Kerk krijgt meer steunvragen 5s
Bloemdijken boerenverdriet
Huub Limonard (70) naar streekverhalenfestival
omburg overweegt
anvechten afwijzen
plan buitengebied
streek
lezers schrijven
steeds meer mensen vragen hulp aan hervormde diakoniën Puinbreken mag niet
ZATERDAG 3 APRIL 1993 sbw 15
van een medewerker
DEN HAAG/SLUISKIL - De
puinbreker voor hout en bouw-
puin in de Koegorspolder in
Sluiskil mag per dag maximaal
acht uur in bedrijf zijn. Dit
voorstel doet de adviseur van
de Raad van State in zijn rap
port naar aanleiding van het be
roep van tien omwonenden te
gen de door de provincie Zee
land aan de gemeente Terneu-
zen verleende vergunning inge
volge de Afvalstoffenwet.
Het beroep van de bewoners
werd vrijdag behandeld door de
afdeling voor de geschillen van
bestuur van de Raad van State.
De bewoners, die niet naar Den
Haag gekomen waren, vrezen
voor lawaai en toename van het
vrachtverkeer. De woordvoer
der van de provincie zei geen
problemen te hebben met de be
perkte openingstijden van de
puinbreker voor hout en bou
wafval. De puinbreker schijnt
overigens slechts enkele weken
per jaar in de Koegorspolder
aanwezig te zijn vanwege het ge
ringe aanbod van puin in
Zeeuwsch-Vlaanderen
De vergunning heeft betrekking
op de uitbreiding van de stort
plaats met een scheidingsinstal
latie voor bouw- en sloopafval,
voorbewerking en tijdelijke op
slag van tuinafval, en het breken
Noord-Beveland
Met belangstelling las ik de brief
van ing Van Heijst (PZC 24
maart) over het samengaan op
Noord-Beveland. Van Heijst
denkt dat in de gemeente Wis-
senkerke alles beter gaat. De
meeste raadsleden in de ge
meente Wissenkerke werken en
doen niet anders dan wat hij
schrijft over Kortgene. Maar er
zijn in beide gemeenten wel één
of twee raadsleden die wèl inte
resse en verantwoording voor
hun werk hebben. Die mensen
werken hard. maar worden niet
altijd gesteund door de rest van
de raad. Ook is de raad niet al
tijd op de hoogte van zaken; b en
w hebben eigen macht. Mis
schien zou het beter zijn als de
twee gemeenten samengaan en
een manager kiezen uit het be
drijfsleven en niet één uit de po
litiek. die zo nodig een goede
baan moet hebben. Iemand met
kennis van zaken (maar dat is
volgens de wet niet mogelijk).
Met de voorwaarde dat als zo'n
persoon zijn werk niet kan of wil
doen. ontslagen kan worden,
zonder gouden handdruk of een
riante wachtgeldregeling. Ge
woon WW net als iedere burger.
Dan is de kans klein dat een bur
gemeester een kwart eeuw blijft
zitten met de gevolgen van mis
management of mogelijk eigen
belang en/of vermindering van
geestelijk vermogen. Dan is het
probleem met de ambtenaren
ook opgelost. Goed voorbeeld
doet volgen.
Bmina Milner
Westhavendijk 17
Kamperland
NCB vormt één
Zeeuwse kring
van onze verslaggever
GOES - De Noordbrabantse
Christelijke Boerenbond (NCB)
gaat de organisatie ingrijpend
reorganiseren. De NCB, die de
belangen behartigt van 26.000
boeren en tuinders in Zeeland.
Noord-Brabant en het zuidelijk
deel van Gelderland, is nu nog
opgebouwd uit 280 afdelingen
en 17 kringen.
Het NCB,-hoofdbestuur heeft be
sloten het aantal kringen terug
te brengen naar tien en bij de af
delingen aan te dringen op
schaalvergroting. De aanpas
sing van de organisatiestruc
tuur vloeit voort uit de nota 'Or
ganisatiestrategie' die vorig jaar
door het NCB-bestuur werd op
gesteld.
