Thuis bij de Papoea's
Stappen in de Lichtstad
Maskers
van Birap
Gidsjes voor de voorjaarsvakantie
Stad van musicals en buikdanseressen
Ergens langs de Ramu-rivier in
het noorden van Papoea Nieuw-
Guinea ligt het dorpje Birap,
verscholen in het woud. Contacten
met de buitenwereld zijn tot een
minimum beperkt, maar de maskers
van Birap zijn beroemd. Het dorpje
gaat er prat op de mooiste
maskerade van de streek te hebben.
De Nederlandse Paula van den Berg
heeft bij wijze van grote
uitzondering alle rituelen van de
Sing sing Tumbuan mogen
vastleggen. Sinds het uitbrengen van
de film en het boek is zowel het dorp
als de overheid in rep en roer, maar
desondanks wordt Paula van den
Berg door de bevolking nog steeds
met open armen ontvangen. Enkele
keren per jaar maakt de antropologe
de lange trip naar Papoea Nieuw-
Guinea. Sinds kort met een
handjevol Nederlandse reizigers in
haar kielzog, die evenals zij alle luxe
en comfort tijdelijk afzweren in ruil
voor een verblijf te midden van de
Papoea-bevolking.
Paula van den Berg trouwde in 1969
met een Papoea en vatte vanaf die tijd
de liefde voor Nieuw-Guinea op. Vanuit
Nederland raakte ze betrokken bij de
strijd van de Papoea's voor zelfstandig
heid. Ze onderhield de contacten, hielp
mee bij acties in Nederland en droeg zo
haar steentje bij.
„Ik vind andere culturen interessant",
legt ze uit in haar woning in Nijmegen.
„Het gevolg van dit alles was echter wel
dat er geen visum voor mij in zat toen we
medio jaren '80 erheen wilden. Ik was niet
gewenst. Vanuit de universiteit had ik de
mogelijkheid gekregen om onderzoek te
gaan doen, en uiteraard wilde ik graag
naar Papoea Nieuw-Guinea. De eerste
aanvraag duurde een jaar. Pas na veel
trekken kregen we een oriënterend visum
verstrekt, maar we mochten niet naar de
plek die we hadden uitgekozen. Uiteinde
lijk zijn we naai- Bougainville gegaan. Een
plek waar ik geen aanstoot zou kunnen ge
ven. We zijn er een heel jaar gebleven."
Begin '88 reisde Paula opnieuw een tijdje
door Papoea Nieuw-Guinea. Ze deed er
onder andere mee aan een vrouwenpro
ject. Het huwelijk met Jim is inmiddels
ontbonden, maar de liefde voor het land is
gebleven. Toen Paula andermaal de verre
trip maakte heeft ze er met haar vriendin
Marscha, die ter plekke een documenta-
tiebedrijlje runt, en in samenwerking met
het Nationaal Museum van Papoea Nieuw-
Guinea de bewuste documentaire ge
maakt. Voor het filmen werd een Austra
lisch team ingehuurd.
Mooiste maskers
„De bevolking zelf heeft Marscha bena
derd", legt Paula uit. „Birap houdt als
enige nog de hele procedure intact. De
mensen wisten dat zij al eens een kleine
documentaire over maskers had ge
maakt. Ze beweerden echter dat zij de
mooiste maskers uit de hele streek maak
ten. Aanleiding genoeg om er serieus mee
aan het werk te gaan. In overleg met de
bevolking is toen bepaald wat er allemaal
zou gaan gebeuren."
„Nu de film en het boek klaar zijn", ver
volgt Paula, „is het dorp verontrust, even
als het museum en de overheid. Officieel is
het maken van een masker namelijk ta
boe voor buitenstaanders. Toen ze alle ri
tuelen op film terugzagen, raakten de
mensen gechoqueerd. Toen realiseerden
ze zich pas dat ze hun geheimen hadden
prijsgegeven, met alle gevolgen vandien.
