Identiteit wordt niet achter bureau bepaald We zijn gescheurd uit hetzelfde lapje Arme gemeente hoopt op steun rijke buur Koudekerke Sint Philipsland Aardenburg reportage ZATERDAG 3 APRIL 1993 24/25 Ik denk dat alle mensen op het dorp een beetje afwachten wat er gaat gebeu ren." YVillemien Huisman kijkt nauwe lijks op van haar werkzaamheden. Met een natte doek met Vim boent ze fanatiek op één van de houten broodrekken uit het kleine winkeltje dat uitkijkt op het Dorpsplein van Koudekerke. Aan de ge vel hangt nog het uithangbord van de Melkbrigade van Joris Driepinter met een grote witte M in een blauwe cirkel. Daaronder de naam van een vroegere ei genaar: de Fa. Osté Zn. Uiterlijk doet het pand in alles denken aan een dorps winkeltje van dertig jaar geleden. Bin nen verwoordt Huisman haar gevoelens over hét item van de toekomst; de herin deling. „Ik ben daar geen voorstander van", ver klaart ze. „Maar het is moeilijk in te schat ten wat de bestuurders precies in gedach ten hebben. Het kan alle kanten op. Mis schien weten ze zelf ook niet hoe het uit pakt. Zoiets blijft altijd een gok." De her indelingsplannen zijn niet bepaald het ge sprek van de dag in de melkhandel van Huisman. En nergens in Koudekerke. De inwoners lijken gelaten af te wachten wat er gaat gebeuren. Ze zijn niet echt voor en ze zijn niet echt tegen. In de huidige plannen voor de bestuurlijk ke herorganisatie op Walcheren gaat de gemeente Valkenisse, die naast Koude kerke bestaat uit de kernen Biggekerke en Zoutelande, deel uitmaken van één grote plattelandsgemeente. Daarnaast blijven alleen Middelburg (met toevoe ging van Arnemuiden) en Vlissingen be staan. Hoewel de kern Koudekerke bij de andere plattelandsgemeenten wordt ge voegd, gaat een deel van het grondgebied naar het aangrenzende Vlissingen, zodat Ontstaan omstreeks 1200de oudste bewaard gebleven stukken bevatten gege vens uit 1198 Onderdeel van de gemeente Vallceiiisse die bij de herindeling van 1966 is ont staan; gaat naar plattelandsgemeente Walcheren Aantal inwoners kern Koudekerke: 3687 Aantal inwoners Valkenisse: 6048 Samenstelling gemeenteraad: 6 CDA3 VVD, 3 PvdA, 1 SGP Bijzonderheden: Op het ogenblik een vacature voor de burgemeesterspost van Valkenisse. de havenstad uitbreidingsmogelijkheden in noord-westelijke richting behoudt. De samenvoeging met de 'kleintjes' roept vrijwel geen bezwaren op; pas als Middel burg en Vlissingen worden genoemd, raakt een enkele - meestal wat oudere - Koudekerkenaar geprikkeld. „Ik ben er tegen dat Vlissingen iets van Koudekerke krijgt", zegt I. Luteijn, in het dorp geboren en getogen. „Laten we het maai' gewoon laten zoals het is. En laat Vlissingen maar zijn eigen boontjes doppen." Onduidelijk is waar de bezwaren tegen Vlissingen pre cies op berusten. Het wantrouwen van sommige oudere dorpsbewoners tegen de steden lijkt zijn wortels in het verleden te hebben. „Ik zou niet weten waarom een herinde ling nodig is", vraagt J. de Kroo zich af. Hij woont heel zijn leven 'bijna zeventig jaar al') in Koudekerke. Ook hij vreest een overheersing door de twee steden op Wal cheren. „Nu zijn er nog zes gemeenten op Walcheren, dat is zes tegen twee. Straks hebben we nog maar één stem, dat is mijn bezwaar. Zo komen we zeker op het twee de plan. Laten ze er dan maai' meteen één gemeente van maken; dan is de rivaliteit tussen Middelburg en Vlissingen ook de wereld uit." De aantrekkelijkheid van Koudekerke ligt