De nette vraag van Pechiney elektriciteit Volgende week donderdag trekt een stroom Zeeuwse eensgezindheid naar Den Haag. Directie en ondernemingsraad van Pechiney Nederland NV, vertegenwoordigers van het provinciaal bestuur en bestuurders van de vakbonden ondernemen een kruistocht naar de energiespecialisten van de Tweede Kamer om steun te vinden voor de dringende wens van de aluminiumsmelter goedkoper elektriciteit te krijgen. De boodschap zal ongetwijfeld in mooie woorden worden verpakt, maar komt uiteindelijk toch hier op neer: zonder herziening van het energiecontract dreigt sluiting van de fabriek in het Sloegebied. Voorspelbaar gevolg: 900 man op straat en mogelijk een even groot verlies van werkgelegenheid bij onderaannemers en leveranciers. Zwaar weer in lichtmetaal. Aluminium maken is een continu-pro- ces. Vierentwintig uur per dag en 365 dagen per jaar zijn de elektrolyse-ovens van Pechiney zacht zoemend aan het werk om aluminium uit aluinaarde te ha len. Even onafgebroken lijkt het streven van het bedrijf de elektriciteitsrekening zo laag mogelijk te houden. Sinds de ope ning van de aluminiumfabriek in 1971 is Pechiney herhaaldelijk in de weer ge weest om goedkoper stroom te krijgen. Af spraken over een gunstig tarief vormden in 1969 ook een belangrijke reden voor het bedrijf zich in Vlissingen te vestigen. Energie is ook een belangrijke produktie- factor voor Pechiney. Ruwweg een derde van de kostprijs van aluminium bestaat uit elektriciteit. De smelter in het Sloege bied is goed voor een verbruik van 2,6 mil jard kWh per jaar. Dat is vergelijkbaar met de stroomafname van zo'n 800.000 ge middelde huishoudens. Eén cent verho ging of verlaging van het elektriciteitsta rief maakt dan ook al gauw 26 miljoen gul den uit in het resultaat van de fabriek. De prijs die Pechiney voor stroom betaalt, is in nevelen gehuld. De aluminiumsmel ter wil zich niet in de kaart laten kijken door de concurrentie. Alle vragen daar over ketsen af op een beslist antwoord: „Bedrijfsgeheim." De verschillende par tijen waarmee Pechiney in de slag is om een gunstiger energiecontract af te sluiten eerbiedigen die opvatting. Tijdens het be zoek van de statencommissie economie aan het bedrijf, vorige maand, lichtte voorzitter J.-S. Letoumeur van Pechiney Nederland NV een tipje van de sluier op. Hij vertelde dat de elektriciteitsrekening van Pechiney op 150 miljoen gulden uit komt. Met het gegeven dat de fabriek jaar lijks 2,6 miljard kWh verbruikt is dan het tarief te berekenen. Een eenvoudige zak- japanner kan met al die nullen niet uit de voeten, maar een ambachtelijke staartde ling komt uit op 5,77 cent per kWh. Ter vergelijking: een kleinverbruiker betaalt ongeveer 22 cent per kWh. Die vergelijking, bezweert Pechiney voortdurend, mag niet worden gemaakt. De gigantische hoeveelheid elektriciteit die de aluminiumsmelter dag in dag uit verbruikt, is een ander produkt dan de wisselende stroomafname door een klein verbruiker. Dat is een ingewikkeld ver haal, omdat de stroom die Pechiney ge bruikt ook heel goed geschikt is om een lamp te laten branden en een scheerappa- raat te laten snorren. De kneep zit 'm daarin dat de bulk stroom die de alumi niumfabriek constant afneemt tegen een lager bedrag kan worden geproduceerd dan de steeds veranderende hoeveelheid die de kleinverbruiker nodig heeft. Voor zitter M. G. van de Velde van de onderne mingsraad van Pechiney heeft een tref fend voorbeeld: „Een conservenfabriek betaalt toch ook een heel andere prijs voor een kilo tomaten dan wanneer ik naar de groenteman ga." Geen melkkoe Pechiney Nederland is