Want dit moet ongeluk brengen, is hun
overtuiging. Ze zijn bang voor repercus
sies uit de omgeving, en dat is niet on
denkbeeldig. Het gevolg is dat zowel het
boekje als de film in heel Papoea Nieuw-
Guinea niet vertoond mogen worden. Te
vens is bepaald dat beide twintig jaar lang
in het archief worden opgeborgen."
Desondanks is Paula van den Berg nog al
tijd uitermate welkom bij de bewoners
van het dorpje. De vriendschap heeft er
zelfs toe geleid dat zij Nederlandse reizi
gers meeneemt naar Birap. Met Koos
Knol, eveneens antropoloog die boven
dien is geboren in het aangrenzende Irian
Jaya (voormalig Nederlands Nieuw-Gui
nea), heeft Paula de Stichting Kauri opge
zet. Kauri organiseert op idealistische
grondslag reizen voor beperkte groepjes
naar Irian Jaya en Papoea Nieuw-Guinea.
Vorig jaar werd op deze manier de eerste
reis gemaakt met een handjevol Neder
landers. Er is inmiddels een weg naai- het
dorp, dankzij een prijs die de bevolking
heeft gewonnen op een festival, zodat Bi
rap met een 4-wheel-drive auto te berei
ken is.
Visgronden
Paula: „Ook voor dit geldt dat de Pa
poea's zelf op het idee zijn gekomen om
toeristen naar hun dorp te lokken. Ze heb
ben immers het idee gekregen dat er
langstelling bestaat voor hetgeen zij do»
Op deze manier verdienen ze er ook t
aan. De eerste keer in '92 was verschrik»
lijk leuk. De Papoea's hadden van het g*
dat wij ze voor de film hadden gegevj
een huis gebouwd, speciaal voor be«
kers. We werden er prima opgevangen.;
hebben met de bewoners tochten
maakt door de omgeving. We konden©
naar de tuinen waar ze wat groenten
bouwen, mee naar de visgronden en
jachtgronden. Kortom, iedereen woj.
door hen gewoon tijdelijk opgenomen i
de gemeenschap. Het klikte fantastisch
Wat Paula en Koos en daarmee Kauriir
eindelijk willen bereiken, is dat er g
soort uitwisseling komt op gelijkwaaic
niveau. De Papoea's nemen de bezoek
op een gemakkelijke manier op in de
meenschap. „Iedere toerist heeft voo:
een bepaald beeld. Wat men wil zien,
primitieve mensen en wat men wil doei
in een primitieve natuur stappen. Ten
naar het Stenen Tijdperk, maar geloofm
dat bestaat niet meer. Over het algemtf
wordt er heel voyeuristisch naar de mt;
sen gekeken. Men zoekt een sfeer van k®
nibalen en woeste bergstammen. De Ft
poea's op hun beurt hebben ook een beei
van ons. Alle blanken zijn rijk en het gel
komt binnenstromen. Dat is hun idee va
ons."
Respect
Waar het uiteindelijk allemaal om draai
is volgens Paula dat beiden elkaar
respect tegemoet treden. „Als een Papoc
je benadert, doet hij dat rechtstreekse
vanuit een gelijkwaardig respect. Datve
wacht hij van jou ook. Nergens een
van onderdanigheid, want de mensen zg
trots op wat ze zijn."
Papoea's worden, zo meent de antrop
loge, enorm gediscrimineerd door de bis
ke gemeenschap. De vooroordelen
zegt ze, enorm. Daarom wil ze ook nie
weten van reizen, die vooral het karakk
hebben van een safari. „Als je een landt*
zoekt, moetje tussen de mensen gaan:
ten. Doen wat zij doen. Stap maar uitj
eigen wereldje. Vergeet de luxe en ti
comfort. Ik eet wat de bevolking eet enï
reis zoals de bevolking reist. In Irian Ja:
betekent dat lopen, in Papoea Nieuw-G;
nea is dat het openbaar vervoer. Wie
niet wil, moet niet met mij meegaan. Ik?
op bezoek en ik neem mensen mee. Zoz
ik het."
