I
filmselectie
exposities
IHustrum
Het Zeeuws Museum toont
vroeg werk van Pierre
Schwartz uit de periode 1971-
1973: de schilderijenserie De
weg van den Engel en de fotose
rie Het Flup Ju Bedrijf van
Henze Boekhout met ijzeren
objecten van Pierre Schwartz.
De expositie, die de voorge
schiedenis van het Flup Ju
Bedrijf vormt, wordt vandaag
vrijdag) om 17.00 uur geopend
op het Abdijplein door Henk
Scholten, directeur van het
Fonds voor Podiumkunsten.
Dan wordt tevens het eerste
exemplaar van het jubileum
boek Flup Ju Bedrijf, 20 jaar
beeldend muziektheater over
handigd aan drs G.LC. M. de
Kok, Zeeuws gedeputeerde
voor Cultuur. Dit is tevens het
begin van het totaalproject
Het Hlustrum ter gelegenheid
van het twintigjarig bestaan
van het Flup Ju Bedrijf.
Galerij
gels en stempels. Op zijn kaar
ten zet hij foto's of teksten,
waarbij steeds een verband is
tussen stempel en tekst. Zijn
kaarten, hij heeft er inmiddels
1750 gemaakt, gaan de hele we
reld rond via het mail art-net-
werk. De tentoonstelling- is te
zien tot 12 november op maan
dag van 14.30 tot 15.30 uur en
op afspraak.
Kapelle
In de Zierikzeese galerie Gale
rij (scholengemeenschap Prof.
Zeeman) is een expositie inge
richt met mail art van Joris
Meltzer. De exposant ziet zich
zelf als 'stempelrijmer'. Hij
maakt kaarten en laat zich in
spireren door nieuwe postze-
De Middelburgse Lies Riemens
exposeert in het gemeentehuis
van Kapelle. Zij toont beschil
derde voorwerpen in Assen-
delftse stijl. De tentoonstelling
duurt tot en met 22 oktober en
is op werkdagen geopend van
8.30 tot 12 en van 13 tot 16 uur.
Schilderijen
Diederik de Clercq exposeert
schilderijen in de publiekshal
van de ING-bank in Oostburg.
De expostiie bestaat uit twee
delen: tot eind van deze maand
zijn portretstudies te zien en
volgende maand toont de ex
posant werk met als thema
Creaties: zoektocht eigen
beeldtaal. De expositie is te
zien tot eind oktober op werk
dagen van 9 tot 16 uur.
Voor het overzicht van de lo
pende exposities zie pagina 13.
Op de komende Nederlandse
Filmdagen zullen televisie-
pro.dukties niet meer taboe zijn.
Toch zal het nooit een sprookjes
huwelijk worden tussen film en
televisie. Een grappig voorbeeld
daarvan was onlangs te vinden
in een EO-programma, dat een
stichtelijke reportage inhield
over het gemak waarmee Ameri
kanen zich een vuurwapen kun
nen aanschaffen en de pogingen
die worden gedaan om daar wet
telijke beperkingen voor te creë
ren.
De reportage was versneden met
scènes uit In the line of fire van
Wolfgang Petersen, een film die
het tegen moordaanslagen be
schermen van Amerikaanse pre
sidenten als hoofdthema heeft. In
deze film doet het feit, dat in de
VS een pistool even gemakkelijk
kan worden gekocht als een pak
melk, er nu juist absoluut niet
toe, want de pleger van de aan
slag heeft zijn wapen zelf ge
maakt en beperkt zich bij andere
criminele acties tot het omdraai
en van nekken.
Het citeren van deze film ilhi-
streert de globale domheid van
televisie. In the line of fire staat
voor het relatief hoge intelligen
tieniveau van de gemiddelde
scènes op, de andere keer een
enerverende achtervolging over
daken. Al met al blijft het evenwel
clichématig. Degelijk vakwerk,
dat ivel, maar clichématig; met
een romance tussen Horrigan en
zijn collega Lilly Raines Rene
Russo). met hypocriete 'bobo's'
en met momenten van bezinning
als stiltes voor de storm.
