Zon gaat onder in sociaal paradijs
Orgaandonor: uiterste solidariteit
Bukman en vissers
blijven buiten schot
UP
opinie en achtergrond
,,Veel mensen zijn bang dat het allemaal nog erger wordt..."
Banken willen erg veel
rapporten over DAF
ZATERDAG 30 JANUARI 1993
door Peter Slavenburg
Het wordt donker en koud in
Nederlands welvaartspa
radijs. Tot vorige week hadden
\v erkgevers en werknemers die
van elkaar af wilden altijd de
zekerheid van de WAO. Veilig
en bevredigend voor beide par
tijen, een platform waarop de
arbeidsmarkt zijn huidige ge
stalte kreeg. De nieuwe WAO-
regeling betekent het einde van
een tijdperk en is de laatste op
maat voor de invoering van het
veel, maar tot nu toe behoed
zaam en zacht bezongen mini
stelsel. Anderen spreken van
bijstands-stelsel.
De werkloze inwoners van het
voormalige welvaartsparadijs
staan straks allemaal voor het
zelfde loket. Zwak en ziek of
kerngezond en sterk, het maakt
niet uit. Wie niet werkt belandt
vroeg of laat in de Bijstand. De
dag waarop het politiek oppor
tuun wordt om de hoogte van die
uitkering ter discussie te stellen
lijkt niet ver meer weg. De
nieuwe WAO-regeling is een feit.
Hoezo sociale zekerheid?
Een voorbeeld. Je bent een be
kwaam boekhouder bij een klein
bedrijf. Behendig bespeel je da
gelijks de computer. Ook jouw
keukentje moet eens gewit,
maar vaklui gaan je boekhou
derssalaris ver te boven. Daar
sta je dan. onhandig op een keu
kentrapje dat eigenlijk net niet
hoog genoeg is. Je rekt en strekt
en slaat vervolgens met je kop
tegen het koele aluminium van
het aanrecht. De chirurg mom
pelt: 'oeioeioei, meneertje; dat
ziet er niet best uit.'
Een jaartje later sta je voor het
Bijstandsloket. Samen met die
chirurg, want hij ging een dag na
jouw operatie lekker skieën in
de Franse Alpen. De arts (stevig
postuur, een jaartje of veertig) is
tegen een kalende denneboom
geknald: weg carrière. Na veel
geploeter met 'n zakjapanner
bepaalt de ambtenaar van de
Sociale Dienst: de boekhouder
krijgt een uitkering en een
beetje huursubsidie, maar de
arts moet eerst zijn eigen huis
opeten. De chirurg schrikt zich
het apezuur, maar ook hier
geldt: wrijven helpt niet.
Een flauw onzin-voorbeeld0 Nee.
want de (kleine) werkgever van
de boekhouder kon voor zijn
paar man personeel geen collec
tieve WAO-verzekering afslui
ten. De boekhouder zelf dacht:
wat kan mij nou gebeuren? De
arts, een vrije ondernemer, was
wel verzekerd. Maar ja, verzeke
raars zijn niet goed en niet gek:
waarom zou je je klanten het
beoefenen van gevaarlijke spor
ten toestaan als ze tot in lengte
van dagen een claim van een vijf
maal-modaal salaris op je bordje
kunnen gooien?
De arts en de boekhouder wor
den tenslotte nog collega's. Bij
de Sociale Dienst ontwaakt de
betrokken ambtenaar uit zijn
winterslaapje, hij leest de Wet er
nog eens op na en ziet dat zijn
cliënten 'gangbare arbeid' moe
ten verrichten. De chirurg heeft
last van verkreukelde vingers
maar is verder weer aardig op de
been. De Sociale Dienst veroor
deelt hem tot 25 jaar schoffelen
in het stadsplantsoen. tegen een
vergoeding van, vooralsnog,
1200 en nog wat guldens netto
per maand. De boekhouder kan
iets minder goed uit de voeten
komen. Voor de zelfde vergoe
ding als de geneesheer wordt hij
bij de Plantsoenendienst belast
met het Houden van Toezicht en
Lichte Administratieve Bezig
heden.