In tegenstelling tot Irian Jaya is de F-,
poea-cultuur in het aangrenzende Niea
Guinea volgens Paula nog zeer leveni
Om nog iets van het zogeheten Ste©
Tijdperk te proeven moet je evenwel m
diep de binnenlanden in. Paula: „Ds
kom ik niet. Ik ga naar de gebieden wat
ik welkom ben, en waar ik de mensen
Zij verdienen iets aan ons. Wij hebben k
heel idealistisch standpunt, maar we t
len dat het volk zelf inkomsten heeft vs
eventuele toeristen. Daarom slapen
niet in hotels, maar in de dorpjes zelf."
Met Kauri is het mogelijk een aantal tod
ten te maken door Irian Jaya en Papo-
Nieuw-Guinea, zij het dat iedere
slechts is weggelegd voor een beper!
aantal personen.
Evelien Bals
De naderende voorjaarsvakantie is voor veel Nederlan
ders een goede aanleiding om een buitenlandse stad te
bezoeken. Steeds meer landgenoten kiezen voor een korte
vakantie naai- steden als Parijs, Londen, Brussel en Berlijn.
Buitenlandse steden zijn meer in trek dan bijvoorbeeld het
eigen Amsterdam. Grote steden hebben doorgaans heel wat
meer te bieden dan de bekende trekpleisters, waarnaar het
massa-toerisme trekt. Onze correspondenten in Londen en
Parijs gingen op zoek naar die andere bezienswaardigheden,
die deze steden typeren.
De gerestaureerde Tower Bridge.
Bijna 400.000 Nederlandse toeristen
bezoeken jaarlijks Londen. Samen
geven zij in de Britse hoofdstad een kleine
225 miljoen gulden uit, waarvan 75 mil
joen aan vermaak.
Dit weekeinde, bij het begin van de voor
jaarsvakantie, zullen vanwege het goed
kope pond waarschijnlijk meer Nederlan
ders in Europa's grootste stad neerstrij
ken dan ooit tevoren. Gewapend met reis
gidsen doemen zij in dichte drommen op
bij de klassiekers: de Tower, Westminster
Abbey, St Paul's. Maar wat de reisgids
niet vermeldt, zijn de tijdelijke tentoon
stellingen, concerten en theaterproduk-
ties.
Wie een compleet overzicht van alle cultu
rele evenementen wil. schaffe zich Time
Out aan. Dit is de bijna 200 pagina's dikke
uitgaansbijbel voor Londen die wekelijks
verschijnt en informatie bevat over zowel
de laatste produkties in de Royal Opera
House als de nieuwste bar voor zwarte les
biennes.
Omdat lezing van Time Out tenminste een
volle vakantiedag vergt, zoeken de mees-'
te toeristen op een andere manier hun weg
door het labyrinth van musicals, opera's
en tentoonstellingen. Om dit proces iets
te vergemakkelijken, volgt hieronder een
wegwijzer.
Toeristen die een ticket willen kopen,
doen er het beste aan zich bij het Tourist
Office op Victoria Station te vervoegen
dat standaard-prijzen rekent. Bij wijze
van alternatief is er een ticket-kantoortje
op Leisester Square dat te herkennen is
aan de rij van honderden wachtenden.
Dat bureau verkoopt kaartjes voor de hal
ve prijs, maar alleen voor dezelfde avond.
Vrijwel alle grote musicals (Cats, Miss Sai
gon, Carousel, The Phantom of the Opera,
Joseph and the Amazing Technicolour
Dreamcoat) zijn uitverkocht, behalve
voor wie zich op de zwarte markt begeeft.
Voor alle andere produkties zijn evenwel
nog tickets te krijgen.
