Kroon op de Kop van Zuid
HAL-gebouw
wordt
Grand-Hotel
Elf steden
per boot
Huisjes in
voormalig
Oostblok
Orient
Express
Autoroutes
Finland
Indonesië
reisticket
Rolstoel
vakanties
Skiën vanuit
grote stad
PZC vrije tijd
ZATERDAG 20 FEBRUARI 1993
Die op de schaats is de be
roemdste en die op de
Rets (tweede Pinksterdag)
mag er ook wezen. Langza-
merhand begint echter de Elf
stedentocht per boot zich ook
enige faam te verwerven, ook
al wordt hij slechts één keer
per drie jaar gehouden. De
eerstvolgende vindt plaats
van 19 tot en met 24 juli. Deel
nemers dienen aan het roer te
staan van een motorboot of
een zeiljacht, maar helden die
het traject per kano of per
roeiboot willen afleggen, zijn
eveneens welkom.
Bij Inter Europe in Alk
maar kunnen sinds kort
vakantiehuisjes in Oost-Eu-
'i ropa worden gehuurd. De
aangeboden accommodaties
liggen in de Tsjechische Re
publiek (Bohemen. Reuzen-
gebergte. Moravië), Honga
rije (Balatonmeer, Valence-
meer) en het oostelijk deel
van Duitsland, de zogenaam-
1 de neue Bundeslander. Prij-
jj zen per week (hoogseizoen)
'i tussen de 325 en 625 gulden
all-in voor een 5-persoons
bungalow.
T 7 anaf 6 mei vertrekt de Ve-
V nice-Simplon-Orient Ex-
I press niet alleen meer vanuit
Londen en Parijs, maar ook
vanuit Düsseldorf, Het tra-
ject voert de befaamde trein
langs de Rijn naar Bazel, en
vandaar via het klassieke tra
ject door de Alpen en de Dolo
mieten naar Venetië. De reis
duurt twee dagen en de berge
tappes worden bij daglicht
gemaakt. Uiteraard kan de
reis ook in omgekeerde rich-
J ting worden gemaakt.
In zijn nieuwe zomerbro-
chure heeft het Fins Ver
keersbureau negen van de
mooiste autoroutes door Fin
land in kaart gebracht. Ver
der uitvoerige informatie
j* over onder meer geschiede-
nis, grote steden (Helsinki,
Tampere en Turku), reizen
'I naar en door Finland, accom
modaties, activiteiten en be
zienswaardigheden.
1T3 ij de vliegmaatschappij
-D Garuda is het sinds kort
mogelijk naast een vliegtic
ket meteen een trein- en/of
bootreis in Indonesië te boe
ken. Oponthoud ter plaatse
kan daarmee worden voorko
men. Garuda raadt aan met
een een ticket eerste of twee
de klasse te kopen omdat dan
I comfort en privacy verzekerd
is.
De Stichting Globe-Rol
ler, een vrijwilligersorga
nisatie die begeleide groeps
reizen aanbiedt voor mensen
i met een lichamelijke handi
cap, heeft haar reisprogram
ma voor 1993 bekend ge
maakt. Er worden onder meer
tochten georganiseerd naar
Turkije, Cuba, Kenya en
(voor jongeren) Marokko.
Hoogtepunt: een rondreis
door India.
De Zwitserse Spoorwegen
(SBB) hebben weer eens
iets nieuws: de Skipasse. 's
Ochtends in de grote stad in
de trein stappen, vervolgens
i gezellig een dagje skiën en 's
avonds weer terug. Voor zo
wel een dagskipas als korting
op de huur van ski's en schoe-
1 nen wordt gezorgd. Prijzen
vanaf 61 Zwitserse francs, ex-
clusief skihuur. Alle mogelijk
heden worden opgesomd in
de folder Skipasse, die ver-
ij krijgbaar is op de stations
i van de Zwitserse Spoorwe
gen.
In de tijd dat mensen nog per schip
naar Amerika reisden, vertrokken
de passagiersschepen van de Holland-
Amerika Lijn vanaf de
Wilhelminakade in Rotterdam.
Alleen het voormalige
scheepskantoor herinnert daar nog
aan. Het vroeg-19e-eeuwse bakstenen
gebouw met de groen-koperen
koepeltjes was danig in verval
geraakt. Maar een tweede leven staat
voor de deur. Over een kleine drie
maanden moeten de eerste gasten al
in Hotel New York kunnen slapen.
