Zeeuwen zijn niet ondersteboven van herindeling gemeenten yUSSlNGE IDDELBURG Lri BENT U TEVREDEN OVER UW GEMEENTE? 1 In Zaamslag ging de bevolking met spandoeken massaal de straat op - harmonie De Volharding voorop - om te betogen voor behoud van zelfstandig heid. In IVolphaartsdijk hield een actie comité een enquête onder de bevolking om de mening te peilen over samenvoe ging bij Goes. Succes bij voorbaat ver zekerd: 88 procent sprak zich ertegen uit. In Axel. Koewacht. Zuiddorpe en Overslag gebeurde hetzelfde. Daar wil de 95 procent van de bevolking onder geen beding bij Terneuzen. Op Tholen lieten gemeentebesturen een rapport maken - Tholen Emergit - om aan te to nen dat er niet één gemeente, maar drie moesten komen. Vanuit Sluis kregen le den van de Tweede Kamer ansichtkaar ten, met daarop in rijm een pleidooi voor zelfstandigheid. Herindeling. Ooit was alleen al het idee voldoende om mensen op de barricaden te krijgen. Aan kretologie geen gebrek. Zoals: 'Fuseren betekent voor een groot aantal betrokkenen fusilleren en daar aan hebben wij geen behoefte.' En: 'Er is sprake van aan feodale tijden herinne rend gesol.' Gemeentebesturen die el kaar verketterden en provincie en rege ring van machtsmisbruik beschuldig den. Herindeling. In de jaren zestig en ze ventig werd heel Zeeland op de schop ge nomen. Van 101 naar 30 gemeenten. Het hield de mensen bezig: het leefde niet al leen onder bestuurders, maar ook onder de bevolking. Op initiatief van het provinciaal bestuur is een nieuwe ronde aangekondigd. In eerste aanleg van 30 naar 17 gemeenten. In een volgende etappe nog eens vijf of zes gemeenten minder. Gemeentebestu ren voeren voorspelbare en verplichte nummers op. Een aantal gemeenten kiest eieren' voor haar geld en komt zelf met fusievoorstellen, in de hoop een al te rigoureuze ingreep te voorkomen. Van opwinding onder de bevolking - zoals in het verleden - blijkt weinig. Een snelle telefonische rondgang van de PZC- redactie onder 100 Zeeuws-Vlamingen leerde dat de mensen het wel geloven en bepaald niet zitten te wachten op een be stuurlijke reorganisatie. Om precies te weten te komen hoe er on der de Zeeuwse bevolking vandaag-de- dag over herindeling gedacht wordt, liet de PZC-redactie door het Instituut voor Strategische Kommunikatie (ISK) te Amsterdam een opinie-onderzoek hou den. Dat gebeurde in de periode 25-29 maart '93. Aan 180 Zeeuwen van 18 jaar en ouder werd een mening gevraagd. Kern van de enquête: Hoe ervaart de Zeeuwse bevolking het functioneren van de huidige (eigen) gemeenteen hoe kijkt men aan tegen de voorgestelde gemeen telijke herindeling? De uitkomsten van het onderzoek leveren volgens ISK een representatief beeld op. Van de onder vraagden is 47 man en 53 vrouw. Ruim 29 is jonger dan 35 jaar. 48 tussen 35 en 55 jaar en 23 is ouder dan 55 jaar. Ongeveer tweederde van de ondervraag den omschrijft de eigen gemeente als een stadsgemeente; ruim eenderde woont in een plattelandsgemeente. Op het mo ment van het onderzoek zegt eenderde van de ondervraagden geen politieke voorkeur te hebben. Van degenen die wel kleur bekennen, heeft 17 een voor keur voor het CDA, steunt 11 de PvdA, 13 de VVD en kan D66 rekenen op 16 Huidige situatie In het kader van het opinie-onderzoek is eerst gekeken naar de huidige situatie. Hoe denken de Zeeuwen over hun lokale bestuur, het niveau van de gemeentelij ke belastingen, de serviceverlening door de gemeente en de aanwezige of afwezige voorzieningen. Gevraagd is naar de ma te van tevredenheid: zeer/redelijk/neu traal/niet zo/geheel niet. Algemene uit komst: Het niveau van de gemeentelijke belastingen scoort slecht. Maar ja, wie is daar doorgaans gunstig over gestemd? Vrijwel niemand toch! Afgezien dus van de belastingen, zijn ruime meerderhe den van de Zeeuwse bevolking tevreden over het functioneren van de eigen ge meente. Met name de gemeentelijke voorzieningen mogen op brede waarde ring rekenen. Zo is 6 zeer tevreden over het gemeen tebestuur en 58 redelijk tevreden. De gemeenteraden doen het in de ogen van ruim de helft van de mensen nog niet zo slecht. Een vrij aanzienlijk percentage van 18 staat neutraal tegenover de wijze waarop het