Er wordt gestreefd naar de vor
ming van acht Brabantse krin
gen. één Zeeuwse kring en één
kring voor Gelderland Zeeland
telt nu nog drie NCB-kringen:
Zuid-Beveland. Oostburg en
Hulst. Die drie worden dus sa
mengevoegd. Het aantal afdelin
gen bedraagt momenteel 30.
Daar wordt eveneens stevig het
mes in gezet. Voorts wil de NCB
de samenwerking met andere
landbouworganisaties (ZLM en
CBTB) versterken. De NCB
heeft in Zeeland 1240 leden.
Het voorstel van het hoofdbe
stuur wordt vóór half mei in de
kringen besproken. Vervolgens
wordt gewerkt aan een nadere
invulling van de nieuwe krings
tructuur, die per 1 januari 1995
definitief moet zijn.
van hout en puin. Met de aan
voer van zand voor de uitbrei
ding is inmiddels een begin ge
maakt, Om het lawaai weg te ne
men wordt rondom het gebied
een aarden wal aangelegd Deze
wordt waarschijnlijk in de loop
van het jaar voltooid.
De geschillenafdeling doet over
enige weken uitspraak.
Tv-programma
belicht moord
oud-advocaat
VLISSINGEN - In het televisie
programma 'Opsporing ver
zocht'. dat maandagavond op
Nederland 1 wordt uitgezon
den, wordt aandacht besteed
aan de moord op de 79-jarige
oud-advocaat M. A. Terwoert.
De alleenwonende bejaarde
werd in de nacht van 5 op 6
maart door messteken om het le
ven gebracht in zijn woning aan
de Vroonweg in Klein-Valkenis-
se bij Biggekerke. Tevens wer
den uit de woning goederen en
een aanzienlijk bedrag aan geld
gestolen. Het uitloven van een
beloning van 25.000 gulden heeft
tot op heden nog niet geleid tot
aanhouding van de daden si. Het
programma wordt om 20.25 uur
uitgezonden.
Rode Kruis
slagvaardig
Het artikel in de PZC van 26
maart over het alarm van de di
recteur GGD. 'Geneeskundige
hulp schiet bij een grote ramp te
kort'. verdient enige aanvulling.
Dat de GGD de geneeskundige
hulpverlening door de vele vrij
willigers van het Nederlandse
Rode Kruis niet noemt, is te be
treuren. Al een aantal jaren wor
den binnen het Rode Kruis vrij
willigers opgeleid en geoefend
voor een specifieke taak in de
rampenbestrijding. Dat heeft
geleid tot de oprichting van drie
geneeskundige pelotons in Zee
land; Zeeuwsch-Vlaanderen.
Midden-Zeeland en Schouwen-
Duiveland. Elk peloton bestaat
uit 65 opgeleide en geoefende
mensen voor geneeskundige
hulpverleningstaken onder ram
pomstandigheden. Deze genees
kundige pelotons worden ge
vormd uit de achttien plaatselij
ke colonnes van het Rode Kruis
korps, stuk voor stuk in staat om
ingezet te worden in de genees
kundige hulpverlening.
Daarnaast is het Rode Kruis in
staat om grote groepen mensen
bij rampen en calamiteiten op te
vangen en te verzorgen. En dan
praten we over de inzet van bijna
2000 vrijwilligers, opgeleid en
geoefend.
Het Rode Kruis wil voor de
GGD Zeeland een betrouwbare
partner zijn en op basis van sa
menwerking met de andere dis
ciplines in de rampenbestrijding
haar taken uitvoeren.
Th. J. Balkenende-Sandee
Biezelvigseweg 2
Kapelle
Kortzichtig
Kortzichtig; Dat dreigt het mi
lieubeleid in Zeeland te worden
nu de PZC meldt, dat diverse ge
meenten in onze provincie
weigeren mee te werken aan het
opzetten van windmolenparken.
Terwijl men de bevolking van
Zeeland vraagt het milieu te
sparen en de provincie daarover
de notitie Kerend Tij uitbrengt,
vinden gemeenten het nodig om
de mogelijkheid van schone
energje te traineren.
En dat met loze argumenten, zo
als het gevaar voor vogels, ge
luidsoverlast. horizonvervuiling
enzovoort.
