Beroepsmilitair vreest
missies in den vreemde
Van luiereczeem tot hartklepafwijking
PZC
Nederlandse
krijgsmacht
in rep en roer
reportage
23
W^"' v rv'K^v v v.-. dip*. ";v -
Amerikaans standaardwerk
gezin en gezondheid vertaald
ZATERDAG 13 MAART 1993
Sterven voor Koningin en
Vaderland. Het kan de uiterste
consequentie zijn van een baan bij de
Nederlandse krijgsmacht. De ruim
51.000 beroepsmilitairen hebben er
ooit allemaal gretig voor getekend.
Dat ze zichzelf daarmee ook tot
'schietschijf maakten van 'de eerste
de beste puber met een
machinegeweer in de hand' - daar
had het gros van hen niet op
gerekend.
Na de val van het Sovjetimperium tel
len de NAVO-landen het Vredesdivi-
dend. Het mes kan in de Nederlandse
krijgsmacht. De dienstplicht vervalt.
Maar voor de beroepsmilitair begint het
soldatenleven nu pas echt. Gewend aan
het vredige bestaan onder de paraplu van
het afschrikkingsevenwicht, heeft die nu
de keus uit twee kwaden: ontslag nemen
of een gerede kans in verafgelegen, vaak
bizarre burgeroorlogen verzeild te raken.
De 'nieuwe wereldorde' eist troepen die
snel, en overal inzetbaar zijn, om onder
VN-vlag brandhaarden te helpen blussen.
Zoals in voormalig Joegoslavië, waar bin
nenkort mogelijk 50.000 tot 100.000 mili
tairen nodig zijn om 'vrede' af te dwingen.
Moet Nederland aan dat soort acties mee
doen. ook wanneer het vrijwel vast staat
dat eigen beroepsmilitairen daarbij ge
dood worden of gewond raken? Ja, zegt de
politiek. Ja, zegt ook driekwart- van de be
volking. Als de dienstplichtigen, zolang
die er nog zijn, maar buiten schot blijven.
Die 'nieuwe taakstelling' heeft de krijgs
macht in rep en roer gebracht. Nu het
ernst wordt, schrikt menig beroepsmili
tair terug. Het merendeel van die oude
hap, zo meldde de grootste vakbond voor
militair personeel afgelopen week, gruwt
van die VN-taken. Dertig procent van het
beroepskader is niet eens bereid om mee
te doen. Dat betekent, zoals de zaken er
nu voor staan, ontslag.
Sokken
De Nederlandse beroepsmilitair als het
prototype van de held op sokken? Nee,
zegt sergeant eerste klas L. Hennekam,
die als één van de weinigen openlijk zijn
onvrede durft spuien. „Als het gaat om de
internationale vrede en veiügheid, dan
ben ik bereid mijn leven te geven. Daar
heb ik volledig bewust voor getekend.
Maar sneuvelen in een ordinaire burger
oorlog? Over mijn lijk. Nee, daar pas ik
voor."
Geen veiliger oord dan achter de kazerne
poort. Zo luidde de afgelopen decennia de
stille wapenspreuk van de Koninklijke
Landmacht. Wilde je levenslange rust en
financiële zekerheid, dan werd je beroeps
militair. Alleen een aanval vanuit het
Warschaupact kon die lieve vrede storen.
Maar dat was louter theorie. De nucleaire
afschrikking garandeerde vrede. En
mocht daar ooit iets mee mis gaan, dan
was je als soldaat te velde misschien niet
eens minder onveilig dan thuis weggedo
ken onder de trap.
De krijgsmacht als wijkplaats in de jungle
van de burgermaatschappij? Als daar iets
van waai- is, dan is die weelde nu voorbij.
Afgelopen jaar constateerde voorzitter B.
Snoep van de Algemene Federatie van Mi
litair Personeel (AFMP): „Was de beroeps
militair gewend om met zijn pakje brood
achterop de fiets naar de kazerne te gaan
in de zekerheid dat hij 's avonds wel Veer
thuis zou zijn, nu bestaat de gerede moge
lijkheid dat hij dezelfde dag in het vlieg
tuig zit naar een verre bestemming om
daar de vrede te handhaven, dan wel deze
af te dwingen." En: „Speelde de militair
vroeger dat er op hem geschoten werd, in
de genoemde verre bestemmingen zal dat
mogelijk echt gebeuren."
