Olympisch fiasco in Barcelona
Nederland is niet langer christelijk
PZC
Hardrijders zorgen
voor run op
'radarverklikkers'
Peervormigen zijn
eerder zwanger
dan appelvormigen
opinie en achtergrond
Erfenis van Spelen begint op nachtmerrie te lijken
Prof. Evers: politici
houden niet van KID
ZATERDAG 20 FEBRUARI 1993
van onze correspondent
Ruud de Wit
Een half jaar na de 'meest
succesvolle olympische
spelen uit de geschiedenis' (vol
gens IOC-voorzitter Juan Anto
nio Samaranch), begint de
olympische erfenis voor de stad
Barcelona de contouren van een
nachtmerrie aan te nemen.
De schuldenlast van de olympi
sche stad blijkt opgelopen te zijn
tot 4 miljard gulden, waarvan
een derde direct te wijten is aan
de zomerspelen van 1992. Voor
malige personeelsleden van het
organisatiecomité COOB blij
ken maar moeilijk aan de slag te
komen, de werkloosheid in de
stad is na augustus vorig jaar
flink gestegen en de toeristen uit
het buitenland blijven weg.
Maar de grootste tragedie rond
de afwikkeling van de Olympi
sche Zomerspelen van 1992 te
kent zich af bij Poble Nou, waar
een Vila Olimpica en een jacht
haven uit de grond werden ge
stampt, die Barcelona weer een
Ze zijn niet aan te slepen, de
nieuwe radar-verklikkers.
Vooral Mercedes- en BMW-rij-
ders zijn dol op het apparaatje,
dat zelfs de supersonische appa
ratuur waarmee de politie de
snelheid op rijkswegen contro
leert te slim af zou zijn.
Driehonderd meter voor de con
trole slaat het apparaatje alarm.
Tijd genoeg dus om tijdig af te
remmen. Alleen als agenten de
achtervolging inzetten, kan de
bezitter van zo'n detector in de
kraag worden gevat.
In drie weken tijd verkocht Stin
ger electronics bv in Lisse. ont
werper en importeur, honderden
exemplaren van het apparaat
dat 1345 gulden kost (exclusief
inbouw). De vele bestellers blok
keren de lijnen en de geplande
promotiecampagne is niet meer
nodig. Veel is te danken aan het
enthousiasme van de dealers
van de luxere zakenauto's.
Hun klanten zitten zo vaak op de
weg, dat ze wekelijks meerdere
radarcontroles passeren. Al snel
rijden ze een paar kilometer te
hard en als ze niet uitkijken
komt zelfs het onmisbare rijbe
wijs in het geding. Tot voor kort
konden ze alleen apparatuur ko
pen die de radar-apparatuur op
50- en 80-kilometerwegen op
spoorde.
De radar-apparatuur voor de
snelwegen was gewoon te gea
vanceerd en week behoorlijk af
van de apparatuur waarmee, bij
voorbeeld, de Amerikaanse poli
tie werkt. Simpelweg importe
ren was er dan ook niet bij: Lis-
sese technici moesten flink sleu
telen aan de apparaatjes, waar
van er in Amerika vier miljoen
per jaar over de toonbank gaan.
De Nederlandse variant bestaat
uit twee delen. Een kastje ter
grootte van een lucifersdoosje
vangt de radarsignalen op en
moet een plekje krijgen bij de
motorkap of de bumper. In het
dashboard verschijnt een appa
raatje ter(grootte van een half
pakje sigaretten. De lampjes
gaan branden of het piept:
zachtjes bij twijfelgevallen, hard
bij alarm.
Anders dan in de buurlanden is
het in Nederland niet strafbaar
om zo'n detector in de auto te
hebben. Sterker nog. 'onze
grondwet waarborgt de vrije
ontvangst van alles wat er in de
lucht zit', zegt marketing-man
T. de Wilde van Stinger triom
fantelijk. Hij denkt niet dat dat
snel zal veranderen: „Nederland
zou dan zondigen tegen het Ver
drag van Rome".
Bovendien denkt hij niet dat de
schatkist veel inkomsten zal
derven door de detector: „Om
het afgesproken aantal bekeu
ringen te halen, zal de verkeers
dienst gewoon wat langer con
troleren. Onze doelgroep is ook
beperkt. Pas als het apparaatje
goedkoper dan 1000 gulden
wordt, wordt het voor een groot
publiek interessant. Krijgt het
ook een plekje in opgevoerde
karretjes." (GPD)
gezicht op de zee moesten geven.