een onderdeel van de Franse multinational Groupe Pechi ney, eigendom van de Franse staat. Bete kent dit dat een eventuele verlaging van de elektriciteitsprijs indirect een subsidie is aan de Franse staat? Onderdirecteur ir H. H. Wegkamp van de fabriek in het Sloe gebied kijkt gekwetst. „Ik dacht dat we dit soort koloniale opvattingen toch wel achter de rug hadden. Groupe Pechiney is in 1982 om politieke redenen genationali seerd door de Franse staat. Maar dat wil nog niet zeggen dat Pechiney daarmee een melkkoe van Frankrijk is geworden. De winst wordt weer in de onderneming geïnvesteerd. De Franse staatskas profi teert alleen van de belastingen. Precies zoals de Nederlandse staat belastingen ontvangt van Pechiney Nederland. En vergeet even niet dat Pechiney hier in het Sloegebied sinds 1969 voor ongeveer 1 mil jard gulden heeft geïnvesteerd. In al die jaren hebben we ook verscheidene keren forse verliezen moeten nemen." De vestiging van Pechiney in het Sloege bied heeft de doorslag gegeven voor de bouw van de kerncentrale Borssele. Van het 470 MW grote vermogen van deze cen- en tegenstanders, bevreesd voor aantas ting van het milieu en uitbuiting van de Derde Wereld, lieten hun afkeer blijken. De pas opgerichte Vereniging Milieuhy giëne Zeeland en organisaties als het Zeeuws Aluminium Komitee. het Pechi ney Kollektief, de Projektgroep Rijn- Schelde-Delta en het Suriname Komitee maakten front. Actie voeren ging in die tijd met een k. Het is opmerkelijk dat de tegenstanders van weleer zich vandaag de dag. nu het voortbestaan van Pechiney in het geding is, niet meer laten horen. De Middelburger J. Goedman, eertijds een van de actiefste Pechiney-bestrijders, vertelt dat hij zich de laatste tijd niet meer zo heeft verdiept in de gang van zaken rond de aluminium fabriek. Hij heeft zich erbij neergelegd dat de industrie een van de pijlers is geworden waarop de Zeeuwse economie rust. „Pe chiney is niet meer weg te denken, alleen al uit oogpunt van werkgelegenheid", meent hij. „Het is alleen jammer dat het bedrijf zich in tegenstelling tot andere Zeeuwse industrieën niet op hoogwaardi gere onderdelen in de produktieketen is gaan richten. Dus niet alleen aluminium maken, maar ook zelf wat doen met die grondstof. Dat zou het bedrijf minder kwetsbaar hebben gemaakt en de regio zou er meer aan hebben gehad." De opvolgster van de Vereniging Milieu Hygiëne Zeeland, de Zeeuwse Milieu Fe deratie, blijft Pechiney genuanceerd be schouwen. „Je kunt zo'n fabriek beter hier in Nederland hebben", zegt medewerker P. van den Berg, „dan ergens in Afrika of in Rusland. Want hier is de druk om aan strenge milieu-normen te voldoen, veel groter. Pechiney heeft aardig in milieu maatregelen geïnvesteerd." Toch blijft aluminium voor Van den Berg een beden kelijk produkt. Dat de aluminiumindus- trie met de makkelijke herbruikbaarheid van het lichtmetaal schermt, beschouwt hij als een theoretisch verhaal. De inzame ling en verwerking van gebruikt alumi nium staan nog maar in de kinderschoe nen. Volgens Van den Berg is aluminium ten onrechte betrekkelijk goedkoop. De schade die de winning van bauxiet aan het milieu veroorzaakt zou in de prijs mee gerekend moeten worden. Datzelfde geldt voor de schade door het verlies van regen woud bij de bouw van stuwdammen om goedkope energie voor de produktie van aluminium op te wekken. Van den Berg: „Als die schade wel in de aluminiumprijs zou worden doorberekend, krijg je een veel zinvoller gebruik: voor hoogwaardige toepassingen als de luchtvaart en medi sche technologie. En je stimuleert het her gebruik." Bezuinigen De