Revival van de boxer
Chrysler Viper toont snelle techniek
PZC
Motor vol
techniek
Het café geeft me
een huiselijk en
beschermd gevoel
Oldtimers te kijk
vrije tijd
29
ZATERDAG 20 FEBRUARI 1993
Op zijn zeventigste verjaardag is de
luchtgekoelde boxer van BMW
springlevend en klaar voor het jaar
>000. Op het eiland Lanzarote heeft de
Duitse motorfabrikant de
internationale pers kennis laten maken
met de nieuwste generatie boxers. De
RllOORS is de eerste van de nieuwe
serie en wordt begin april aan het
Nederlandse publiek getoond. De
machine is op alle vlakken verbeterd
in zit vol sublieme techniek. Helaas
behoort daar wel een stevige prijs bij.
Het boxerconcept dateert al
van 1923, toen op de Salon
van Parijs de R32 werd gepresen
teerd. Sinds die tijd zijn er meer
dan 650.000 cardan-aangedreven
boxers gebouwd tussen de 450 en
1000 cc. Nog maai- een paar jaar ge
leden leek de boxermotor van
BMW een zachte dood te zullen
sterven. Met de introductie van de
modernere drie- en viercilinder K-
modellen scheen het eind van de
boxer in zicht. Alleen de fanatieke
boxerliefhebbers bleven de tweeci
linder trouw; voor hen is de boxer
de enige echte BMW.
Maar de laatste jaren heeft de bo
xer een complete revival meege
maakt; de boxer is tot een cult ge
worden, vergelijkbaar met een
Harley. BMW is zich daar terdege
van bewust. „BMW is de boxer en
omgekeerd", aldus BMW-topman
Hans Riedel tijdens de introduc
tie. „Om die reden zal de boxer er
altijd bijhoren."
De vorige generatie boxers zat aan
het eind van haar technische kun
nen. BMW heeft er maar liefst 150
miljoen D-mark tegenaan gegooid
om van de fiets weer een competa-
tief exemplaar te maken, dat tot
ver in de toekomst een partijtje
meeblaast. De eerste schetsen van
de nieuwe boxermotor werden in
1987 al op papier gezet.
Blok
Het blok is volledig nieuw. De
nieuwe R is nog steeds luchtge-
koeld, maar allerlei conventionele
zaken als carburateurs en een on
derliggende nokkenas hebben
Het stuurgedrag van de Boxer van BMW is sterk verbeterd.
plaats gemaakt voor moderne
Bosch benzine-injectie en een bo
venliggende nokkenas en vier
kleppen per cilinder. Doordat de
nieuweling een elektronisch mo
tormanagementsysteem bezit kan
- tegen meerprijs - een milieu
vriendelijke driewegkatalysator
worden gemonteerd waarmee
BMW aan de toekomstige milieu-
eisen kan voldoen. Met een cilinde
rinhoud van 1085 cc is de nieuwe R
de grootste boxer die BMW ooit
heeft gebouwd. Het blok levert 90
pk bij 7250 tpm en heeft een prima
koppel over het gehele toerenge-
bied, zoals een proefrit op Lanza
rote bewees.
Ronduit revolutionair is de voor
wielophanging van de nieuwe
RllOORS. De BMW techneuten
hebben de gewone telescoopvoor
vork samengevoegd met een wiel
ophanging van een auto. Het 17
inch voorwiel zit normaal tussen
de vorkpoten gemonteerd. De be
nen zijn echter niet voorzien van
veren of dempers. Het wiel wordt
geveerd door een centraal ge
plaatste schokdemper in een soort
triangel. Deze driehoek is op slim
me wijze aan het motorblok opge
hangen. Het volledig onderhouds
vrije systeem, dat BMW 'Telelever'
heeft genoemd, heeft onder meer
als voordeel dat bij hard remmen
extreem duiken wordt voorkomen.
Bovendien wordt het stuurgedrag
positief door Telelever beïnvloed.
Ook op de soms hobbelige wegen
van Lanzarote wist het systeem de
oneffenheden uitstekend op te
vangen.