Misschien kunnen de ambtena
ren (m/v) eens een paar rappor
ten opvragen, waarin staat dat
al deze zaken al lang en breed
onderzocht zijn en positief zijn
beantwoord.
Zo langzamerhand vraag ik me
dan ook af of er bij gemeentelijke
ambtenarenkorpsen wel vol
doende mensen aanwezig zijn.
die zaken zoals deze kunnen
beoordelen. Of speelt hier weer
de angst om beslissingen te ne
men een rol, een reeds dikwijls
gesignaleerd euvel bij de over
heid.
Voor het plaatsen van windtur
bines tenslotte zou men het ge
bied van de voordelta kunnen
overwegen. Of industriegebie
den (Sloe) waar de horizon tóch
al is vervuild, letterlijk en figuur
lijk.
Goed voorbeeld - ook in milieu
zaken - doet goed volgen. HH
bestuurderen!
P. Janse
Van Bossestraat 7
Vlissingen
Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor reac-
ties op in de PZC verschenen berichten, artike-
- len of commentaren. Niet voor open brieven.
gedichten en dergelijke. Anonieme inzendingen
of stukken zonder duidelijke opgave van adres
en woonplaats worden niet in behandeling geno
men. Bijdragen mogen niet langer zijn dan 250
woorden. De redactie behoudt zich het recht
- voor inzendingen te bekorten. Over geweigerde
- brieven kan niet worden gecorrespondeerd.
i i i i i i i i i i i i i i,é i i i i i i i i i i n
van onze verslaggeefster
'S-HEERENHOEK - In de
Middeleeuwen trokken bar
den van kasteel naar kasteel
om hun sagen te slijten tussen
minnelied en klaagzang. Hu-
bert Limonard (70 jaar) uit 's-
Heerenhoek vertelt anno 1993
zijn volksverhaal tussen kni
poog en kwinkslag. De enige
legende uit zijn schrale reper
toire gaat over dominee Jacob
Verpoorte uit 's-Heerenhoek.
Hij noemt het geheimzinnig:
„Een verhaal dat eeuwig
voortduurt."
Limonard vertegenwoordigt
zijn provincie zondag 18 april
tijdens het streekverhalenfes
tival in het Nederlands Open
luchtmuseum te Arnhem.
Vlakbij het opnieuw opge
bouwde Nederlandse hervorm
de kerkje uit 's-Heerenhoek zal
hij het museumpubliek 'ver-
macken ende vertieren'. Voor
de Zeeuw is dit het eerste open
bare optreden als verteller,
maar: „Ik zie er niet tegenop, ik
stond al vaker op het podium.
Vroeger speelde ik heel veel
amateurtoneel."
Wrok
Met de locatie voor zijn optre
den heeft hij beduidend meer
moeite. Nog steeds koestert hij
wrok. Over het verplaatsen
van de kerk van 's-Heerenhoek
naar Arnhem. Over de verkoop
van het godshuis aan het open
luchtmuseum voor het symbo
lische bedrag van een gulden.
Over de weigering van het Bor-
tijd hetzelfde silhouet vanuit
m'n woonkamerraam. Ik be
loofde mezelf bij de afbraak om
de kerk nooit in Arnhem te be
zichtigen."
Legende
Limonard komt dit jaar op die
belofte terug om te kunnen
meedoen aan het streekverha
lenfestival. Hij schreef speciaal
voor het evenement een legen
de die te maken heeft - hoe kan
het ook anders - met zijn kerk
je. Hoofdpersoon in het ver
haal is predikant Verpoorte die
eind 17e. begin 18e eeuw op de
kansel stond van de hervorm
de kerk in 's-Heerenhoek. De
dominee overleed op 15 april
1718 en werd drie dagen later
ter aarde besteld. Om die be
grafenis heen weefde Limo
nard een verhaal uit hersen
spinsels. fantasie èn geruch
ten. Of er een brokje waarheid
inzit? „Dat vertel ik niet. Ieder
moet er maar het zijne van den
ken."