Oorlogoering
Nederlandse militairen krijgen instructie over landmijnen in Zagreb.
sie is ze liever kwijt, dan rijk. Maar goede
afvloeiingsregelingen zijn niet in zicht.
Het ministerie vindt de kwestie te deli
caat om er in dit stadium op te reageren.
En verwijst naar de opstelling van de rege
ringsfracties in de Tweede Kamer: be
roepsmilitairen hebben de nieuwe taken
maar te accepteren; zo niet, dan melden ze
zich maar als werklozen bij het arbeidsbu
reau Defensie is veel meer geïnteresseerd
in het werven van gegadigden voor de
Luchtmobiele Brigade, het nieuw land-
macht-onderdeel dat precies op de nieuwe
taken is toegesneden.
De eerste lichting Rode Baretten, zoals de
brigadisten worden genoemd, is inmid
dels opgeleid. Defensie meldt trots dat de
animo voor dit nieuwe krijgsmachtonder
deel groot is. Dat mag ook wel. want er
wordt al een jaar geldverslindend reclame
voor gemaakt. De campagne („Belangrijk
werk. de tijd van je leven.") moet ook dui
delijk maken hoeveel aantrekkingskracht
het leger uitoefent op laaggeschoolde jon
geren. Na de afschaffing van de dienst
plicht wil de krijgsmacht jaarlijks zo'n
tienduizend jongeren werven, die tekenen
voor een periode van twee tot acht jaar.
Vredesmissies
Onder de vlag van de Verenigde Naties
voerden Nederlandse militairen door de
decennia heen al vele vredesmissies uit.
Zo vochten beginjaren vijftig4.000 Neder
landse soldaten in Korea. Van hen sneu
velden er 120. En beginjaren tachtig ope
reerden er 8.000 in Libanon. Toen vielen
acht doden, voornamelijk door verkeers
ongevallen. per ongeluk afgaande gewe
ren of exploderende mijnen. Dat had geen
pijnlijke discussies tot gevolg over de zin
van dergelijke operaties. Dat dit nu wel
gebeurt, komt volgens sergeant Henne
kam. onder meer ook omdat de VN de
laatste jaren op steeds meer plaatsen te
gelijk probeert te interveniëren, terwijl
strijdende partijen zich daar soms niets
van aantrekken.
Hennekam. gelegerd in de Kromhoutka
zerne te Utrecht, is één van de weinige be
roepsmilitairen die dat openlijk aan de
kaak stelt. „Het is een heel mooi streven
om op de hele wereld alle mensenrechten
te waarborgen, de kloof tussen arm en rijk
te dichten en op te komen voor een goed
milieu, maar daar moet iedereen dan wel
aan meewerken. Je moet het wel willen en
kunnen."
Veiligheid
Koninklijke Landmacht, waar de nieuwe
taken het diepst ingrijpen, klinkt gemor.
De landmacht wordt in de loop van de ko
mendejaren tot minder dan de helft terug
gebracht. Een aantal van de beroepsmili
tairen zal mogelijk overtollig blijken. Zij
die overblijven moeten sneller, beter be
wapend en overal inzetbaar zijn. De be
trokkenen vrezen dat ze vroeg of laat wel
haast allemaal in aanmerking komen
voor missies in den vreemde. Dat is niet
wat de meesten zich, toen ze tekenden,
van hun baan hadden voorgesteld. Vol
gens de AFMP, die zich baseert op een
steekproef onder 1100 leden, kan zestig
procent van het beroepskader zich niet in
de nieuwe taken herkennen. Het gaat
daarbij vooral om mensen in de leeftijd
van 30 tot 50 jaar.
AFMP-woordvoerder M. van der Maas:
„Die mensen zijn destijds, in de jaren zes
tig en zeventig, het leger binnengehaald
vanuit een heel ander perspectief. Ze zijn
opgeleid toen door Europa nog een ijzeren
gordijn liep, met daarachter een vijand
die onze vrijheden bedreigde. Ze zijn niet
in dienst gekomen om in de hele wereld te
worden ingezet. Hun leven is daar niet op
ingericht. Ze voelen er niets voor om ver
weg van hun gezin politie-agent te gaan
spelen in een dorp met het risico door een
14-jarige straatterrorist dóór het hoofd te
worden geschoten".