BMW heeft een naam op het ge
bied van rij comfort. Dat is ook bij
de nieuwe RllOORS prima in orde.
De RS is voorzien van een spor
tieve stroomlijn met een verstel
bare ruit. De stelknop zit onder
handbereik in de cockpit en de ruit
kan daarmee gemakkelijk worden
aangepast aan de lengte van de rij
der. Uniek in de motorwereld is het
zogeheten Ergonomie-pakket, dat
voor de Nederlandse markt stan
daard wordt gemonteerd. Naast de
verstelbare ruit omvat het pakket
een zadel dat op eenvoudige wijze
in drie standen is in te stellen, en
lichtmetalen stuurhelften die met
een inbussleutel zijn te verstellen.
Iedere 'rijder vindt automatisch
een goede zitpositie op de RS.
De boxer is dood. Leve de boxer.
Na een proefrit van ongeveer 250
kilometer op de nieuwe sport-toer-
der van BMW kom je tot de conclu
sie dat de RS op alle fronten is ver
beterd: de RllOORS is beter han
delbaar, heeft Brembo-remmen op
hoog niveau, is sneller en schakelt
beter dan de vorige generatie bo
xers. Er is goed over de machine
nagedacht, maar dat heeft een
prijs. De machine gaat f 25.950 kos
ten en lijkt daarmee geen prijspak
ker. Want met het - eveneens ver
nieuwde - ABS en nog wat andere
toeters en bellen 'fietst' de RS al
snel over de dertig mille, en is daar
mee een concurrent voor de vierci
linder KI 100 RS en LT uit het ei
gen huis. De BMW boxer is ook een
prima alternatief voor de Yamaha
GTS1000, de Honda CBR1000 en
de Ducati 900SS.
Rein de Ruiter
De structuur van de Chrysler
Corporation is ruim een jaar
geleden geheel herzien. Door een meer
horizontale opbouw met onafhankelijk
werkende Platform Team Concepts
moet ieder voor zich het hele traject
van modelontwikkeling tot en met
produktie en verkoop afhandelen. Die
geïntegreerde benadering scheelt op
zijn minst een jaar ontwikkelingstijd.
Resultaat: alerter en flexibeler reacties
op wat 'snelle klanten' willen, de
kwaliteit stijgt en de kosten gaan
omlaag.
Chrysler past daarom op ruime
schaal de techniek van Rapid
Prototyping (RP) toe. Met zogehe
ten stereolythografische machines
wordt het ontwerp voor de uitein
delijke produktie exact op maat
gemaakt. Daarmee kan kort voor
het aanmaken van de peperdure
mal nog bepaald worden of er geen
fouten zijn gemaakt. Chrysler
heeft de aanschaf van de gemid
deld 2 tot 5 ton kostende machines
nu al weer 'terugverdiend' bij het
maken van een prototype van een
nieuw 2.4 ltr motorblok en het uit
laatspruitstuk van de Chrysler Vi
per RT/10.
In het eerste geval bleek ondanks
het goedkeuren van het Computer
Aided Design dat het daarna ge
maakte stereolythografische mo
del toch een foutje in een montage-
flens liet zien. Die flens zat niet al
leen tussen de cilinders 2 en 3 maar
ook tussen 1 en 2. Gigantische kos
ten en grote vertragingen werden
zo voorkomen.
In het tweede geval van de Viper
werden met software van Dassault
aërodynamische tests uitgevoerd
voordat het metaal in de mal was
gegoten. Met RP's van uitlaat- en
inlaatspruitstukken van dit V10-
blok kon met grotere nauwkeurig
heid de uiteindelijke gietvorm ge
maakt worden.
Het systeem van rapid prototy
ping wordt steeds meer toegepast.
In de medische wereld worden via
driedimensionale electronische
beschrijvingen uitwendig kopieën
gemaakt van neus, kaak, kies of
knie. Bij kosmetische chirurgie en
andere operaties worden met deze
technologie perfect passende pro
thesen gemaakt.