Niet alleen zondag 18 april,
maar ook zondag 25 april vindt
een streekverhalenfestival
plaats in het Nederlands Open
luchtmuseum. Op beide dagen
zijn de openingstijden van
10.30 uur tot 16.30 uur. Naast
vertellers uit Zeeland brengen
deelnemers uit. Drenthe, Gel
derland, Noord-Holland,
Noord-Brabant. Groningen en
Friesland hun verhalen, sagen,
legenden en anecdotes tot le
ven. Tussen de bedrijven door
is er zang en dans van verschil
lende groepen en muzikanten.
selse gemeentebestuur om het
gebouw beginjaren tachtig zelf
te restaureren wegens te hoge
kosten.
„De kerk hoort hier te staan".
vindt Limonard na acht jaar
nog steeds. „Ik kende elk
steentje van dat monument."
Hij zag in 1985 ook hoe de kerk
steentje voor steentje in 's-
Heerenhoek werd afgebroken
om opnieuw te herrijzen in
Arnhem. „Dat. deed me pijn. Ik
ben vijfentwintig meter van
dat gebouw geboren en zag al-
Huub Limonard uit 's-Heerenhoek gaat als verteller naar het streekverhalenfestival in Arnhem.
foto Willem Mieras
'olitie houdt
Irankrijder aan
JUIDZANDE - In de nacht van
londerdag op vrijdag heeft de
lolitie na een achtervolging een
nan aangehouden die onder in-
van alcohol achter het
tuur zat. De man had nog een
iroeftijd van twee jaar. Hij trok
Oostburg de aandacht van de
lolitie door zijn rijgedrag', ue po-
itie achtervolgde de man naar
Ichoondijke, Groede en Nieuw-
Vliet en kon pas op de kruising
Potjes' tot staan worden ge
bracht. De test wees uit dat hij
1,4 promille alcohol in zijn bloed
had. Zijn rijbewijs werd ingeno
men.
van onze verslaggever
DOMBURG - De gemeente
Domburg doet er goed aan een
Kroonberoep in te stellen tegen
'de gedeeltelijke afwijzing door
[edeputeerde staten van het Be-
(temmingsplan Buitengebied
van Domburg. Het college van
'mrgemeester en wethouders
leeft het adviesbureau RBOI
,'evraagd of een beroep kans
van slagen had. Het RBOI
leent dat Domburg een oordeel
loet vragen aan de Raad van
itate, omdat de gemeente an
ders juridisch flink in de pro
llemen kan komen als zij ie
mand weigert toestemming te
;even voor het starten van een
[lastuinbouwbedrijf, een inten-
iieve veehouderij of het plaat
sen van een windturbine.
Het grootste probleem waarmee
le gemeente Domburg gecon-
ronteerd wordt, is de afwijzing
van de bestemming 'agrarisch
gebied met landschappelijke en
natuurwetenschappelijke waar
de'. Gs willen in het buitenge
bied vrijwel uitsluitend gebie
den met de bestemming 'agra
risch gebied'.
0VEZANDE
|Bluesnacht - Jongerencen-
de Klomp te Ovezande
oudt zaterdag 10 april vanaf
130 uur een Bluesnacht. De
Utrechtse band Louisiana Ra-
speelt die avond dansbare
en feestmuziek. In het
orprogramma is de Beveland-
blues- en rockband Busted te
horen
Advertentie
\kt trouwfeest
m uw leren?
Kies voor het grootste hotel van
Zeeland! Nieuwe zaal voor recepties,
diners, feesten tot 500 personen.
Nieuwe bruidssuite (gratis voor
bruidspaar) Prachtige ligging in de
duinen van Rénesse.
Vraag onze folder of kom kijker).
Ook u zult verrast zijn van al onze
mogelijkheden.
HOTEL"" F*!
DE ZEEUWSE
STROMEN
0UINWEKKEN 5 RENESSE AAN ZEE
Telefoon 01116-2040
Het college van b en w wil met de
specifieke benaming van de be
stemming van de percelen een
vinger in de pap houden bij uit
breidingsplannen van onderne
mers. Als de percelen alleen een
agrarische bestemming krijgen,
mogen landbouwers die willen
overschakelen van landbouw op
tuinbouw in kassen of op kip
penfokkerijen en andere inten
sieve veeteeltsoorten, dit onge
hinderd doen. Dat wil het dage
lijks gemeentebestuur pertinent
voorkomen.
