Glitter bij
de boom
PZC
Een professionele boerenslok uit Drenthe
Aardappel in een
glanzend jasje
Eierdrank
met alcohol
Krab als salade met
magere mayonaise
vrije tijd
33
Kling klokje klingelingeling
kling klokje kassa...
Kerstdis
ZATERDAG 12 DECEMBER 1992
Sinterklaas is stilletjes via de achterdeur vertrokken en
de kerstman heeft zijn entree door de voordeur gemaakt.
Het is alom kerst wat de klok slaat. Etalages vol stemmig
groen en glitter, rekken vol feestkleding en carillons met
kerstliedjes moeten de juiste stemming er al vast in
brengen. Leve de kerstman en de commercie...
De kerstdagen zijn voor velen
een aanleiding om zich eens
feestelijk uit te dossen. Het kaars
licht aan de kerstdis moet weer
spiegelen in glanzende outfits en
glimmende sieraden. Vrede op aar
de en glamour naast de kerst
boom. De bacchanalen die worden
aangericht hebben vaak weinig
meer van doen met de oorspronke
lijke kerstgedachte. Kuddes wild,
legers konijnen en tonnen kerst
stollen verdwijnen in onze feeste
lijk uitgedoste lijven. Het kan na
tuurlijk ook anders en de groep
mensen die kerst wat gematigder
viert neemt toe. Maar de midden
stand blijft het ieder jaar groots
aanpakken. Hele bossen vinden
hun einde in de kleurige kerstfol
ders. Als je door een willekeurige
winkelstraat loopt kun je niet om
het aanstaande kerstfeest heen.
Kerstmannen, dennetakken en
kling klokje klingelingeling, kling
klokje kassa....
Een goede tijd ook voor de kleding-
branche. Iedere zich zelf respecte
rende kledingzaak heeft nu een
apart rek met feestkleding. Het is
fluweel, taft, kant en glitter wat de
klok slaat. Nu is het wel zo dat veel
zogenaamde feestkleding niet al
leen voor de kerstdagen zijn voor
behouden. Voor vrouwen zijn de
topjes, leggings en lange winter-
rokken ook goed te dragen in de
rest van het jaar. En glanzende
overhemden en bandplooibroeken
hoeven ook niet alleen aan de
kersttafel gedragen te worden. Het
gaat om de juiste combinaties en
de daarbij behorende accessoires.
Als je daar een beetje handigheid
in hebt komt je een heel eind. Een
glanzende blouse op een zo'n lange
winterrok is feestelijk, net als een
kanten topje op een legging. De pe
tite robe noir, door Chanel groot
geworden, doet het altijd goed.
Een eenvoudig zwart jurkje met
een opvallend sieraad is af.
Glamour
Laten we eens een rondgang ma
ken langs de rekken met glitter en
glamour voor de kerstdagen. Als je
het 'echt' wilt, moetje je zeker een
paar keer per dag verkleden. Het
kerstontbijt vraagt natuurlijk om
een glanzend (kunst)zijden peig
noir over een met kant afgezette
nightgown. Een gestreepte py
jama is echt helemaal fout. Dus hij
moet ook in een glanzende combi
natie. En scheren... Ongekamde
haren en een onopgemaakt gezicht
mogen natuurlijk ook niet. Dus uit
bed, optutten en in vol ornaat eten.
Volgt de koffie met kerstkrans.
Hup weer verkleden. Niet tè na
tuurlijk, maar een combinatie van
een legging met een feestelijke
blouse doet het wel. En daar kun je
ook makkelijk in zitten. Hij kan
een jersey of bedrukt shirt aan met
een donkerblauwe spijkerbroek,
gestreken en niet gerafeld... Op
naar de kerstlunch: een lange win
terrok met topje en glanzend jasje
of een trui van glansgaren met
pailletten passen daar wel bij. Hij
kan in een bandplooibroek met
een feestelijk overhemd. Het glan
zende werk moet hij maar even
voor de avonduren bewaren. Over
hemden zijn er te kust en te keur.
Een fraaie stropdas is ook makke
lijk te verkijgen en klaar is Kees of
liever Maarten-Jan. De thee met
muskaatkransjes: vooruit, daar
gaan we ons niet weer voor verkle
den. Het moet wel leuk blijven.