De centrale vraag is: willen we
dit soort toestanden in v/h het
welvaartsparadijs? „Je zou het
bijna denken." zegt John Schell,
hoogleraar sociale-zekerheids-
recht aan de Katholieke Univer
siteit Brabant. „Veel mensen
zijn het zich nog niet bewust,
maar de overheid trekt zich te
rug uit de sociale zekerheid. Dat
proces is al gaande sinds het
eind van de jaren '70. Het gaat in
etappes, met kleine stapjes. In
politiek Den Haag spreekt men
voorzichtig over het invoeren
van het mini-stelsel. Naar mijn
mening gaat het om een bij
standsstelsel dat al grotendeels
is gerealiseerd."
„De regering beroept zich op de
mondige burger, die zelf wel kan
uitmaken wat goed voor hem is.
De vraag die je moet stellen is of
de overheid daarbij wensen
volgt die leven bij de bevolking,
of in feite voorschrijft wat die zo
genaamd mondige burger moet
vinden."
Schell vindt dat de overheid zich
niet kan terugtrekken uit de so
ciale zekerheid, maar juist meer
verantwoordelijkheid moet ne
men. „Een goed betaalde twee
verdiener wordt iedere maand
geconfronteerd met hoge pre
mies en belasting. Zo iemand
denkt al snel: kan dat niet wat
minder? Die vraag is begrijpe
lijk, maar de overheid is verant
woordelijk voor de hele bevol
king".
„De WAO werd in de jaren '80
een instrument om bedrijven te
saneren. Daardoor werden
steeds meer mensen aangewe
zen op de WAO. Nu zegt de over
heid. gesteund door het 'mid
denveld': te veel mensen maken
gebruik van de WAO-regeling.
Natuurlijk, door de nieuwe rege
ling zal het aantal WAO-ers in de
toekomst afnemen, maar het vo
lume-probleem los je er niet mee
op. De nieuwe WAO-wet helpt
niemand aan werk. Het enige ge
volg is dat het aantal personen
met een WW-uitkering sterk
stijgt. Dan wordt die regeling be
perkt. Dat betekent dat nog veel
meer mensen, sneller dan nu al
het geval is, eindigen op bij
standsniveau. Vervolgens hoor
je opnieuw het zelfde geluid: kan
dat niet wat minder?"
Schell maakt zich serieus zorgen
over de toekomst van Nederland
- Bijstandsland. De huidige ont
wikkelingen leiden volgens hem
tot scherpe maatschappelijke
contrasten, die niet zonder ge
volgen kunnen blijven. „Neder
land is een vredelievend land.
Dat is voor een deel te danken
aan de sociale zekerheid van
vroeger. Men realiseert zich de
stabiliserende invloed van zo'n
sociaal stelsel niet."
Ministelsel
Flip de Kam is hoogleraar eco
nomie in Groningen. Samen met
F.G. van Herwaarden (werk
zaam bij de Algemene Rekenka
mer en eerder bij het Sociaal
Cultureel Planbureau) schreef
hij een artikel voor het onlangs
verschenen Jaarboek Over
heidsuitgaven 1992. 'Sociale ze
kerheid: mini-stelsel een alter
natief?' is de titel.
De Kam en Van Herwaarden we
gen de voor- en nadelen van het
mini-stelsel af. Zij stellen de
vraag wat de kerntaken van de
overheid zijn, moet de overheid
ingrijpen bij tekortkomingen
van het marktmechanisme. Zij
concluderen: „Dat debat is op
het gebied van de sociale zeker
heid vooralsnog onbeslist."
De Kam en Van Herwaarden
dragen handzaam cijfermate
riaal aan. dat aangeeft hoezeer
de overheidsuitgaven op het ge
bied van sociale zekerheid de af
gelopen jaren opliepen: van 89
miljard gulden in 1980 tot 139
miljard in '91.
Breed protest tegen de WAO-verslechtering op het grondwet-monument voor het Tweede Kamergebouw in Den Haag.
foto Raymond Rutting/ANP
De auteurs stellen vast dat er te
veel regelingen zijn en dat de uit
voering van al die regelingen on
nodig veel kost. Zij rekenen voor
dat - simpel gezegd - afschaffing
van alle bestaande regelingen en
invoering van één soort uitke
ring. voor iedereen, op bijstands
niveau, de overheid geweldig
veel zou besparen: niet in de
laatste plaats op het gebied van
de.uitvoering van al die regelin
gen. Individuele werknemers
zouden zich dan moeten verze
keren: tegen arbeidsongeschikt
heid maai- ook tegen werkloos
heid door andere oorzaken.
