Uit nood
geboren
Zweeds reggaebietje
in elektrieksaus
V er halen ver teller s
PZC
De Mens
Ace of Base
An emotional fish
kunst cultuur VRIJDAG 18 JUNI 1993 22
Ziet De Mens. Of eigenlijk de
halve Mens, want Michel de
Coster is nog in België, waar hij
zakenman is. Wel aanwezig in
een Amsterdams hotel is Frank
Vanderlinden, voormalig
muziekjournalist (van onder
meer het blad Humo),
afgestudeerd in de
mediawetenschappen en nu voor
het grootste deel van zijn tijd
Nederlandstalig roek-muzikant.
Frank Vanderlinden en Mi
chel de Coster vormen sa
men De Mens. Uit nood gebo
ren. Want: „Michel heeft een
tijd in Parijs gewoond. Toen hij
terugkwam was Vlaanderen
één groot 'Nederland Muziek
land' geworden. Dat kon hij
niet uitstaan. Hij wilde tegen
wicht geven en toen heeft hij
mij benaderd."
Dat was geen toeval. De twee
heren kenden elkaar al zo lang,
hadden ook al zo veel samen
meegemaakt. „We zaten bij el
kaar op de lagere school, we
waren zeven toen we elkaar
leerden kennen. Nu zijn we alle
bei dertig. Na de middelbare
school zijn we allebei gaan stu
deren: hij politicologie, ik me
dia-wetenschappen. We had
den elkaar een beetje uit het
oog verloren, kwamen elkaar
weer tegen. Maar er bleek een
wereld van verschil tussen ons
te zitten. „Hij was een échte
punker geworden, althans voor
zo ver een Vlaming punker kan
zijn. Ik was in zijn ogen een
'Folky', wantik zat in een blues-
en folkband. Maar hij had voor
zijn band een zanger nodig en
uiteindelijk koos hij toch maar
voor mij. „Achteraf gezien was
het niet echt goed wat we de
den en ik ben blij dat we toen
geen platen hebben gemaakt."
Zowel Michel als Frank kozen
vervolgens een baan buiten de
muziek.
„Hoewel Michel geschoold was
als politicoloog ging hij in za
ken, voor een Duitse firma, op
het hoofdkantoor in Parijs. Ik
ging schrijven voor Humo. Nu
ben ik blij met de werkdisci
pline die ik daar heb geleerd.
Want hoewel dat blad in Vlaan
deren hoog wordt gewaardeerd
moet een kleine redactie zeer
veel tekst produceren.
Taal
„De stoot tot een nieuwe sa
menwerking heeft Michel gege
ven, die z'n land muzikaal niet.
meer herkende toen hij terug
kwam. Inmiddels had de com
merciële televisie. VTM, haar
intrede gedaan, met alle ver
vlakking van dien. Hij wilde te
genwicht gaan bieden. Met na
me wat betreft de taal. En ik
moet zeggen: wij waren er zelf
ook aan toe om in het Neder
lands te"gaan zingen. Dertig ge
worden. dingen in het leven
meegemaakt. Net zoals ande
ren van onze generatie. Kijk
maar om je heen: de eerste
echtscheiding achter de rug en
of een kind op komst, het ver
lies van ouders."
„Als je jezelf geen geweld wilt
aandoen, dan wil je dat wat je
naar aanleiding van al die erva
ringen hebt geleerd ook in je
teksten verwerken. Met Engels
schiet je dan te kort. „We zijn
ons werk in de rockbands waar
in we hebben gezeten eens
gaan analyseren. We hebben
toen geconcludeerd dat wat
ontbrak de emotie was. Dat
kon je ons niet kwalijk nemen,
net zo min als je andere jonge
ren in rockbands dat mag na
dragen. Als je zestien bent, wil
je dingen uitschreeuwen. Bo
vendien ben je dan vooral bezig
met de vraag of je instrument
goed is gestemd en of je verster
ker wel hard genoeg staat. Van
emoties, althans doorleefde
emoties heb je weinig benul,
gewoon omdat je in de regel
nog niet zo veel hebt meege
maakt."
„Bij ons was dat jongensach
tige er uit. Je hebt wat meer le
venservaring, ook een boek
meer gelezen misschien. Aan
de andere kant wilden we wat
betreft de muziek de rock niet
laten vallen. Maar we wilden
tegelijker tijk de tekst het volle
pond geven. Ik ben altijd een
bewonderaar van mensen zoals
Bob Dylan en Lou Reed ge
weest-, die behalve goede mu
ziek ook veel aandacht voor
hun teksten hebben."