Pechiney-medewerkers wier baan op het spel staat, wachten gelaten af. Van on rust op de werkvloer is volgens onderne mingsraad-voorzitter Van de Velde nau welijks sprake. De toekomst van het be drijf is alleen een vaker terugkerend ge spreksonderwerp dan vroeger. Hij ziet ook geen tekens die erop duiden dat Pechiney- wëTknemers hun toekomst in eigen hand nemen en massaal aan het solliciteren slaan. Het bedrijf is wel aan het bezuini gen. Er zal 15 miljoen gulden moeten wor den bespaard. In verband daarmee zal het aantal arbeidsplaatsen worden terugge bracht van 930 naar 850. Van ingeleende krachten zal Pechiney voortaan nog bij hoge uitzondering gebruik maken. De ver schillende afdelingen hebben vastgesteld met hoeveel personen ze het werk aan kunnen nu de produktie tot 80 procent van de capaciteit is teruggebracht. Zeven tig werknemers die in principe als over compleet kunnen worden beschouwd, zijn in een arbeidspool gekomen, die als een intern uitzendbureau fungeert. Indeling hierin betekent overigens niet dat deze in terne uitzendkrachten als eersten voor ge dwongen ontslag in aanmerking komen. Pechiney beschouwt de pool als een buf fer, die kleiner wordt naar mate het werk nemersbestand door natuurlijk verloop dichter bij het streefaantal van 850 ar beidsplaatsen komt. Ben Jansen Vloeibaar aluminium wordt in de elektrolysehal met behulp van een tappan in een transportpan overgeschonken. fotografie Lex de Meester Een medewerker in de gieterij meet de hoogte van het vloeibare aluminium in de De toekomst van Pechiney, een veel besproken onderwerp, gietmal. Palen aluminium, bestemd om er profielen uit te persen, klaar voor transport. trale is 300 MW bestemd voor Pechiney. De voormalige Provinciale Zeeuwse Ener gie Maatschappij heeft de rest van de goedkope stroom die een kerncentrale produceert jarenlang verkocht tegen de hogere prijs die geldt voor met behulp van olie, gas of kolen opgewekte elektriciteit. Daardoor heeft het energiebedrijf een zo danige vermogenspositie opgebouwd dat in 1983 zonder veel moeite een greep van 50 miljoen gulden in de reserves kon wor den gedaan om de Koninklijke Maat schappij De Schelde in Vlissingen uit de ondergang van het RSV-concem te hel pen redden. Daarmee zijn 3000 arbeids plaatsen veilig gesteld. Nu het eigen voortbestaan op het spel staat, zou het denkbaar zijn dat Pechiney ook een bege rige blik werpt op de reserves van het energiebedrijf die mede door zijn komst naar Zeeland zijn ontstaan. Wegkamp: „Dat doen we niet. We smeken niet om een subsidie. We willen een energietarief dat vergelijkbaar is met dat in ons omringen de landen, zodat de kostprijs van ons alu minium concurrerend blijft. Dat is een eerlijke, nette vraag vinden we. We kijken niet wat iemand in zijn portemonnee heeft." Schommelingen De aluminiumindustrie is gewend aan schommelingen in de prijs van het mat glanzende lichtmetaal. Het evenwicht tussen vraag en aanbod op de aluminium- markt wordt telkens verstoord door ver anderingen in de conjunctuur en uitbrei ding van de produktiecapaciteit wanneer ergens op de wereld een nieuwe alumi niumsmelter in gebruik wordt genomen. Zo moest Pechiney Nederland in 1981 en 1982 als gevolg van een neergang in de conjunctuur een verlies van in totaal 120 miljoen gulden slikken en de produktieca paciteit tijdelijk met 19 procent vermin deren. Op het eerste gericht is wat er nu aan de hand is bij de aluminiumfabriek daarmee vergelijkbaar. In twee stappen is de produktie met een rijfde terugge bracht, in 1991 is 16 miljoen gulden verlies geleden en voor 1992 wordt zeker het dub bele