Maar... voor de borrel moet wèl wat
gebeuren. Want dat is het voorspel
voor het kerstdiner. We gaan er
dus maar van uit dat wat we voor
de borrel dragen ook tijdens het
kerstdiner aan blijft. Een cocktail-
jurkje past bij de speciale kerst
cocktail met kers en gesuikerd
randje van het glas. In de verschil
lende kledingzaken is er een rede
lijk aanbod aan feestjurkjes. Zowel
kort met een ballonrokje als lang
in taftzijde met ruches en strikken.
Diepe kleuren als blauw, donker
groen en rood en niet te vergeten
zwart voeren de boventoon. De
stoffen lopen uiteen van comforta
bele jersey tot kant, fluweel, voile
en changeant.
Een glanzend gilet of een smokin
goverhemd kunnen zelfs op een
donkerblauwe spijkerbroek, maar
dat is natuurlijk niet echt de be
doeling. Een zachtglanzende
bandplooibroek past beter in dat
beeld. En dan zit de eerste dag er
op. De tweede dag moet het klee
dritueel zich nog eens herhalen,
maar dan wel met andere kleding
stukken. De ene dag gewaagd, in
sexy korte kleding of strakke mo
dellen, de tweede dag zwoel in het
lang. Met ruisende taft of zweven
de voile. Het is er allemaal. Even
als de Leve de kerstman en de com
mercie.
Annemarie Zevenbergen
De jaren twintig en de Charleston vormden de inspiratiebron voor de feestkleding van Matinique.
foto Matinique
Kort strapless jurkje met ballonrokje.
foto Foxy Fashion
Een avondjurk in zeegroene organza
(foto Foxy Fashion)
Hij maakt deel uit van het
assortiment van tal van
melkboeren in Zuid-Holland,
lijkt op een bleke slasaus of
een 'gezonde' mayonaise, maar
smaakt naar advocaat: de
alcoholhoudende eierdrank
Zwaan's Boerenslok. Allert en
Agatha Zwaan, beiden 46 jaar,
streken drie jaar geleden neer
in een grotendeels
eigenhandig verbouwde
boerderij in het Drentse Oude
Willem en startten daar met
het maken van dit produkt.
Dat was een grote ommekeer,
want tot die tijd was de heer
des huizes eigenaar van een
bloemkwekerij in Rijnsburg,
terwijl zijn echtgenote als
hobby advocaat maakte voor
eigen gebruik, familieleden en
kennissen. Om
gezondheidsredenen moest de
kweker echter stoppen met
zijn werkzaamheden.
Het echtpaar Zwaan aan het werk in de bedrijfsruimte aan
huis. foto Jan de Vries
Eigenlijk wilden de Zwaans
verhuizen naar Friesland,
maar het werd net het Drentse
gedeelte van de Oude Willems-
weg. Nu nog ligt het grootste af
zetgebied van het eierdrankje
met alcohol in het Westen, al
wordt de provincie Drenthe in
middels ook royaal voorzien. Via
de groothandel in boerderij zuivel
van Jouke Jongsma in Ureterp
werd de drank in Friesland geïn
troduceerd en als het aan Zwaan
ligt, komt daar nog snel een ver
kooppunt bij. Ook Groningen
moet nog worden veroverd.
De 'zuivelaars' hebben namelijk
plannen om de produktie van
50.000 liter per jaar te verdubbe
len. Juist omdat koeling noodza
kelijk is, is de horeca niet te ver
leiden het drankje in het assorti
ment op te nemen. Afzetruimte
wordt gevonden in delicatessen
zaken, luxe zuivelwinkels, 'ge
zonde' winkels en enkele super
marktketens.
„Hondsmoe waren we, gesloopt,
allebei", aldus Allert Zwaan over
de presentatie van zijn boerens
lok op de 45e consumentenbeurs
Femina in Rotterdam. Tien da
gen lang van elf uur 's morgens
tot half elf 's avonds 'mensen
naar je toe praten' en laten proe
ven, dat is hard werken. Er zijn in
die periode 35.000 boerenslokjes
over de toonbank gegaan en dat
is op een totaal van 200.000 be
zoekers een fiks aantal. Zijn slok
verkoopt zichzelf niet. Advocaat
uit de winkel is immers knalgeel
en de boerenslok is naturel van
kleur. Het aantal mensen dat de
halve-literflesjes met het drankje
aanziet voor slasaus of mayo
naise is legio.
