e koningin komt hier
zo
Geen brand,
de dreiging
kwam uit zee
PZC
[ntiem karakter
)ij stille tochten
>p N-Beveland
ierdenkingssteen
eeclijk Kruiningen
provincie DINSDAG 2 FEBRUARI 1993 1 5
en Nieuwerkerk in teken herdenking ramp
denkingsdienst bij het Dui-
velandse gemeentehuis in
Nieuwerkerk omstuwd
door applaudisserende be
langstellenden.
foto Lex de Meester
Foto midden onder: De her
denkingsdienst maandag
avond in de hervormde kerk
van Kortgené met mede
werking van muziekvere-
ninging EMM.
foto Willem Mieras
Foto onder: Op de zeedijk
bij het Kruiningse recrea
tiegebied Den Inkel werd
maandagmorgen een her
denkingssteen onthuld.
foto Willem Mieras
Foto rechts onder: De krans-
legging ter herdenking van
de rampslachtoffers maan
dagavond op de begraaf
plaats van Kats.
foto Willem Mieras'
Foto links boven: Voor de
caissons bij het laatst ge
dichte sluitgat in Ouwer
kerk legde koningin Beatrix
als eerste een krans ter her
denking van de rampslacht
offers. foto Pieter Honhoff
Foto rechts boven: Konin
gin Beatrix werd na de her
ian onze verslaggevers
IIEUWERKERK - Koud en
nistig is het in de polders bij
luwerkerk. Boeren ploegen de
xieskoude grond, een bakker
irengt brood aan de deur. Een
ewone wintermaandag? Nee.
lij een enkele boerderij hangt
Ie vlag halfstok. Veertig jaar
eleden overheerste hier het
tater, nu wordt de ramp her-
lacht. In de Schoolstraat in
fieuwerkerk slaat de familie
'olmer achter het raam. „De ko-
ingin komt hier zometeen
angs met haar limousine", zegt
ïevrouw opgetogen. Elk
reemd element wordt ook nu,
nderhalf uur voor het grote
ioment, geregistreerd. „Kijk,
aar heb je RTL4", stoot ze haar
lan aan. Meneer zou de konin-
in graag een hand willen ge
ven. Mevrouw probeert haar in
elk geval op de foto te krijgen.
„Bijzonder hoor. dat ze naar ons
toekomt."
De nationale herdenking in de
kerk even verderop volgen ze op
televisie. Mevrouw gaat van
avond naar de bijeenkomst voor
de plaatselijke bevolking. Me
neer niet. Hij kan er niet zo goed
tegen, vermoedt hij. Al die ge
dachten aan de ramp. het zou
hem allemaal best eens teveel
kunnen worden.
Vervelend vindt ze het wel, de
ambtenaar die de deur bij de
kerk bewaakt. Ze mag alleen
mensen binnenlaten met een
uitnodiging - en die heeft dat
drietal uit Brabant niet. Even la
ter staan ze achter het touw dat
het kerkpad markeert. Tegen
over de ingang, op de eerste
rang. Dat wel. Andere slachtof
fers hebben 'geluk' - ze zijn door
hun gemeente uitgenodigd de
herdenking bij te wonen.
Desalniettemin: ..Wat daar bin
nen heeft gezeten, heeft geen
natte voeten gehad, en wie wel
natte voeten heeft gehad moet
nu buiten staan." Meer heeft
Cees Rentier niet te zeggen. „Ja,
het is wat", zegt zijn vrouw vol
begrip. Elke keer tegen 1 fe
bruari komen Rentiers herinne
ringen aan de ramzalige periode,
toen hij nog in Nieuwerkerk
woonde, weer terug. Nee, naar de
kranslegging bij de caissons
gaan ze niet. „We gaan naar het
graf."
Tribune
Bij de caissons is wel Johan Hen-
drikse. Hij is met vrouw en doch
ter speciaal voor de gelegenheid
uit Assen gekomen. Bij de dijk
loopt een bewaker hem tege
moet. „Daar is de tribune", wijst
hij. „Had me veertig jaar geleden
maar tegengehouden", luidt de
reactie van Hendrikse. „Toen
ben ik hier naar buiten ge
spoeld." Zittend op het dak van
zijn ouderlijke woning dreef hij
naar Yerseke.
De tribune telt veel oudere men
sen. Niet alleen omdat velen van
hen de watersnood zelf hebben
meegemaakt. Het is op maan
dag ook een kwestie van vrij
kunnen krijgen. Belangstellen
den die de gebeurtenissen niet
zelf hebben meegemaakt zijn er
eveneens. Neem het Limburgse
echtpaar Terwindt, dat onder
weg naai- een vakantiestek in
Westenschouwen toevallig hoor
de van de herdenking. „We dach
ten: dat kunnen we mooi mee
pikken."