gemeentebestuur opereert; 13 is niet zo tevreden en 2 is ronduit ontevreden. Voor 4 van de Zeeuwen is" het niveau van de gemeentelijke belas tingen toch aanleiding zeer tevreden te zijn en 29 is daarover zeer tevreden. De helft denkt daar anders over: 43 is niet zo tevreden en 7 is ontevreden; 16 stelt zich neutraal op. Maar liefst 16 is zeer tevreden over de serviceverlening door de gemeente en 62 redelijk tevreden. De mensen heb ben hierover een duidelijke mening, want slechts 6 is neutraal. Niet zo te vreden is 13 en 2 is ontevreden. De voorzieningen in de gemeente scoren het beste: 21 is zeer en 53 is redelijk te vreden. Bij deze vraag neemt 7 een neutrale positie in. Aan de negatieve kant van de tevredenheidsbalans staat 19 van de bevolking: 14 is niet zo en 5 is geheel niet tevreden. Uit de antwoorden valt een aantal bij zonderheden te destilleren. Ze bieden ook een doorkijkje naar de betrokken heid van de burger bij het lokale be stuur: inwoners van plattelandsgemeenten zijn naar verhouding iets minder tevre den over hun gemeentebestuur; inwoners van grotere gemeenten zijn naar verhouding minder tevreden over gemeentelijke belastingen; inwoners van plattelandsgemeenten zijn naar verhouding minder tevreden over de voorzieningen in hun gemeente. Inkrimping De onderzoekers van ISK gaven de deel nemers aan de enquête een korte uiteen- v zetting over de plannen van het dage lijks provinciebestuur: inkrimping van het huidige aantal van 30 gemeenten naar 17, Vervolgens is de deelnemers ge vraagd of zij voor of tegen een dergelijke Wie vanuit Sint Laurens naar Middelburg rijdt, stuit op dit stukje herindeling op particulier initiatief. Een onbekende nam deze week een voorschot op 'Vlisburg'. foto Lex de Meester herindeling zijn. De volgende antwoor den werden genoteerd: 38 is voorstander van gemeentelijke herindeling: 22 maakt het niet uit; 40 is tegenstander gemeentelijke herindeling. Ruim één op de vijf Zeeuwen geeft hier mee te kennen zich niet zo druk te ma ken over een gemeentelijke herindeling - heeft er althans geen uitgesproken me ning over. Daarentegen houden de voor- en tegenstanders elkaar vrijwel in ba lans. Een verschil van 2 mag. mede ge geven de omvang van het onderzoek, nauwelijks naam hebben. Het is opval lend dat bij de voorstanders de inwoners van plattelands- en stadsgemeenten ge lijkelijk verdeeld zijn. Op het platteland is de weerstand tegen herindeling echter groter dan in de stad: 49 van de inwo ners van plattelandsgemeenten is tegen stander van herindeling. De ondervraagden mochten zich niet be perken tot een simpel 'voor' of 'tegen' herindeling. Gevraagd is ook een reden te geven voor de opstelling pro of contra. De argumenten van de voorstanders be helzen: 19 meer voorzieningen? betere dienstverlening' 18 minder kosten/ financiële besparing; 16 betere bestuurbaarheid; 12 betere samenwerking/ meer mogelijkheden; 12 effectiever gebruik van beschikbare middelen; 10 grotere gemeenten hebben meer inspraak; 9 betere verdeling van financiën. Tegenstanders stellen de volgende za ken aan de orde: 30 eigen identiteit en sfeer verdwijnen: 20 meer afstand tot bestuur/ onpersoonlijk; 16 gaat ten koste van plaatselijk belang; 14 te groot/bestuurbaarheid wordt minder; 13 zoals het nu is gaat het goed; 11 het kost alleen maar geld; 9 reisafstand voor diensten wordt groter. De kern van het betoog dat de voorstan ders afsteken laat zich samenvatten als het voordeel van de doelmatigheid: meer middelen, meer macht. Het feit dat meer voorzieningen en een betere dienstverlening het hoogst scoren on derstreept dat door een inwoner van een gemeente daar het grootste belang aan wordt gehecht. Het belastingniveau speelt een rol van minder betekenis. Dat een deel van de voorstanders niet tevre den is over de wijze waarop de gemeen ten nu samenwerken, is een onderstre ping van de noodzaak tot fusie. Het is ook door het dagelijks provinciebestuur als een belangrijk argument aange voerd. De argumenten van de tegenstanders van herindeling bevinden zich meer in de sociale sfeer: vrees voor verlies van identiteit, meer afstand tot het bestuur en grotere bureaucratie. Een naar ver houding klein