Renovatie 166 huizen bijna klaar
Een nieuw bestaan in het Vlaamse land
streek
Gevels Ratio-II-woningen dankzij nieuwe methode razendsnel vervangen
Broekhoven: bestuui
bouwvereniging stelt
weinig of niets voor
WOENSDAG 9 JUNI 1993
van onze verslaggever
Hans Heijt
AXEL - Nog voor de bouwvak
vakantie denkt het aanne
mingsbedrijf Gebroeders Van
der Poel BV uit Terneuzen de re
novatie van 166 Ratio-II-wonin
gen van de Regionale Zeeuws-
Vlaamse Woningbouwvereni
ging (RZVW) te kunnen afron
den. De werkzaamheden zijn in
oktober vorig jaar gestart en
vallen vooral op door de wijze
waarop de voor- en achterge
vels vervangen worden. Voor
dat karwei wordt namelijk ge
bruik gemaakt van een ijzeren
frame, waardoor het mogelijk is
om in één dag de voor- en ach
tergevels van een huis te ver
nieuwen.
De 166 Ratio-II-woningen zijn
eind jaren zestig gebouwd en
staan verspreid in de kernen
Sint Jansteen (12). Kloosterzan-
de (13). Axel (88). Zaamslag (7).
Hoek (23). Sluiskil (6) en Schoon-
dijke (16).
„De Ratio-II-woningen vallen in
de categorie grotere, duurdere
huurwoningen", zegt hoofd be
wonerszaken E. Merckx van de
RZVW. „Door de hoge huren was
het niet altijd even makkelijk
om deze woningen te verhuren.
De prijs van de huizen konden
we echter niet verlagen, maar
omdat we de woningen toch aan
trekkelijker voor de huurders
wilden maken besloten we de
kwaliteit van het gebodene te
verbeteren."
Eisen
Het probleem van de Ratio-II-
woningen was dat ze niet aan de
eisen van deze tijd voldeden,
omdat ze gebouwd zijn in een pe
riode dat er nog nauwelijks spra
ke was van wasautomaten, aard
gasgestookte cv's en isolatie van
woningen. Merckx: „Bovendien
begonnen de huizen na meer dan
25 jaar natuurlijk mankementen
te vertonen. Zo was het hout van
de kozijnen bijvoorbeeld verrot
en dringend aan vervanging toe
We hadden ons bij de renovatie
kunnen beperken tot dat soort
werkzaamheden. Het leek ons
echter beter om het hele karwei
in eén keer goed aan te pakken
en daarom hebben we onder
meer gekozen voor het geheel
vernieuwen van de voor- en ach
tergevels van de woningen."
De RZVW besloot voor de reno
vatie van de Ratio-II-woningen
in zee te gaan met het aanne
mingsbedrijf Gebroeders Van
der Poel. Dit Terneuzense be
drijf heeft een voor Nederland
unieke methode ontwikkeld die
het mogelijk maakt in één dag
de voor- en achtergevel van een
Ratio-n-woning te vernieuwen.
Frame
Bedrijfsleider M. van der Staal
van het aannemingsbedrijf legt
uit dat de unieke werkwijze be
rust op een groot stalen frame
waarop de kozijnen voor deuren
en ramen gefixeerd zijn. Van dei-
Staal: „Bij het vervangen van de
gevels werken we met een club
van twintig mensen die 's mor
gens wordt onderverdeeld in
drie ploegen. Het eerste team
sloopt de oude gevels, de tweede
ploeg levert de blokken kalk
zand aan waaruit de nieuwe ge
vels moeten worden opge
bouwd. De derde club bevestigt
de kozijnen op het frame. Wan
neer dat voorbereidende werk
gedaan is wordt het frame met
de kozijnen tegen de opengebro
ken woning gezet. Daarna wordt
in rap tempo de kalkzandstenen
binnenmuur van binnenuit via
verlijming opgebouwd. Een dag
later wordt het stalen frame van
de gevel los geschroefd en een
week later wordt de buitengevel
gemetseld. Ondertussen zijn
dan ook de nodige isolatiewerk
zaamheden uitgevoerd."
