De wereldreis van een pakje hagelslag Duitse ontwerpers zitten op één lijn PZC Wat kost een ontbijt? Barbecue staat of valt met sausjes vrije tijd 19 Van een te warme koelkast kan je flink ziek worden ZATERDAG 14 AUGUSTUS 1993 Als een pakje hagelslag de fabriek van Venz in Vaassen verlaat, heeft het er al meer dan 17.000 kilometer op zitten. Het plastic plakkertje dat voortijdig strooien uit het strooigat voorkomt, wordt weliswaar gemaakt in het naburige Dalfsen, maar de cacao komt uit Ivoorkust, het bindmiddel koopt Venz in de Verenigde Staten en het aluminium lipje dat afgesloten wordt door het plakkerje is van Zwitserse origine. Hagelslag is niet het meest transportzuinige produkt, dat weten ze bij Venz ook. In totaal hebben de ingrediënten van het ontbijt bijna40.000 kilometer afgelegd, even veel als de omtrek van de aarde, foto Roland de Bruin anit In Duitsland behaalde een dame onlangs het diploma bedrijfs kunde met een studie over 'de lo gistiek' van een halve liter vruch- tenyoghurt. Ze traceerde de trans portkilometers die met de produk- tie gemoeid waren tot aan het mo ment dat de yoghurt bij de consu ment op tafel staat (enkele duizen den). Zij vroeg zich vervolgens af of een en ander niet wat effectiever kon, milieuvriendelijker en goed koper dus. „Nee," zegt de Nederlandse voe dingsmiddelenindustrie op die zelfde vraag. „In alles wat we doen letten we telkens heel goed op om onnodig gereis te voorkomen. Dat zou onze produkten ook te duur maken." Maar transport is dus he lemaal niet duur, zo mag blijken uit een bescheiden inventarisatie van de transportkilometers die met een Nederlands ontbijtje ge moeid zijn. Zo is het blijkbaar niet de moeite waard om in Nederland binnenfo- lie te maken voor pakken koffie. De folie voor Supra reist eerst 600 kilometer uit Duitsland en Dene marken voordat-ie in Utrecht ge bruikt wordt. Een ander voorbeeld: de chemi sche grondstoffen voor een brood- verbetermiddel komen volgens een woordvoerder van Gist-Broca- des in Dordrecht „uit heel Eu ropa". De stabilisator voor de kof fieroom van Friesche Vlag in Leeu warden komt uit Denemarken, evenals de emulgator en de geur- kleur- en smaakstoffen voor de hal- varine van Gouda's Glorie, die in Lopik wordt gemaakt. Het uitgangspunt voor de optel som die een transportbeeld moet geven van het Nederlandse ontbijt (bij wijze van voorbeeld genoten in Den Bosch) is soberheid: we eten een boterham met halvarine en kaas en een beschuitje met halva rine en hagelslag, en drinken daar een kopje koffie met suiker en melk bij. Over het brood: de warme bakker in Den Bosch kan zijn grondstoffen betrekken van de groothandel in bakkerijgrondstoffen in Waalwijk, slechts 20 kilometer verderop. Die groothandel weet te melden dat de tarwe voor brood wordt verbouwd in Midden-Frankrijk en Zuid- Duitsland en dat de verwerking plaatsvindt in molens die overal in Nederland te vinden zijn. De gist komt veelal uit Dordrecht en Delft, evenals het broodverbetermiddel, waarvoor Gist-Brocades de ingre diënten, zoals gezegd, uit heel Eu ropa haalt. Voor de boter op het brood, om precies te zijn de halvarine, doet Gouda's Glorie in Lopik ook bood schappen over de hele wereld. „De plantaardige oliën en vetten halen wij bij de olieraffinaderijen in Rot terdam," aldus de woordvoerder, „en Joost mag weten waar de ruwe olie vandaan komt." Verder houdt Gouda's Glorie het dichter bij huis: afgezien van de al genoemde chemische bestanddelen uit Dene marken, worden de benodigde dro ge melkbestanddelen uit Eindho ven gehaald, komt het zout uit Hengelo, het voedingszuur uit Am sterdam en de