„Dat komt omdat er geen kleur
stof in zit. De boerenslok wordt
gemaakt van brandewijn met 7
procent alcohol, suiker en eieren.
Puur natuur. Verder zit er niets
in, ook geen bind- en conserve
ringsmiddelen. Vandaar dat de
slok gekoeld moet worden be
waard. In 'winkeladvocaat' zit
brandewijn met een alcoholper
centage van 14 a 15 procent, de
dubbele hoeveelheid dus. Alleen
daarom mag ons produkt geen
advocaat heten", legt Zwaan uit.
En hij voegt eraan toe, dat in en
rond Rijnsburg thuis veel advo
caat wordt gemaakt. „Fabriek-
sadvocaat blieven ze daar niet."
De boerenslok. die vanwege het
geringe percentage alcohol niet
advocaat mag heten, staat in het
Westen gewoon op de kar van de
melkboer. „Zelf advocaat maken
is nogal bewerkelijk en wanneer
je de substantie te warm maakt,
heb je kans dat het schift en dat
er klontertjes en schilfertjes in
komen. Vandaar dat de mensen
het toch liever kopen", zegt deze
doe-het-zelver in het groot.
Over de precieze samenstelling
en de bereidingswijze vertelt hij
liever niet te veel. Alleen dat het
oorspronkelijke recept uit een uit
1870 daterend kookboek is ge
haald. En de slok is zo romig, dat
het toefje slagroom wat dat be
treft best achterwege kan blij
ven. „Tenslotte doe je normaal-
weg slagroom op de advocaat om
hem wat minder sterk te maken
en dat is dus ook niet nodig."
In huize Zwaan wordt een dag
per week geproduceerd in de 500
liter grote advokaatketel en het
eindprodukt is ingekoelde toe
stand drie maanden houdbaar.
De reukloze werkruimte oogt
zeer professioneel. Er wordt ge
werkt in een gesloten circuit, het
geen vooral in verband met de
noodzakelijke hygiëne zeer be
langrijk is. De producent heeft de
roestvrij stalen apparatuur gro
tendeels naar eigen inzicht laten
vervaardigen en daarna het no
dige laten veranderen. „Zo draai
den bijvoorbeeld aanvankelijk
de eieren te snel en dat is niet
goed. Dan krijg je drinkadvocaat
en dat is niet de bedoeling. Nu zit
er een langzamer roerwerk in."
Alles wordt in eigen beheer ge
daan. De flessen, waarop statie
geld zit, worden in het bedrijf met
soda gespoeld en als ze gevuld
zijn voorzien van een zelfontwor
pen etiket waarop - hoe kan het
ook anders - zwanen staan afge
beeld. Daarna verhuizen ze naar
de immense koeling, tot het mo
ment waarop ze. eveneens ge
koeld. naar de klanten worden
gebracht.
Advocaat schijnt een vrouwen-
drankje bij uitstek te zijn. „In het
openbaar, ja", zegt Zwaan,
„maar ik zou het aantal mannen
dat toch stiekem - als er geen vi
site is - een glaasje neemt niet
graag de kost willen geven. Man
nen schamen zich er een beetje
voor, maar ze vinden het wel lek
ker. Datzelfde geldt trouwens
voor likeur."
Toetje
Als het aan de producent uit
Oude Willem ligt. wordt zijn slok
niet alleen genuttigd als drankje.
„Over chocoladepudding of ijs
smaakt het ook verrukkelijk,
maar ook over vruchten met
slagroom." Zelf heeft hij die mo
gelijkheden alle uitgeprobeerd.
Het allerlekkerste? „IJs met
aardbeien, een boerenslok er
over heen en slagroom erop." Hij
geniet zichtbaar, bij de gedachte
alleen al.
Dat zijn bedrijf ergens verstopt
zit in een onbekend plaatsje in
het Noorden, deert hem aller
minst. „Ik ben immers in vier uur
uit en thuis, als ik in het Westen
moet zijn." Levende have is er
ook: een paar koeien en enkele
paarden. Als het aan de heer des
huizes ligt, komt daar binnen af
zienbare tijd een aantal kippen
bij. Eieren... zo uit de kip in de
slok. gemakkelijker kan het niet.
