Bonn knutselt aan grote coalitie
Holiday Inn-hotel Sarajevo
houdt oorlog buiten de deur
PZC
Vlees of groente8'
opinie en achtergrond
Er wordt driftig aan de poten van Helmuth Kohls stoel gezaagd
Heibel over spionnen in Duitsland
Condoom verscheurt
Filipijns Manilla
H
Rel in Portugal ovefn
legale kinderarbeid
DONDERDAG 12 AUGUSTUS 1993
van onze correspondent
in Duitsland
Hans Hoogendijk
De Duitse kanselier Helmut
Kohl is een honkvast man.
Hij zit al sinds 1982 op de kanse-
lierstroon in Bonn en brengt
voor de 22-ste keer zijn zomer
vakantie door in het Oosten
rijkse St. Gallen aan de Wolf-
gangsee. De man houdt niet van
veranderingen en daarom zal
hij ongetwijfeld lichtelijk geïr
riteerd hebben gelezen dat er in
het uitgestorven Bonn voor de
zoveelste keer aan de poten van
zijn stoel wordt gezaagd.
Omdat hij vanwege een kabi
netszitting over de begroting
zijn vakantie even moest onder
breken. kon hij zich in Bonn per
soonlijk op de hoogte stellen van
de geruchten dat er geknutseld
zou worden aan een 'Kohl-loze'
grote coalitie tvan CDU/CSU en
SPD na de algemene verkiezin
gen van volgend jaar.
Kohl en zijn nieuwe sociaalde
mocratische uitdager. Rudolf
Scharping, ontkennen uiteraard
in alle toonaarden dat er over zo
n monsterverbond wordt ge
dacht. ..Ik bedrijf geen grote coa
litie". liet de kanselier weten en
vanuit Kohls 'Heimat' Rijn-
land-Pfalz verzekerde SPD-mi-
nister-president Scharping: „Ik
zal alles doen om zoiets te voor
komen".
Maar dat kan snel veranderen.
Regering en oppositie komen
zonder elkaar niet meer uit de gi
gantische problemen waarmee
het land worstelt. De nieuwe
Beierse CSU-minister-president
Edmund Stoiber profeteerde vo
rige week dat het waarschijnlijk
voor de algemene verkiezingen
volgend jaar 'feitelijk' al tot een
grote coalitie komt.
Bondsraad
Stoiber gaat er, niet geheel in on
rechte. vanuit dat bij de regiona
le verkiezingen van volgend
voorjaar twee deelstaten in han
den van de SPD zullen vallen.
Dat zou betekenen dat de so
ciaal-democraten dan over een
tweederde meerderheid be
schikken in de Bondsraad, een
soort Eerste Kamer, en dus alle
wetten kunnen blokkeren.
Nu is het al zo dat de SPD met
zijn meerderheid in de Bonds
raad wetten kan vertragen. Ver
der zijn al lang noodzakelijke
grondwetswijzigingen in de
Bondsdag onmogelijk zonder de
steun van de sociaal-democra
ten. omdat daar nu een keer een
tweederde meerderheid voor no
dig is. Oplossingen zijn alleen
nog met en niet tegen elkaar mo
gelijk.
Dat heeft de sociaaldemocrati
sche kanselierskandidaat
Scharping ook al lang ontdekt.
Of het nu over de mogelijke ge
wapende VN-missies van de
Duitse Bundeswehr gaat of over
de wet die het afluisteren van po
tentiële criminelen: Scharping
marcheert met grote stappen af
op de posities van de regering-
Kohl. Zijn partij lijkt zich er bij
neer te leggen. Eindelijk, zo is de
indruk die de basis wekt, staat er
weer een man aan de top van de
partij die weet wat hij wil. Hij
mag dan een beetje rechtser zijn
dan menigeen lief is. maar dat is
nog altijd beter dan de gestrui
kelde 'softie' Engholm. lijkt de
mening van de meerderheid.
De Duitse bevolking denkt er
blijkbaar net zo over. In de opi
niepeilingen scoort Scharping
beter dan Kohl en ligt zijn partij
voor op de CDU-CSU. Dat beeld
ziet er echter heel anders uit als
Scharping, zoals hij van plan
zegt te zijn. de Saarlandse minis
ter-president Oskar Lafonataine
in zijn mogelijke regeringsploeg
opneemt. In dat geval zakt, nog
steeds volgens de opiniepeilin
gen, de aanhang van de SPD van
39 naar 32 procent, terwijl de
CDU van 37 naar 40 procent zou
stijgen. Aangezien de Groenen
noch de liberalen naar alle waar
schijnlijk voldoende stemmen
zullen halen om een van de beide
grote partijen aan de meerder
heid te helpen, zijn CDU-CSU en
SPD dus tot elkaar veroordeeld.