volgens De Kroo in de sfeer van het buitenleven. In een stad zou hij nooit wil len wonen. „Het leven in een dorp is ge moedelijker en er is nieer contact tussen de mensen onderling." Nu kent hij de mensen op het gemeentehuis, in ieder ge val van gezicht. Als hij straks ergens an ders moet zijn, is hij waarschijnlijk niet meer dan een vreemde. Het is een favoriet argument van de tegen standers van herindeling; zij vergroot de afstand tussen bestuurder en burger. „De bestuurders van hier kunnen de zaken van de kant van de mensen bekijken", meent Huisman. „Zo iemand moet toch weten wat er leeft onder de bevolking, zo dat hij een beetje flexibel kan zijn. Wan neer de gemeente grootschaliger wordt, krijg je ook dat bureaucratische en dan moet elk regeltje precies worden nage leefd." Dinsdagochtend; hartje Sint Philips land. De postbode groet in het voor bijgaan een huisvrouw die haar ramen staat te lappen. Verder is er niemand te zien op straat. Flipland grossiert in rust en stilte, en veel inwoners willen dat graag zo houden. Ze hechten aan de zelf standigheid van hun gemeente. Dat zou de beste waarborg zijn voor behoud van het eigen, besloten karakter. Toch kwam er geen krachtig eensgezind verzet tegen het plan Flipland op te heffen. Aan sa menvoeging met Tholen valt toch niet te ontkomen, denkt een meerderheid van de gemeenteraad. Ook de inwoners berus ten. „Of je nu voor of tegen bent, maakt weinig uit. Het wordt allemaal in Mid delburg bekokstoofd." Hoe verlaten het dorp ook lijkt, in het praathuisje langs de dijk is bijna altijd wel wat leven in de brouwerij. Eén voor één steken ze er even hun kop om de deur, de oudere mannen van Sint Philipsland. Zij weten precies wat er speelt in de gemeen te. Over de dreigende herindeling willen ze graag hun zegje doen. Maar dan niet met de naam in de krant, want daar ko men maar praatjes van in het dorp. „Zelf standig blijven is natuurlijk het mooist", bromt iemand. „Maai- als dat echt niet kan, is samenvoeging met Tholen de beste oplossing. Wat geaardheid betreft passen we daar het beste bij." Het gezelschap beseft: een gemeente met slechts 2300 zielen is te klein om alle pro blemen alleen de baas te kunnen. Voor de herdindelingsplannen bestaat daarom wel wat begrip. „Alles wordt' duurder", klinkt het somber. „Neem nu de vuilver werking, wat dat allemaal kost. Sint Phi lipsland kan liet niet meer opbrengen. Ontstaan: Al eeuwenlang zelfstandig. Sint Philipsland vierde in 1987 het 500-ja- rig bestaan. Indeling: gaat naar Tholen; Aantal inwoners: 2366 Samenstelling gemeenteraad: SGP drie zetels, CDA twee zetels. Partij voorAlge- mene Belangen (PvAB) twee zetels Dorpen: Snit Philipsland en Anna Jacobapolder Gehucht: Sluis Tholen is goedkoper heb ik gehoord. Daar hoeven we minder belasting te betalen." Een in blauwe overall gestoken grijsaard wuift dat voordeel weg. Hij weet zeker dat het opgeven van zelfstandigheid de Fli- planders alleen maar nadeel berokkent. „Ga maar na. Voor paspoort, rijbewijs, ge boorte-aangifte of trouwerij kunnen we nu nog hier terecht. Straks moeten we voor ieder wissewasje naar Sint-Maartensdijk. Een heel eind rijden. Voor wie een auto heeft, is dat geen ramp. Maai' mensen zon der eigen vervoer zijn mooi de klos." Eén front vormen ze als het eigen karakter van de gemeente ter sprake komt. Fli pland moet Flipland blijven, daaraan valt niet te tornen. „We zitten echt niet anders in elkaar dan mensen uit Goes