Veel omroepmensen zijn er ook.
Een heel parkeerterrein is gere
serveerd voor hun wagenpark.
Uren voor de plechtigheid zijn ze
al druk aan het filmen. Katrien
en Leen van de Panne, in
Schouwse klederdracht present,
zijn een dankbaar object voor de
camera. Fietsen moeten weg.
want die staan de regisseur te
slordig.
Verlaten
Een verlaten Ring in Ouwerkerk
wacht op de drukte die komt als
de herdenkingsstoet in het dorp
arriveert. Auto's worden er vast
geweerd en mensen laten hun
gezicht ook nauwelijks zien. Die
wonen de plechtigheid bij of zit
ten gekluisterd aan radio of tv.
Als de koninklijke stoet in het
dorp arriveert, stroomt het pu
bliek echter toe. Mensen hopen
een glimp op te vangen van de
koningin, die in de kerk afscheid
neemt van de genodigden. Een
redder uit Stavenisse. A. Keur, is
erbij als lid van de delegatie van
zijn gemeente. „We hebben ge
zellig een kopje koffie gedron
ken". zegt. hij. Gesprekken met.
de koningin voltrokken zich vol
gens een strak opgesteld pro
gramma en duurden daarom, al
dus Keur. hooguit een paar mi
nuten.
Verkleumd als ze zijn, vergeet
bijna iedereen de koningin bij
haar vertrek nog even uit te
zwaaien. Nee. toch: een klein
meisje in Nieuwerkerk. Ze
zwaait naar het geronk in de
lucht. Wat het dan ook zijn mag:
„Dag koningin!"
an onze verslaggeefster
ATS/KORTGENE - Honder
en mensen herdachten in Kats
in Kortgene maandagavond
e slachtoffers van de waters-
Dodramp. Weggestopt verdriet
erd even zichtbaar op de be-
aafplaatsen, waar bescheiden
uisjes de graven markeren
in de mannen, vrouwen en
nderen die op 1 februari 1953
:t leven lieten. De deelnemers
in de stille tochten droegen
kkels mee en gaven er zo een
jna intiem karakter aan.
et gemeentebestuur legde
ansen voor de 11 doden die in
ats. en de 38 die in Kortgene
in laatste rustplaats hebben
vonden. Tijdens momenten
in intense stilte gingen ieders
dachten naar het natuurge-
ïld van de rampnacht dat zo-
lel levens eiste. Belangstellen-
n uit de hele gemeente Kort-
ne kwamen later samen in de
rvormde kerk. Het pas geres-
ureerde kerkje was maar net
oot genoeg om iedereen te ber
il. Muziekvereniging EMM en
t Noordbevelands mannen
koor verzorgden passende mu
ziek.
Burgemeester T. A. Vogel sprak
over de diepgaande sporen die
de ramp in de Noordbevelandse
samenleving trok. Sporen, zó
diep, dat het verleden voor velen
bestaat uit een tijdperk vóór de
ramp en een tijdperk na de
ramp. Kats en vooral Kortgene
werden in die stormnacht, veer
tigjaar geleden, zwaar getroffen.
Veel families rouwen nog steeds,
zei Vogel, hoewel er weinig over
gepraat wordt. „Het verdriet
blijft op de bodem van het hart."
Vogel stond stil bij 'het onvoor
stelbare, onbeschrijflijke leed'.
Hij riep de nacht, van 31 januari
op 1 februari 1953 in herinnering:
mensen die doorweekt op een
zolder zitten; kou, natte sneeuw
en de vreselijke onzekerheid
over wat de onmiddellijke toe
komst brengen zal. Wat de jeugd
beschouwt als één van de vele
feitjes uit de geschiedenis, is
voor veel mensen een gebeurte
nis waarvan zij de pijn nog voe
len, zei de burgemeester. „Men
selijk leed, dat is meer dan ge
schiedenis."
n onze verslaggever
ÏUININGEN - Dijkgraaf ir P. J. Gruijters van het Waterschap
lord- en Zuid-Beveland heeft maandagmorgen op de zeedijk bij
t Kruiningse recreatiegebied Den Inkel een steen onthuld die
rinnert aan de watersnoodramp van 1953. Het monument is be
eld voor elk getroffen deel van het waterschapsgebied. Naast
ofdingelanden en gemeentebestuurders waren bij de onthulling
d-waterschapsbestuurders en -kantonniers aanwezig, van wie
mmigen tijdens de ramp werkzaam waren bij het Waterschap
uiningen.