Eastioood speelt weer zichzelf en
zelfs welhaast autobiografisch.
Zijn voorliefde voor jazz die hij
in door hemzelf geregisseerd
films uitte) kan hij kwijt in scènes
waarin Horrigan troost zoekt
aan de piano. Malkovich is bij
vlagen intrigerendhoe hij in de
meest uiteenlopende vermom
mingen herkenbaar blijft, maar
vooral hoe hij als Leary lispelen
de telefoongesprekken voert met
Horrigan.
Met In the line of fire weet de
Duitse regisseur Petersen niet te
verassen, zoals eerder ivel met.
films van zijn hand als 'Das Boot'
en 'The neverending story'. Wat
niet wil zeggen dat de kijker zich
bij zijn nieuwe film zal vervelen.
Rijk van Rotterdam
In the line of fire, te zien in Alhambra
Vlissingen en Calypso Antwerpen.
foto G PD
ling dan van een aanklacht tegen
een dictatuur of bureaucratische
macht.
Leo Bankersen
The Trial, te zien in het Schuttershof
Middelburg.
op eigenzinnige wijze verfilmd
door Orson Welles, met Anthony
Perkins als Josef K. De nieuwste
filmbewerking is de BBC-pro-
duktie The Trial, geschreven
door niemand minder dan Ha
rold Pinter en geregisseerd door
David Jones, die eerder al eens
het fraaie Pinter-drama 'Be
trayal' verfilmde. Kyle MacLach-
lan (de vaste acteur van David
Lynch) speelt een opmerkelijk
zelfbewuste Josef K. Naast hem
een Uitgelezen gezelschap ac
teurs, onder wie Anthony Hop
kins. Bij de vormgeving nam Jo
nes bewust afstand van het ex
pressionisme van Welles, en koos
voor een strakke, sobere stijl
waaruit duidelijk veel respect
voor het originele werk spreekt.
Te veel misschien zelfs wel.
Deze tamelijk brave filmversie is
keurig gesitueerd in het Praag
van 1912. Voor de opnamenprofi-
teerde David Jones ruimschoots
van de vele oude steegjes die
Praag nog steeds heeft. Schilder
achtig, maar nauwelijks origi
neel. Aan de andere kant brengt
die vormgeving als oudenvets
sprookje, vol zwartgejaste die?ia-
ren van het gezag, ook wel een be
paalde afstandelijkheid met zich
mee. Het maakt het gemakkelij
ker om deze merkwaardige ge
schiedenis als een symbolische
zoektocht te zien.
Een beheerst opgebouwde nacht
merrie, waarin de nooit opgehel
derde beschuldiging steeds
zwaarder op Josef K begint te
drukken. Associaties met schuld
en zonde liggen voor de hand.
Veel nadruk krijgen de diverse
seksuele verleidingen waaraan
JosefK blootstaat. Uiteindelijk is
het een priester die hem op be
klemmende wijze de Werking van
de Wet openbaart. Aldus stuurt,
deze 'Trial'.van Pinter en Jones
eerder in de richting van een psy
chologische of religieuze invul-
matig beschermt, zonder dat er
verder sprake is van enige loyali
teit. Het is de beroeps-eer van de
agent, die hem ertoe brengt de ui
terste consequenties van zijn ris
kante baan te accepteren.
Het verhaal van de film is hier
mee eigenlijk al verteld. Geheim
agent Frank Horrigan Clint
Eastwood) tivijfelt al dertig jaar
aan zichzelf omdat hij misschien
Kennedy had kunnen redden.
Hij verbergt zijn onzekerheid
achter cynisme en maakt zich
daarmee bij zijn collega's aller
minst geliefd. Maar hij krijgt een
herkansing! Als de huidige presi
dent begint aan een campagne
tot herverkiezing, meldt zich tele
fonisch bij Horrigan een geniale
gek, Mitcli Leary (John Malko
vich), als aanstaande moorde
naar van het staatshoofd. Leary
voelt zich verraden door 'het sys
teem' en ziet Horrigan als een lot
genoot. Omdat de laatste nu een
maal zijn opposant is, maakt
Leary van de beraming van zijn
aanslag een sarcastisch spel.