of Vlissin gen. Tenslotte zijn we allemaal van het zelfde lapje gescheurd. Ons gaat het enkel om de rust die hier heerst, die willen we bewaren", zegt een voormalig landbou wer. „Op grote recreatieparken bijvoor beeld, zit niemand hier te wachten. Tho len doet daar wel wat aan, maar ik heb in andere dorpen gezien waar dat toe leidt. Daar kun je nog niet een paar klompen buiten laten staan, of ze worden gejat." Het is tijd voor de iunch, het praathuisje stroomt leeg. Een kranige zeventiger, ge boren en getogen Fliplander, trekt als laatste de deur achter zich dicht. Hij denkt dat Tholen het eigene van zijn ge meente wel respecteert. Al klinkt het wat onzeker: „We mogen aannemen dat ze goed op de hoogte zijn van de mentaliteit hier. Ze kunnen ons moeilijk andere nor men opdringen." De gemeenteraad heeft de boot zo lang mogelijk afgehouden. Het standpunt luid de steeds hetzelfde: nauwere samenwer king met andere gemeenten is prima, her indeling moet als het even kan worden voorkomen. Daarbij wees de raad niet al leen op identiteit. Ook de geografische lig ging werd in de strijd geworpen. Flipland als schiereiland vormt een afgebakend ge heel. Dat sluit nergens goed op aan. was de redenering. „Of Flipland nu naar Tho len gaat. of naar Schouwen, het bungelt er altijd wat vreemd bij", drukte burgemees ter T. A. Vogel (SGP) het eens uit. Maar weinig Koudekerkenaren geloven dat een herindeling ten koste gaat van het karakter van het dorp. „De mensen die in een dorp wonen bepalen de identiteit, niet degenen die achter de bureaus zitten", denkt J.E. van der Schoot. De herindeling kan hem dan ook weinig schelen. Volgens Huisman is al veel van het karakter van Koudekerke verloren gegaan, zonder dat daar een bestuurlijke reorganisatie aan te pas hoefde te komen. „Het dorp heeft geen echt gezicht. Iedereen trekt toch al naai de stad. Behalve een melkboer, een bak ker en een supermarkt is hier toch vrijwel niks? De leefbaarheid van een dorp hangt heus niet af van een bundeling van bestu ren." Onder het personeel van de gemeente Koudekerke is de herindeling wel onder werp van gesprek, zij het slechts inciden teel. Hoewel door samenvoeging van ge meentelijke diensten sommige functies misschien overbodig worden, is ge meenteambtenaar W. Beilo niet bang over een paar jaar zonder baan te zitten. Hij ziet wel degelijk de noodzaak van een schaalvergroting. „Ik ben nu met tal van zaken bezig die een breed terrein bestrij ken, maar kan me daardoor soms niet vol doende verdiepen. Dat is een probleem waar alle ambtenaren van kleine gemeen ten mee kampen." In een grotere organi satie is meer ruimte voor specialisatie. „Natuurlijk zijn er wel zaken die vóór her indeling pleiten", besluit De Kroo. „Maar de vraag is of dat zo aantrekkelijk is. U kookt toch ook niet voor de hele week het zelfde, omdat dat zo efficiënt is? Zo ligt het hier ook." Ernst Jan Rozendaal Nu gedeputeerde staten de herindeling willen afdwingen, kiest een raadsmeerder- heid voor vrijwillige aansluiting bij Tho len. Als er toch niet aan te'ontkomen valt. kun je maar beter meedoen, vinden de fracties van CDA en de Partij voor Alge mene Belangen (PvAB). Alles beter dan straks geheel buitenspel staan. Alleen de SGP volhardt in een krachtig 'neen'. SGP- wethouder L, Walpot: „We zijn nu nog flink vertegenwoordigd in de raad, maar in groter verband wordt het voor ons wat dunner." De wethouder betwijfelt of Flipland zijn identiteit