Dankzij deze werkwijze hoeven
de bewoners hun huis niet te ver
laten en bovendien heeft de me
thode als voordeel dat niet elke
avond tijdverlies wordt geleden
met het wind- en waterdicht ma
ken van de woningen. Het expe
riment werd vorig najaar uitge
voerd bij een leegstaande wo
ning in Kloosterzande en daarna
gingen de corporatie en het aan
nemingsbedrijf aan de slag met
bewoonde huizen in Sint-Jan-
steen.
De renovatie van de Ratio-II-
woningen bestaat naast het ver
nieuwen van de gevels onder
meer uit het vervangen van de
keukenblokken indien dat no
dig is, het verbeteren van de ven-
De renovatie van de Ratio-II-woningen in Hoek is in volle gang.
foto Oscar van Beest
tilatie en het monteren van een
aansluitmogelijkheid voor een
wasmachine. Merckx: „De kos
ten van het renovatieproject
worden betaald uit de algemene
bedrijfsreserve van de corpora
tie en bedragen per woning on
geveer 55.000 gulden. Voor elk
huis wordt drie weken uitgetrok
ken. De bewoners hoeven niet te
verhuizen, maai- omdat de men
sen toch veel overlast ondervin
den van de werkzaamheden stel
len de woningbouwvereninging
en de betrokken gemeente een
bedrag van 2500 gulden per huis
beschikbaar. Daarmee kunnen
de mensen bijvoorbeeld hun
huis een verfje geven of nieuwe
vloerbedekking aanschaffen."
De renovatiewerkzaamheden
waren vorig najaar begonnen in
Sint Jansteen. Zaamslag en
Kloosterzande en zijn daar in
middels voltooid. Begin dit jaar
is een begin gemaakt met de re
novatie van 88 woningen in
Axel. Twee weken geleden werd
daar de honderdste woning uit
het rijtje opgeleverd. Momenteel
worden de huizen in Hoek aan
gepakt en daarna komt Schoon-
dijke aan bod. Nog voor de
bouwvakkantie wordt het hele
project afgerond.
Van der Staal geeft aan dat het
werk steeds beter vlot omdat het
team dat de renovatiewerk
zaamheden uitvoert steeds be
ter op elkaar raakt ingespeeld.
Verder is hij net als Merckx zeer
te spreken over de medewerking
van de bewoners van de Ratio-II-
woningen. Van der Staal: „We
hebben van de kant van de be
woners totnutoe nog geen en
kele klacht gehad over de over
last die we veroorzaken. Boven
dien worden onze mensen vaak
op leuke attenties onthaald. Zo
werden ze bijvoorbeeld enkele
weken geleden in de Truman-
laan op koffie en gebak getrak
teerd."
Merckx laat weten dat veel men
sen het renovatiewerk zien als
een goede gelegenheid om hun
huis zelf ook weer een beetje op
te knappen. Merckx: „Het woon-
plezier in de buurten waai- de
huizen gerenoveerd zijn is duide
lijk toegenomen. Bovendien
hebben we de huurverhogingen
kunnen beperken, zodat de men
sen voor gemiddeld 700 gulden
per maand een Ratio-II-woning
kunnen betrekken. Het gevolg
van dat alles is dat mensen zich
steeds vaker bij ons melden om
dat ze interesse hebben voor
zo'n gerenoveerde woning."
Ex-politieman Terneuzen verruilt hotel in Oostenrijk voor restaurant
van onze medewerker
Kris Naudts
EKE-NAZARETH - Uit de kof
fer van hun Mercedes met Oos
tenrijks kenteken halen Jaap
en Janneke Kalle niet alleen
groenten en diverse keukenin-
gredienten, maar ook een
strijkplank en een braadpan.
In Oostenrijk hebben ze een
heel hotel vol, maar hier ont
breekt nog wel eens iets. De
verhuizing is heel snel geko
men. Op een zondag verlieten
ze het hotel in Obervellach om
vijf dagen later in Eke een res
taurant te openen. Terneuze-
naar en gewezen lid van het ge
meentelijke politiekorps in de
Scheldestad, Jaap Kalle (42),
zijn vrouw Janneke en dochter
Angela zijn weer een beetje
thuis. In Vlaanderen, dat wel.