Dat spel levert in de film de ene
keer psychologisch spannende
De cineast stamt uit een boerenge
slacht in Zeeuwsch-Vlaanderen.
Zijn vader groeide op als zoon van
een hereboer, maar zag zich ge
noodzaakt in de loop van jaren
steeds meer personeel te ontslaan.
Met uiteindelijk een eenmansbe
drijf onder zijn beheer zet hij een
punt achter zijn actieve bestaan in
het jaar dat Jos de Putter hem ge
portretteerd heeft. Er is voor het
laatst gezaaid, gemaaid, gehooid
en geoogst. De koeien zijn ver
kocht en pa drinkt halfvolle melk
uit een pak en weet niet goed wat
hij daarvan moet denken. Hij is so
wieso een man van weinig woor
den. Maar zijn gezicht sprak boek
delen toen hij zat te kijken naar die
rare labels die hij op de valreep
nog verplicht werd door de oren
van zijn veestapel te nieten.
Meneer en mevrouw De Putter
worden opgevoerd als exponenten
van de oeroude, eens zo trotse boe
renstand die bezig is het af te leg
gen tegen de moderne, agrarische
industrie. Een opvolger voor hun
bedrijf hebben ze niet, want Jos
was meer geïnteresseerd in film, in
de grote stad en in de grote wereld.
Reportages
Hij heeft inmiddels tv:reportages
vervaardigd over Vietnam, Cam
bodja en Bulgarije. Maar in Het Is
Een Schone Dag Geweest kijkt hij
anders. Niet naar wat nieuw voor
hem is en overweldigend, maar
naar wat oud en bekend voor hem
is en net zo goed overweldigend.
Naai- het alledaagse handwerk op
de boerderij, maar uitgevoerd in
het trager wordende tempo van
zijn bejaard en wat stijf geraakte
vader. Naar de verstilde schoon-;
heid van het land tijdens de wisse
lende seizoenen en naai- de hart
brekende schoonheid van de ta
nige, oude boer die alles voor het
laatst doet en op een zomeravond
postvat naast een visser, waarna
over en weer wel vijf keer wordt be
aamd dat het 'schone dag is ge
weest!'
Af en toe treedt de cineast in ge
sprek met zijn ouders, voorname
lijk om te accentueren dat deze
mensen geen grote praters zijn.
Voor hen spreken de dingen of voor
zichzelf of ze zijn volmaakt onbe
grijpelijk. Het Is Een Schone Dag
Geweest straalt een teder en im
mens respect uit, wat vooral sterk
voelbaar is in de geduldige en aan
dachtige fotografie van Melle van
Essen en Stef Tijdink die altijd af
stand bewaren. Het is moeilijk on
geroerd te blijven als de weemoe
dige camera deze oude Zeeuwen
achterlaat, met hun eigen gedach
ten in een tot stilstand gebracht
autootje in huiveringwekkende
decembermist.
Pieter van Lierop
Made in America, met rechts Whoopi Goldberg.
Alhambra
VLISSINGEN (01184-18810)
In the line of fire. Vandaag (vrij
dag), zaterdag en zondag 19. uur,
maandag tot en met woensdag 20
uur.
Made in America. Vandaag (vrij
dag) 19 uur, zaterdag en zondag 14
en 19 uur, woensdag 14 uur.
Sliver. Vandaag (vrijdag), zater
dag en zondag 19 en 21.30 uur,
maandag tot en met woensdag 20
uur.
The Fugitive. Vandaag (vrijdag) 19
en 21,30 uur, zaterdag 14, 19 en
21.30 uur, zondag 19 en 21.30 uur.
maandag en dinsdag 20 uur,
woensdag 14 en 20 uur.