vitamine A en D uit Arnhem. Tot slot: het water in de halvarine komt uit de kraan. Tellen we de 'onbekende' her komst van de ruwe olie niet mee, dan heeft een kuipje halvarine, voordat het de reis naar Den Bosch onderneemt, er tweeduizend kilo meter opzitten. Het plakje kaas op de boterham is een relatief transportzuinig pro dukt. Uniekaas laat weten dat hun kaas gemaakt wordt in Ursem bij Alkmaar, van melk uit Noord-Hol landse koeien, en dat die van daar uit wordt vervoerd naar zes distri butiecentra in Nederland. Unie kaas acht de kans groot dat het plakje kaas bij een Bosch' ontbijtje uit het distributiecentrum in Kaatsheuvel komt. De verpakking komt van Nederlandse leveran ciers. Uniekaas geeft een grove schatting van de afgelegde afstan den en komt dan uit op 600 kilome ter. De vraag waar de ingrediënten voor een willekeurig beschuitje vandaan komen, wil Bolletje in Al melo niet beantwoorden. „Dat is min of meer bedrijfsgeheim," zegt de woordvoerder. Kilometeraan tallen zijn wel beschikbaar, plus de mededeling dat een van de ingre diënten (tarwebloem, suiker, gist, glucosestroop, plantaardige olie, emulgator en zout) uit België komt en de rest uit Nederland. Een rol beschuit in een Bossche super markt heeft er naar schatting 1150 kilometer opzitten. Het kopje koffie kan zich - weinig verbazend - net zoals de hagelslag beroepen op tienduizenden kilo meters transport voordat het in Den Bosch genoten wordt. De bo nen komen uit Midden-Amerika (11.000 kilometer) en Afrika (7000 kilometer). Koffieproducent Su pra in Utrecht laat weten dat de wikkels voor de verpakking in ie der geval wel in Nederland ge maakt worden, al moet de binnen- folie wel weer honderden kilome ters afleggen van 'ergens in Duite land' naar Utrecht. Het benodigde transport voor de melk en de suiker valt, ten opzich te van de koffie waar ze in belan den, mee. Koffiemelk-producent Friesche Vlag in Leeuwarden haalt de stabilisator voor de Select kof fieroom uit Denemarken en het verdikkingsmiddel uit Noord-Bra bant, maar de melk komt uit het voorzieningsgebied in het Noor den. Inclusief het reisje naar de Bossche ontbijttafel komt dat neer op verplaatsingen van 1200 kilo meter. Met afstand het meest transportzuinige produkt op de ontbijttafel is de suiker in de koffie. CSM volstaat met de 90 kilometer tussen Zeeuws-Vlaanderen, waar de akkers met suikerbieten liggen, en de fabrieken in Breda. In totaal hebben de ingrediënten van het ontbijt bijna 40.000 kilo meter afgelegd, even veel als de omtrek van de aarde. Het mag wel een wonder heten dat een ontbijt niet peperduur is. Gelukkig kun nen er in ëén vrachtwagen een he leboel ontbijtjes tegelijk worden vervoerd. Maar de vraag rijst of het allemaal niet wat minder kan... Geert Dekker De Duitse mode-ontwerpers staan stevig met beide benen op de grond. Bij hen geen fraai gestyleerde droombeelden, geen avantgardistische luchtfietserij, maar kleding voor de vrouw in de straat en op kantoor; draagbaar, modieus, comfortabel, perfect afgewerkt en van hoogwaardige kwaliteit. I I I I I I I I I I ITT Niemand hoeft zich af te vragen voor welke doelgroep de Duit se mode bestemd is: voor de grote massa. Maar dan wel wereldwijd. En al schrijven onze oosterburen dan misschien geen mode-geschie denis, het brengt wel geld in het laatje. Want Frankrijk en Italië mogen de naam hebben als mode land. in Duitsland rinkelt de kassa. Nog altijd, ondanks de recessie. Het beste bewijs daarvoor levert wel de Igedo. de internationale modebeurs in Düsseldorf, die in middels is uitgegroeid tot één van de grootste in de hele wereld. Wat in 1948 