verwacht. Pechiney meent dat de si tuatie nu toch ernstiger is. Conjuncturele teruggang en vergroting van het aanbod van aluminium doen zich momenteel te gelijkertijd voor. De vrees bestaat daarom dat het dal in de ontwikkeling van de alu miniumprijs dieper en breder zal rijn dan ooit. Toch heeft de aluminiumindustrie er alle vertrouwen in dat de crisis ook nu weer van tijdelijke aard is. Het verbruik van aluminium stijgt jaarlijks met 2 a 3 pro cent. Een gestage ontwikkeling, die bete kent dat op den duur ook de honderddui zenden tonnen grote voorraden die Rus land de afgelopen jaren op de westerse markt heeft gedumpt in vliegtuigen, auto onderdelen. scheepsmasten, kozijnen, ge velplaten. keukentrapjes, folie, busjes voor bier en frisdrank uit 'blik' en verpak kingen voor levensmiddelen zullen rijn verwerkt. Letourneur hield de statencom missie vorige maand voor dat de alumï- niummarkt zich zelfs aan een constante aanvoer uit het voormalige oostblok zal weten aan te passen. „Het gaat er alleen om de periode te overbruggen tot de prij zen weer gaan stijgen", legde hij uit. „En dat kunnen we niet zolang we het duurste energiecontract op de vrije markt heb ben." Vandaar de suggestie van Pechiney een prijs voor elektriciteit te betalen die gekoppeld is aan die van aluminium. Dat wil zeggen: nu een lager tarief en als de aluminiumprijs weer gaat pieken een stroomprijs die boven het huidige niveau ligt. Voor zo'n oplossing heeft Pechiney in de Nederlandse elektriciteitswereld nog geen bijval gekregen. Daar bestaat weinig enthousiasme voor het idee de inkomsten uit de verkoop van stroom afhankelijk te maken van de prijs die een geheel ander produkt noteert. Bovendien zijn de elek triciteitsbedrijven ervoor beducht dat an dere ondernemingen in de toekomst met vergelijkbare verzoeken komen. Delta Nutsbedrijven beschouwt het klemmende verzoek van Pechiney niet als een regio nale aangelegenheid. Het gaat om bedra gen die Delta Nutsbedrijven niet alleen kan opbrengen. Voorzitter A. M. Dek van de raad van commissarissen en directeur ir P. Stoter menen dat het probleem in ge zamenlijkheid moet worden opgelost: door Pechiney zelf, Delta Nutsbedrijven, de NV Elektriciteits Produktiemaat- schappij Zuid-Nederland (EPZ), de NV Sa menwerkende Elektriciteits Produktiebe- drijven (SEP) en - voor wat het werkgele genheidsaspect betreft - het rijk en de provincie. De SEP heeft een reservering voor dit soort zaken. Maar die pot mag al leen worden aangesproken met toestem ming van de minister van Economische Zaken. De bewindsman heeft een onder zoek laten uitvoeren naar de toekomst mogelijkheden van de aluminiumsmel ters in Nederland (naast Pechiney is dat Aldel in Delfzijl). De resultaten ervan wor den binnenkort verwacht. Dek en Stoter hebben een beetje moeite met het gemak waarmee bijvoorbeeld ge meenten. vakbeweging en kamer van koophandel bij Delta Nutsbedrijven aan dringen op verlaging van het elektrici teitstarief voor Pechiney. „We begrijpen dat er bezorgdheid is om het behoud van de werkgelegenheid, maar zonder meer zeggen: de energieprijs omlaag, is een beetje een kreet zonder de consequenties te overzien." Daarbij wijzen ze erop dat bij de aluminiumfabriek toch niet alles om de elektriciteit draait: tweederde van de kostprijs bestaat uit andere kosten. Front De komst van Pechiney naar het Sloege bied was begin jaren 70 - geheel naar de geest van die tijd - aanleiding voor een scherpe polarisatie Autoriteiten gewaag den van 'een heuglijke dag voor Zeeland' jOWAC i-' ,e«s

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1993 | | pagina 19