Kanselier
Daarbij blijft alleen de vraag in
teressant wie de grootste van
beide wordt en wie dus (je kanse
lier levert. Het is vrijwel uitge
sloten dat de machtmens Hel
mut Kohl zou willen dienen on
der de veel jongere nieuwkomer
Scharping. Een situatie als in
ons land toen ex-premier Joop
Den Uyl tweede man werd onder
zijn vroegere plaatsvervanger
Dries van Agt. kan niemand zich
in Duitsland voorstellen. Dus zal
het wel uitlopen op een coalitie
met of de CDU-CSU-fraetielei-
der Wolfgang Schauble aan de
top of Rudolf Scharping.
Schauble wil er (nog) niets van
weten. „Wat is dat voor een op
positie, die de regering wil ver
drijven om daarna een grote coa
litie te vormen", hoonde hij. En
zijn liberale collega Hermann
Otto Solms riep dapper dat de
SPD vlucht in de illusie van een
grote coalitie, „omdat de partij
op de belangrijke politieke ge
bieden incapabel is". Maar in
zijn hart weet Solms dat er bijna
een wonder moet gebeuren wil
zijn partij niet voor het eerst
sinds 1966 op de oppositieban-
ken belanden.
De Duitse bondskanselier
Helmu4 Kohl probeert te
voorkomen oat een verhit de
bat tussen politieke partijen
over beweringen dat promi
nente Westduitsers voor de
hereniging voor de commu
nisten spioneerden uit de
hand loopt.
Beschuldigingen tussen poli
tici vliegen over en weer sinds
Kohls topman voor spionage
Bernd Schmidbauer vorige
maand de knuppel in het
hoenderhok gooide. Schmid
bauer maakte toen namelijk
bekend dat een lijst met na
men van agenten die in het
vroegere West-Duitsland in
filtreerden aan justitie ter
hand zal worden gesteld.
Kohl zei daarover op wel
haast bezwerende toon: ..Ma
teriaal afkomstig uit de acti
viteit van de Oostduitse
staatsveiligheidsdienst wordt
op de juiste en wettelijke wij
ze bekeken. Voor mij is zonne
klaar dat deze documenten
niet voor partijpolitieke doel
einden moeten worden ge
bruikt".
De agenten worden in de do
cumenten alleen aangegeven
met codenamen, maar zij wer
den gerecruteerd uit de rijen
van politici, regionale leiders,
wetenschapsmensen en jour
nalisten. Volgens Schmid
bauer zijn er archieven over
2.000 Westduitsers die als
spionnen voor het oosten en
de Oostduitse veiligheids
dienst Stasi fungeerden.
De archieven zijn niet open
baar gemaakt en hun oor
sprong was niet direct duide
lijk, zodat er nogal wat ruimte
voor partijen ontstond om
over en weer met insinuaties
te komen. Vorige week werd
zo de vroegere fractievoorzit
ter van de oppositionele so
ciaaldemocratische SPD.
Karl Wienand. doelwit van
speculatie in de media dat hij
voor Oost-Duitsland spio
neerde. De federale recher
che, het Bundeskriminalamt
(BKI), zei daarop dat hij was
ondervraagd, maar dat de be
schuldigingen op niets bleken
te berusten.
Voor de SPD was het ontkete
nen van de geruchtenstroom
echter reden om de beschuldi
ging van poging tot politieke
moord te uiten, die direct uit
de koker van Kohls eigen kan
selarij zou stammen. „Ik zou
zeggen dat de kanselarij het
lek is", zei SPD-leider Rudolf
Scharping voor de tv. „Dit is
niet gewoon partijpolitiek
met modder gooien. Het toont
aan dat er geen respect is voor
de onschuld van burgers en
dat men erop uit is hun repu
tatie te schaden en hun be
staan te bedreigen".
De 2.000 verdachten zouden
echter bij alle partijen zitten,
zodat Kohls poging om de hei
bel in te dammen kan voort
vloeien uit vrees dat ook zijn
eigen christendemocratische
CDU slachtoffer wordt.