B en w gruwen ook van het voor
uitzicht dat. zij toestemming
zouden moeten geven voor het
bouwen van windmolens van
maximaal 35 meter hoog. Als de
gemeente geen beroep instelt te
gen de beslissing van gs. kan ie
dereen die op zijn eigen terrein
in het buitengebied een windtur
bine voor eigen energiebehoefte
wil neerzetten, dat doen. Een be
roepschrift op dit punt lijkt het
RBOI zinvol.
De commissie Volkshuisvesting.
Ruimtelijke Ordening en Milieu
bespreekt het advies van het
RBOI in haar vergadering van
woensdag 7 april. Zij bekijkt in
de vergadering ook de plannen
om een kuur- en duintuin te rea
liseren in het Nehalennia-gebied
in Domburg. De tuin is vooral uit
toeristisch oogpunt van belang,
omdat veel Duitse vakantiegan
gers geïnteresseerd zijn in de
combinatie van zeelucht en de
therapeutische waarde van zee
water.
Duintuin
Een duintuin moet zorgen voor
beschutting. Om rust te krijgen
zouden wel de aanwezige tennis
banen. trampolineveld. midget-
golfbanen en het parkeerterrein
verplaatst moeten worden. Het
plan voor de kuurtuin maakt
deel uit van het project ter ver
betering van de infrastructuur
in Domburg, dat voor driekwart
door het ministerie van Econo
mische Zaken betaald wordt.
Een ander punt van bespreking
is de herinrichting van de Bad-
straat in Domburg. De bespre
kingen daarover zijn al lang be
zig. maar nu liggen ook concrete
plannen op tafel. Voorafgaand
aan de vergadering, vanaf 19
uur. is er een bijeenkomst voor
bewoners van de Badstraat,
raadsleden en andere belang
stellenden. Zij kunnen daar ook
vragen stellen over de plannen,
die overigens vermoedelijk pas
na de zomer worden uitgevoerd.
De commissievergadering be
gint woensdag 7 april om '20.30
uur in de raadszaal van het ge
meentehuis.
fenonze verslaggeefster
dlODELBURG - Exacte cijfers
fin er nog niet, maar zeker is
lal in Zeeland het aantal aan-
tragen voor financiële steun bij
Ie Nederlandse Hervormde
jerk is toegenomen. Volgens
D. van den Nieuwendijk van
|e Zeeuwse werkgroep 'De ar-
oe kant van Nederland' komt
[it door de toenemende bezuini
gingen van de overheid, die
•ooral mensen met een mini-
huminkomen treffen.
e diakonieèn in Vlissingen,
oes en Zierikzee zien het aan-
ll hulpverzoeken binnen hun
erkgemeente stijgen. In Zierik-
te is weliswaar vorig jaar maar
>n verzoek om hulp ingediend,
laar dat was des te opmerkelij-
er omdat dat in voorgaande ja-
>n nog nooit was voorgekomen,
ediakonieèn van elke Zeeuwse
ervormde gemeente mogen zelf
eslissen of ze een hulpaanvraag
el of niet inwilligen. Zij krijgen
an het Provinciaal Kerkcen-
um van de Nederlands-her-
ormde kerk wel het advies om
imen met de plaatselijke so-
ale dienst financiële steun te
Tienen. Hiermee wil de kerk
lorkomen dat zij een geldinsti-
ïutop zich wordt. Want hoewel
t kerk het nog steeds als haar
lak ziet de armlastigsten uit de
tmenleving bij te staan, vindt
jdat dit in de eerste plaats een
lak van de overheid is.
et gaat bij de aanvragen niet
leen om leningen, afhankelijk
an de situatie van de aanvrager
ordt ook wel eens een gift ver
rekt. Mevrouw M. J. Klooster-
oer, voorzitter van de hervorm
de diakonie in Vlissingen, zegt
dat giften zelden voorkomen
binnen haar gemeente. Wel
wordt soms een deel van de
schuld kwijtgescholden. „Wan
neer blijkt dat iemand elke
maand een deel van zijn schuld
aflost, kijkt de diakonie naar de
persoonlijke situatie van die
gene. Het komt wel eens voor
dat de diakonie het laatste deel
van de schuld laat zitten."