De Chrysler Viper RT/10 die de
roemruchte AC Cobra opvolgt
blijkt nu die hier op de markt komt
uiteindelijk 'goedkoper' dan werd
gedacht. Het aanschafbedrag van
f200.000,- ligt 20 procent onder de
raming, waarmee deze auto zich in
het 'muscle car' segment prijstech-
nisch ook aardig weert.
De Viper is een echte sportwagen
waarbij van de bestuurder wordt
verwacht dat er gewerkt wordt.
Om deze volbloed Amerikaan met
400 pk vermogen echter goed in be
dwang te houden, is het misschien
een idee voor de importeur om ko
pers bij een gerenommeerd insti
tuut een speciale training rijvaar
digheid te laten volgen. Want een
auto met 8 ltr V10-motor die een
top van 270 km/u mogelijk maakt,
zonder ABS snel en veilig tot stil
stand brengen, is nog een hele
klus.
Chrysler bracht de Viper vorig jaar
als Europese primeur naar Neder
land, nadat hij in Detroit zijn de
buut beleefde. Kracht en koppel
van weleer, gecombineerd met
technologie en stijl van de toe
komst. Met die opdracht is de
nieuwe ontwerpafdeling aan de
slag; intussen heeft dat ook nog de
Chrysler 300 opgeleverd. Wederom
een opwindend model, ook met
een V10-motor van 8 ltr.
Siem Leeuwenkamp
Geschapen is niemand voor
een kroegleven, maar wie
wil kan zichzelf best geschikt ma
ken voor een leven bij nacht en
ontij. De basisvoorwaarden?
Makkelijk contact maken en
graag met mensen praten. En na
tuurlijk het juiste café. Goede
muziek en aardig personeel zijn
onontbeerlijk, vindt Machteld
van der Wijst (18) uit Westkapel-
le. Ze is een echte expert; ze gaat
zo'n beetje iedere dag uit. „Je
kunt ver gaan", meent ze. „Pas
als ik brandende ogen krijg en
slappe of zware benen, neem ik
een paar dagen rust. Ik wil het
kroegleven niet missen. Een café
geeft me een beschermd gevoel.
Het is net een tweede huiska
mer."
'Zou je niet eens aan je toekomst
denken?' heeft Machteld al van
verschillende kanten moeten ho
ren. „Maar ik heb helemaal geen
zin in dat soort verhalen. Geef
mij dan maar de mensen met wie
ik in de kroeg zit te praten. Die
verwachten tenminste niks van
je en ze zitten niet steeds te zeu
ren daarover. Ik wil rustig naden
ken over wat ik later zou willen
doen. Vorig jaar ben ik hals over
kop begonnen met een studie. Ik
zit nu te denken over een oplei
ding aan de middelbare hotel
school."
De vlucht uit de verveling, daar
draait het voornamelijk om voor
Machteld. „Nu ik niet zo veel om
handen heb, zit ik langer in het
café dan toen ik nog op school
zat. Ik ben nu ongeveer elke dag
van ongeveer vier uur tot acht
uur in mijn stamcafé Hoppit in
Vlissingen en vanaf elf uur 's
avonds tot drie uur 's nachts. Het
is een beetje mijn tweede huis. Ik
kom er ook om mijn onrust in te
dammen."
Het verschil tussen de kroeg en
het uitnodigen van vrienden
thuis is volgens Machteld dat ze
ontspannener is als ze in een café
zit. „Ik kan lekker praten met an
deren. De gesprekken zijn mis
schien niet altijd even hoogdra
vend, maar ik kan wel goed over
problemen praten of over andere
zaken die me bezighouden. Met
drank op praat het nog makkelij
ker."
Drank
Voor een geslaagd avondje uit is
naast een plezierig café en onder
houdende kroegmaten de drank
een belangrijke voorwaarde. „Ik
ga echt niet de hele avond met
een Spa-rood zitten. Het is trou
wens niet zo dat ik graag dronken
ben. Ik let er goed op dat me dat
niet te vaak overkomt. Ik heb wel
een drankje nodig om in slaap te
komen, maai' ik vind mezelf geen
alcoholist."