De boerenslok heeft intussen ook
al geleid tot enkele succesvolle
experimenten. Zo zal rond Kerst
mis een veertien winkels tellende
keten in het Westen zijn bevoor
raad met een slok waarin ook nog
eens hazelnoot is verwerkt. Te
vens is een boerenjongensslok in
ontwikkeling.
Jeanette Stuurop
De kreeft is de keizer der
schaaldieren, waar de
krab koning is. Overigens ge
ven vrij veel fijnproevers de
voorkeur aan krab boven
kreeft. En dat is best te begrij
pen want een verse krab is een
delicatesse. De kreeften van de
Oosterschelde zijn een be
schermde diersoort die noch
tans, vooral in de donkere da
gen voor Kerstmis, door stro
pers wordt bedreigd. Krab is
misschien nog wel zeldzamer,
want wie ziet er nog levende
krabben in de winkel? Als kind
visten we op de Walcherse
paalhoofden naar hoofdkrab
ben en langs de hele Zeeuwse
kust werd er ook commercieel
op de geschaarde rovers ge
jaagd. In Bretagne en Cornwall
waar rotsige kusten zijn. wor
den ze nog altyd gevangen. De
Kanalkrabben behoren tot de
lekkerste en m Franse en En
gelse visrestaurants staat deze
krab net zo hoog genoteerd als
de kreeft.
We aten de afgelopen maanden
bij twee gelegenheden krab in
Engeland. De eerste keer op
Merseay Island aan de oost
kust waar de krab in kwestie
puur natuur werd geserveerd:
alleen het witte en het groene
vlees in de schaal zonder enige
toevoeging. Een betere manier
om krab te eten is er eigenlijk
niet. Hooguit kan er een drup
pel citroensap bij maar zelfs
dat is eigenlijk al te veel.
De tweede maal aten we krab
als salade in Londen. Bij Man-
zi's, in een straat die Leicester
Square met Soho verbindt
„Crab Salad" is één van de
meest gevraagde gerechten in
dit Italiaanse visrestaurant
waar de vierde generatie Manzi
een paar jaar geleden is aange
treden. Ook hier wordt de krab
in de eigen schaal opgediend
maar dan wel op een becije ver
se sla en met een royale portie
versgemaakte mayonaise die
de ober met lepelsvol uit een
enorme schaal schept. De com
binatie van verse krab en even
verse mayonaise is onweer
staanbaar.
Hoewel hele gekookte krabben
in de huidige handel zeldzaam
zijn, kunnen we vrij gemakke
lijk de hand leggen op gekook
te krabbescharen. Het lijkt een
karwei om ze te kraken maar
met behulp van een lichte ha
mer of de achterkant van zo'n
handzaam keukenbijltje is het
klusje sneller geklaard dan u
dacht. En er zit veel vlees in
zo'n krabbeschaar en met dit
vlees vullen we een schelp die
we eerst met een laagje verse
slareepjes hebben bekleed.
Vervolgens schenken we er een
paar flinke lepels zelfgemaakte
mayonaise over. Die mayo
naise maakt u door twee ei
dooiers op te kloppen met een
theelepel mosterd en een eetle
pel witte wijnazijn of citroen
sap en een snufje zout. Klop he
vig en voeg er druppel voor
druppel een kopje sla-olie aan
toe onder voortdurend klop
pen. Breng de mayonaise op
smaak met een theelepeltje
suiker en een beetje witte pe
per.
Natuurlijk is dit een tractatie
voor de komende feestdagen,
maar mocht u ook dan nog aan
de lijn denken, dan kan de vol
gende magere mayonaise wel
licht uitkomst bieden: doe 11/2
theelepel suiker, 11/2 theelepel
mosterdpoeder, 1/2 theelepel
zout, 1/8 theelepel paprikapoe
der en 1 1/2 theelepel maizena
in een vuurvaste glazen schaal
en meng alles door elkaar.
Voeg een even losgeklopt ei en
een half theekopje karnemelk
toe en klop alles tot een romige
massa. Neem een pan waarin
de schaal precies past en vul
die met een laag water en breng
dat aan de kook. Zet de schaal
in of eigenlijk net boven het ko
kende water en klop en klop en
klop tot het mengsel dik begint
te worden. Doe er dan beetje bij
beetje een eetlepel gesmolten
boter bij en een halve deciliter
wijnazijn. Blijf kloppen. Laat
de mayonaise afkoelen en zet
haar in de koelkast.