i steen bevindt zich op een plaats, waar veertig jaar geleden het
ter de dijk brak. Het was het laatste stroomgat in het water-
lapsgebied dat werd hersteld. Adviseur P. van der Maas, tot voor
rt hoofd technische dienst van het waterschap, bedacht de tekst
het graniet:
'ebruari 1953'
ienkt geleden leed en smart
lenkt ook betoonde moed en hart
et dat vandaag of morgen
natuur voor nieuw gevaar kan zorgen
gt steeds gereed te zijn voor nieuwe strijd
ft bij de dijken waakzaam fallen tijd
n de onthulling ging een bijeenkomst in het Kruiningse dorpshuis
Draf. Dijkgraaf Gruijters zei daar dat het 'gevoelloos zou zijn als
i dergelijke slag als de watersnoodramp zou worden vergeten',
genover mensen die destijds naasten verloren, redders van weleer,
ar ook tegenover volgende generaties. „Na jaren zonder storm
ed denken we er niet meer zo aan. De dijken zijn inmiddels ster-
de waarschuwingsystemen veel beter. Toch moeten we steeds
ürgeven dat de natuur niet te bedwingen is. Onderwijl zullen we
Jrtdurend waakzaam moeten zijn."
1
van onze verslaggever
KRUININGEN - De sirenes loei
den tijdens de rampnacht. In
Rilland en Kruiningen dachten
veel bewoners eerst aan brand.
Spoedig bleek dat de werkelij
ke dreiging uit zee kwam. „We
keken naar de trap en zagen het
water tree voor tree hoger ko
men. Wat konden we doen.
Niets. Wij zaten als ratten in de
val. Bidden konden we en in
angst, maar met groot vertrou
wen baden wij: „U God Vader,
red ons en laat ons niet verdrin
ken."
De Rillandse M. J. J. Boonman-
Serrarens. toen acht maanden
zwanger, en haar gezin overleef
den de watersnoodramp. Het
water zakte net op tijd. Soldaten
evacueerden hen naar Ossen-
drecht. Een maand later zag een
gezond jongetje het levenslicht
in een Bredaas ziekenhuis. Die
ervaring vertelde mevrouw
Boonman maandag tijdens een
druk bezochte herdenkingsbij
eenkomst in de hervormde kerk
in Kruiningen. In het program
ma speelden persoonlijke herin
neringen een hoofdrol.
Coupure-
„Brand!", dacht ook P. Leys uit
Kruiningen. destijds vrijwillig
brandweerman. De comman
dant hielp hem uit de droomNa
dat als algemeen alarm de klok
ken waren geluid, spoedde hij
zich met enkele anderen naar de
veerhaven om de coupure te
controleren en zonodig te slui
ten. „Het water liep toen al in de
polders. Mensen die met schop
pen onderweg waren naar de
dijk. hebben we teruggestuurd."
Terug in het dorp zag Leys een
aanstormende 'muur van schui
mend water van een paar meter
hoog'. Op de zolder van zijn
broer beleefde de familie Leys
angstige uren. „Je hoorde meu
bels tegen het plafond bonzen.
Je hoorde de koeien en paarden
in de boerderij tegenover ons
brullen. Steeds hoger kwam het
water. Later hoorden we de die
ren niet meer. Je wist dat ze
dood waren. Wat er dan in je om
gaat kun je moeilijk vertalen:
angst, verbijstering, dankbaar
heid datje nog leeft." De familie
werd de volgende dag door een
boot opgepikt.
Verloren
Z. J. Jansen verhaalde van de si
tuatie in Hansweert-Oost, wadi-
het water veel materiële schade
aanrichtte, maar waar niemand
verdronk. Een groot deel van de
bevolking in Waarde sliep tij
dens de rampnacht door. omdat
het klokgelui in de storm verlo
ren ging. De volgende middag
werden de inwoners naar Krab-
bendijke geëvacueerd. Dat luk
te, omdat de Kadijk die dag het
water uit de overstroomde Krui-
ningenpolder nog tegenhield.
„We waren precies op tijd", blik
te H. M. Dek terug. „Om zes uur
s' avonds liep Waarde onder."
Voorafgaand aan de bijeen
komst. waaraan verschillende
Reimerswaalse muziekgezel
schappen deelnamen, legden
commissaris der koningin drs W.
T van Gelder en burgemeester
A. Verbree een krans bij de kerk.