kan behouden. „Wij hebben al tijd op de bres gestaan voor het karakte ristieke van onze gemeente. Maar de mo gelijkheid zit erin dat we straks groot schalige recreatie krijgen. Om maar niet te spreken over zondagvoetbal. Het risico dat we dat hier krijgen, wordt met de dag groter." Een jonge vrouw duwt een kinderwagen door de straten van Sint Philipsland. Zij heeft weinig moeite met de overstap naar Tholen. Veel jongeren juichen het toe. „Al is het natuurlijk wel een beetje jammer", zegt L. van de Ree. „Nu staan we nog op onszelf, straks zijn we niet meer dan het achtste dorp van Tholen. Maar dat er echt veel verandert, geloof ik niet." In Anna Ja cobapolder, de tweede kern van Sint Phi lipsland, denkt de 75-jarige M. Wesdorp er net zo over. De herindeling brengt echt geen aardschok teweeg. „Het was anders geweest als Flipland naar Brabant had ge moeten. Dat past echt niet bij elkaar. Het mentaliteitsverschil is veel te groot. Fli pland met Tholen gaat veel beter. Dat is bijna twee handen op één buik." Marten de Jongh foto Lex de Meester foto Lex de Meester Ontstaan omstreeks 174 na Christus uit een Romeinse vestiging, na een reeks van overstromingen in de vijfde eeuw herontdekt door landbouwers en vissers, rond het jaar 1187 verrijkt met stadsrechten. Indeling: Wordtin januari 1995 streefdatumsamengevoegd met Sluis. Aantal inwoners per 15 januari 1993: 3660 Samenstelling gemeenteraad: CDA (3 zetelsGemeentebelangen <3 zetels). Lijst Rammélaere <2 zetels). VVD 1 zetel), PvdA 1 zetel), D66 (1 zetel) Bijzonderheden: Op 1 april 1941 werden de zelfstandige dorpen Eede en Sint- Kruis bij Aardenburg gevoegd. De kikkers (hét symbool voor Aarden- burg) op het fontein aan de Kaai spu wen er lustig op los, alsof er niets aan de hand is. De mensen in de straten doen hun alledaagse dingen, schijnbaar zorgeloos. Alles onder het mom van: als het moet, dan moet het maar en we zien wel hoe het gaat. De gemeenteraden van Aardenburg en Sluis besloten in februari nagenoeg unaniem tot een fusie. Daarmee werd be wust een verbond aangegaan om Oost burg buiten de deur te houden. Een defen sieve stap om te voorkomen dat de twee kleintjes worden opgeslokt door de gro tere West-Zeeuws-Vlaamse buur. Een juiste tactiek vindt de doorsnee Aarden burger. Vooral omdat het arme en stille Aardenburg kan meeprofiteren van het weldadige, toeristische Sluis. „Ze doen maar, zolang ik tenminste geen burgemeester hoef te worden. Daar begin ik niet aan", is het eerste wat Aardenburg- promotor en criticus bij uitstek E. Cuele- naere (69) uitroept over het aangekondig de huwelijk. „Natuurlijk zou het behoud van onze zelfstandigheid het mooiste zijn. En toch, Eede, Sint Kruis en Aardenburg zijn al meer dan vijftig jaar bestuurlijk sa men, maar ieder met behoud van de speci fieke eigen identiteit. Door bij Sluis te worden gevoegd, blijft de schade voor Aardenburg in ieder geval nog beperkt. Zouden we naar Oostburg moeten, dan worden we een nummer, één van de vele onbetekende kernen in West-Zeeuwsch- Vlaanderen. Aardenburg kan van het hu welijk met het rijke Sluis in ieder geval nooit slechter worden. We kunnen er nog van leren. Aardenburg zit vastgeroest. Dit is de vooruitgang." De plaatselijke winkeliersvereniging denkt er net zo over. Ooit waagde Warvo- voorzitter H. Leliaert zich aan de uit- spraak dat het centrum van Aardenburg weinig meer is dan een sluiproute voor toeristen op weg naar Sluis. „Of