„Anderen vrezen dat ze als VN-soldaat te
weinig bevoegdheden hebben, dat ze
machteloos moeten toezien hoe de ene
partij de andere afslacht. Dan kun je die
mensen wel dwingen toch naar zo'n land
te gaan, maar dat is niet verstandig. Want
de mensen die je erheen stuurt moeten er
wel in geloven. Als je als militair niet ge
motiveerd bent, dan wordt je sneller bang.
en maak je eerder fouten. Dat kan men
senlevens kosten."
Als het aan de AFMP ligt krijgen alle
51.000 beroepsmilitairen straks de moge
lijkheid om zich als gewetensbezwaarde
aan te melden. Dit om een ieder de kans te
geven de dienst zonder financiële schade
te verlaten. Defensie zou moeten bemid
delen bij het zoeken van een baan in de
burgermaatschappij of een lucratieve
wachtgeldregeling in het leven roepen.
Maar het ministerie peinst daar nog niet
over.
Gedemotiveerde beroepssoldaten. Defen
Hij erkent dat gewapend ingrijpen in VN-
verband soms nodig kan zijn om de inter
nationale vrede en veiligheid te waarbor
gen („Dan sta ik in de voorste linies."),
maar vindt dat hij als militair niets te zoe
ken heeft in een gebied als voormalig Joe
goslavië. „Moslims, noch Serven. noch
Kroaten hebben een boodschap aan de
VN. Het is verschrikkelijk wat daar ge
beurt. maar iedere militaire inmenging
kan daar alleen maar tot verder escaleren
leiden. Ik zal me daar niet voor lenen."
De voorzitter van de Nederlandse officie
ren Vereniging, kolonel buiten dienst N.
Stuiver, noemt alle bedenkingen tegen de
VN-missies een zwaktebod, maar kan er
heel goed inkomen dat er weinig vertrou
wen is in de effectiviteit van de VN-be-
sluitvorming. Hij benadrukt dat er wel de
gelijk oog is voor de veiligheid van VN-
troepen. „Wordt het te gevaarlijk, dan
trekt de VN zich terug." Het aantal slacht
offers is tot dusver minimaal.
Henk Postma-
Nu het Sovjetimperium is ingestort, en
het communisme overal op de knieën ligt,
wenst de Nederlandse politiek - en de pu
blieke opinie - geen leger meer dat rustend
waakt. Er zijn nieuwe taken: crisisbeheer
sing, vredeshandhaving en humanitaire
hulpverlening onder de vlag van de Ver
enigde Naties. In de praktijk kunnen die
het karakter van oorlogvoering krijgen.
Dat is wat anders dan jarenlang droog oe
fenen op de Noordduitse laagvlakte, trai
nen in het beveiligen van bosranden of
manoeuvreren op de hei.
Het zit de AFMP niet lekker. Vooral bij de
De 'nieuwe wereldorde' eist troepen die snel, en overal inzetbaar zijn, om onder VN-vlag brandhaarden te Oorlogvoering is wat anders dan jarenlang droog oefenen op de Noordduitse laagvlakte, trainen in het
helpen blussen. fotoGPD beveiligen van bosranden of manoeuvreren op de hei. fotoANP
In Nederland verschijnt volgende
maand een nieuwe medische uitgave
voor de consument onder de titel Gezin
en Gezondheid'. De uitgave is een
vertaling en bewerking van het
standaardwerk van de gerenommeerde
Mayo Clinic in de Verenigde Staten en
onderscheidt zich van andere
naslagwerken op dit gebied door de
uitgebreide aandacht die wordt besteed
aan gezond leven en preventie.
Gezondheidszorg is in de eerste
plaats eigen zorg. Die filosofie ligt
ten grondslag aan de Mayo Clinic. Dit
ziekenhuis, dat momenteel tweede staat
op de ranglijst van beste medische cen
tra in de VS, hanteert daarbij drie uit
gangspunten. Leef gezond, ken uw eigen
lichaam en ga zorgvuldig om met klach
ten. De patiënt moet dan wel goed zijn
geïnformeerd. Daarom heeft de kliniek
een uitgebreid voorlichtingsprogramma
opgezet, waarvan het Mayo Clinic Fa
mily Health Book een onderdeel is.
Gezin en Gezondheid bevat uitgebreide
informatie over meer dan duizend ziek
ten en afwijkingen; van luiereczeem tot
hartklepafwijking. Dat geldt ook voor de
maatregelen, die men zelf kan nemen en
de onderzoeksmogelijkheden die de arts
heeft.