Maar met Terneuzen en
Zeeuwsch-Vlaanderen dicht
bij. Gelegenheid dus om de ve
le vrienden en kennissen eens
een keertje vaker op te zoeken.
Vanaf het rustieke, bebloemde
terras van zijn nieuwe zaak
d'Oude Maalderij in het Oost-
vlaamse Eke kijkt Jaap Kalle
uit op zo'n rustgevend Vlaams
weidelandschap met paarden,
koeien, geiten en schapen. Aan
de andere zijde van het pand
ligt een grote vijver, daar ooit
ontstaan door zandwinning
voor de aanleg van de autoweg
El7. Van de idyllische land
schappen van Karinthië, met
bergen en heldere meren, naar
het beperkte groen van het
overbevolkte Vlaanderen. Een
hele stap.
„Oostenrijk verlaten, het is een
vrije keuze geweest", vertelt
Jaap onder het degusteren van
een Vlaamse Kriek van 't vat.
„Ach, waar je je brood verdient,
ben je thuis. Toen we indertijd
Terneuzen verlieten, hebben
we nooit heimwee gehad. Jan
neke en ik wilden eens wat
meer leven. Het leven heeft
meer te bieden dan werken al
leen. Vier en een half jaar ex
ploiteerden we een hotel van 72
bedden in Obervellach. Een le
ven als hotelier, leuk vond ik
dat. Eén ding: we hadden nooit
vrij. nauwelijks familieleven.
Je draagt de verantwoordelijk
heid over acht personeelsle
den. Je leeft en werkt in je ho
tel. Ook onze dochter wou te
rug. Toen we deze winter op
Gran Canaria met vakantie
waren, hoorden we daar vertel
len dat in Eke-Nazareth een
hoevetje-restaurant. over te ne
men stond. Puur toeval. Wat
ons het meest opviel, was de
melding dat de vorige exploi-
Kok Mare Buitendijk, Angela, Janneke
i Jaap Kalle (vlnr): „Hier willen we een puur restaurant exploiteren."
foto Armand Verschraegen
tanten de zaak twee dagen per
week sloten. Als dat even kon,
zeg. Vijf dagen werken en twee
dagen vrij."
De Kalles hadden eidenlijk
geen plannen Obervellach
vaarwel te zeggen. Toch namen
ze snel een beslissing. Eind mei
zaten ze in Eke. in een restau
rant met terras. Tot hun tevre
denheid. Het restaurant liep
meteen goed.
Warm
„We zien hier eigenlijk geen
problemen", zeggen ze. „We
kwamen vroeger al graag naar
België. Vlaanderen, dat heeft
iets warms. In Terneuzen had
den we dat Vlaamse. Een
Zeeuws-Vlaming is een halve
Belg. Wij passen ons aan de be
volking aan. niet omgekeerd.
In Oostenrijk deden we net het
zelfde."
Jaap Kalle: „In Gent heb ik
veel vrienden bij de sportver
eniging van politie, brandweer
en rijkswacht. We gingen wel
eens vaker uit in Gent. Mijn
eerste contact met de mensen
van Eke legde ik in het dorps
café 'Bij Diane'Ik ben daar op
een ochtend een pint gaan
drinken. Een Nederlander die
d'Oude Maalderij overnam.
Daar moesten ze wel even naar
luisteren. Op de openingsre
ceptie waren 150 man. Veel Ne
derlanders en veel vrienden uit
Terneuzen, maar ook heel veel
mensen uit Eke en uit de buurt.
Dat deed ons plezier. Een eer
ste aanwijzing dat we zijn aan
vaard."
Jaap Kalle spreekt enthou
siast over de vroegmarkt in
Gent. De sfeer daar bevalt hem
opperbest. „Daar ontmoet ik
de echte Gentenaren. Je onder
handelt over de prijs. Het gaat
allemaal zo makkelijk. En dan
is er in Gent het recentelijk ge
opende grootwarenhuis voor
de horeca ISPC. Je vindt er ge
woon alles. Op tien minuten rij
den van hier. Vers is hier veel
minder een probleem dan in
Oostenrijk. Neem nou verse
vis. België is een eldorado voor
vis. En de Belg eet graag vis."