we nu wel of niet samengaan, de concurrentie vanuit Sluis blijft voor ons het zelfde. De situatie kan wat dat betreft niet slechter. We roe pen al zo'n twaalf jaar op het gemeente huis dat de binnenstad moet worden aan gepakt, aantrekkelijker moet worden voor het winkelend publiek. Maar veel medewerking hebben wij nooit gehad dankzij de jarenlange bezuiningsroes. Misschien dat we in een nieuwe gemeente, met en beter gevulde schatkist, eindelijk wèl eens iets kunnen klaarmaken", rea geert Leliaert, Bedelen Bij een rondgang door de Kikkerstad wordt duidelijk dat de voorgenomen fusie slechts oppervlakkig leeft bij de bevol king. Een leidster van de peuterspeelzaal tuit bij een 'confrontatie' met het onder werp haar lippen en laat na een lichte aar zeling blijken nauwelijks over de conse quenties te hebben jiagedacht. Waarom zou ze ook. „Of we nu Aardenburg blijven, of Sluis-Aardenburg worden, de burger zal er toch niet veel van merken", verwacht ze. Pas wanneer de peuterspeelzaal er bij wordt gehaald, laat de leidster blijken de ontwikkelingen om praktische redenen toe te juichen. „We moeten ieder jaar bij de gemeente bedelen om subsidie. In Sluis krijgt de speelzaal (met minder kinderen en minder openingsuren) twee keer zoveel geld. Misschien dat wij het straks dan ook wat makkelijker krijgen." Ook de ambtenarij in het 'Kikkerslot' laat de op handen zijnde samenvoeging ge dwee op zich afkomen. Ze zien vooralsnog weinig reden zich druk te maken over de aanstaande stoelendans met de Sluisse collega's, „Dat is nog zo ver weg", zegt chef burger zaken L. Herman. „Ik denk dat het pro bleem zich vanzelf oplost. We zitten met een aantal oudere ambtenaren Daarvoor is een afvloeiingsregeling denkbaar. En verder is er voor iedereen straks wel een plaatsje te vinden, verwacht ik. Door spe cialisatie op een bepaalde portefeuille bij voorbeeld." Een huisvrouw uit het naburige Sint Kruis vindt de samenvoeging 'wel een goed idee'. Ze geeft het tenminste de voor deel van de twijfel. „Ik moet nog zien hoe het allemaal gaat lopen. Veel zullen we er waarschijnlijk niet van merken. Maar met Sluis zijn we in ieder geval beter af dan met Oostburg, hoop ik. Anders worden we helemaal weggecijferd." Eede Vanuit de andere aanverwante kern, Eede, klinkt een wat minder berustend ge luid. Ontevreden ook, omdat de gemeen teraden eigenmachtig hebben beslist zon der vooraf de bevolking te informeren en raadplegen. „De bestuurders hebben ver zuimd de plussen en minnen van een sa menvoeging met Oostburg op een rij te zetten", aldus oud-bankdirecteur, vice- voorzitter van de dorpsraad en parttime ambulancechauffeur J. van Bellegem. „De burgers kunnen nu geen reëele verge lijking maken. Want of je nu door de kat of door de hond wordt gebeten, er is wel de gelijk een verschil. Ik vind het een beetje overkomen als twee boeren die op de markt met handjeklap een huwelijk tus sen hun wederzijdse kinderen regelen, ter wijl de jongelui er zelf niets over hebben te zeggen. Het liefst zou ik Eede zelfstandig zien, maar dat is tegenwoordig natuurlijk onmogelijk. In dat licht moet je ook de nieuwe gemeente Sluis-Aardenburg be zien. Nog steeds te klein om daadkrachtig het toenemend aantal taken aan te kun nen. In bestuurlijk opzicht hebben ze Oostburg gewoon nodig." Marcel Modde ei toeristische drukte bij buurgemeente Sluis. foto Lex de Meester

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1993 | | pagina 25