De premies kunnen dan omlaag,
volgens De Kam en Van Her
waarden Dat zou de koopkracht
ten goede komen, hoewel dat ef
fect mogelijk teniet wordt ge
daan door de verzekeringen die
iedereen moet afsluiten. Zeker
wanneer dat niet via een CAO of
voor een hele bedrijfstak gere
geld kan worden.
Aftelversje
Jan van Dijk is (onbetaald) voor
zitter van het landelijk samen
werkingsverband van regionale
platforms arbeidsongeschikten
organisaties (LSV/WAO). Tij
dens het debat in de Tweede Ka
mer bezocht hij Den Haag voor
overleg met gelijkgezinden en
protest tegen de kabinetsplan
nen.
Veel vertrouwen heeft hij er niet
meer in. „Over drie, vier jaar
staan we weer op het Binnenhof.
Dan om te protesteren tegen de
invoering van het mini-stelsel,
het definitieve eind van de so
ciale zekerheid in Nederland."
„Veel mensen halen hun schou
ders op en realiseren zich niet
dat ze zelf ook arbeidsonge
schikt kunnen worden, van de
ene dag op de andere. Lang niet
iedereen kan zich collectief laten
verzekeren tegen arbeids-onge-
schiktheid." Hij schetst een
beeld dat lijkt op een macaber
aftelversje: WAO - WW - Bij
stand. Een traject dat ook voor
een aantal bestaande, zogezegd
'veilige' WAO-ers realiteit zal
worden.
Van Dijk staat dagelijks in con
tact met WAO-gerechtigden. Hij
komt bij hen over de vloer, luis
tert naar hun verhalen. „Veel
mensen zijn bang dat het alle
maal nog erger wordt. Anderhalf
miljoen werknemers hebben
geen CAO. Reken maar dat zij
straks fijn uitgemolken worden
door de verzekeraars."
door Ger Wolters
Wie tijdens zijn leven middels
een donorcodicil kenbaar
maakt orgaandonor te willen zijn na
zijn dood, kan daarmee de kwaliteit
van het leven van zijn medemens(en)
aanmerkelijk verbeteren en zelfs
redden. Een daad van solidariteit en
naastenliefde.
Aan elk orgaan is grote behoefte,
maar de wachttijden voor nierpatiën
ten zijn het langst. Nierpatiënten
kunnen jaren op de wachtlijst staan
en in afwachting van een niertrans
plantatie aan een kunstnier worden
gedialyseerd. Niet dat dat zo'n pretje
is. maar ze kunnen zo een lange pe
riode in leven blijven. Dat ligt bijvoor
beeld voor patiënten die wachten op
een donorhart, -lever of long heel wat
anders. Voor hen is er geen andere op
lossing dan een geschikt donoror
gaan en als dat niet tijdig beschik
baar komt, overlijden deze patiënten
dus.
Het zal ongetwijfeld regelmatig ge
beuren dat gelijktijdig iemand komt
te overlijden die een geschikte or
gaandonor had kunnen zijn, maar die
dat door nonchalance, onwetendheid
of onjuiste veronderstellingen niet
heeft kenbaar gemaakt. Een ander le
ven had gered kunnen worden.
Uit onderzoek blijkt dat het aantal
van twee miljoen codicildragers dat
al in 1988 gehaald werd, gelijk blijft.
Dat aantal is niet genoeg om het
groeiende tekort aan donororganen
op te vangen. Er zijn lange wachttij
den en het aantal patiënten dat in
aanmerking komt voor een orgaan
transplantatie neemt toe. De medi
sche wetenschap maakt nieer en ook
andere transplantaties, zoals die van
longen en lever, mogelijk en de toe
name van welvaartsziekten maakt de
behoefte aan organen nog groter.
Tien mensen wachten op de trans
plantatie van een donorlong, nog
eens tien anderen wachten op een le
vertransplantatie, twintig mensen
wachten op een donorhart, maar
liefst vierhonderd mensen wachten
op een hoornvliestransplantatie, het
aantal wachtenden op een niertrans
plantatie slaat evenwel alles: 1400.