aantal is bang dat vor ming van een grotere gemeente de bur ger geld gaat kosten, onder meer door hogere belastingen. De grote mobiliteit is ongetwijfeld van invloed op het gerin ge aantal Zeeuwen dat een grotere rei safstand voor diensten als nadeel noemt. Het verdwijnen van het gemeentehuis vindt de burger minder erg dan burge meesters en raadsleden. Erbij komt dat de gemiddelde burger niet vaak een be zoek aan het gemeentehuis te brengen heeft. Er zijn meer mannen (44 dan vrouwen (33 voorstander van een herindeling. Bij degenen die het niks uitmaakt is de verhouding 14 mannen en 28 'X. vrou wen. Mannen en vrouwen houden elkaar bij de tegenstanders aardig in even wicht: 41% en 40%. De meeste voor standers bevinden zich in de leeftijds groep 45 tot en met 54 jaar: 49 Bij de tegenstanders voeren met name de ouderen (vanaf 65 jaar) met 50 de bo ventoon. In de groep 'maak me niet uit' gaan de jongeren van 18 tot en met 24 jaar met 46 aan kop. Nodig of overbodig Behalve de meer algemene mening over gemeentelijke herindeling in Zeeland, is aan de deelnemers ook de vraag voorge legd: Vindt u een dergelijke herindeling nodig of juist overbodig? In totaal meent bijna 39 van de ondervraagden dat een herindeling nodig is. Een meerder heid van bijna 57 vindt dit overbodig en 4 heeft hierover geen mening. Het is duidelijk dat een aantal van de mensen die op de algemene vraag met 'maak me niet uit' reageerden, zich bij de toegepit- ste vraag nodig/overbodig tot de tegen standers hebben bekeerd; er valt een for se verschuiving van 13 waar te nemen. Uit de discussie over de herindelings plannen van het dagelijks provinciebe stuur blijkt dat sommige gemeentebe sturen de voorstellen niet ver genoeg vinden gaan. Zij willen minder gemeen ten, bijvoorbeeld één op Walcheren, twee op Zuid-Beveland, drie in Zeeuwsch-Vlaanderen. Anderen daaren tegen pleiten voor minder vérgaande stappen en derhalve meer gemeenten dan 17. De onderzoekers van ISK heb ben onder de deelnemers de mening ge peild over de omvang van de komende herindeling: gemeentelijk Zeeland dras tisch herschikken of kalmpjes aan. HET EIGEN GEMEENTE BESTUUR NIVEAU GEMEENTELIJKE BELASTINGEN zeer tevreden redelijk tevreden neutraal niet zo tevreden geheel niet tevreden zeer tevreden redelijk tevreden neutraal niet zo tevreden geheel niet tevreden HOE DENKT U OVER GEMEENTELIJKE HERINDELING? 77% VERWACHT U 4% VERANDERING DOOR DE HERINDELING? 3% WOONPLAATS POLITIEKE VOORKEUR nee. niel veel ja, positief ja, negatief weel niet jonger dan 35 tussen 35 en 55 ouder dan 55 De schaal waarop een en ander zijn be slag zou moeten krijgen, wil ruim twee derde van de ondervraagden bij voor keur bescheiden houden. Dit houdt in dat het samenvoegen van twee min of meer gelijkwaardige gemeenten de voor keur heeft boven het rigoureus samens melten van meerdere gemeenten tot één grote. Hierover wordt door de inwoners van plattelands- en stadsgemeenten vrijwel hetzelfde gedacht. Het betekent bijvoorbeeld steun voor het initiatief van de twee gemeenten op Noord-Beve land, Kortgene en Wissenkerke. om te fuseren. De visie komt ook neer op een afwijzing van het idee om één gemeente op Walcheren te vormen. Anders gezegd: als er een opschaling moet komen, dan niet te ingrijpend en graag overzienbare gemeenten. Mannen voelen meer voor een ingrijpen de herindeling dan vrouwen: 40 tegen 19 De jongeren van 18 tot en met 24 jaar lopen met 39 hierin voorop. Maar liefst 78 van de vrouwen wil bij voor keur een reorganisatie op meer beschei den schaal; bij de mannen is dat 57 In de groep van 55 tot en met 64 jaar houdt 85 het op een voorzichtige benade ring: bij de 65-jarigen en ouder is dat 75 In totaal is 29 voor een fikse in greep en 68 voor een voorzichtige be nadering. Stad en land Heel Zeeland is platteland. Landelijk ge zien stellen de steden niet écht veel voor. Vlissingen is met 44.000 inwoners de grootste gemeente. Toch is er in de bele ving van de mensen een duidelijk ver schil tussen stad en platteland. In groot te vergelijkbare gemeenten als Zierikzee en Kapelle worden anders gezien. Zierik zee is de stad; Kapelle het platteland. Het bestuur van een stadsgemeente stelt