Rock en Nederlands: het is
geen gemakkelijke combina
tie. Er zijn niet zo veel groepen
in het Nederlandse taalgebied
die zich op dat terrein bewe
gen. Het Nederlands leent zich
op het eerste gehoor niet goed
voor rock. Maar je kunt moeite
doen om wel een geslaagde
combinatie te maken.
„Waarom het niet geprobeerd?
Je kunt de knauwerige kanten
van het Nederlands in je uit
spraak verzachten. En ook je
teksten kan je aanpassen. Je
hoeft niet alles helemaal in
woorden te benoemen. Daar
om hoeven die teksten niet
slecht te zijn. Ik kan me dat
trouwens als journalist niet
permitteren."
Merkwaardig
Het zijn merkwaardige tek
sten, toch. 'We leven nog, we
klagen niet, We dragen waar
dig ons verdriet, Controleren
het debiet Van onze lichaams
vochten.' Öm maar een voor
beeld te noemen.
„Het zijn teksten die quasi
naïef zijn opgeschreven. Er is
ruimte voor wie luistert om zijn
eigen interpretatie eraan te ge
ven. Laatst kwam er iemand
naai- me toe. Die zei: 'Die tekst
over Abortus van u: die vond ik
zo prachtig.' Ik wist totaal niet
waarover ze het had. Ik heb nog
diep nagedacht, maar nee, ik
heb nooit een lied daarover ge
schreven. Maar ik vind het
best. Als mensen dat in onze
teksten vinden en daaraan iets
hebben, is het mij goed."
Blijft- de vraag of De Mens ook
in Nederland publiekelijk zal
verschijnen.
„We willen wel en er zijn al aan
biedingen van boekingskanto
ren. Maar we willen eerst af
wachten of de CD in Nederland
iets gaat doen. Of hier belang
stelling is voor het samengaan
van rock en Nederlands, voor
iets nieuws zonder dat het re
volutionair is."
Els Smit
Frank Vanderlinden (links) en Michel de Coster: Nederlandse
rock. foto GPD
Ace of Base. Twee jongens,
twee meiden, Zweedse
komaf en commercieel succes.
Wonderlijk, achteraf, dat Abba
in het geheel niet ter sprake
kwam. Nog wonderlijker, dat
we helemaal vergaten de
helblonde Linn te vragen of het
geen tijd werd voor een
toegewijde lijfwacht.
Het zal wel niet. Ace of Base
straalt een en al onschuld uit.
Dat de zusjes Linn en Jenny Malin
hun lerarenopleiding zowaar aan
de kant schoven voor het succes in
de muziek ging al niet zonder slag
of stoot Negen maanden probeer
den ze die opleiding nog te com
bineren met de doldrieste muziek-
business, maar helaas. Na Scandi
navië en Israël viel ook de rest van
Europa voor de Zweedse vier. En
nu kent iedereen dat deuntje: 'All
that she wants, is another baby'.
Een reggaebietje in noordelijke
elektrieksaus, een zomerhit die nu
al twee zomers meegaat.
„Eigenlijk is dat wel grappig, ja",
vertelt Linn. „Het nummer was vo
rig jaar zomer al een grote hit in
Denemarken. Daarna hebben we
in Denemarken al weer vier singles
en een album uitgebracht. Dat 'All
that she wants' het nu in de rest
van Europa zo goed doet is dus
leuk. maar in feite is het voor ons
een oud nummer."
'All that she wants' is een deuntje
van ontwapenende eenvoud. Jon
gens als Vince Clark (Erasure) en
Martin Gore (Depeche Mode)
toverden dit soort melodietjes ver
moedelijk al uit hun toetsenbord-
jes toen ze nog puber waren.
Nuchter
„Als je het vanuit onze achter
grond bekijkt is het inderdaad
vreemd dat we het met Ace of Base
vooral in de dansmuziek zoeken.
Zweden zijn van huis uit nuchterè,
wat introverte mensen. Daarom
heeft het ook een tijdje geduurd
voordat we in ons eigen vaderland
doorbraken: men vond ons niet
exotisch genoeg. Voor de Denen
gold dat argument niet; daar druk
ten we met All That She Wants
zelfs onze eigen single Happy na
tion van de eerste plaats. In Zwe
den moet je echt speciaal zijn. Er
heel gek uit zien, bijvoorbeeld, zo
als Army of Lovers, of Dr. Alban.