Toch geeft Machteld toe dat ze
bijna al het geld dat ze per maand
heeft, opmaakt in het café. „Ik
geef uit wat ik bij me heb. De ene
Machteld van der Wijst: Ik wil het kroegleven niet missen.
keer is het minder dan op een an
der moment, dus dan ga ik vroe
ger naar huis. Ik denk dat het ge
middeld ongeveer 25 gulden per
dag is. Meestal drink ik 's mid
dags een biertje of vijf en 's
avonds ook zo'n hoeveelheid,
tenzij we na m'n stamkroeg nog
ergens anders naartoe gaan. Dan
komen er meestal nog eens vijf
pilsjes bij. Maar ik maak me geen
zorgen; ik weet zelf mijn grens
wel te bepalen."
Het kroegleven is niet het enige
soort uitje waartoe Machteld
zich beperkt. Ze gaat ook nog wel
eens naar discotheek De Hooizol
der in Westkapelle en af en toe
naar de film. „Het probleem is
dat er de laatste tijd weinig leuke
films draaien, zeker nu het film
huis in Middelburg dicht is. Maar
ik vind het wel leuk om ook dat
soort dingen te doen."
Bij het discothekenbezoek begon
het uitgaansleven, op haar der
tiende. „Ik leefde daar de hele
week naar toe. Eerst ging ik naar
discotheek Jojo in Zoutelande.
Toen ging het vooral om het dan
sen, het versieren, om het drin
ken en ook om het kletsen met
vrienden en vriendinnen. Ik
mocht vanaf mijn vijftiende zo
laat thuiskomen als ik wilde,
maar juist doordat dat mocht
bleef ik niet tot het uiterste weg.
Het uitgaansleven bleef beperkt
tot het weekeinde toen ik nog op
het vwo zat. Pas sinds ik van
school af ben, ga ik dagelijks uit."
Haar uitgaansleven wordt Mach
teld niet door iedereen in dank af
genomen. „Ik ben een van de wei
nige meisjes die zo regelmatig
uitgaat. In de Hoppit ben ik ook
nog de'jongste. Sommige mensen
vinden het stom dat ik dat als
meisje doe. Ik baal er wel eens
van dat mensen me zo'n etiket
opplakken, maar ik ga er tegen
woordig niet meer tegenin. Dat
heeft toch geen zin."
Wat ze in de toekomst gaat doen,
weet Machteld nog niet. In theo
rie mag ze met het diploma hotel
school een café beginnen. „Ze
zeggen altijd dat als je zelf een
uitgaanstype bent, je juist niet
een kroeg moet beginnen. Je
kunt dan niet zelf uit, want je
werkt als anderen uitgaan, is hun
redenering. Aan de andere kant
ben je eigen baas en kom je veel
foto Ruden Riemens
leuke mensen tegen als kroegei
genaar."
„Wat me ook heel leuk lijkt is een
strandtent exploiteren. In de zo
mer moet je hard werken, maar in
de winter is het lekker rustig. Bo
vendien moet je creatief zijn als
ondernemer van een strandtent
om je klanten te kunnen blijven
trekken." Welk beroep Machteld
echter ook zal uitoefenen, één
ding staat als een paal boven wa
ter voor haar. „Ik zal altijd blij
ven uitgaan. Sommigen zullen
het misschien een verslaving vin
den. maar ik vind het helemaal
met erg om aan zoiets verslaafd
te zijn. Ik ben bijvoorbeeld ook
niet van plan om te stoppen met
roken."
Ynte Hoekstra
De rente op de kapitaalmarkt is de afgelopen week verder gedaald.
Dit heeft echter nog geen invloed op de hypotheekrente gehad; wij
noteerden deze week geen wijzigingen
Hypotheekrente
per
16 februari 1993
rentepercentages
netto werkelijke
rente afsluit opgave rente bij fiscale
voet nrnui. nnnLr hpcnarinp van
gedu
sie in
constant
rende
38.40':..
50%
ABN.AMRO
spaarhyp
5jr
1.00
8.30
4.56
3.08
spaarhyp.
10 jr.
1.00
8.30
spaarhyp.
15 jr.
1.00
8.30
4.56
ann. hyp.
variab.
1.00
8.70
5.70
ann. hyp.
5 jr.