Het lijkt, gezien de puinhoop, nauwe
lijks voorstelbaar dat het voormalige
rederijkantoor van de HAL over een kwar
taal kan openen als hotel New York. Maar
Dorine de Vos, die als ontwerper veel
moois voor het hotel heeft bëdacht, is ze
ker van haar zaak: „Het is haalbaar. We
hebben meer van dit soort dingen gedaan.
We kijken wel door die rommel heen."
Als de vormgeving is geklaard, gaat zij
met Daan van der Have en Hans Loos de
hoteldirectie vormen. Het drietal heeft in
middels via het Dizzy-concern al heel wat
horeca-ankers in Rotterdam uitgezet en
daar komt er binnenkort dus nog één bij:
Een vier-sterren-hotel met prestige.
Volgens Dorine moet het project gezien de
wat grauwe en voorlopig lege omgeving -
de Wilhelminakade wordt de komende ja
ren de bouwput voor de Kop van Zuid -
'toch met een zekere handicap beginnen'.
Niettemin: „Maar voor zoiets gaan we niet
opzij. Het heeft iets weg van een underdog
positie en dat ligt ons wel." De prognose is
dat het hotel over twee jaar al een zestig-
procents bezetting heeft.
De kop van de Wilhelminakade heet Ko-
ninginnehoofd en dat is, ook nu nog, een
fraaie naam. De benaming bestaat vanaf
30 mei 1891, toen de jonge prinses Wilhel-
mina een steen in de nieuwe, naar haar ge
noemde kade metselde. En de kop van de
kade, de directe omgeving van het vroe
gere HAL-kantoor, wórdt ook weer fraai.
De eerste aanzet voor een stadsparkje met
banken, gras en groene hagen is sinds kort
gegeven.
Dorine de Vos: „De gemeente heeft ons
verteld dat het gehele parkje, afhankelijk
van de ontwikkeling van de Kop van Zuid,
er geruime tijd zal liggen. Ten minste acht
jaar. Op de kade is ook een oud haven
kraantje blijven staan, dat goed bij het ge
heel past."
Volgens het voor de Kop van Zuid ontwik
kelde bouwplan blijft het Koninginne-
hoofd onbebouwd. Er is echter wel een
kans dat een gedeelte van het parkje langs
de kade tezijnertijd toch voor hoogbouw
weg zal moeten. Maar het zicht op het ho
tel zelf blijft in elk geval vrij; ook vanaf de
overkant van de Nieuwe Maas.
Het Koninginnehoofd is een passende
plaats voor het beeldje van Ketelbinkie,
de scheepsjongen van de Edam. In 1973 -
het jaar waarin de HAL een eeuw bestond
- werd het op deze plek onthuld; als een
geschenk van de jubilerende rederij aan
de stad. Later werd de creatie van beeld
houwer Huib Noorlander, met het oog op
de onttakeling van de Wilhelminakade.
naar de overkant van de Nieuwe Maas ver
plaatst. Wat is er mooier dan dat Ketel
binkie terugkeert naar de plaats waar hij
behoort te staan, zodat het rivierfront in
derdaad weer een stukje fraaier zal zijn?
Dorine de Vos gaat zich ook daar voor in
zetten.
Landverhuizers
Hotel New York. Er is niet alleen voor deze
internationaal welluidende naam geko
zen, omdat de schepen van de HAL naar
New York voeren, maar ook omdat er ooit
op het Noordereiland een hotel heeft ge
staan dat zo heette. Eigenaar B. Posner,
die er in de beginjaren '80 van de vorige
eeuw mee begon, dreef zijn logement spe
ciaal voor emigranten die met schepen
van de HAL naar de Nieuwe Wereld reis
den. Hij adverteerde met: 'In de onmiddel
lijke nabijheid van de kantoren en de lig
plaats van de stoomschepen dezer maat
schappij.' Posner deed zijn bedrijf in 1913
over aan de bekende horeca-exploitant
Dirk Reese, die het hotel overigens sloot
en op de benedenverdieping een proeflo
kaal opende. Het pand staat er nog steeds;
woningen boven en een café beneden.