Kaartjes
Wie een musical wil zien, moet vooral de
ticket-kantoortjes mijden die de laatste
jaren bij tientallen als paddestoelen uit de
grond zijn geschoten. Deze kantoortjes
zien er heel officieel uit, maar verkopen
vrijwel altijd kaartjes tegen zwarte-
marktprijzen, hetgeen in Londen niet ille-
Relatief nieuw zijn de musicals Kiss of the
Spider Woman, Carousel en Robin (over
het leven van Robin Hood). Maar daar
naast is er ook een heel scala aan gewone
toneelstukken. Een van de beste is waar
schijnlijk An Inspector Calls, dat wordt
opgevoerd in de National Theatre. Dit
theater maakt onderdeel uit van 's we
relds grootste cultuurcomplex, het South
Bank Center op de zuidelijk Theems-oe-
ver.
Musea
Het British Museum was altijd al interres-
sant voor wie belang stelde in het oude
Egypte, maar sinds 19 november is er ook
een tentoonstelling te zien van het leven
van Howard Carter. Het was de Engels
man Carter die in november 1922 in de
Vallei der Koningen bij Luxor het graf
vond van Tutankhamon, het enige graf
dat daar vrijwel ongeschonden werd aan
getroffen.
In het Natural History Museum is nog
steeds de vorig jaar geopende dinosaurus
tentoonstelling te zien, die reeds door
meer dan een miljoen toeristen is bezocht.
Daarnaast is er ook exhibitie van het werk
van de natuur-fotografen die bekroond
zijn met de titel 'Wildlife Photographer of
the Year'.
Het Victoria Albertmuseum, evenals
het Natural History museum in South-
Kensington gelegen, poogt dit voorjaar
bezoekers te trekken met een speciale
'brunch' (combinatie van ontbijt en
lunch). Tussen 11 en 15 uur kunnen bezoe
kers er tegen betaling van 7,50 pond een
maaltijd gebruiken onder het luisteren
naar live jazz-muziek.
Buikdanseressen
Wie naar Istanbul had willen afreizen
maar in Londen uitkwam, hoeft ook niet
meer te wanhopen, want de laatste rage
heet buikdansen. De dames kunnen wor
den aanschouwd in de meeste Arabische,
Turkse en Griekse restaurants, maar een
van de beste in Maroush II op 21 Edgware
Road (op loopafstand van Marble Arch).
De voorstelling begint om 22 en duurt vier
uur. Het standaard-menu, met inbegrip
van drank, is vanaf 38 pond.
Cees van Zweeden
Onmiddellijk na Londen is Parijs bij
Nederlanders waarschijnlijk het
meest in trek voor een korte stedenvakan-
tie. Ruim 300.000 Nederlandse toeristen
doen jaarlijks de Franse hoofdstad aan;
eendaagse busreizen en kampeerders niet
meegerekend. Samen zijn ze goed voor
een omzet van zo'n 200 miljoen gulden.
Vooral in het voorjaar is Parijs bijzonder
in trek. Wie in dit jaargetijde de Eiffelto-
ren, het Musée d'Orsay, de Louvre of de
Sacré Coeur wil bezoeken, dient vroeg op
pad te gaan of over veel geduld te beschik
ken. Maar Parijs heeft ook veel te bieden
voor de toerist die de wat minder platge
treden paden wenst te bewandelen.
Parijs is twee uitkranten rijk. Het meest
volledig is de ruim 200 pagina's dikke Pa-
riscope; in alle kiosken te verkrijgen voor
slechts drie franc (een gulden). Van nacht
clubs tot musea en van films tot rommel
markten: alles staat er in. Iets minder vol
ledig, maar ook iets goedkoper, is l'Officiel
des spectacles. Die stelt u voor twee franc
op de hoogte van alle tijdelijke tentoon
stellingen, concerten en theaterproduk-
ties.
Nog goedkoper en beduidend beknopter
is Paris Sélectioneen maandelijkse uit
gave van het Parijse WV. Het blad is gra
tis te verkrijgen bij het hoofdkantoor van
het Office du Tourisme aan de Champs
Elysées en bij de bijkantoren in de Parijse
stations. Daar zijn ook kaartjes te bestel
len voor alle mogelijke voorstellingen. De
receptioniste van uw hotel kan bovendien
per telefoon reserveren via het onvolpre
zen Franse minitel-systeem.