Maar sinds het Olympisch Dorp
twee maanden geleden werd
opengesteld voor bewoning, zijn
er slechts enkele tientallen ge
zinnen naartoe verhuisd en lijkt
het 'mooiste olympische dorp
uit de geschiedenis' -wederom
Samaranch- nu al meer op een
spookdorp dan op een nieuwe
bloeiende stadwijk.
Het drama met het Olympisch
Dorp van Poble Nou tekende
zich eigenlijk al af voor de ope
ning van de Zomerspelen. Na
een aanvankelijke stormloop
van belangstellenden, die een of
meer van de 1800 appartemen
ten tegen prijzen van 350.000
gulden tot ruim 7 ton wilden be
machtigen, stokte de verkoop
snel. Want toen het dorp zijn
poorten opende voor de olympi
sche atleten, bleek nog niet de
helft van de appartementen te
zijn verkocht. En sindsdien is de
situatie er niet beter op gewor
den, want er staan er nog 700 te
koop, terwijl ook tientallen spe
culanten met de dure flats in
hun maag zitten.
De redenen voor dit fiasco zijn
legio. Allereerst de economische
crisis die het voor vele Barcelo-
nezen onmogelijk maakt de ho
ge prijzen te betalen. Maar voor
al de slechte afwerking -er wordt
in Barcelona gesproken over
olympische crisis-bouw- schrikt
belangstellenden af. Deuren en
ramen sluiten niet. de verwar
ming laat het afweten, er is regel
matig lekkage, het schilderwerk
bladdert af, de architecten heb
ben de appartementen zo ont
worpen dat buitenramen onmo
gelijk kunnen worden schoonge
maakt etc.
Als gevolg van de geringe be
langstelling laat ook het be
drijfsleven het afweten. De win
kels onder de appartementen
blijven leeg en grote bedrijven
als El Corte Ingles hebben afge
zien van hun voombemen in de
wijk een warenhuis te vestigen.
Om toch nog wat geld binnen te
krijgen is een investeerder ertoe
overgegaan om een aantal ap
partementen in de verhuur te
gooien tegen voor Spaanse be
grippen aantrekkelijke prijzen
van 1400 gulden voor een twee
kamer- tot 2500 voor een drieka
merappartement met zicht op
zee. En dat schijnt wat meer ef
fect te hebben.
Hotel
Maar de olympische problemen
beperken zich niet tot het dorp
in Poble Nou zelf. Het hotel Arts
bij de ingang van het dorp, een
wolkenkrabber van 44 verdie
pingen, staat nog steeds leeg in
afwachting of er genoeg geld bij
een kan worden gebracht om het
te voltooien. De schuldenlast
van dit hotel is inmiddels opge
lopen tot 3,5 miljoen gulden.
Maar er gloort hoop nu Japanse
investeerders belangstelling to
nen.
Ook andere olympische facilitei
ten, zoals de kanobaan van
Castelldefels, liggen er trooste
loos bij. De speciaal voor het
olympische kano-wedstrijden
gegraven baan is na de spelen
niet meer gebruikt en daardoor
dichtgegroeid. Er zijn plannen er
een watersportcentrum van te
maken, maar over de kosten van
het onderhoud wordt al maan
den geruzied tussen de gemeen
te, het COOB en de Catalaanse
overheid.
Onlangs meldde het COOB trots
bij haar eerste fase van liquida
tie, dat zij een 'symbolische'
winst had gemaakt van 300 mil
joen peseta, 4,5 miljoen gulden.
Op nagenoeg hetzelfde moment
moest de gemeente Barcelona
toegeven, dat zij tot het jaar 2010
zal moeten blijven betalen om
uit de kosten te komen, die spe
ciaal voor de olympische spelen
zijn gemaakt. Misschien toch
een goede waarschuwing voor
die steden die zich op dit mo
ment opmaken voor de strijd wie
er in het jaar 2000 de 27ste zomer-
olympiade mag organiseren.