Er zullen in de jaren van Posner ongetwij
feld emigranten hebben gelogeerd, maar
dit moeten dan wel mensen zijn geweest
die het konden betalen. Verreweg de
meesten van de enige honderdduizenden
(vooral Oosteuropese) 'landverhuizers'
die de HAL tussen 1880 en 1925 transpor
teerde, waren echter arme lieden. Zij slie
pen, voordat ze aan boord konden stap
pen, meestal in goedkope stadslogemen-
tjes of in het vier verdiepingen tellende
Landverhuizershotel dat de Neder-
landsch-Amerikaansche Stoomvaart
Maatschappij (de officiële naam van de re
derij) in 1893 - acht jaar eerder dan het in
1901 in gebruik genomen HAL-kantoor -
op de Wilhelminakade opende 'De ge-
heele inrichting van het hotel kenmerkt
zich door degelijkheid, netheid en een
hooge mate van soliditeit', schreef een
Rotterdamse krant in het openingsjaar
over het onderkomen van de landverhui
zers. Dit Landverhuizershotel heeft tot
het eind van de jaren '20 dienst gedaan. De
HAL nam het pand daarna als bedrijfs
ruimte in gebruik; in 1972 werd het ge
sloopt.
Het nieuwe Hotel New York zal. vanzelf
sprekend, in de verste verte niet te verge
lijken zijn met het oude Noordereiland-
hotel en het Landverhuizershotel. Want
het wordt een Grand-Hotel, in maritieme
rika Lijn en vooral aan de emigranten die
vanaf de Wilhelminakade vertrokken",
vertelt Dorine. „We denken aan scheeps
modellen, foto's en zo. Het Gemeente Ar
chief heeft ons daarbij alle medewerking
toegezegd. Ook particulieren zouden din
gen kunnen afstaan. Het is de bedoeling
dat het museumpje open zal zijn voor het
publiek. Het wordt klein, maar fijn."
Portrettengalerij
Het HAL-museumpje is hèt voorbeeld van
de maritieme sfeer die Hotel New York
moet gaan uitstralen. Maar Dorine de Vos
denkt ook aan het neerzetten van vitrines
met modellen van HAL-schepen en aan
het ophangen van schilderijen, door het
gehele gebouw heen. Ergens in het hotel
wil ze eveneens een portrettengalerij zien
te realiseren. „Koppen dus van Rotter
dammers die veel voor de haven en de
scheepvaart hebben betekend. Zo'n twin
tig tot vijfentwintig. De vier hotelzalen
denken we namen te geven van andere be
kende Rotterdammers. Het hoeft natuur
lijk niet allemaal ineens. Successievelijk
kan ook."
Uiterlijk behoudt het hotel ook voor een
deel de rederij-sfeer van weleer. Zo blijft
de naam Holland-Amerika Lijn hoog aan
de kopgevel staan; de letters hebben in
middels een nieuwe goudkleurige laag ge
kregen. De zeilschip-windvaan op een van
de torentjes is er afgehaald om te worden
opgeknapt. Het GEB is doende de to
renklok, die (symbolisch?) op één minuut
vóór twaalf stil was blijven staan, te re
pareren.
„Het hout aan de buitenkant wordt uiter
aard geschilderd, maar de gevel zelf ma
ken we niet helemaal schoon. Dat vinden
we namelijk niet mooi. Het moet een
beetje gebruikt lijken. De gevel is trou
wens schitterend. Grote ramen, beeld
houwwerk, balkonnetjes. Mogelijk iets te
statig, maar wel met veel symmetrie."
In de vorm en de grootte van de hotelka
mers zit vanwege de grillige indeling van
het voormalige rederij-kantoor veel varia
tie. Dorine de Vos heeft ermee 'gespeeld'
en er haar fantasie op los gelaten. „Elke
kamer krijgt een eigen sfeer", vertelt ze.
„Het model heb ik aangepast aan de ge-
velvorm. De ene kamer krijgt antieke
meubels, de andere nieuwe. Ik probeer
veel met kleuren te doen, ook in de badka
mers."
De beste, de grootste en daardoor ook de
duurste kamers (tussen de 350 en 800 gul
den per nacht) zijn de vroegere directie-
ruimten; er zijn er zes. Suites met de oor
spronkelijke mahoniehouten en walnoot-
houten wanden er nog in en met het mooi
ste uitzicht op de rivier. Zelfs het tapijt is
origineel en van hoog gehalte. Dorine:
„Het is schitterend, veelkleurig tapijt van
de bekende ontwerper Colenbrander. Art
Nouveau-tapijt, waarin muizengaten en
vlekken van lekwater zaten. In overleg
met het Textielmuseum in Tilburg heb
ben we het weg laten halen. Het wordt mo
menteel gerestaureerd en schoonge
maakt. Al met al is dit wèl een rib uit ons
lijf."