Maar, terwijl hij aldus poogde
de gemoederen te bedaren,
ging een hoge CDU-figuur
Jurgen Rüttgers alweer te
keer tegen Scharping van de
SPD. „Is het niet merkwaar
dig dat Scharping zich zo
druk maakt om een lijst met
Stasi-spionnen. Waarom
tracht hij de aandacht af te
leiden. Men zou geneigd zijn
om te denken wie de schoen
past trekke hem aan".
door Kees van Dam
Op het Filipijnse minis
terie van gezondheid in
Manilla werd laatst een wel
zeer bijzonder boeketje af
geleverd: een bosje kleurige
condooms. Afzender: Mee-
chai Viravaidya, de Thaise
voorvechter van geboorten-
beperking en leider van de
anti-aidscampagne in zijn
land. Doel van dit vriende
lijke gebaar: de regering
van president Fidel Ramos
een hart onder de riem ste
ken.
Ramos, de ex-generaal die
ruim een jaar geleden met
miniem verschil de verkie
zingen won. kan wel wat
steun gebruiken. Zijn voor
ganger in het presidentiele
Malacanangpaleis. Corazon
Aquino, had het geregeld
aan de stok met een groep
opstandige militairen en zij
overleefde slechts met de
grootste moeite een coup of
zeven. De huidige macht
hebber in Manilla levert een
heel ander soort oorlog. Hij
heeft de strijd aangebonden
met een minstens zo krach
tige tegenstander als het le
ger: de roomskatholieke
kerk van aartsbisschop
Jaime Sin.
De inzet van het gevecht tus
sen Ramos en Sin is in feite
de omvang van het Filipijn
se volk. In 1975 waren er 42
miljoen Filipino's, inmiddels
zijn het er 65 miljoen, waar
mee de Filipijnen op de veer
tiende plaats staan op de
lijst van landen met de
grootste bevolking. De ver
wachting is dat de bevolking
zich binnen afzienbare ter
mijn zal verdubbelen als zij
blijft doorgroeien met het
huidige percentage van bij
na 2.5 procent.
Dat zou een ramp zijn. is de
heilige overtuiging van de
immer op een sigaar kau
wende Ramos. „We kunnen
onze economie alleen uit het
slop halen en armoede enkel
f 1
President Fidel Ramos
met succes bestrijden als on
ze bevolking niet langer
sneller groeit dan onze pro-
duktie".
Informatie
Vandaar dat hij begin deze
week officieel een regerings
programma lanceerde voor
geboortenbeperking, dat in
houdt dat werkers in de ge
zondheidszorg gratis con
dooms verstrekken en infor
matie geven over de pil. Ra
mos wil de bevolkingsgroei
aan het einde van zijn
ambtstermijn in 1998 heb
ben teruggebracht tot min
der dan 2 procent. Dit tot
woede van de machtige kerk
(85 procent van de bevolking
is roomskatholiek) die alleen
kan instemmen met natuur
lijke geboortenbeperking als
periodieke onthouding.
Kardinaal Sin. die al jaren
actief is achter de schermen
van de Filipijnse politiek en
die daarom ook wel 'de Ri
chelieu van de Filipijnen'
wordt genoemd, besloot het
gevecht met de protestant
Ramos aan te gaan. „We
moeten God meer gehoorza
men dan de mens", vertelde
hij zijn volgelingen vanaf de
kansel.
Volgens de kerk zal het ge
bruik van voorbehoedmid
delen leiden tot promiscuï
teit en het uiteenvallen van
gezinnen. Hij spoorde daar
om gezondheidswerkers aan
het programma van de rege
ring te boycotten.
Geen dwang
Ramos liet daarop onmid
dellijk weten dat weigerach
tige functionarissen naar
een andere baan kunnen uit
kijken. Hij beklemtoonde
nog eens dat het een ieder
vrij staat zijn eigen methode
tot geboortenbeperking te
kiezen. „Niets in het pro
gramma is op enigerlei wijze
dwingend. Ons middel is
overreding, niet dwang".
Aan de krachtmeting tussen
Ramos en Sin zit overigens
nog een pikant tintje: de
twee kunnen elkaar niet
luchten of zien. De kardinaal
is nooit vergeten dat Ramos
eerst het hoofd van de politie
en later minister van defen
sie was ten tijde van het dic
tatorschap van Ferdinand
Marcos, ook al was het Ra
mos die met steun van de
kerk de spilzieke alleenheer
ser in 1986 het laatste zetje
gaf. Ramos kan op zijn beurt
Sin niet vergeven dat hij vo
rig jaar zich openlijk verzet
te tegen diens verkiezing als
president.