Hard aan je image werken. In De
nemarken konden we gewoon over
straat."
Linn, Jenny, hun broer Ulf ('Budd
ha' en huisvriend Jonas Berggren
('Joker') kwamen in Denemarken
terecht via een daar gevestigd dan-
ce-label. De directeur had banden
met Israel en ook daar ging het pu
bliek plat voor de pretentieloze rit
mes en koortjes uit het hoge noor
den. Later pas kwam de triomf in
Europa. All That She Wants voert
nu zowel de Engelse hitparade als
de Europese lijst aan.
Jenny: „Een paar maanden gele
den hoorden we dat Happy Nation,
het album, in Duitsland op twee te
recht was gekomen. Dat was het
begin van de gekte. De single be
gon daarna te klimmen. Uiteinde
lijk heeft die er acht weken één ge
staan."
Ace of Base boekt de successen
een beetje tegen de verdrukking
in. Thuisbasis Gothenburg geldt
als een stad met een rijke rock-sce-
ne. Lichtvoetige pop- en dansmu
ziek vormen er buitenbeentjes,
maar daar heeft de familie Malin
zich altijd weinig van aangetrok
ken. Een paar jaar geleden gingen
de gitaren na een muzikale broe-
der-/zustertwist de deur uit en zo is
het gebleven. Sindsdien drijft het
kwartet stroomafwaarts, met de
zon op het bolletje.
Linn: „Zelf luisterden we altijd al
naar Bob Marley en andere dans
muziek. Joker zat helemaal in de
Italo-disco. Moet je dan rockmu
ziek gaan spelen, alleen omdat je
uit Gothenburg komt? Terwijl we
zelf van dansmuziek houden?
Kom, zeg. We merken juist dat er
in Gothenburg nu ook bands zijn
die de stap durven wagen. Synthe
sizer-jongens. die voorzichtig naar
de dansmuziek overstappen. In
dat opzicht heeft ons succes ken
nelijk een bevrijdende werking."
Dat lijkt ongelooflijk voor wie het
album Happy Nation een paar
keer draait. Dertien liedjes tussen
94 en 129 beats per minute: wat
toetsjes hier, wat vocalen daar,
daarmee kom je tegenwoordig al
door het land. Het nieuwe album,
The Gift, moet wat ruiger worden,
beloven de zusjes, meer techno,
maar voorlopig mag Europa het
nog doen met, de zachtmoedige op
volger van AU That She Wants, de
single Wheel of Fortune. Ook al in
de categorie: Hapklare Brokken.
Je hoort bijna niet meer wat ze zin
gen, maar ze zingen het wel dege
lijk: My love is my engine, and you
might be fuel.
Linn en Jenny zitten er niet mee,
die kromschrijverij. Ze hebben Eu
ropa aan hun bekoorüjke voeten
en scheuren vlot babbelend en
kwinkelerend van interview naar
TV-show naar radio-programma
naai' foto-sessie teneinde het suc
ces te inhaleren. En mocht de mas
sa die deuntjes ooit moe worden,
dan kunnen ze altijd weer voor le
rares gaan studeren. Toch? „Je
kunt niet zo blind zijn, te denken
dat dit eeuwig duurt", zegt Jenny.
Haar zus knikt heftig: „Vandaag
ben je alles in deze business, mor
gen niets."
Ton de Jong'
Als ik een overeenkomst met de eveneens uit Dublin
afkomstige Hothouse Flowers suggereer maakt Emotional
Fish-zanger Gerard Whelan duidelijk aanstalten om het raam
te openen. „Zal ik jou even met die gracht drie verdiepingen
lager laten kennismaken?" vraagt hij vriendelijk. „Wij maken
toch wel wat steviger muziek, dacht ik zo." Nee, met de
Hothouse Flowers willen ze dus niet vergeleken worden. Al zijn
het wel heel aardige gasten, voegt Whelan er onmiddellijk aan
toe.
Dublin is klein. In de Ierse muziekscene kent iedereen
iedereen. Tot de oude reus Van Morrison aan toe.