De stichting Donorwerving, een sa
menwerkingsverband van meer dan
tien stichtingen en fondsen, probeert
te bevorderen dat meer mensen een
donorcodicil bij zich gaan dragen, en
dat die ook zorgen dat de familie er
van weet. Het blijkt bovendien dat
veel mensen ten onrechte denken dat
zij geen donor-codicil kunnen invul
len omdat ze niet aan veronderstelde
voorwaarden zouden voldoen. Maar
ook als je bijvoorbeeld nog maar 15
jaar bent. hoge bloeddruk hebt. als je
rookt en drinkt, medicijnen gebruikt
tegen migraine, te dik bent, de 65 ge
passeerd. of een bijzondere bloed
groep hebt. en ook als je in niet zo'n
slechte conditie bent, in al die geval
len kan net zinvol zijn om toch een do
norcodicil in te vullen. Als al deze
ïïV-Sï 3 -■
daarbij mogelijk om bepaalde orga
nen en/of weefsels van donatie uit te
sluiten. Zowel de ja-antwoorden als
de nee-antwoorden worden volgens
de nieuwe wetsvoorstellen vastge
legd in een centraal registratiesys
teem, dat alleen toegankelijk wordt
voor bij de donorprocedure betrok
ken artsen en transplantatiecoordi-
natoren.
Iedereen kan altijd een in het regi
stratiesysteem opgenomen antwoord
heiToepen of wijzigen, het blijft een
persoonlijke beslissing. Terecht na
tuurlijk. opvattingen over zulke za
ken kunnen en mogen veranderen en
dienen gerespecteerd te worden.
Principes
mensen zouden worden uitgesloten
zouden er maar heel weinigen in aan
merking komen als orgaandonor.
Voorlichting
Hoe komt het toch dat het aantal co
dicildragers al enkele jaren blijft han-
onduidelijkheden en drempels weg te
nemen. Voor leerlingen van de groe
pen 7 en 8 van het basisonderwijs en
voor leerlingen van het voortgezet on
derwijs is lesmateriaal ontwikkeld,
want ook hier geldt natuurlijk dat wie
de jeugd heeft, ook de toekomst heeft.
gen op die twee miljoen? Dat is des te
vreemder als je in aanmerking neemt
dat tachtig procent van de onder
vraagden in een enquête zegt zelf een
orgaan te willen ontvangen als dat
nodig mocht zijn. Je zou toch denken
dat wie een orgaan van een ander zou
willen ontvangen als dat nodig mocht
zijn, ook bereid zal zijn om ook zélf na
overlijden een orgaan te geven.
Óm meer mensen te bewegen een do
norcodicil te tekenen, voert de stich
ting Donorwerving een publieksvoor
lichtingscampagne over het donorco
dicil.
Met advertenties wordt geprobeerd
Het publiek ook terecht bij een spe
ciale telefoon-informatielijn.
De toon van de campagne die nu
loopt is sympathiek, serieus, nuchter
en zakelijk en geeft eerlijke en heldere
antwoorden op praktische en emotio
nele vragen.
Toestemming
Op dit moment is het in Nederland zo
geregeld dat, ook al is er een ingevuld
en ondertekend codicil, toestemming
wordt gevraagd aan de nabestaan
den. Dit heet het toestemmirigssys-
tee77i.
Er zijn in Europa nogal wat landen
waar dat heel anders is geregeld.
Dichtbij huis. in Belgie is iedereen na
overlijden automatisch orgaan- of
weefseldonor, tenzij men bezwaar
heeft aangetekend en dit in het in Bel
gie van toepassing zijnde registratie
systeem heeft laten vastleggen. Dat
laatste noemt men het geen-bezwaar-
systeem.
Ook in Frankrijk en Spanje en in de
len van Zwitserland kent men het
geen-bezwaarsysteem In Oostenrijk
ook, daar kan het zelfs gebeuren dat
de overleden toerist gebruikt wordt
als orgaandonor. Dat is daar bij wet
zo geregeld, het overleden lichaam
komt wettelijk de staat toe. Als je niet
wil dat iets dergelijks tijdens een ver
blijf in Oostenrijk kan gebeuren kun
je beter (tijdelijk) een anti-codicil bij
je dragen.