Bondskanselier Helmuth Kohl probeert 3-dimensionaal zicht op de problemen in Duitsland te krijgen.
foto EPA
van onze verslaggever
Maurice Wilbrink
In de avond is het restaurant
van het Holiday Inn in Sara
jevo als een baarmoeder. Een
veilige, rozige, warme omge
ving voor de vermoeide, ge-
stressde verslaggevers. De gor
dijnen zijn dicht, de explosies
buiten zijn zachte plofjes ge
worden, ver weg, ze hebben
niets meer met ons te maken.
Obers in uniformen met 'Holi
day Inn' op het borstzakje zwie
ren met borden vol eten tussen
de tafels door. Die met de bor
deaux-rode jasjes zijn de jong-
sten en nog het meest onhandig.
Die met de beige jasjes al wat
vlotter en de enkeling met het
olijfgroen om de schouders mag
de wijn openen.
Ah, wijn! Franse rosé voor een
zwarte marktprijs van ruim vijf
tig gulden per fles. Plop-plop
doen de flessen. Whomp, galmen
de kanonnen buiten. Schenk
nog eens in. want wij willen nu
niet meer denken aan die door
granaatscherven verminkte
man die we vandaag zagen, aan
die hongerige kinderen, aan die
rot oorlog.
De grote filmer Fellini zou het.
hier in het restaurant, weer alle
maal in zijn magische oog heb
ben opgenomen. Hier zitten we.
in het gedempte licht, terwijl een
pianist van die zachte, zich nim
mer opdringende melodietjes
speelt. Het Italiaanse tv-team
heeft vanavond zijn eigen pasta
door de hotelkok laten klaar ma
ken. En ITN. de Britse tv, ont
kurkt jolig flessen tax free wijn,
nog meegesleept uit Westeuro
pa. En het vruchtenijs is weer
ongeëvenaard: ijs van echte aar
beien. echte citroenen, echte pe
ren. In Sarajevo, de stervende
stad.
Te veel
De service die Holiday Inn na
vijftien maanden Servische aan
vallen op de stad. nog weet te
bieden is van een surrealistisch
niveau. Er is een groot drinkwa
tertekort in de stad. maar de la
kens op de hotelbedden worden
dagelijks gewassen. De broodfa
briek in Sarajevo ligt alweer tij
den stil. maar het brood is hier
iedere dag vers. De wanhopige
bewoners van de Bosnische
hoofdstad hebben geen elektri
citeit. maar in Holiday Inn leve
ren de dieselgeneratoren nog al
tijd stroom vanaf zeven uur 's
avonds.
Een gast in Holiday Inn krijgt,
als hij alle drie de maaltijden
verorbert, dagelijks veel meer
calorieën binnen dan goed voor
hem is. Tussen de middag een
Tl
Rennen voor je leven in Sarajevo. Franse VN-soldaat probeert
sluipschutters te ontwijken. foto Reuter
warme maaltijd, 's avonds een
warme maaltijd. Het ontbreekt
slechts aan een menukaart - het
is hier eten wat de pot schaft.
Maar de pot zit overvol. Grote
partijen vlees, groenten, fruit en
drank worden ingeslagen op de
zwarte markt. De prijzen die
daar worden betaald, zijn feno
menaal. maar Holiday Inn heeft
voldoende inkomsten. Gemid
deld zeventig gasten - vooral
journalisten - telt het hotel, dat
op dit moment per nacht 82 dol
lar (ruim 150 gulden) rekent.
De zwarte markt wordt via vele
wegen gevoed. Smokkelaars wa
gen hun leven om voor enorme
winsten voedsel naar de stad te
brengen, maar de hoeveelheden
lópen terug, naarmate de Ser
viërs hun wurgende greep op de
stad vergroten. Aan de andere
kant profiteren Servische troe
pen ook van de schreeuw om
voedsel vanuit Sarajevo.