werd opgezet als een ge meenschappelijke presentatie van 24 Berlijnse en Westduitse confec tionairs. is in de loop der jaren een halfjaarlijkse 'must' voor de com plete internationale dames-kle- dingbranche geworden. De drie manifestaties per halfjaar - de First View, de Collections Premie ren Düsseldorf en de Igedo - zorgen telkens opnieuw voor een intocht in het Roergebied van een waar le ger van inkopers en exposanten. En de rek is er nog steeds niet uit, want lo.opt het beursbezoek in Pa rijs bijvoorbeeld al geruime tijd dramatisch terug, de 200-ste CPD die begin augustus werd gehouden liet nog een stijging zien van het aantal exposanteiï'met meer dan 5 procent ten opzichte van het voor jaar. Niet minder dan 1995 confec tionairs uit 24 landen toonden er hun collecties, die in totaal zo'n 180.000 vierkante meter opper vlakte in beslag namen. Ontwerpers Dit massale gekrioel vffn zich oriënterende inkopers en orders af sluitende verkopers vormt telken- jare het decor van de modeshows van de Duitse ontwerpers. Ontwer pers van wereldfaam, zoals Sonia Bogner en het 'vlaggeschip' Karl Lagerfeld, maar ook betrekkelijke Een lange 'overhemdblouse' over een openval- Laagjesmode van Bogner. lende, enkellange rok uit de collectie van Karl Lagerfeld. foto Charel van Tendeloo foto Charel van Tendeloo nieuwkomers, zoals Johann Stock- hammer, Susanne Wiebe, Stepha nie Pothen, Nic Janik en Uli Schneider, die op de afgelopen CPD hun kleding voor voorjaar en zomer '94 presenteerden. Kenmerkend voor deze presenta ties was de homogeniteit in het modebeeld. Hoewel iedere desig ner een eigen gezicht liet zien, ver schilden hun interpretaties niet wezenlijk van het algehele confec- tie-modebeeld voor volgende zo mer. In alle shows domineerde na melijk de eenvoud, die zo karakte ristiek is voor de mode van de jaren negentig. Dat 'basic-verhaal' kwam bij de Duitse designers voor al tot uitdrukking in het ontbre ken van enige opsmuk en in het ge bruik van natuurlijke, voorname lijk effen materialen zoals linnen, katoen, pure zijde, transparante voilestoffen en schijnbaar handge- weven of -gebreide grove materia len. Maar ook in de toepassing van 'natuurlijke' kleuren en de wat naïeve, bij voorkeur etnische des sins. Met uitzondering van Karl Lager feld. die nog flink wat ultra-korte rokjes ten tonele voerde, kozen de meeste ontwerpers toch overwe gend voor een lang en sluik sil houet met haast enkellange rechte rokken met hoge splitten of klo- krokken. zeer eenvoudige tubevor- mige jurken en 'oma-jurken'. Als nieuw item werd het lange gilet geïntroduceerd, openvallend ge dragen over rechte jurken of over simpele tops met wijde broeken. Legio waren de variaties op het thema broek: van strakke hot pants via bloomers en bermuda's naar Capri- en gauchobroeken, broeken met sigarettepijpen en pyjama-modellen tot wijd uitwaai erende broekrokken tot op de voet. Ze werden gepresenteerd met al lerlei jasjes-typen, van vrouwelijk getailleerde blazers tot korte bole ro's en battle-dresses, maar ook sa fari-jasjes en 'vestjes' met korte mouwen of mouwloos. Zitten de ontwerpers al duidelijk op één lijn wat de vormgeving, het kleurenpalet en het materiaalge bruik betreft, ze zijn het ook roe rend eens over de manier waarop de diverse kledingstukken gedra gen moeten worden: over elkaar. Korte jasjes over lange hemdblou- ses over wijde rokken over strakke broeken. Of korte vestjes over lan ge gilets over rechte jurken. En ook daarmee lopen de Duitse ontwer pers helemaal in de pas bij de alge- meneconfectiemode. Kitty van Gerven Al is de zomer tot dusver niet zo om over naar