1,00
8,10
5.31
4.30
ABP
spaarhyp.
5 jr.
1,00
8.00
4.38
2,95
spaarhvp.
10 jr.
1.00
8.00
4.38
spaarhvp.
15 jr.
1,00
8,00
4.38
ann. hyp
1,00
7.80
5,11
ann. hyp.
10 jr.
1.00
7.80
5.11
4,14
Aegon
spaarhyp.
5/10 jr.
1.00
8,30
4,61
3,14
spaarhyp.
15/20 jr.
1,00
8.30
4,61
3.14
Amev
zorg-vrij-hyp.
5/10 jr.
1.00
8.30
4.61
3.14
Levensverz.
zorg-vrij-hyp. 15/20 jr.
1.00
8,30
4,61
3,14
Bouwfonds
spaarv.hyp.
5 jr.
1,00
8,20
4,53
3.08
Combinatie
spaarv.hyp.
10 jr.
1,00
8.30
spaarv.hyp.
renterust
1,00
8.20
4.53
3,08
CDK-bank
spaarhyp.
1.00
8.20
4.54
3,08
spaarhyp.
10 jr.
1.00
8,30
4,61
3,14
ann. hyp
1 jr.
1,00
8.20
5,37
ann. hyp.
5 jr.
1,00
8,00
5,24
4,25
Centraal
spaargar.hyp
5/10 jr.
0,25
8,30
4,56
3,10
Beheer
spaargar.hyp. 15/20 jr.
0,25
8,30
4,56
Centrale
spaarhyp.
1.00
7.90
4,27
2,84
Volksbank
spaarhyp.
10 jr.
1,00
8.20
ann. hyp.
2.jr.
1.00
7.90
5,17
ann. hyp.
5 jr.
1,00
7,80
5,11
4,14
Delta Lloyd
hyp.tot.plan
5/10 jr.
1,00
8,30
4,61
3,14
hyp.tot.plan
15/20 jr.
1,00
8,30
Direktbank
besp.dir.hyp.
5 jr.
1,00
8.30
4,53
3,05
Nationale
spaarhyp.
5/10 jr.
1,00
8.30
4,61
3,14
Nederlanden
spaarhyp.
15/20 jr.
1,00
8.30
ING-bank
spaarhyp.
5 jr.
1,00
8,30
4.56
3,09
spaarhyp.
10 jr.
1,00
8,30
4.56,
ann. hyp.
Ijr
ann. hyp.
5 jr.
1,00
8,10
5,31
4,30
Postbank
spaarhyp.
1.00
8,20
4.53
3.07
spaarhyp.
7 jr.
1,00
8.40
4,66
3,18
spaarhyp.
12 jr.
1.00
8.40
4,66
3.18
ann. hyp.
2jr
1,00
8,10
5.20
4.21
ann. hyp.
5 jr.
1,00
8,00
5,14
4.16
Rabo
sp.opt. hyp.
3 jr.
1,00
8.30
4.59
3,11
Hp.bank
sp.opt. hyp.
10 jr.
1.00
8.30
4,59
3.11
sp.opt. hyp.
stabiel
1.00
8.30
4.59
3.11
(adviesrente)
ann. hyp.
variabel
1,00
8.70
5.70
4.62
ann. hyp.
ojr
1,00
8,10
5.31
4,30
Reaal
exact-hyp
5 jr.
1.00
8.10
4,47
3,03
Hypothek.BV
exact-hyp.
10 jr.
1,00
8.10
Ver. Spaarb.
spaarhyp.
5 jr.
1.00
8,20
4,54
3.09
Westland
lage last.
7 jr.
1,00
8.10
4.46
3,02
Utrecht
lage last.
15 jr.
1.00
8.10
4.46
3.02
Zwolsche
za-hyp.plan
1.00
8,10
4.45
3.00
Alg./ing
za-hyp.plan
10 jr.