Het moderne handboek is aan de Neder
landse en Belgische situatie aangepast
door een dertigtal deskundigen, onder
leiding van prof. dr. J. W. van Ree, hoog
leraar huisartsgeneeskunde aan de
Rijksuniversiteit Limburg en prof. dr. R.
de Smet, emeritus hoogleraar huisarts
geneeskunde aan de Universiteit van
Gent. Bovendien hebben vele vooraan
staande organisaties op het gebied van
de gezondheidszorg in ons land hun me
dewerking aan de Nederlandse editie ge
geven.
Hoogleraar Van Ree: „Ik heb meege
werkt aan dit boek in de overtuiging, dat
er ook in Nederland behoefte bestaat aan
objectieve en diepgaande informatie
over ziek zijn en gezond leven. Velen ma
ken zich terecht zorgen over de kosten
van de gezondheidszorg in ons land. De
ze bedragen inmiddels ruim 3.500 gulden
per persoon per jaar en nemen nog steeds
toe. Voor de consument ligt er een direct
belang om de stijging van deze kosten te
beperken. Gezin en Gezondheid speelt
daar mijn inziens goed op in door uitge
breide aandacht te besteden aan preven
tie en gezond leven. Bovendien wordt
de levensfasen, van tienerleeftijd tot het
ouder worden, maar bevat ook informa
tie over zwangerschap en geboorte.
Daarna volgt een hoofdstuk over milieu
en gezondheid. EHBO en veiügheid. Het
zelfzorg aangemoedigd. In het boek
wordt echter duidelijk aangegeven waar
zelfzorg ophoudt en professionele hulp
gewenst is".
Adviezen
Het ruim 1500 pagina's tellende naslag
werk bestaat uit vijf delen. Het eerste
deel is gewijd aan adviezen over proble
men, die kunnen ontstaan in verschillen
derde deel geeft aan hoe gezond te blij
ven; goede voeding, fit blijven en het om
gaan met stress en verslavende midde
len. Vervolgens wordt een compleet
overzicht gegeven van ziekten en afwij
kingen.
Elk onderwerp begint met een opsom
ming van de klachten en verschijnselen,
gevolgd door een beschrijving van de
ziekte, het stellen van de diagnose, de
ernst van de aandoening, de preventie en
de modernste behandelingsmethoden.
Het laatste deel beschrijft het stelsel van
gezondheidszorg in ons land. moderne
medicijnen, stervensbegeleiding en het
voorkomen van en omgaan met bijvoor
beeld kanker. Het boek sluit af met een
uitleg van medische onderzoeken, een
uitgebreide geneesmiddelengids en een
alfabetisch register.
Bestseller
Naast een volledige atlas in vier kleuren
van de menselijke anatomie bevat Gezin
en Gezondheid vijfhonderd speciaal ont
wikkelde tekeningen, die bijvoorbeeld
aangeven hoe een maagonderzoek wordt
verricht, hoe een baarmoeder eruit ziet
en hoe ons gehoor werkt. Meer dan hon
derd kleurenfoto's geven een goed beeld
van afwijkingen aan organen en verschil
lende huidziekten. Van een milde hui
daandoening zoals wratten tot een chro
nische huidziekte als psoriasis.
De Mayo Clinic, die de basis vormt van
dit standaardwerk, is zo'n honderd jaar
geleden opgericht. Nu is kliniek één van
de grootste particuliere non-profit kli
nieken ter wereld en wordt zij jaarüjks
bezocht door 300.000 patiënten uit de he
le wereld Het merendeel van de behan
delingen heeft poliklinisch plaats. In de
Verenigde Staten, waar het Family
Health Book in 1990 op de markt ver
scheen, is deze uitgave een bestseller. Er
zijn inmiddels bijna één miljoen exem
plaren verkocht en het staat nummer
één op de lijst van de meest verkochte
medische handboeken.
De Nederlandse consument kan bij de
boekhandel een modelexemplaar van
Gezin en Gezondheid inzien en nu nog in
schrijven tegen de speciale prijs van 145
gulden. In april verschijnt het boek, uit
gegeven door Uitgeverij Cambium,
waarna de prijs wordt verhoogd tot 160
gulden.
Rob Hirdes