huis te schrijven, gebarbecued heb ben we als nooit te voren. Juist als het wat minder warm is ste ken we graag wat houtskool aan. Op een beschut plekje dicht bij het water, op het bal kon of onder het lommer in de tuin. En het leukst is eigenlijk om een goede saus of marinade te maken. Een barbecue staat of valt met de sausjes. Vaak zijn de ingrediënten hetzelfde: een hamburgertje, een kippe- boutje. een lamskarbonaadje. een pittig worstje. De broodno dige variatie zit hem in de saus en de marinades. Wie wel eens barbecuet in gezelschap van vegetariërs is verplicht creatief te zijn. Gelukkig kun je bij su permarkten tegenwoordig ook vegetarische hamburgers, ana nasschijven en dergelijke ko pen die echt lekker zijn. Maar het kan nog eenvoudiger: we legden een grote aardappel in aluminiumfolie tussen de gloeiende houtskool. Met een sausje en een kaassmeersel ge noten ook de echte vleeseters er van. Kippevleugeltjes zijn goedkoop. Gehuld in een zoet zure marinade happen ze heer lijk weg. Zie hier de recepten. GEPOFTE AARDAPPELEN MET KAAS- EN DIPSAUS Ingrediënten: een grote aard appel per persoon en voor de kaassaus: 150 gram stiltonkaas (eventueel te vervangen door gorgonzola), 150 gram crème fraïche, een snufje zoete pa prika. Verder voor de dipsaus: 250 gram zure room (sour cream). 2 eetlepels mayonaise. 2 teentjes knoflook uit de knij per. twee eetlepels fijngehakte bieslook, sap van een halve ci troen. versgemalen zwarte pe per en een snufje zout. Bereiding: prak de stiltonkaas met een vork fijn en vermeng de kaas met de crème fraiche en de paprikapoeder Voor de dipsaus roert u eenvoudig alle ingrediënten door elkaar. Na deze voorbereidingen steekt u de barbecue aan en legt u de met zout bestrooide en met olijfolie ingesmeerde aardap pelen na ze in aluminiumfolie te hebben verpakt tussen de gloeiende sintels. Na ruim een uur zijn de aardappelen gaar en kunt u ze eten met de kaassaus of de dipsaus. KIPPEVLEUGELS IN EEN ZOETZURE MARINADE Ingrediënten: voor vier perso nen neemt u een pond kippe vleugeltjes (dat zijn er onge veer twaalf) en voor de mari nade vermengt u 4 eetlepels vloeibare honing met 2 eetle pels abrikozenjam. 2 eetlepels sinaasappelmarmalade. twee teentjes knoflook uit de knij per. sap van een halve citroen, een eetlepel ketjap, een eetle pel gembersiroop Bereiding: kook eerst de kip pevleugeltjes vijf minuten in kokend water met wat zout. Laat de kip in een vergiet af koelen en opdrogen en bestrooi de vleugeltjes lichtjes met fijn tafelzout. Laat ze dan een paar uur in de koelkast in de mari nade staan. Rooster de kippe vleugeltjes op de barbecue (eventueel op folie) in tien mi nuten aan beide zijden bruin, zo nu en dan insmerend met de marinade. Rien van Reems Gemarineerde kippevleugeltjes op de barbecue met links gepof te aardappel en een kaassaus en een dipsaus (boven). foto Rien van Reems In bijna de helft van de Nederlandse huishoudens staat de koelkast te hoog afgesteld. Dat blijkt uit een onderzoek van de Keuringsdienst van Waren Leeuwarden. Een te warme koelkast kan vervelende gevolgen hebben. De houdbaarheid van bijvoorbeeld zuivelprodukten wordt dan beduidend korter. Het produkt kan dan al bedorven zijn terwijl de houdbaarheidsdatum op de verpakking nog niet verstreken is. En van het eten van bedorven produkten kan je flink ziek worden. De Keuringsdienst van Waren heeft in 120 huishoudens de koelkasttemperatuur gemeten. Een goede temperatuur is tussen de 4 en 7 graden Celsius. In ruim 41 procent van de koelkasten was de ze boven de 7 graden Celsius: in 15 procent werd de koelkast zelfs nooit koeler dan 