zich nogal eens anders op dan dat van een plattelandsgemeente. Er kan van tijd tot tijd ook enige naijver worden waargenomen. Neem de verdeling van woningen of het toewijzen van voorzie ningen. ISK heeft de deelnemers gevraagd waar men de voorkeur aan geeft: de aanpak van een plattelands-gemeentebestuur of van een stadsbestuur. Ruim één op de drie ondervraagden - veelal zelf uit plat telandsgemeenten afkomstig - opteert voor de plattelandsaanpak, terwijl 53 een voorkeur voor stadsbestuur uit spreekt. Ruim één op de tien meent dat het uiteindelijk niets uitmaakt. De uit komsten van het onderzoek geven hier bij aan dat circa een kwart van de inwo ners van stadsgemeenten een voorkeur- heeft voor de aanpak van de plattelands gemeenten en ruim eenderde van de in woners juist voor stadsgemeenten. Bij de mannen kiest 30 voor een platte landsgemeente en 63 voor de stad; bij de vrouwen is dat 40 en 45 Is een herindeling voor de burger vooral een meer abstract, afstandelijk gegeven of komen er ook persoonlijke gevoelens bij kijken, die de eigen situatie doen ver anderen? De deelnemers is gevraagd of ze denken dat er bij een gemeentelijke herindeling veel voor hem/haar zal ver anderen. Een overgrote meerderheid van 77 verwacht dat er niet veel zal veranderen aan de eigen situatie. Van de 20 die wel veranderingen voorziet, geeft 16 aan dat er nadeel optreedt en rekent 4 op voordeel; 3 wéét het niet. Bijna evenveel mannen als vrouwen denken dat er veranderingen komen: 21 om 20 Ook bij de niet-veranderaars is er weinig verschil tussen de seksen: 79 mannen en 76 vrouwen. Opvalt dat in de leeftijdsgroep 25 tot en met 34 jaar slechts 7 veranderingen voorziet. Van degenen die wijzigingen voorzien oor deelt 28 van de mannen en 16 van de vrouwen daarover gunstig. Ongun stig verwacht 72 van de mannen en 84 van de vrouwen. Het ongunstige oordeel is in de groep 25 tot en met 34 jaar zelfs 100 Een ruime meerderheid lijkt zich niet zo druk te maken over de gevolgen van een herindeling. Ziet men deze effecten wel, dan is de verwachting dat deze overwe gend negatief zullen uitpakken. In dit verband wordt melding gemaakt van een grotere afstand tot bestuurders, op lopende kosten van gemeentelijke dien sten en belastingen en een grotere fy sieke afstand om van bepaalde diensten gebruik te kunnen maken. Het zijn de zelfde argumenten die de tegenstanders van een herindeling hebben genoemd. Bewoners van het platteland voelen de bui meer hangen: zij verwachten veel meer met negatieve veranderingen ge confronteerd te worden dan stadsbewo ners. Goeree-Overflakkee Het speelde eind jaren zeventig ook al eens: moet Goeree-Overflakkee bij Zee land worden gevoegd of bij Zuid-Holland blijven. Aanleiding was toen niet een ge meentelijke herindeling, maar een voor genomen reorganistie van de provincies (die uiteindelijk niet doorging; alles bleef bij het oude). De PZC hield in 1978 onder de bevolking van Goeree-Over flakkee een opinie-onderzoek, om na te gaan of men Zeeuw wilde worden. De uit komst van die enquête gaf aan dat 46 wel naar Zeeland wilde. 42 bij Zuid- Holland wilde blijven en 12 voor aan sluiting bij de nieuwe provincie Rijn mond was. Opnieuw is gevraagd hoe er over aan sluiting van Goeree-Overflakkee bij Zee land wordt gedacht, deze keer aan de Zeeuwen. Een meerderheid van 58 reageert hier onverschillig op; 30 is voorstander van aansluiting en 11 te genstander. Met andere woorden: het mag wel, maar het hoeft niet. vindt ruim de helft van de Zeeuwen. De argumenten van voor- en tegenstanders staan lijn recht tegenover elkaar. De voorstanders zijn van mening dat Goeree-Overflakkee toch al bij Zeeland hoort en dat de cul tuur aldaar nauwelijks te onderscheiden is van de Zeeuwse, of op zijn minst daar bij beter past dan bij Zuid-Holland. De tegenstanders merken juist op dat de mentaliteit op Goeree-Overflakkee niet strookt met de Zeeuwse en als geheel meer bij Zuid-Holland thuishoort. Rinus Antonisse Koudekerke: de leefbaarheid van een dorp hajeli In de straten van Sint Philipsland: straks éénrtTl Rust in Aardenburg. De kikkerstad kijkt meto' foei

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1993 | | pagina 24