In Nederland ziet het er niet naar uit
dat het geen-bezwaarsysteem haal
baar is. In nieuwe wetsvoorstellen
gaat men ook uit van een toestem
mingsysteem. Als de nieuwe wet van
kracht wordt, krijgt iedere Nederlan
der van 18 jaar en ouder via de ge
meente een donorkaart thuisge
stuurd. Daarop kun je aangeven of je
wel of niet wil meewerken aan or
gaandonatie na overlijden. Het is
Het humanisme en de wereldgods
diensten staan positief tegenover or
gaandonatie. De belangrijkste over
wegingen daarbij zijn de solidariteit
ten opzichte van een ander en de lief
de voor je naaste. De stichting Donor
werving signaleert dat sommige
kleine kerkelijke groeperingen prin
cipieel tegen het afstaan en het ont
vangen van organen en weefsels zijn.
Soortgelijke bezwaren bestaan ook
tegen bijvoorbeeld vaccineren en
bloedtransfusie.
De laatste polio-epidemie maakte
duidelijk dat dergelijke principes on
der de druk van het mogelijk nade
rend onheil door velen openlijk of hei
melijk, toch werden bijgesteld.
Uit onderzoek is gebleken dat er ver
der slechts kleine verschillen bestaan
tussen kerkelijk en niet-kerkelijken.
Bij de groep niet-kerkelijken bestaat
er wat meer voorkeur voor het geen-
bezwaarsysteem, terwijl kerkelijken
wat vaker voorwaarden verbinden
aan toestemming voor transplanta
tie.
Vrijwillig
Mijns inziens dient, ook al is het te
kort aan orgaandonoren soms groot,
het zelfbeschikkingsrecht van ieder
mens voorop te staan. Het is goede
zaak en dringend noodzakelijk dat
nóg meer mensen een donorcodicil
tekenen en bij zich dragen, dat doe ik
zelf al jaren. Daar kan een publiek
svoorlichtingscampagne toe bijdra
gen en dat ondersteun ik graag en van
harte.
Maar bij orgaan- of weefseltranplan-
tatie blijft wat mij betreft absolute
voorwaarde dat de overledene daar
vooraf toestemming voor heeft gege
ven, De bereidheid om een donorcodi
cil te tekenen en te dragen is niet ge
ring en kan positief worden beïn
vloed.
De vrijwilligheid en positieve keus
van het toestemmingssysteem is mij
heel wat sympathieker dan het geen
bezwaarsysteem waarin veronder
steld wordt dat wie geen bezwaar
kenbaar maakt ook geen bezwaar
heeft.
iDe speciale telefoon-informatielijn van de
Stichting Donorwerving is 06-8212166).
van onze Haagse redactrice
Mirjam van Zuilen
Minister Bukman van visse
rij speelt het al enige tijd
klaar om mogelijke commotie
rond zijn persoon en zijn minis
terie verre van zich te houden.
Hij doet dat voornamelijk door
weinig opzienbarend beleid te
maken en 'op de tent te passen'.
Vooral op het punt van de visse
rij houdt hij zich angstvallig stil.
Vorige week werd eindelijk na
heel lang wachten zijn eerste
echte 'beleidsdaad' op het ter
rein van de visserij bekend. Buk
man presenteerde de Structuur
nota 'Zee- en kustvisserij'.
Nadat hij in oktober vorig jaar
zijn beleidsvoornemen al had
gepresenteerd, kon hij nu de 're
geringsbeslissing' (Kabinets
standpunt) naar de Tweede Ka
mer sturen. Deze zal in april de
nota behandelen. Dan heeft het
zegge en schrijve twee jaar ge
duurd eer Bukman zijn belofte
heeft ingelost dat hij de 'visserij
zou aanpakken'.
Zoals bekend moest zijn voor
ganger Braks het veld ruimen,
omdat hij de visserij niet in de
hand had. Grote hoeveelheden
illegale vis bleken aan land te
worden gebracht. De PvdA in de
Tweede Kamer eiste en kreeg
het hoofd van Braks.
Zijn opvolger Bukman had niet
zoveel zin in heibel rond de vis.
Hij deed braaf de toezegging de
wens van de Tweede Kamer te
honoreren; reorganisatie van
het departement visserij en een
beleidsnota uitbrengen met
daarin duidelijk visie op de toe
komst van de visserij. De amb
tenaren van Bukman braken het
hoofd op de ingewikkelde pro
blematiek.