7 graden. De tem peratuur in ruim 12 procent van de onderzochte koelkasten komt ge middeld boven de 9 graden Cel sius. De temperatuur in koelkasten is niet altijd constant. Als de deur wordt geopend, stijgt de tempera tuur. Ook is het niet op iedere plaats in de koelkast even koel. Voorts is de plaats van de koelkast in de keuken bepalend voor de temperatuur. Probeer de kast uit de zon te houden, want anders zal hij minder goed koelen. Andere factoren waardoor de temperatuur kan stijgen zijn: het gebrek aan luchtventilatie aan de achterkant van de koelkast, een niet meer slui tende deurstrip of onvoldoende af gekoelde warme gerechten die in de koelkast worden geplaatst. Het is van belang dat de tempera tuur in de koelkast geregeld wordt gecontroleerd en dat de stand van de thermostaat eventueel wordt aangepast. Uit het onderzoek van de Keuringsdienst blijkt dat bij ruim 70 procent van de onderzoch te huishoudens de thermostaat stand, en dus de temperatuur, nooit wordt aangepast. Het Voorlichtingsbureau voor -de Voeding vindt de resultaten van dit onderzoek verontrustend. Het bureau is het dan ook eens met het advies van de Keuringsdienst om koelkasten te voorzien van een thermometer zodat in een oogop slag kan worden gezien of de tem peratuur moet worden aangepast. Om ieder risico te vermijden geeft het Voorlichtingsbureau de vol gende adviezen: - Plaats een thermometer in de koelkast. In winkels met huishou delijke artikelen zijn speciale koel kastthermometers te koop. - Stel met behulp van een thermo meter de temperatuur in op 4 gra den Celsius. - Stel de thermostaat een paar gra den lager af bij heel warm weer of op dagen dat de koelkast vaak open gaat of erg vol staat. - Controleer dagelijks de tempera tuur: deze mag niet boven de 7 gra den Celsius komen. - Verwijder eventuele ijsafzetting. Een koelkast met ijsafzetting koelt minder goed en vergt extra ener gie. - Open een koelkast zo weinig mo gelijk en laat de deur niet open staan. - Dek alle voedingsmiddelen af. Veel koelkasten hebben een ster rencodering. Deze geeft aan welke temperatuur in het vriesvak wordt bereikt. Eén ster O: -6 graden of la ger: twee sterren -12 of lager; drie sterren -18 of lager; vier sterren -18 graden Celsius of lager, waarbij bovendien kleine hoeveelheden voedingsmiddelen kunnen worden ingevroren. Tij dens het invriezen mag de tempe ratuur in de koelruimte niet bene den de 0 graden Celsius dalen. PLAATS KOELKAST: - Let er bij het plaatsen op dat er voldoende ventilatie mogelijk is rond de koelkast. - Zet de koelkast bij voorkeur niet naast de oven of de verwarming. - Deel de roosters in de koelkast overzichtelijk in. BEWAREN VOEDINGSMIDDELEN: -De 'ten minste houdbaar tot'-da- tum op 'de verpakking zegt iets over de houdbaarheid van een pro dukt. Overschrijd die datum zo weinig mogelijk. Staat er op de ver pakking 'te gebruiken tot...', dan ma| deze datum niet worden over schreden. - Zet warme voedingsmiddelen pas in de koelkast als ze zijn afgekoeld. - Bewaar etensresten niet langer dan twee dagen. - Bewaar snel bederfelijke produk ten niet in de deur: daar is de tem peratuur het hoogst. Zet alleen een geopend pak of een geopende fles melk in de deur en leg dichte pak ken of flessen in de koelkast. - Controleer wekelijks op resten. - Maak de binnenkant van de koel kast zeker eenmaal in de twee we ken schoon met water en een af- wasmiddel dat geen geur achter laat. Neem deze daarna af met schoon water. Dat geldt ook voor koelkasten met zelfontdooi-inrich- ting. Patricia Schüte

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1993 | | pagina 19