Het Holiday Inn heeft in de loop
van de vijftien maanden dat het
beleg al duurt, een ingewikkeld
onderhandelingsspel gevoerd
met Servische belegeraars en
Bosnische verdedigers om de
voedseltoevoer op gang te hou
den. Met groeiend succes: ver
slaggevers die nu na een jaar af
wezigheid terugkeren naar Sara
jevo. merken dat de kwaliteit
van de maaltijden uit de hotel-
keuken er flink op vooruit is ge
gaan.
Ook UNPROFOR - de militaire
VN-eenheden die zijn gelegerd in
de stad - draagt een steentje bij.
°u I,
UNPROFOR levert dieselolie en
mineraalwater aan het Holiday
Inn: de VN heeft er belang bij dat
journalisten blijven komen om
te berichten over de nood van de
stad.
Schaamte
Het corps oorlogsverslaggevers
dat toch heel wat gewend is,
houdt niet op zich te verbazen
over de gerieflijkheid die Holi
day Inn nog altijd biedt. Je on
dergaat het met een mengeling
van schaamte en genotzucht.
Het is een verademing om de
marmeren vloer van de grote
lobby te betreden, na weer een
dag vol gevaar in de stad, waar je
je leven kan verliezen bij elke
voetstap die je er zet.
Maar een ongemakkelijk gevoel
geeft het ook, als je na een goede
maaltijd weer het plein overrent,
hopend dat de scherpschutter je
niet in zijn vizier neemt, en je te
recht komt tussen kinderen die
al vijftien maanden veel te wei
nig te eten krijgen. Na enkele da
gen begin je broodjes in servet
ten te draaien en buiten uit te
delen. Een kind kijkt je met gro
te ogen aan, als het plotseling
een vers peertje in haar hand ge
drukt krijgt.
Maar wanneer je eenmaal weer
in de beslotenheid van het hotel
bent. blij de dag zonder schram
men te zijn doorgekomen, en de
dampende schalen komen voor
bij, dan is de Bosnische ellende
weer een stuk abstracter. Ver
heugd constateer je, de zaal
rondkijkend, dat iedereen de
avond weer heeft gehaald, en je
maakt grappen, je eet. drinkt en
gaat in een lichte alcoholroes
naai- bed zodat de slaap het ten
minste wint van de nachtelijke
beschietingen.
Het zou ook niet anders kunnen:
de Bosnische realiteit is zo gru
welijk dat een journalist er de
pressief of gek van zou worden,
als hij er zich niet van zou kun
nen losmaken. Maai- de wonder
lijke wereld van het hotel Holi
day Inn Sarajevo leert ons nog
iets. Hoe meer de mens in de
watten wordt gelegd, hoe moei
lijker hij kan invoelen hoe hels
het leven is voor de geterrori
seerde Bosniërs. Gezeten voor
een flink bord warm eten gaat
het zijn voorstellingsvermogen
simpelweg te boven.
Dat gebeurt zelfs als je er boven
op zit. in een Sarajevaans hotel,
en dus helemaal als je in een an
der land woont. Het zegt iets
over de slappe, onverschillige
houding van het Westen. Het
heeft de gordijnen dichtgetrok
ken. de pianist aan de toetsen
gemaand en de ober gewenkt.
Plop!
Eén van de gevleugelde woor
den uit het 4000 jaar oude
bijbelboek Spreuken zegt in de
Staten-vertaling: 'Beter een ge
recht van groen moes met ware
liefde, dan een gemest rund en
haat daarbij'. In de nieuwe ver
taling is het 'groen moes' ver
taald met 'groente'. Dat is cor
rect hedendaags maar dat groen
moes als verzamelnaam voor al
lerlei groentes, kruiden en (ge-
moest) fruit zit er bij mij toch
nog diep in.
Los van de morele aspecten van
liefde en haat is het duidelijk dat
in de tijd van Spreuken vlees be
geerlijker was dan groente.
Vlees was zeldzaam en duur en
alleen mondjesmaat verkrijg
baar. Dat is in vele armere lan
den nog zo. Vlees is sinds on
heuglijke tijden een luxe pro-
dukt. Waar de welvaart toe
neemt. neemt het vleesverbruik
toe. Het verschil tussen het arme
India en de rijke Verenigde Sta
ten kan niet beter uitgedrukt
worden dan in de verschillen van
vleesconsumptie. Twee kilo per
jaar in India per hoofd van de be
volking, 120 kilo per man per
jaar in de VS: dat is 2 kilo per
week.