Louvre
Parijs is vóór alles een kunst- en museum-
stad. De Louvre, het grootste museum ter
wereld, beschikt sinds kort over maar
liefst 39 nieuwe zalen. Die hangen vol met
Franse schilderkunst van de zeventiende
tot en met de negentiende eeuw. De im
pressionisten hebben alweer enkele jaren
geleden onderdak gevonden in het Musée
d'Orsay, het voormalige station dat na
een verbouwing van bijna 1 miljard gul
den te boek staat als een van de mooiste
musea ter wereld. Minder groots, maar
minstens zo charmant, zijn het Picasso-
museum en het Musée Rodin, gewijd aan
de beroemde beeldhouwer.
Liefhebbers van moderne kunst kunnen
aan hun trekken komen in het Jeu de
Paume, het Centre Pompidou of in het Pa
rijse Stedelijk Museum voor Moderne
Kunst. Daar loopt tot eind maart een ten
toonstelling gewijd aan de Duitse expres
sionisten (Klee, Kirchner, Kandinsky).
Het Centre Pompidou wijdt bovendien
een grote tentoonstelling aan het werk
van de Franse schilder Henri Matisse.
Ook het bezoeken waard zijn het Mode
museum (tentoonstelling: damesmode uit
de eerste helft van de 19e eeuw), het Natio
naal museum voor de Middeleeuwen in
het Quartier Latin en het Institut du Mon
de Arabe dat islamitische kunst van de ze
vende tot en met de zeventiende eeuw in
huis heeft.
Parken
Wie na al die musea wel eens een luchtje
wil gaan scheppen, kan in Parijs zijn hart
ook ophalen. Een wandeling over
Champs Elysées is af te raden, aangezi;
de mooiste straat van de wereld mome:
teel één grote bouwput is. Er zijn echts
ter compensatie voldoende fraaie plein*
en parken voorhanden, zoals de Place os
V-osges in het hart van de Marais (4e arro:
dissement) en de zojuist geheel in stijl?
restaureerde zeventiende eeuwse Plat
Vendöme, een ovaal plein omgeven do
zeer luxe winkels. Ook de nabij gelegs
Jardin du Palais Royal is een verademt
temidden van de drukte.
Mocht de voorjaarszon zich melden, dan
een bezoek aan een van de beroemde Pi
rijse parken het overwegen waard. De Ja
din du Luxembourg, het Pare des Butts
Chaumont en het Pare de Montsouris z
juwelen van tuinarchitectuur in het gra
Ze zijn zeer in trek bij jonge, verliet:
paartjes, maar er is altijd nog wel erge:
een bankje vrij. Een andere groene oase:
de stad is het kerkhof Père Lachais
waarschijnlijk de mooiste begraafplas
ter wereld. Chopin, Edith Piaf, Jim Mon
son en Yves Mon tand hebben er hun ls
ste rustplaatsen gevonden temidden V:
honderden andere beroemdheden.
Disco
Wie zich in het Parijse nachtleven wil sta
ten, raadplege een van de uitkranten. B
keuze is meer dan overvloedig. Eén tip:
'allerheetste' disco van Parijs heet Ls
Bains-Douches. Het is de favoriete uil
gaansgelegenheid van onder anderen Ms
donna, Steffi Graf en prinses Caroline va:
Monaco. Mochten die er toevallig niet zij!
dan krijgt u voor uw entree van bijna 5
gulden (inclusief 1 consumptie) vast en ze
ker een hele serie cocainesnuivende Frar
se beroemdheden te zien.
Hans Gertset
foto Stichting Kauri.
Tijdens de festivals in Papoea Nieuw-Guinea beschilderen de deelnemers hun gezichten.
Het plein van het Louvre-complex.