Jaap Kalle is afkomstig van
Goeree-Overflakkee. Hij woon
de 19jaar in Terneuzen waar hij
bij de gemeentepolitie werkte.
Hoe ruilde een Terneuzense po
litieman het uniform voor het
keurige pak van hotelier in een
Oostenrijks dorp van 2600 zie
len? Kalle: „In feite heb ik het
allemaal te danken aan mijn
interesse voor de personeels
verenigingvan de politie. Ik zat
10 jaar in het bestuur, was
voortdurend bij organisaties
betrokken. Naar aanleiding
van het 100-jarig bestaan van
de gemeentepolitie Terneuzen
werd er onder meer een volley
baltoernooi gespeeld met deel-'
name van politieteams uit
Duitsland, Engeland. België en
Oostenrijk. De Oostenrijkse
ploeg kwam uit Obervellach.
Nadien gingen we op uitnodi
ging eens een weekje op vakan
tie naar Obervellach en ook la
ter gebeurde dat nog een paar
keer. We kwamen in contact
met de burgemeester en met de
directeur van het plaatselijk
toeristenbureau. In die tijd
stond in Obervellach een hotel
leeg. Dat is iets voor jou. zei de
burgemeester me eens la
chend."
Verdrag
„Janneke en ik hadden al en
kele jaren plannen om iets an
ders te doen. Dat kon van alles
zijn. Een bistro of een kleding
zaak in Terneuzen. Na een jaar
onderhandelen kochten we het
hotel in Obervellach. Niet zon
der administratieve proble
men. Gelukkig bestond er nog
ergens een verdrag uit de jaren
1600. Dat bepaalt dat Neder
landers de enige buitenlandse
burgers zijn die in Oostenrijk
rechtstreeks eigendommen
mogen kopen. Een voordeel
dat we hebben overgehouden
uit de toenmalige relaties tus
sen het Nederlandse konings
huis en de Habsburgers. Op 5
december 1988 kregen we van
de notaris groen licht. Ik weet
nog dat we eigenlijk niet meer
geloofden in de goede afloop.
Die avond zaten we thuis in
Terneuzen een borrel te drin
ken toen het bevrijdende tele
foontje kwam. Toen liep het
snel. Van oud op nieuw deed ik
mijn laatste nachtdienst bij de
politie. Op 5 januari 1989 zijn
we verhuisd. We zijn er meteen
aan de slag gegaan. Het vroor
zestien graden. Na weken poet
sen. openden we de zaak begin
februari. De papierwinkel was
erger dan in België. De toeken
ning van de verblijfsvergun
ning sleepte een half jaar. Tel
kens als we naar Nederland wil
den, moesten we op het politie
bureau van Obervellach onze
paspoorten halen. De Oosten
rijkse ambtenarij is heel strikt.
Maar, klagen deden we niet. We
kregen veel medewerking van
de WV van Obervellach. Die
zorgde op buitenlandse beur
zen voor boekingen. Toen we
begonnen, hadden we immers
niets."
Het Oostenrijkse hotel hebben
Jaap en Janneke verpacht aan
een Duitser. Het is de bedoe
ling dat die later de zaak koopt.
Tijdens het gesprek heeft Kalle
het af en toe over 'bij ons in
Oostenrijk'. Om de twee maan
den reizen de Kalles nog naar
Obervellach. Voor het overige
wil hij voortaan met de Vlaam
se mentaliteit door het leven.
Kleinschalig
Kalle: „Hier willen we een puur
restaurant exploiteren. Met ge
legenheid iets te drinken op het
terras. Kleinschaliger dus.
Meer gespecialiseerd. Het in
dustriepark van Eke is vlakbij.
Dus daar verwacht ik wel wat
cliëntèle van. In die vier en een
halfjaar Oostenrijk hebben we
al doende veel geleerd. Werken
was dat. We zijn in het diepe ge
sprongen en we zijn boven wa
ter gekomen. Gelukkig hadden
we een goeie kok. Ook als mens
viel die reuze mee. Met mijn
ogen heb ik veel van die man
geleerd. We denken dat we in
Vlaanderen nog veel kunnen
bijleren. Uit Axel haalde ik de
24-jarige kok Mare Buitendijk.