Een massa met grote telelenzen uitgeruste fotografen wacht op de start van de honderd meter sprint voor mannen tijdens de Olympische
Spelen van 1992. Nu het evenement en de bijbehorende publieke belangstelling tot het verleden behoort wacht Barcelona de kater. De stad
zit zeker tot het jaar 2010 opgezadeld met de financiële erfenis. f°t0 AFP
door Harrie Buijssen
De Nederlandse bisschop
pen brachten van 7 tot 14
januari 1993 hun vijfjaarlijks
bezoek Ad limina. Dat houdt
in dat er dan aan de Vaticaan
se autoriteiten een verslag
wordt uitgebracht over het
reilen en zeilen van de Neder
landse kerkprovincie. De bis
schoppen worden voor hun be
stuurlijke verantwoordelijk
heid op het matje geroepen,
maar dat is wel een oneerbie
dige en niet helemaal juiste
vertaling van het begrip ad-li-
mina.
Opvallend daarbij is dit keer
dat de Nederlandse nieuwsme
dia daar uitzonderlijk veel aan
dacht aan hebben besteed. Dat
kan natuurlijk ook het gevolg
zijn van gebrek aan ander be
langrijk nieuws, maai- toch.
Het eigenlijk nieuwe bestond
echter hierin dat ditmaal voor
de eerste keer het hele rapport
van de bisschoppen aan Rome
gepubliceerd is. In dit uitvoe
rige verslag wordt zeer zorgvul
dig een beschrijving gegeven
van de kerkelijke situatie in
Nederland anno 1992, waarbij
de schrijvers een beeld schet
sen dat voor heel kerkelijk Ne
derland van belang is.
Hoewel statistieken niet alles
zeggen, kunnen ze toch een be
trouwbare graadmeter zijn
voor de kerkbetrokkenheid,
voor zover dit uiterlijk waar
neembaar is. En dan zien we
een ononderbroken neer
waarts gaande lijn. Een paar
cijfers om dat aan te tonen. In
de periode van 1987 tot 1991 is
het percentage van parochieel
geregistreerd katholieken op
het totaal van de Nederlandse
bevolking gedaald tot 37 pro
cent. Maar die getallen zeggen
weinig, want er zijn sterke aan
wijzingen dat zich een kwart
van deze katholieken niet meer
als katholiek beschouwt... Men
gaat daarom liever uit van het
percentage van ruim 25 pro
cent. Vraagt men naar de ker
kelijkheid van het hele Neder
landse volk, dan kan een per
centage van alle gedoopte kin
deren een goede aanwijzing
zijn, namelijk niet meer dan
38,6 procent in 1990 Niet lan
ger een christelijke natie.
Missie
In het rapport schrijven de bis
schoppen dat er. gezien de cij
fers betreffende de onkerkelijk
heid en de relatie tussen onker
kelijkheid en geloofsvervaging.
gerust gesproken mag worden
van een missionaire situatie.
Het is juist dit woord dat in de
nieuwsmedia breed werd uitge
meten: Nederland is missie
land. Sommige kranten lieten
dan ook niet na de bekende ka
rikaturen over missie over het
voetlicht te brengen: kraaltjes
en spiegeltjes. Maar dit zegt
meer over de hardnekkige (of
gecultiveerde) misverstanden
die er in bepaalde kringen nog
altijd heersen, wanneer het
gaat over missie en zending.
Het rapport is echter om geheel
andere reden van belang voor
iedereen die zich interesseert
in het geestesleven van het Ne
derlandse volk. Het brengt een
goede analyse van het denken
van de Nederlander en van de
opvattingen over waarden en
normen die in brede kring le
ven. Zo wordt opgemerkt dat er
een opvallend hoge tolerantie
graad bestaat met betrekking
tot homoseksualiteit, echt
scheiding, euthanasie en zelf
doding. De Nederlandse wetge
ving op dit gebied, hoe moei
zaam en onvolledig misschien
ook tot stand gekomen, lijkt
dat beeld aardig te bevestigin
gen.
Op kerkelijk terrein nemen de
Nederlanders in het totaal van
Europa ook een bijzondere
plaats in. In het bisschoppelijk
rapport wordt meer dan eens
verwezen naar het Europees
waardenonderzoek van 1981.
Daaruit blijkt dat Nederland
aanmerkelijk minder kerkelijk
is dan de omringende landen,
zoals Duitsland of Frankrijk.