Fixing the shadow. Vandaag (vrij
dag), zaterdag en zondag 21.30 uur,
maandag tot en met woensdag 20
uur.
Abel. Zondag. 14 uur.
Bambi. Zaterdag, zondag en
woensdag 14 uur.
Turtles. Zaterdag, zondag en
woensdag 14 uur.
Schuttershof
MIDDELBURG (01180-13482)
The crying game. Vandaag (vrij
dag), zondag, woensdag en donder
dag 20 uur, zaterdag 22.30 uur-
The Trial. Vandaag (vrijdag) 22.30
uur, zaterdag 20 uur.
't Beest
GOES (01100-28142)
The story of Qui Ju. Vandaag (vrij
dag) 20.30 uur.
Grand Theater
GOES (01100-15165)
Dennis the Menace. Vandaag (vrij
dag) en zaterdag 19 uur, zondag 14
en 19 uur, woensdag 14 uur.
Indecent proposal. Vandaag (vrij
dag), zaterdag en zondag 21.30 uur,
maandag en dinsdag 20 uur.
Indochine. Woensdag 20Tiur.
De Koning
HULST (01140-12030)
Dragon. Vandaag (vrijdag) en za
terdag 19.30 en 22 uur, zondag
13.45,16.15, 19 en 21.30 uur, maan
dag en dinsdag 20 uur.
Sliver. Vandaag (vrijdag) en zater
dag 19.30 en 22 uur, zondag 13.45,
16.15,19 en 21.30 uur, maandag en
dinsdag 20 uur.
Indecent proposal. Vandaag (vrij
dag) 22 uur, zaterdag .19.30 uur,
zondag 19 uur, maandag en dins
dag 20 uur.
The Fugitive. Vandaag (vrijdag)
en zaterdag 19.30 en 22 uur, zondag
13.45.16.15, 19 en 21.30 uur, maan
dag en dinsdag 20 uur.
Fixing the shadow. Vandaag (vrij
dag) en zaterdag 19.30 en 22 uur,
zondag 13.45, 19 en 21.30 uur, dins
dag 20 uur.
Guilty as sin. Vandaag (vrijdag)
19.30 uur, zaterdag 22 uur, zondag
16.15 en 21.30 uur, maandag 20 uur.
Junglebook. Zondag 13.45 en 16.15
uur.
Luxor Theater
TERNEUZEN (01150-20505)
Hot shots II. Vandaag (vrijdag), za
terdag en maandag 20 uur, zondag
14 en 20 uur.
Last action hero. Vandaag (vrij
dag), zaterdag en maandag 20 uur,
zondag 14 en 20 uur.
Porgy and Bess
TERNEUZEN (01150-13293)
Geen voorstellingen.
Ledel Theater
OOSTBURG (01170-52735/53377)
Falling down. Vandaag (vrijdag),
zaterdag en zondag 20 uur,
Cinem'actueel
BERGEN OP ZOOM (01640-
54886).
Peters Friends. Maandag en dins
dag 20 uur.
Roxy
BERGEN OP ZOOM (01640-33434)
Dennis the Menace. Zaterdag, zon
dag en woensdag 14 uur.
Hot Shots II. Vandaag (vrijdag),
zaterdag en zondag 19 uur.
Sliver. Vandaag (vrijdag) tot en
met zondag 18.45 en 21.30 uur,
maandag tot en met woensdag 20
uur.
Loaded weapon. Zaterdag, zondag
en woensdag 14 uur.
Dragon. Vandaag (vrijdag), zater
dag en zondag 21.30 uur, maandag
tot en met woensdag 20.15 uur.
Antwerpen
Cartoon's 1 - Bleu, dagelijks 18, 20
en 22 uur, vandaag (vrijdag) en za
terdag ook 0.15 uur. zondag ook
15.30 uur.
Cartoon's 2 - Guilty as sin, dage
lijks 18 en 22 uur. met extra voor
stelling vandaag (vrijdag) en zater
dag 0.15 uur en zondag 15.30 uur.