Die kan zich hier waarmaken.
Friet geven we niet. Het valt
me intussen op dat veel men
sen zeggen: ha, eindelijk eens
geen friet. Vlamingen apprecië
ren iets culinairs. Ach, je moet
gewoon vriendelijk zijn tegen
de mensen. Mijn principe is dat
het restaurant een stukje van
de huiskamer moet zijn. Het zit
vaak in kleine dingen. Heeft
het gesmaakt, mevrouw?
Leuke dag gehad, meneer? Je
moet er niet veel moeite voor
doen en de mensen apprecië
ren dat."
Opgestapte secretaris Woningbouwvereniging Terneuzen:
„Zó'n gebrek aan deskundigheid..." foto Oscarvs
van onze verslaggever
Wout Bareman
TERNEUZEN - Eén ding voor
op gesteld: hij heeft grote be
wondering voor het werk dat de
51 personeelsleden van 'de club'
dagelijks verrichten. Trou
wens, hij heeft ook geen hekel
aan voorzitter A. Janse. Dat die
man zoveel vrijheid van hande
len krijgt, is de schuld van de
rest van het bestuur. En daar
aan heeft Jan Broekhoven (43)
toevallig wél een bloedhekel.
„Dat Janse zo z'n gang kan gaan,
bewijst dat de rest van het be
stuur van de Woningbouwver
eniging Terneuzen eigenlijk
weinig of niets voor stelt. Het
gros is helemaal niet op de
hoogte van de situatie in de so
ciale woningbouw."
Dat irriteerde Broekhoven -
twee jaar bestuurslid en de afge
lopen twee maanden als secreta
ris lid van het dagelijks bestuur
- mateloos. Omdat de nieuwe
bestuurlijke opzet vermoedelijk
pas begin volgend jaar gestalte
krijgt, besloot hij ermee te kap
pen. Hij had geen zin nog maan
den door te moeten met een be
stuur 'dat consequent zaken uit
de hand laat lopen'. Met die
nieuwe opzet (een klein bestuur
van deskundigen en een Raad
van Toezicht) is hij overigens
best gelukkig. Sterker nog. in
zo'n bestuur zou hij best weer
zitting willen nemen. „Ik geef
toe dat ook ik zeker de wijsheid
niet in pacht heb - op mijn des
kundigheid valt ook best heel
veel aan te merken - maar ik ben
wel bereid om me door middel,
van het volgen van cursussen
verder te bekwamen in die hele
woningbouw-materie. Voor
zover ik weet, is de animo daar
toe bij andere bestuursleden nul
komma-nul. Bij mijn weten zijn
er de afgelopen twee jaar geen
cursussen gevolgd door be
stuursleden. Terwijl dat toch
hard nodig was! De enige die nu
een cursus volgt is directeur E.
van Exter. Een cursus leidingge
vende capaciteiten is het, geloof
ik. Maai- dat is een ander ver
haal..."
Miljoenenbedrijf
Dat hij er destijds in rolde, lag
wel een beetje voor de hand. Hij
had als lid van de bewonerscom
missie Bloemenbuurt de renova
tie begeleid, veel overleg ge
pleegd met bestuur en staf van
de bouwvereniging. En daar
naast maakte hij ook deel uit
van de Bewonersraad. Hij was,
vindt hij, redelijk goed inge
voerd in de hele woningbouwwe
reld. Maar nadat hij in het be
stuur was gekozen, viel zijn
mond open van verbazing. Zo'n
enorm gebrek aan deskundig
heid. „Terwijl je toch praat over
een miljoenenbedrijf. Een ver
eniging met een vermogen van
300 miljoen gulden, een jaarom
zet van 29 miljoen en een salaris-
post van 4 miljoen op jaarbasis.
Kijk, van een bestuur verwacht
je daadkracht, beleid, kennis
van zaken en ook geloofwaardig
heid. Wat dat betreft schiet dit
bestuur op alle fronten te kort.