In Nederland zijn we ook grote
vleeseters, niet in de mate van
de Amerikanen maai- de hoe
veelheden ten onzent zitten toch
gemiddeld ook op zo'n goede 180
gram per dag, oftewel bijna 70 ki
lo per jaar. In de landen om ons
heen. vooral Duitsland, zit de
vleesconsumptie nog flink wat
hoger. Daar eten ze minder
groente dan wij.
Wij Nederlanders zijn wat vlees
betreft vooral opvallend in het
produceren van vlees. Er worden
in ons land 120.000.000 dieren ge
houden voor de produktie van
vlees, melk. kaas. eieren, boter
enzovoorts. Naast die produktie-
dieren houden we er met z'n al
len ook enkele tientallen miljoe
nen plezier-dieren op na. Per in
dividuele Nederlander zijn er 10
dieren. Je zou kunnen zeggen
dat ons land 'overbebeest' is.
Geen wonder dat we een aardig
mestoverschot hebben.
Al enkele tientallen jaren stijgt
de welvaart in het Westen gelei
delijk aan. Weliswaar met
schokjes en stoten, maar de cur
ve gaat toch regelmatig op
waarts. Met de vleesconsumptie
is het, trouw aan de oude stelre
gel, op dezelfde wijze gegaan. Al
leen de laatste jaren is er sprake
van een lichte stagnatie. Is dat
tijdelijk? Ik geloof er niets van.
De welvaart mag bij ons nog
geen grenzen kennen, met het
vlees ligt het anders. Je kunt
haast geen krant of tijdschrift
meer oppakken of er staat wel
een kritisch artikel over vlees-
produktie en/of vleesconsump
tie in.
Wat het laatste betreft: overma
tige vleesconsumptie zou de
(mede)veroorzaker zijn van een
heleboel ongezellige en menser-
gerende kwalen. Vrijwel iedere
arts/specialist is gaarne bereid
zulks schriftelijk en mondeling
uitvoerig te beamen en toe te
iichten. Dus zal het niet geheel
van waarheid ontbloot zijn.
Blijft de vraag, wat is overcon
sumptie? In een recent artikel
las ik dat het Voorlichtingspro
gramma voor de Voeding hoe
veelheden van 80 a 90 gram
vleesprodukt per dag als een
erb
maximum adviseert. Zoi
Nederlander zich daaraai
toekomst houden, dan
zulks een halvering va
vleesverbruik.
Als je de veelgelezen dan oT
den doorsnuffelt, komjj
steeds weer het advies tej
minder vlees te eten. AljCi
venstaande tezamen heef: in
geleid dat het vleesverbr .,l
ons al gedaald is - en watt .jdf
rijker is - dat er een omsla; !rsi
denken is gekomen bij de" jon<
ment. Welvaart en vit
sumptie worden losgeki
Sterker nog - de welvaren: [n'
sumentuitdejaren'90kef eI,
af van (veel) vlees eten. D, a„
verlegt zich.
Er komt nog wat bij. Des 5g
de welvaart heeft geleid
aantal onprettige nei
schijnselen. Al consumer; val
velerlei gebied hebben
omgeving opgezadeld n£?
aantal onprettige residu;
milieu is nogal bezoedeld *ia
loederd. De voorlopers.de t
setters in onze welvaren >n
menleving. keren zich n 91
meer af van een aantal ma ei 1
genoegens.
Zo'n verzadigingspunt in;
mentengedrag leidt tot
ier:
ror. Gerard W. Sroafiega
ttv
lier
trends. Als dat érgenj Vel
geldt, tot ongenoegen va ian
vleesproducenten, geldt
wel voor het consumei
vlees. Vleesproduktie is
belastend - dat is een alglli
aanvaard uitgangspunt M
trendsetters en dus <x
trendvolgers. Je kunt e;
derdmaal op wijzen dat
de geldt voor crematie, vc
vakanties, voor autogebr n
vele soorten haarlak, het
soort gemeengoed geworó IHA
vleesverbruik als milieu n
tend te beschouwen.
eft
Als landbouwsector die ns n
meer van consumenten^ n
ging en -gedrag afhankelij eSi:
wordt, zul je toch rekenin; ithe
ten houden met dergeliji lor
vattingen. Zeker, je mage ps t
zelfs als de sector de voc: urg.