Als verklaring daarvoor wordt
gewezen op het feit dat in Ne
derland de kerk veel minder
het culturele en nationaal-his-
torische prestige geniet dan in
de ons omringende landen. De
kerken in Nederland zijn veel
minder met de cultuur van het
land vervlochten, ze zijn ge
nootschappen en instellingen
naast andere instituten.
Er wordt ook uitvoerig aan
dacht besteedt aan de oecu
mene. Dat is niet verwonder
lijk, want de onkerkelijkheid
van de Nederlanders wordt
voor een aanzienlijk deel toege
schreven aan de grote ver
deeldheid tussen de kerken on
derling. Zo wordt er in het rap
port opgemerkt: 'Niet het be
horen tot een godsdienst of
kerk, maar eerder het zich ver
heven voelen boven de confes
sionele twisten en onenighe
den, was en is in toonaangeven
de kringen bepalend voor de
Nederlandse identiteit'.
De bisschoppen zijn van me
ning dat het gebrek aan oecu
mene wel niet de enige vorm
van ongeloofwaardigheid van
christenen en kerken in onze
samenleving is. maai- wel een
De leegte van de kerken. Volgens de bisschoppen is in Nederland sprake van een missionaire situa
tie. foto GPD
flagrante vorm ervan. Ze ko
men daarom tot de conclusie
dat inculturatie van het evan-
zending) de oecumene veron
derstelt. Elders wordt gezegd
dat er een 'missionaire uitstra-
gelie in de Nederlandse samen- ling' geen sprake kan zijn. wan-
leving (en dat lijkt mij een neer de kerken in Nederland
nieuw woord voor missie en zich niet van het imago van
verdeeldheid en rivaliteit we
ten te ontdoen.
Dat klinkt allemaal heel in
drukwekkend. toch zijn er wel
enkele kanttekeningen bij te
plaatsen. Om te beginnen
maakt het rapport niet de in
druk dat de bisschoppen ervan
overtuigd zijn dat er pas van
oecumene spraken kan zijn,
wanneer er een open dialoog
gevoerd wordt tussen de ka
tholieke kerk en de overige ker
ken in Nederland. Dat houdt in
dat het resultaat van het ge
sprek niet bij voorbaat vast
moet staan.
Heel opvallend in dit verband
is ook dat de paus bij zijn toe
spraak tot de Nederlandse bis
schoppen na het aanbieden
van het rapport met geen
woord gerept heeft over de oe
cumene. En dat bevestigt op
nieuw dat de prioriteiten in het
Vaticaan elders liggen.
Communicatie
Dat het in de katholieke kerk
in Nederland niet gaat zoals
het zou moeten gaan. wordt
ook toegeschreven aan de uit
eenlopende visies met betrek
king tot het kerk-zijn. Dat be
moeilijkt de communicatie. De
kerkelijke leiding ziet zich ge
plaatst tegenover belangrijke
groeperingen zoals academici,
theologen, kerkelijke kader
mensen of journalisten.
Men heeft een bepaalde voor
stelling van de andere groepe
ring en dat is voldoende om
elkaar uit de weg te gaan. Er
wordt gesteld dat dialoog al
leen maar kan slagen, wanneer
de gesprekspartners elkaar
over en weer in hun specifieke
verantwoordelijkheden binnen
de katholieke kerkstructuur
bevestigen. Dat zal geen wel
denkend mens willen bestrij
den.
Maar ook hier is de vraag wat
onder dialoog verstaan wordt.
Van bisschop Ter Schure uit
Den Bosch is de uitspraak be
kend dat hij theologen niet
meer naar hun mening vraagt
omdat ze hem (naai- zijn eigen
mening) toch alleen maar ver
keerde adviezen geven. Maar
ook het moeizame gesprek tus
sen de bisschoppen enerzijds
en het bestuur van de Acht Mei
Beweging anderzijds komt niet
vooruit, omdat de bisschoppen
al op voorhand hun gezagspo
sitie en de kerkelijke structuur
hebben vastgelegd. Dan moet
ieder streven naar vernieuwing
wel bedreigend overkomen en
is iedere poging tot dialoog bij
voorbaat gedoemd te misluk
ken.