Er wordt niet geluisterd naar
signalen uit de werk-organisa-
tie, er worden geen kritische vra
gen gesteld over de financiële si
tuatie, er wordt niet geprotes
teerd wanneer alle mogelijke za
ken plotseling weer worden bij
gesteld... Niets van dat alles. Ja,
eerlijk gezegd is het een stelletje
ja-knikkers."
Wat Broekhoven woedend
maakte, was dat de leden van
het algemeen bestuur pltseling
hun mond wel durfden roeren
toen een week geleden een ver
gadering werd belegd zonder
voorzitter Janse. „Toen kwam
men wèl los! Ik moet zeggen dat
Janse het algemeen bestuur tij
dens vergaderingen altijd alle
ruimte heeft gegeven om met te
gen-argumenten te
Daarvan is nooit gebnj
maakt. En als iemand als
mond open durfde te doe
had dat bij de stemme:
geen enkele consequent
draaiden ze weer 180
om."
De opgestapte secretai
grijpt niet dat de oven
stuursleden het hebben
dat allerlei afspraken-ge
na een onderzoek naar he
tioneren van de hele club
zijn nagekomen. „We zout
voorbeeld als bestuur ra
richte contacten gaan
houden. Over specifieke
ciële zaken met het hoa
die afdeling, met het hoe
wonerszaken over dat
kwesties en met bij voorn
projectleider Renovaties
opknappen van de huizei
allemaal niet gebeurd.
informatiestroom van de:
satie naar het bestuur iss
gekapt. Verder is er bini
managementteam nog
sprake van onderling wi
wen, worden onderzoeka
ten niet vrijgegeven... Acii
nelijk heeft men nog steeJ
geleerd van het verleden
denk juist dat een beste
veel aan zou kunnen verb
Heb je een bestuur metre
van zaken dan geef je ee
zitter geen ruimte om alla
gen houtje te regelen. Em
directie zou dan veel be«
nen functioneren. Maart:
belt maar door!"
Vraagtekens
Voorzitter Janse kan dani
beien' dat de vereniging:
diepe dal is geklommen.!
hoven plaatst daar vraag
bij. „Aan bedrijfsresem
komende zaken zouden w
miljoen hebben. Nou, dl
dan wel zijn, maar ik wf
dat dat mooie cijfer ten
gaat van de kwaliteit van
ningvoorraad (3800 wor
500 garages). We hadden
de eerste plaats moeten i
op verbetering van de won
in het belang van de hin
Maar bijvoorbeeld in '92
helemaal geen grote pre
uitgevoerd. Dat levert c
lijk lekker geld op. Die 2
cent extra huuropbn
daarmee is ook niets a
Het staat allemaal zo m
papier in de meerjaren;
tot 2002. Maar als je de co
jaarrekening '92 bekijkt,;
dat die enorm verschilt;
raming."
Broekhoven is de vierdes
ris op rij die tussentijdse:
„Nee, van een vete tussen
Janse is echt geen spfc
kunt het die man imroa
kwalijk nemen dat hij in
jaar tijd de nodige kennis'
ken heeft opgebouwd. Mi
de andere kant zou het. E
die ellende van de afgelci
ren, misschien wel goed;
hij nu zou besluiten der
tershamer door te geveiu
ander. Dat zou voor de be
eniging misschien wel'
send werken."
Voorzitter Janse voelt er'
voor al te nadrukkelijk
gaan op de kritische kas
ningen van 'zijn' scheid»
cretaris. „Ik ben in ieder
blij dat mijn kennis van
niet in het geding is. TjaJ
als bestuurder nu eenifé
pulaire en impopulaire r.
gelen nemen. Het zij zoJ
vind niet dat, wanneer jfcl
gens niet mee eens bent.jf
moet weglopen. Nee, dan:
juist blijven zitten en pP
zelf het tij te keren. Mijnm
altijd geweest: ik zit dasr
plaats en ik vecht voorde'
ging. De leden hebben,
aanpak ook hun vertrou*
gesproken. Over de k*
van bestuursleden? Aci
praat je intern over. niet'
krant."