Pas toen de Tweede Kamer be
gon te mokken en zich afvroeg
waar het beloofde beleid nu
bleef, kwam Bukman in oktober
vorig jaar met 'zijn beleidsvoor
nemen'. De kern: de zeevissers
zouden in groepen moeten gaan
vissen. Zelf de controle uitvoe
ren. Zelf de quota onderling ver
delen. Zou dat niet lukken dat
had Bukman een stok achter de
deur; koude sanering. De Wad
denzee en de Oosterschelde zou
den resp. voor een kwart en een
zevende deel gesloten worden
voor de kokkel- en mosselvis
sers.
Inspraak
Vanaf oktober kregen allerlei be
langenorganisaties de kans om
hun visie op de nota te geven.
'Inspraak' heet dat. Vooral op
het punt van sluiting van de
Waddenzee en Oosterschelde
werd maanden druk gediscus
sieerd. Natuurbeschermers wil
den dat de wateren voor 80 pro
cent dicht gingen. De vissers zelf
stelden voor 15 procent te slui
ten en met behulp van een goed
visbeheersplan de eigen capaci
teit in de hand te houden.
In het verlengde van die discus
sie speelde ook in het Kabinet
een soortgelijk dispuut. Minister
Alders van milieu en minister
Maij-Weggen van verkeer en wa
terstaat zagen liever dat het mi
lieu wat meer voorrang kreeg.
Minister Bukman stond voor
vissers.
Uiteindelijk werd dan afgelopj K
wpek de uitkomst van deze d; n
cussie gepresenteerd: er wijzj k
bijna niets in vergelijking tot h P
'beleidsvoornemen'. De natuij v
beschermers boos. De kokki ei
en mossel vissers teleurgeste] S
„Het Compromis van Bukman b
luidde het commentaar in ei
wandelgangen van de Twee d
Kamer. j h
Niet sluiten t.
Als een duveltje uit een dood z'
was daar echter ineens het CD) o
Bij mondde van CDA-woon
voerder M. Smits liet de fracti
weten dat noch de Wadden?^ P
noch de Oosterschelde gedeeltj p
lijk moeten worden geslotév
voor de kokkel- en mosselviss)
Volgens Smits is de voorgen j1
men sluiting een bedreigin
voor de werkgelegenheid. D
CDA'er is er voorstander van or s
van jaar tot jaar afspraken
maken over de beperking va-
capaciteit van de vissersvloa r
„Een beheerste beperking is bi
ter dan een beperkte beheer 1
sing", aldus Smits. J
Het kamerlid wees er verder q
dat in de jaren 30 en 50 bepaalq
delen van de Waddenzee ni^ A
werden bevist op mosselen q z
mosselzaad. „De afwezighe» v
van de mens in de natuur heel),
geleid tot de ontwikkeling val v
een parasiet. Na een storm heet-
de parasiet de gehele mosselcul
tuur vernield". Dat risico wj s
Smits uitsluiten.
De VVD sloot zich aan bij de op
vatting van het CDA. Ooi 1
woordvoerder J. te Veldhuis zie cr
de noodzaak niet in van sluitinj 'c
van de Waddenzee en Ooterj!
schelde. Hij ziet voldoende mo
gelijkheden voor het bedrijfsle
ven om een eigen beheersplan t<
maken.
De PvdA staat dus alleen in de i
steun voor de nota van Bukman1
Uit de wandelgangen blijkt ech i
ter dat de opvatting van Buk M
man dicht bij die van het CDA'.i
ligt. Het komt hem wel goed uil i
dat de fractie in de Tweede Ka
mer de kant van de visserij heeft i
gekozen.
De minister van visserij kan zo.
zonder gezichtsverlies de vissers
hun zin geven. Hij kan op die ma;
nier vermijden dat er enorme
schadeclaims van vooral de kok;
keivissers op zijn bureau terecht)
komen. Bovendien hoeft hij,
geen ruzie te maken met zijn'
PvdA-collega Alders van milieu]
die onlangs nog in een eigen plan
voor de Waddenzee uitging van
sluiting van grote delen van de
Waddenzee. Dreigend gezichts
verlies dus voor minister Aiders]
Verlies voor de natuurbescher
mers. Winst voor de vissers. En
Bukman? Hij blijft weer buiten
schot.
door Marien van den Bos
De verzamelde banken heb
ben voor miljarden gul
dens krediet uitstaan bij DAF.