Naast alle lezenswaarige op
merkingen in het rapport van
de Nederlandse bisschoppen
valt niet te ontkennen dat er
een sfeer te proeven is van: wat
we ook doen, men wil niet naar
ons luisteren. Maar dat is een
slecht uitgangspunt voor evan
gelische inculturatie of re-
evangelisatiecampagnes. een
term die elders vaak gebruikt
wordt. Want dit gaat uit van
een 'tegenover de huidige we
reld' en ontkent dat in diezelf
de wereld ook veel aanwezig is
wat eveneens vanuit het evan
gelie beleefd wordt. En dan
blijft het bij een dialoog tussen
doven.
Dr. Hans Evers, hoogleraar gynaecologie aan de
Rijksunversiteit Limburg, is boos op de politiek
„Politici honden niet. van KID's Kunstmatige Insemi
natie met DonorzaadChristen-democraten, klein
rechts en sociaal-democraten in het parlement zorgen
ervoor dat wij onze KID-kliniek straks wel kunnen
sluiten. De voorgenomen opheffing van de anonimiteit
van spermadonoren leidt ertoe dat we nog nul-komma
nul aanmeldingen krijgen. We hebben nu acht dono
ren, die mogen gelukkig nog wel onbekend blijven".
Het ivetsvoorstel van Justitie, dat op dit moment bij de
Raad van State ligt, wil de anonimiteit van de zaad
donoren niet langer vastleggen. Zowel CDA als klein
rechts is voor, maar de PvdA heeft nog geen duidelijk
standpunt ingenomen. Hans Evers is duidelijk ge
tergd.
door Piet Kaashoek
Het is eigenlijk te gek
voor woorden. Op bijna
hetzelfde moment vergader
den in Nederland en België
de fracties in de Kamer over
de vraag of zaaddonoren al
dan niet met naam en toe
naam bekend moeten zijn.
In België is er al twee jaar
wetgeving die de anonimi
teit van de zaaddonor waar
borgt. In Nederland ziet het
ernaar uit dat, dankzij de
opstelling van het CDA en
klein rechts, zaaddonoren
zich moeten laten registre
ren. Er zal een waar KID-
toerisme ontstaan. Evers
begrijpt niet waarom het zo
genaamde 'tweelokettenbe-
leid' het niet haalt. Bij der
gelijk beleid kan de zaaddo
nor kiezen: of anoniem, of
met naam en toenaam. „Het
staat wel vast dat deze gang-
van zaken grote gevolgen
zal hebben voor echtparen
die verminderd vruchtbaar
zijn en die graag een eigen
kind wensen".
De omvang van de mannelij
ke en vrouwelijke 'subfertili-
teit' is volgens Evers een
groot probleem. „In Zuid-
Limburg komt een op de vijf
kinderloze echtparen min
stens één keer bij een specia
list om zich te laten behan
delen. Als dat niet drama
tisch is, dan weet ik het niet.
Gemiddeld dienen zich per
jaar zestig tot tachtig stellen
aan bij wie een behandeling-
met, donorzaad de enige mo
gelijkheid is.
Dat de politiek geen oog-
heeft voor deze problemen,
wijt de gynaecoloog aan de
ver-van-mijn-bedhouding
van politici. Evers, cynisch:
„De lui in die bankjes daar
zijn het stadium dat ze kin
deren willen krijgen allang
gepasseerd. Die staan veel
dichter bij hartinfarcten,
dotteren en open-hartopera
ties. Ik zie nog geen tiendui
zend onvruchtbare mannen
op het Binnenhof demon
streren".
Afstrepen
Wat in het begin van dit jaar
vrijwel zonder slaag of stoot
is gepasseerd op het gebied
van wet- en regelgeving voor
de behandeling van vermin
derd vruchtbare echtparen,
grens volgens prof. Evers
aan het ongelooflijke. „Hetis
de laatste weken een kwestie
van afstrepen geweest: vo
rige week heeft het kabinet
een eenzijdig moratorium op
eicel-experimenten afgekon
digd. Het standpunt van de
politiek is nu duidelijk. Dat
wil zeggen dat onderzoek op
klompjes bevruchte eicellen
op ernstige afwijkingen, zo
als spierdystrofie, zwakzin
nigheid of taaislijmziekte
niet kan worden voortgezet
En de reageerbuisbevruch
ting kan erdoor bemoeilijkt
worden".