1,00
8,10
4,45
3,00
De vermelde tarieven hebben betrekking op standaard hypotheken met
gemeentegarantie. De netto werkelijke rente (nwr) is gebaseerd op de tota
le netto lasten van de hypotheek. De vermelde nwr-percentages gelden
voor een man van 30-jarige leeftijd en een hypotheek ad 150.000.-. Voor
vrouwen en/of bij andere leeftijden kunnen andere nwr-percentages gel
den. Bij andere hypotheekbedragen wijkt de nwr bij een aantal instellin
gen enigszins af.
Liefhebbers van klassieke auto's
kunnen hun hart ophalen: maar
liefst twee grote beurzen voor
oldtimers, motoren, onderdelen,
boeken en modellen bieden komende
dagen alles op het gebied van 'de
automobiel', zoals die in vroeger jaren
werd genoemd.
In de Utrechtse Jaarbeurs wordt
dit weekeinde voor de tweeën
twintigste keer de voorjaarsbeurs
van Vehikel gehouden. Ruim dui
zend standhouders brengen zo'n
200 auto's en meer dan 600 motors,
scooters, bromfietsen en fietsen
naar Vehikel. Historische auto's en
motoren natuurlijk, maai' ook een
enorm aanbod van onderdalen. Op
meer dan 33 duizend vierkante me
ter ook veel 'automoblilia'. zoals
boeken, afbeeldingen, speldjes,
modellen, blikken speelgoed. Ver
der laten de diverse merkenclubs
zich niet onbetuigd en zijn er vele
in restauratie en/of verkoop gespe
cialiseerde bedrijven vertegen
woordigd.
De 'toppers' van de beurs zijn een
De Dion Bouton uit 1903, een Stu-
debaker uit 1915 en een bijzondere,
Franse Chenard Walker uit 1926
met een linnen carrosserie. Er wor
den zo'n twintigduizend bezoekers
verwacht. De beurs vindt plaats in
de Julianahal en de twee Margrie
thalen. De beurs is vandaag (zater
dag) en zondag geopend van tien
tot vijf uur.
Techno classica
Wie Vehikel te kleinschalig vindt
of het allemaal al eens gezien heeft
moet nog een uur of anderhalf ver
der rijden naar de Techno Classica
in het Messe-complex van Essen in
het Duitse Ruhrgebied. Voor wat
er allemaal te zien is, zie boven,
maar dan verdeeld over veertien
hallen en tachtigduizend vierkan
te meter. Meer dan 680 deelnemers
uit alle delen van Europa en de VS
laten zo'n 1600 auto's zien. Er zijn
120 merkenstands, vertegenwoor
digers van allerhand bedrijven en
en een groot aanbod van historisch
automateriaal.
Behalve voor de bezitter van een
oldtimer is de Essense beurs ook
een belevenis voor wie alleen maar
naar bijzondere auto's wil kijken of
eens wil zien hoe de Duitsers zoiets
aanpakken. Groots dus. Vooral
Porsche en Mercedes hebben ja-
loersmakende presentaties, aan
gevuld door hun merkenclubs. En
verder ligt het accent dit jaar op de
exclusieve sportwagens van Fer
rari, Lamborghini, Iso, Maseratie,
Bizzarini en Alfa Romeo. Er zijn zo
meer dan 120 van deze 'exoten' in
hal twaalf voor de verkoop bij elk
aar gebracht.
De Techno Classica is vandaag (za
terdag) en zondag van negen tot
zes uur geopend. De toegangsprijs
bedraagt 16 mark. In Essen ge
woon de borden naar 'Messe-ge-
lande' volgen. Er is parkeerruimte
in overvloed en gratis pendelbus
sen zorgen voor het vervoer van de
parkeerplaatsen naar de ingang
van het complex. Wie alles wil zien
is wel de hele dag kwijt. De organi
satoren rekenen op meer dan hon
derdduizend bezoekers. Vooral
vanuit Nederland is traditiege
trouw een enorme toeloop.
Frans Alten
..voor hypotheekadvies of bemiddeling
boven de grijze middelmaat
Goes, Vlasmarkt 4, tel. 01100-51588
Middelburg. Lange Geere 153. lel. 01180-29828
Vlissingen, Badhuisstraat 137. tel. 01184-13900
DE NATIONALE
n op eenzame
HYPOTHEEKBEURS hOOgte.