van vleesproduktie noer jna
beredeneren. Dat is ookc pet
rubriek meerdere malt bh
beurd, maar toch... je 11. ieiH
consument ook serieus ne itng
zijn veranderende eetijfo'It
hoe dat ook gemotiveerd
Geldt dat voor vlees, het
zeer van toepassing op
ste onderdeel van de Sji
wijsheid. Minder vlees 1». td
meer groente en allerlei r
ten. Het milieu, en dus 411
van produceren, ook de:
heidsaspecten zullen bijt |7£)
sumptie van groente enfcf
palen met welke percent!
consumptie van de verst
de groentes zullen stijgen
algemeen kun je, denk ik,!
dat plantaardige product- ND1
licht verteerbaar zijn,in E
ogen of een gezonde naa: je p
ben veroveren), goed zuil-
ren.
ml
van onze correspondent
voor Portugal
Ruud de Wit
De Portugese vakbewe
ging heeft zich in felle
bewoordingen uitgespro
ken tegen het plan van de re
gering om kinderarbeid te
legaliseren. De regering van
premier Cavaeo Silva heeft
vorige week een wet uit
gevaardigd die de arbeid
van kinderen in de leeftijds
groep van 14 tot en met 18
jaar regelt. Kinderarbeid in
deze leeftijdscategorie is nu
officieel toegestaan, zij het
dat kinderen niet meer dan
zeven uur per dag mogen
werken of 35 uur per week.
Ook moet er na elke arbeid-
speriode van vier uur min
stens een uur gepauzeerd
worden en zijn bepaalde, ge
vaarlijk werkzaamheden
verboden.
De vakbeweging noemt de
nieuwe wet een 'legalisering
door de regering van kinder
arbeid' en kondigt aan de
nieuwe wet bij de Internatio
nale Ai'beids Organisatie
(ILO) aanhangig te maken.
Al vele jaren is de massale
kinderarbeid in Portugal
een doorn in het oog van de
overige EG-landen. Maar on
danks felle kritiek van Brus
sel en van de ILO heeft de
regering in Lissabon er tot
nu toe weinig aan gedaan.
Portugal weigert ook als eni
ge van de 12 EG-landen een
speciale ILO-conventie over
kinderarbeid te onderteke
nen.
Werkloosheid
De Portugese vakbonden
ageren steeds feller tegen
het inzetten van kinderen in
het arbeidsproces, nu er in
Portugal sprake is van een
explosieve groei van de
werkloosheid tot ruim boven
de 7 procent van de volwas
sen beroepsbevolking.
Volgens de Portugese rege
ring hebben 30.000 kinderen
onder de 18 jaar een volledi-
ter
ge baan. De Portugese vtcn
bonden en mensenrecht
organisaties gaan echter
van een aantal van mi
maal 150.000 kinderen. I f1
zijn dus geen minderjarie
die wat bijverdienen off
vakantiebaantje hebtlroe
maar kinderen die een ec: nse
positie hebben in het Je
beidsproces. Voor een o10
zijn dat jongeren, die totl
14e jaar op school hebben
zeten - de leerplicht in Por
gal loopt tot die leeftij
maar op het platteland ls
veel kinderen al eerder
school voor wat ze is.
Kinderarbeid komt met
me voor in de textiel-
schoenenindustrie in
noorden van het land, in
havens van de grote steo
in de keramika en in de ls
en tuinbouw. Veel vand
arbeid wordt in het fami
bedrijf uitgevoerd, terwij!
textiel- en schoenenir.: d
trie massaal gebruik nu
van jeugdige thuiswerken
Portugese jongeren maijlC
lange dagen, soms wel
tien uur of meer. Spec:
voorzieningen voor henin
er niet en ze worden sla
betaald. Vakbondsdesk
digen rapporteren bedril IH'
van 150 gulden per ma: j3|
voor een kind van 15 ra
dat daarvoor wel 50 uur.
week heeft moeten wers se
Sociale lasten worden c: pre
over niet afgedragen, ?ei
de kinderen in geval rat
ziekte of arbeidsongesetr ie
heid nergens recht op trn:
ben. Speciale veilighei
maatregelen voor kindfl ste
zijn er evenmin bij, met Fr?
gevolg dat ongelukken' aei
voorkomen. in
Economische experts h len
ben de regering voorgel)
den. dat als de kinderart
in de texiel- en schoene: iel
dustrie zou worden vei l
den en de werkgevers ft len
zouden worden aangep"
deze toch al noodlijdf
sectoren ten dode zijn op^ere
schreven.