En daar komt nu de kwestie
van de anonimiteit van de
zaaddonor bovenop. Evers
vindt dat principieel onder
scheid moet worden ge
maakt tussen adoptiekinde
ren, en kinderen verwekt
met donorzaad. Hij noemt
het voorbeeld van Zweden,
„Toen daar in 1985 het do
norpaspoort werd ingevoerd
liep het aantal zwanger
schappen door inseminatie
terug van de jaarlijkse twee
honderd tot ongeveer dertig.
En dat gaat hier ook gebeu
ren".
door Ans Boumans
Ben ik een appel of een peer?
Die vraag zal heel wat
vrouwen bezig houden, nu is ge
bleken dat vrouwen met een
peervormige gestalte eerder
zwanger raken dan die met een
'appellijf. De Leidse onderzoek
ster drs Baukje Zaadstra, „zelf
een echte peer", heeft na een on
derzoek onder vijfhonderd
kunstmatig geïnsemineerde
vrouwen geconstateerd dat er
een verband is tussen de verde
ling van vetweefsel over het li
chaam en vruchtbaarheid. En
er is niet meer dan een meetlint
of spiegel nodig om de kansen
op een snellere zwangerschap te
peilen.
Wie een slanke taille combineert
met brede heupen heeft het fi
guur van een peer; een appel
kenmerkt zich door een stevige
buik en slanke dijen. Vrouwen
bij wie de verhoudingen niet zo
duidelijk zijn kunnen hun taille
en heupen opmeten. Wie boven
een verhouding taille-heupen
van 0,8 uitkomt is een appel, er
onder een peer. Het rekensom
metje is gemakkelijk: met een
taille van 76 centimeter en heu-
pomtrek van 100 cm kom je aan
een verhouding van 0,76.
Extreem
Bij de vijfhonderd vrouwen die
aan het onderzoek meededen en
die elke cyclus werden geïnsemi-
neerd. hield drs Zaadstra bij na
hoeveel menstruele cycli ze in
verwachting raakten. Van de ex
treme peren (met een verhou
ding taille-heupen onder de 0.7)
was 63 procent binnen een jaar
zwanger. De 'superappels' (bo
ven de 0,85) bleven steken op
slechts 32 procent. De onder
zochte groep komt overigens
min of meer overeen met de
doorsnee Nederlandse vrouw en
zou een indicatie kunnen aj
van de verdeling van 'appels' e
'peren' in Nederland: 60 proeeal
'peervormig' en de rest 'appe
vormig'.
Dit onderzoek is vólgens Za2Ó
stra, verbonden aan het Nede.
lands Instituut voor Praeva
tieve Gezondheidszorg vanTKl
in Leiden, de eerste studie naa:
vetverdeling en vruchtbaarheid
Het resultaat, dat in het Brits
wetenschappelijke tijdschrif
Medical Journal wordt gepubl
ceerd, heeft haar min of mei
verrast. Ze had niet gedacht da
er zo'n groot verschil in vrucii
baarheid zou zijn tussen vroff
wen met een extreem peer-of ap
pelvormig lichaam.
Onderzoek
Waarom vrouwen met een in vee
houding stevige buik minds
snel zwanger raken is nog ondut
delijk. De onderzoekster: ..Lfitdi
literatuur is bekend dat een op
stapeling van vet in de buikholi
eigenlijk een meer mannelijl
vorm is. Denk aan het bierbuü
je. Het is waarschijnlijk ee
kwestie van hormonen." Vff
volgonderzoek moet echter ui«
wijzen of het voorkomen vs
meer mannelijke hormonen, aa
drogenen, bij de 'appels' inda
daad een negatief effect heeft
de vruchtbaarheid, meent Zaad
stra.
Over de praktische toepasbar
heid van de door haar geconsö
teerde invloed van vetverdelit
op vruchtbaarheid kan Zaad
stra weinig vertellen. „Je consft
teert dat vetverdeling er ietsw
doet. net zoals lengte en gewicl
dat ook doen. Wat een behanc?
laar van een vrouw met vruch
baarheidsproblemen daarmf
kan. weet ik niet. Duidelijk is^
dat een vrouw die én te dikisé
appelvormig zeker baat heeft b
afvallen om de vruchtbaarhei*
positief te beïnvloeden."