Niet alleen leden van de Her
vormde Kerk doen een beroep
op de plaatselijke diakonie, ook
buitenstaanders zien zich steeds
vaker genoodzaakt hun heil bij
de kerk te zoeken. Bij de diako
nie in Vlissingen komen de
meeste aanvragen voor hulp van
niet-leden. Volgens mevrouw
Kloosterboer komt dat doordat
de meeste aanvragen via het
maatschappelijk werk gaan. Zo
zijn op dit moment veel hulp-
aanvragen van vluchtelingen uit
voormalig Joegoslavië binnen
gekomen. Toch zijn de niet-le
den die bij de kerk om hulp aan
kloppen niet helemaal onbe
kend met de hervormde kerk.
„Bijna altijd zijn de aanvragers
vroeger lid geweest van de her
vormde gemeente of komen ze
sporadisch in onze kerk", zegt
mevrouw Kloosterboer.
Geld is er in elk geval genoeg
binnen de kerk. bevestigt me
vrouw Kloosterboer. Het ver
schilt per gemeente, maar de
meeste hervormde kerken heb
ben een aardige geldreserve. Het
geld is meestal afkomstig van
giften van de kerkleden. Veel fi
nanciële hulp wordt ook betaald
van de rente die de kerk ont
vangt over het bedrag dat zij op
de bank heeft staan. Van den
Nieuwendijk zegt dat de "kerk
meer steun kan geven dan zij op
dit moment doet. „Maar de to
tale armenzorg op ons nemen
gaat te ver. Daarvoor mist de
kerk het aanzien en het kapitaal.
De diakonieèn die steun verle
nen, laten ook altijd een woord
van protest bij de overheid ho
ren. want de toenemende vraag
naar steun vanuit de kerk is toch
een signaal uit de samenleving."
Niet alleen in Zeeland zoeken
steeds meer mensen financiële
steun bij de kerk. Uit een onder
zoek dat de diakonaal-consulent
S. Deinum uit Zwolle heeft ver
richt. blijkt dat in zijn kerkpro
vincie Overijssel en Flevoland
het aantal aanvragen voor steun
in 1990 15 procent hoger was dan
voorheen. De Zeeuwse hervorm
de kerk beschikt echter nog niet
over cijfers die het vermoeden
dat ook Zeeland verarmt kun
nen staven. Van den Nieuwen
dijk zegt dat binnenkort wel een
landelijk onderzoek zal plaats
vinden. dat verricht wordt door
de Generale Diakonale Raad.
Zie ook bijlage Reportage,
pagina 23.
van onze verslaggeefster
GOES - Rinus van 't Westein
de woont in de bocht van een
bloemdijk. Op een steenworp
afstand van een fraai be
groeid talud. Mooi dijkje,
vindt Van 't Westeinde zelf
ook. Alleen jammer dat het
vlak bij z'n bedrijf ligt. Want
wie weet: straks zadelt de
overheid hem weer met aller
lei maatregelen op, alleen
maar omdat de Marjolein, het
Glad Parelzaad en het Don
derkruid zo nodig moeten
worden beschermd.
De Koedijk in Nisse wordt -
net als vele andere bloemdij
ken in de Zak van Zuid-Beve
land - mogelijk aangewezen
als natuur-wetenschappelijk
terrein. Leuk voor de natuur
beschermers. niet leuk voor
Rinus van 't Westeinde. Stèl.
dat-ie zijn akkerbouwbedrijf
zou willen uitbreiden met een
veestapel; dat kan hij dan
mooi vergeten. „Treurig",
meent Van 't Westeinde. „Wil
je als akkerbouwer een bijver
dienste. dan wordt het je on
mogelijk gemaakt."