„Maar hem heb ik toevallig vorige week pas voor het eerst
ontmoet," zegt Gerard Whelan. „Er wordt van hem wel ge
zegd dat hij niet communicatief zou zijn. Maar zeg nou zelf:
Als je een song als 'TB Sheets' kan schrijven, ben je dan niet
communicatief? Ik kon het heel goed met hem vinden. Hij
neemt zijn werk erg serieus. Als songschrijver is hij een ver
halenverteller. En daar hou ik van."
En dan die derde - onvermijdelijke - Ierse connectie. U2.
Voor het aan Bono en consorten gelieerde platenlabel Mot
her maakte An Emotional Fish eind jaren tachtig twee
singles. Ook in muzikaal opzicht is het spreekwoord van de
appel en de boom hier wel van toepassing. Vrijwel onmiddel
lijk kreeg de groep een contract aangeboden van het onder
Warner Music participerende East West Records.
Toch was het niet het in 1990 verschenen debuutalbum,
maar vooral de snel groeiende live-reputatie waar An Emo
tional Fish naam mee maakte. Zanger Gerard Whelan, gita
rist David Frew, drummer Martin Murphy en bassist Enda
Wyatt bewezen zich in 1990 op het Rotterdamse Metropolis
festival, in 1991 op Pinkpop en in 1992 op Waterpop. Na ver
schijnen van het debuut was de groep achttien maanden
doorlopend op tournee. „We zijn in feite zigeuners gewor
den." zegt Whelan met het nodige gevoel voor romantiek.
Woest
Dat is ook te horen aan 'Junk Puppies' het zojuist versche
nen tweede album, dat woester, energieker en weerbarstiger
klinkt dan het debuut. „Dat was ook de bedoeling," vertelt
gitarist Frew. „De plaat is heel bewust song voor song opge
nomen. En dus niet eerst aUe drumpartijen, daarna alle bas
sen, alle gitaren, enzovoort, zoals dat meestal gebeurt. Onze
methode kostte veel tijd. maai' het klinkt daardoor wel fris
ser. Meer zoals we live zijn."
Gerard Whelan ziet zijn groep graag als het kruispunt waar
de wegen van de vier muzikanten samenkomen. „We zijn
heel verschillende individuen. Dé diversiteit die je in onze
muziek hoort is ook de essentie van deze band." Hij schrijft
de teksten. Behoorlijk abstracte teksten, zo op het eerste
gehoor, maar dat valt volgens hem nogal mee. „Ik hou van
verhalen met een open einde, dat is waar. Maar sommige
songs zijn toch heel concreet. „'Digging this Hole' bijvoor
beeld, gaat over die mensen die je voortdurend met goede
raad komen bestoken als je artiest bent. Maar als ze het alle
maal zo goed weten, waarom passen ze het dan niet op zich
zelf toe? Het nummer 'Half Moon' lijkt abstract, maar gaat
over een zwemclub in Dublin die zo heet. Die is gevestigd in
An emotional fish speelt zaterdag 19 juni in Nighttown te Rotterdam. foto Lex van Rossen
een gebouwtje halverwege een pier. En als je over die pier
loopt, in de richting van de zee. dan verdwijnen de geluiden
van de stad Dublin langzaam achter je, tot je alleen nog
maar het geruis van de zee hoort. Een schitterende plek.
vind ik. Mythisch bijna. Maar het geeft ook aan dat dat ge
voel van rust alleen maar kan ontstaan in contrast tot de
chaos."
Verveling
Nog een opmerkelijke song op de plaat: 'Star', ingeleid door
drie gedeclameerde coupletten uit het voorwoord van Bau-
delaires 'Les Fleur du Mal'. Welke romantische rocker
dweept daar immers niet mee! In de Nederlandse vertaling
van Petrus Hoosemans (Ambo, 1986) luidt het:'Maai' onder
jakhalzen en panters, wilde teven/ en apen, schorpioenen,
gieren en gebroed/ en al het monsterlijks dat jankt, krijst,
gromt en wroet/ is één dier, lager, vuiler, lelijker te vin
den'. En welk dier dat is blijkt vier regels later: 'VERVE
LING! - Door een loze traan zit het te kijken.'
„Dat paste zo goed bij die song," vertelt Gerard. „Je ziet dat
aan mensen die in ogen van anderen al zo'n opwindend le
ven hebben. En toch willen ze alleen maar méér, méér, méér.
Verveling als grootste schrikbeeld. Ik heb een meisje ge
kend dat zo leefde. Nu is ze verslaafd aan heroïne. Sommige
dingen zijn onvermijdelijk."
Peter Bruyn