Hotel New York krijgt op de begane grond
een restaurant voor zo'n vierhonderd gas
ten, in een ruimte waarin- vroeger veel
HAL-employés achter bureaus hun werk
zaten te doen. „Niet alleen een plek dus
voor logerenden, maar ook voor Rotter
dammers en anderen. Geen restaurant
met een zeer hoog culinair niveau. Wel
goed, uiteraard. Met allerlei mogelijkhe
den, tegen niet te hoge prijzen. Er komt
ook een oesterbar in. een café met leesta
fel, een wintertuin. Op het podium zal af
en toe een band staan", is Dorines uitleg.
Al moet de tachtig man personeel nog
worden aangetrokken, het hotel heeft de
eerste reserveringen al binnen. „Ongeveer
zeventig", vertelt Dorine de Vos. „En daar
zijn opmerkelijk veel Rotterdammers bij.
Ook leden van De Lijn, de vereniging van
oud-medewerkers van en geïnteresseer
den in de Holland-Amerika Lijn. Leuk
toch."
Bram Oosterwijk
Het HAL-gebouw, gefotografeerd in 1992.
stijl. „Er zit nog zó veel moois in", vertelt
Dorine. „We proberen alles zoveel moge
lijk in de oude staat te laten. Muren, ko
lommen, het trappenhuis met de gietijze
ren balustrade en de witte glazuurtegels.
Het gebouw zelf oogt misschien wat strak
en theatraal, maar op zich heeft het van
buiten toch al veel van een hotel."
Maritiem
Rotterdams en dan vooral in de mari
tieme sfeer: dat tintje moet het hotel gaan
krijgen. Dorine de Vos - ze is grafisch ont
werper van beroep, maar eigenlijk vindt
ze zichzelf meer decorateur - praat lyrisch
en tegelijk luchtig over het karwei waar
mee ze nu bijna twee jaar bezig is. Ze heeft
het over 'drie jongens op een modder
schuit' en bedoelt dan dat zij de inrichting
doet. Hans Loos de uitvoering van het kar
wei op z'n schouders heeft genomen en
Daan van der Have 'tussen mij en Hans in
zit, veel cordineert.' Straks krijgen ze elk
hun eigen taak in het leiden van de hotel-
business.
Eigenaar van het monumentale, in de ja
ren zeventig ontruimde HAL-kantoor is
de gemeente Rotterdam, die het ruim drie
jaar geleden voor 26 miljoen gulden van de
toenmalige eigenaar kocht. Dat was City
Projects in Den Haag. Daarvóór zaten er
krakers in, die nogal wat interieur-orna
menten hebben 'meegenomen', maar ge
lukkig nauwelijks iets hebben gemold.
„En dat is toch opmerkelijk," vindt Do
rine.
In de zomer van 1991 werd het drietal het
er met de gemeente over eens dat zij het
robuuste pand zouden huren en er, als
Spring Exploitatie BV, een hotel in zou
den gaan runnen. De gemeente knapt
voor drie miljoen gulden de buitenkant
foto Gemeentelijke Archiefdienst Rotterdam
op; een investering die straks in de huur
prijs zal worden verwerkt. Met leningen
van de gemeente, banken, een subsidie,
anderhalf miljoen eigen geld en zonder in
schakeling van een aannemingmaat
schappij kan de verbouwing plus de in
richting van het interieur voor negen mil
joen worden gedaan.
Een fikse investering, maar daar komt wèl
wat voor terug. Hotel New York krijgt 72
kamers, een aparte torenkamer, een pen
thouse. een groot restaurant met café-ge
deelte en bars. een tea-salon, een fitness
ruimte, vier zalen voor feesten en vergade
ringen. Geen zwembad in de kelder, zoals
eerst het plan was. Dorine: „Dat bleek
toch te duur en technisch erg complex te
zijn."
Plus een klein museum, in de top van een
van de twee torentjes. „Deze ruimte is be
stemd voor een ode aan de Holland-Ame-
Koninginnehoofd met het hoofdkantoor van de HAL, circa 1925.
foto Gemeentelijke Archiefdienst Rotterdam
Maquette van de Kop van Zuid, waar het voormalige gebouw van de Holland-Amerika Lijn een prominente plaats heeft in het toekomstig Manhattan aan de Maas.