De kwestie: door intensieve
veeteelt bij waardevolle terrei
nen te verbieden, hoopt de
overheid de uitstoot van stik
stof te beperken. In Zeeland
wordt binnenkort besloten
welke bloemdijken in aanmer
king komen voor bescher
ming. De meeste van die dij
ken zijn te vinden in de Zak
van Zuid-Beveland. een klein
aantal ligt in oost Zeeuwsch-
Vlaanderen en Tholen. De di
rectie Landbouw. Natuur en
Openluchtrecreatie (LNO> in
Zeeland heeft een voorlopige
inventarisatie gemaakt van
waardevolle dijken. Na rugge
spraak met boeren- en natuur
beschermingsorganisaties
volgt nog een definitieve lijst.
Beperkingen
De boeren zijn verre van ge
lukkig met de plannen. „Be
grijp me goed: wij zijn niet te
gen de bloemdijken". merkt
Van 't Westeinde op. „maar
wel tegen al te forse beperkin
gen voor agrariërs. Wanneer
boeren hun bedrijf uitbreiden
met een veestapel doen ze dat
niet uit weelde. Ze doen het
om hun inkomen op peil te
houden. 'Tuurlijk moet de am-
moniakuitstoot aan banden
worden gelegd, maar dat kan
ook door de allernieuwste
technieken in de veeteelt toe
te passen."
Remco Barkema van de Ver
eniging tot Behoud van Na
tuurmonumenten juicht de
strenge maatregelen toe. Hij
noemt de neerslag van stikstof
'funest' voor de bloemdijken.
„We moeten al vechten tegen
de effecten van zure regen.
Komt daar nog de uitstoot van
veeteeltbedrijven bij. dan ver
dwijnen heel veel planten die
uitsluitend op voedselarme
gronden kunnen leven." De
boeren verdrijven uit de be
schermde gebieden is een an
der uiterste. „Dat willen we in
geen geval. Juist omdat met
name in de Zak van Zuid-Be
veland de verwevenheid tus
sen landbouw en natuur zo
groot is."
Dat de bloemdijken een uni
cum zijn. weten zowel boeren
als natuurbeschermingsorga
nisaties al jaren. Diverse on
derzoeken tonen aan dat soor
ten als Marjolein. Glad Parel
zaad. Donderkruid. Agrimo-
nie. Wollige Distel en Heel-
blaadjes nergens zo algemeen
voorkomen als op de bloemdij
ken. Vooral de zuidhellingen
staan bekend om hun rijkdom
aan bijzondere plantjes. Bar
kema: „Hier vind je soorten
die gewoonlijk alleen groeien
in meditterane gebieden."
Verschillen
De rijke flora is enerzijds te
verklaren door de ligging, an
derzijds door het vroegere ge
bruik van de terreinen. Oost
en Westerschelde en Noordzee
zorgen ervoor dat de mini
mumtemperatuur gemiddeld
een paar graden hoger is dan
in de rest van het land. Daar
naast zorgde het 'hap-snap be
heer' in het verleden voor een
verscheidenheid aan planten.
„De ene boer liet zijn schapen
grazen op de dijken, de ander
maaide grote stukken af voor
hooi. Dijken werden ook nog
eens opgehoogd met zeer uit
eenlopend materiaal. Dat ver
klaart waarom er zoveel ver
schillen zijn in een betrekke
lijk klein gebied."
In de jaren zeventig dreigden
de bloemdijken op Zuid-Beve
land te verschralen. Als gevolg
van de ruilverkaveling en het
verdwijnen van grote schaaps
kuddes, verruigden veel terrei
nen: graspollen en struweel
verdrongen de kleinere bijzon
dere plantensoorten. Natuur
monumenten trok ten strijde
om de natuur op de dijken
weer op peil te krijgen. „Varia
tie werd voor ons het sleutel
woord. We walden terug naar
kleinschalig beheer." Nu
twintig jaar later, is Barkema
niet ontevreden over het resul
taat, „De schade hebben we
grotendeels hersteld. Door de
waardevolste dijken te be
schermen, kunnen we dat zc
houden."
Rinus van 't Westeinde (1) en Remco Barkema (r) op de Koedijk in Nisse.