Rien van Reems
Een kerstmaaltijd, daar doe je extra
je best voor: de tafel feestelijk
gedekt, een verrassend voorgerecht,
een mooi gebraden stuk wild, lekkere
winterse groenten, heerlijke wijnen in
fonkelende glazen. Bij het "lekkerste-
menu-van-het-jaar" verdient de
aardappel, extra smakelijk verwerkt,
ook zeker een ereplaats. Meer nog dan
andere bijgerechten als pasta en rijst,
leent dit oer-Hollandse produkt zich
voor de meest uiteenlopende variaties.
Neem nou pommes gratin dau-
phinois, aardappelschijfjes in
een smakelijke saus met room en
kaas uit de oven. Of een hartige
aardappeltaart. Die kun je al een
dag van te voren klaar maken, zo
dat je op het moment suprème de
handen vrij hebt voor de bereiding
van andere gerechten, of gewoon
lekker wat langer kunt genieten
van het apéritief.
Het is handig meerdere porties
klaar te maken: wanneer er iets
over blijft na eerste kerstdag, kunt
u de restanten opwarmen op bij
voorbeeld "derde" kerstdag.
Dan maakt u er een lekkere salade
bij en heeft u in een ogenblik weer
een heerlijke maaltijd op tafel.
Voor ovenschotels kunt u het best
iets vastkokende aardappelen ne
men. Veel winkels verkopen aard-
appel-gratin bovendien kant-en
klaar. De groentenspeciaalzaak
maakt dit vers voor u klaar en bij
de supermarkt vindt u de gekoelde
of diepgevroren variant. Net als
talloze andere aardappelspeciali
teiten, die u kunt frituren of in de
oven klaar maken.
Aardappelsoufflé
Iets bewerkelijker is de aardappel-
soufflé, maar het resultaat is er dan
ook naar. U moet er wel voor zor
gen. dat u de soufflé op het juiste
moment opdient. Direct uit de
oven zó op tafel, anders bestaat het
gevaar dat de soufflé instort.
Voor zo'n soufflé gebruikt u (iets)
bloemige aardappelen. Extra
feestelijk wordt de maaltijd wan
neer u kleine soufflé-vormpjes tot
uw beschikking heeft. U kunt dan
alle disgenoten met een eigen souf-
flétje verrassen. U kunt bovendien
allerlei ingrediënten toevoegen
aan de soufflé voor een bijzonder
effect: kaas, ham-, bacon- of zalms
nippers, enz.
Wanneer u een kerstmenu zonder
vlees op tafel wilt brengen is zo'n
soufflé natuurlijk een uitkomst;
wat dacht u van een aardappel
soufflé met walnoten, kaas of spi
nazie als hoofdgerecht?
Gepofte piepers
Niet minder feestelijk, maar wel ui
termate gemakkelijk klaar te ma
ken, zijn gepofte piepers. U kunt
deze op verschillende manieren
bereiden. Juist door hun glimmen
de jasje zijn gepofte aardappelen
buitengewoon decoratief.
Hiervoor heeft u bloemige, vrij gro
te aardappelen nodig. U boent de
aardappelen goed schoon en
maakt met een scherp mes een
kruisje aan de bovenkant. Daarna
wikkelt u iedere aardappel apart
in een stuk aluminiumfolie en doet
ze in de oven.
Als u de aardappelen klaar maakt
in de magnetron, doet u het folie er
pas omheen als ze uit de magne
tron komen: zo blijven ze langer
warm. In de magnetron maakt u in
ongeveer tien minuten vier gepofte
aardappelen gaar. Om te controle
ren of de piepers klaar zijn prikt u
er even in met een saté-prikker.
Denkt u er wel aan dat ze nog flink
nagaren als u ze in aluminiumfolie
bewaart tot ze worden opgegeten.
De gepofte aardappel is pas hele
maal af als u er een lekker sausje
met kruiden, mosterd, of yoghurt
en kwark bij serveert. Of vult met
room, kaas. knoflookboter, garna
len, zalm - de mogelijkheden zijn
oneindig. Als u gezellige schaaltjes
met verschillende sausjes en vul
lingen op tafel zet kan iedereen zijn
eigen favoriete combinatie maken.
Herma Hulst
Feestelijk en uitermate gemakkelijk klaar te maken, zijn gepofte pie
pers.