Eind vorig jaar heeft DAF zelfs
alle onroerend goed - een be
hoorlijk stuk van Eindhoven en
omstreken - als zekerheid in on
derpand gegeven. Een soort
'top-hypotheek'. Een bank als
de ING Bank is zelfs voor ruim
10 procent aandeelhouder in de
vrachtwagenfabriek. Uiteinde-
dijk zijn nog twee vermaarde,
internationale accountants
kantoren de cijfers en de markt
positie van DAF gaan onderzoe
ken. En nóg vertrouwen de ban
ken de cijfers onvoldoende om
mee te helpen met de steunope
ratie van de Nederlandse en
Vlaamse overheden. Is hier
sprake van obstructie?
In een inderhaast georganiseer
de persconferentie heeft minis
ter Andriessen van economische
zaken gezegd dat een meerder
heid van de betrokken partijen
akkoord is met de steunoperatie
bij DAF. De minister zélf heeft
ruim 200 miljoen gulden voor
DAF uitgetrokken en zegt op de
zelfde golflengte te zitten als zijn
Vlaamse collega. Deze is tot een
gegarandeerde lening van ruim
100 miljoen bereid. Alleen het
consortium van betrokken ban
ken wilde uitstel, om de finan
ciële positie van het bedrijf nog
eens nader te kunnen onderzoe
ken.
De banken eisten eind vorig jaar
een extern onderzoek naar de
positie en de toekomst van DAF.
Het bureau Arthur D. Little rap
porteerde vervolgens over de
toekomstige marktpositie vrij
positief. Wanneer de economie
in Europa een stijgende lijn gaat
vertonen, heeft DAF de 'op één
na' modernste serie vrachtwa
gen op de markt. Ook de finan
ciële analyse van collega-kan
toor Coopers Lybrand was
voorzichtig optimistisch. Afhan
kelijk als een dergelijk onder
zoek natuurlijk is van factoren
als rentestand en algeheel eco
nomisch klimaat.
Voor minister Andriessen en zijn
collega van de Vlaamse deelre-
gering voldoende bewijs om dej
beurs ruim te trekken. Ook dej
belangrijkste banken in het con-|
sortium waren al akkoord om
het benodigde bedrag op tafel te
leggen. Toen DAF en minister
Andriessen aandrongen of een fi
naal antwoord, schrokken de an
dere banken in het consortium
echter terug.
Het gaat naast enkele grote Ne-
derlandse banken om enkele
collega's uit Engeland en een!
Belgische bank. Zowel ABN AM-
RO - die als consortiumleider
het uitstel van de beslissing zegt
te betreuren - als DAF zelf, wil
len de andere banken in het con
sortium niet bekend maken. De
gevoeligheden hebben zodoen
de wel een dieptepunt bereikt.
Of Coopers Lybrand, öf nog
een derde accountant, krijgt een
dezer dagen het verzoek de fi
nanciële situatie zo ver uit te
diepen, dat er bij wijze van spre
ken een goedkeurende accoun
tantsverklaring kan worden bij- j
gevoegd. „Het was ook allemaal i
wel in grote haast en bovendien
zaten de feestdagen er nog tus-
sen", vergoeilijkt minister An-
driessen. Maar wat hebben die
banken dan al die tijd zelf zitten
doen?
Voor het bedrijf is verder uitstel
„een uitermate slechte zaak",
vindt ook Andriessen. De trans
portondernemer die op het punt
staat zich een nieuwe truck aan
te schaffen, zal immers met DAF
toch liever nog een paar weken
de kat uit de boom kijken. De
kosten van personeel en machi- i
nes lopen inmiddels onvermin
derd door.
Het is nog te vroeg om van ob
structie van buitenlandse ban
ken te spreken. Met name omdat
niet bekend is welke banken met
mogelijk andere belangen dan
DAF voor het uitstel hebben ge-
zorgd. Wel is het teleurstellend
dat een vooraanstaande bank
als ABN AMRO het consortium
niet op een lijn heeft weten te t
houden. Zeker nu de Nederland- i
se overheid min of meer te ken-
nen heeft gegeven DAF kost wat
kost overeind te willen houden.