Cartoon's 3 - De geur van de groene
papaya, dagelijks 20 en 22 uur, ex
tra op zondag om 15.30 uur; Les Vi
siteurs, dagelijks 18 uur en van
daag (vrijdag) en zaterdag 0.15 uur.
Calypso 1 - In the line of fire, dagel.
14, 16.30, 20 en 22.15 uur.
Calypso 2 - The Fugitive, dagel. 14,
16.30, 19.30 en 22.15 uur.
Calypso 3 - Sliver, 14, 16.30, 20 en
22.15 uur.
Calypso - Vandaag (vrijdag) en za
terdag voorstellingen om 0.30 uur:
The Firm, Cliffhanger en Indecent
proposal.
Century 1 - Hot Shots 2, dagel. 12,
14,16,18, 20, 22 uur.
Century 2 - Bambi, dagel. 12 uur en
zaterdag, zondag en woensdag ook
14 uur: Tina, what's love got to do
with it. dagel. 16.30,20 en 22.15 uur.
Century 3 - Benny Joon, dagel.
12,16.30,20 en 22 uur. The Last Ac-'
tion Hero, dagel. 14 uur.
jaar na Kafica's dood. Het ver
haal over de vergeefse strijd van
een keurige kantoorklerk tegen,
een ongrijpbare bureaucratie
bleek een rijke inspiratiebron
voor zeer uiteenlopende inter
pretaties. Het was een voorspel
ling van het nazi-regime, van de
communistische dictatuur, een
verbeelding van de macht van de
vaderfiguur, maar ook een para
bel over het eeuwige doch vruch
teloze zoeken van de mens naar
de waarheid. Kafka had een
sprookje geschreven dat aan
universele angsten en obsessies
bleek te appelleren.
Het verhaal werd in 1963 al eens
Kyle MacLachlan als Joseph K in The Trial.
film. 'Gemiddeld'inderdaad,
want in wezen is Petersens film,
gebaseerd op het gelijknamige
boek van Max Allan Collins, niet
meer dan een ordinaire Holly-
ivood-thriller, maar dan zitten er
toch nog altijd doordenkertjes in.
Neem bijvoorbeeld een veilig
heidsagent., die nog steeds tobt
over de vraag of hij de moord op
president Kennedy wellicht had
kunnen voorkomen, terwijl hij de
fictieve huidige president idie
subtiel voor de oplettende kijker
als een grijnzende havik in beeld
wordt gebracht) slechts beroeps-
/emand moet leugens hebben
rondgestrooid over Josef K,
want hoewel hij niets verkeerds
had gedaan, werd hij op een mor
gen gearresteerd. Zo begint 'Der
Prozess' van Franz Kafka, een
van de meest tot de verbeelding
sprekende boeken van deze
eeuw. Geschreven in 1913, maar
pas gepubliceerd in 1924, een
Clint Eastwood en Rene Russo in In the line of fire.
opgestoken tijdens de
jaren die hij in het donker
doorbracht om voor
ondermeer 'Skrien',
'Haarlems Dagblad' en het
'Nieuwsblad van het
De Putter heeft Het Is Een
Schone Dag Geweest opge
dragen aan zijn moeder die hem
liefde bijbracht voor film en zijn
vader die hem liefde bijbracht voor
de grond Jos de Putter filmde zijn vader in Het is een schone dag geweest.
Afgelopen woensdag
tijdens de
openingsavond van de
Filmdagen werd Jos de
Putters documentaire Het
Is Een Schone Dag
Geweest al bekroond met
de Prijs Van De Stad
Utrecht, die bestemd is
voor nieuw talent dat
aanmoediging verdient.
Vandaag (vrijdag) vindt
de offciële première van
De Putters debuutfilm
plaats en kan
geconstateerd worden dat
deze journalist inderdaad
het een en ander heeft
Noorden' over films te
schrijven. De
belangrijkste les moet zijn
geweest dat eenvoud siert.
