i Verbondenheid kenmerk in RAI
'Als de zon is heengegaan...'
PZC binnen- en buitenland
Tienduizenden in 'stille tocht'
Onzekerheid op
Antillen bij
lerdenking ramp
Venetiaan: route van rampvlucht onvoorstelbaar
Wonen Wensen
het weer j^TT\
in zeeland
"iNederlanders en niet-Nederlanders tonen solidariteit
SMOG
Vandaag
Een hogedrukgebied op de oce
aan ten westen van Schotland
en een lagedrukgebied boven
noordoost-Europa houden bo
ven Zeeland een oostnoor-
doostelijke stroming in stand. In
deze stroming wordt koele lucht
meegevoerd en de vorst heeft in
het weekeinde langs de oost
grens van Nederland reeds toe
geslagen, al was het licht. In Zee
land gelukkig nog niet. maar
denk aan de planten Dan het
weer voor vandaag. Achter een
naar het zuiden wegtrekkend
koufront krijgt de zon weer
kans. Wel zijn er vanmiddag sta
pelwolken. Het kwik loopt op
naar rond de 12 graden. De oost-
noordoostelijke wind is matig 3
tot 4 Bft. en neemt vanavond af
en ivordt zuidoost. De minimum
temperatuur vannacht aan de
kust omstreeks 6 graden, verder
landinwaarts omstreeks 3 gra
den. Er kan zich mist vormen.
Nautisch bericht
Wind: noordoost tot oost draai
end in de avond, zuidoost 3 tot 4
Bft., zicht: goed, temperatuur
kustwater: 14 graden, afwijking
waterstanden: geringe verla
ging, maximum golfhoogte mon
ding Scheldes: omstreeks een
meter.
Vooruitzichten
Voor morgen: een rug van hoge-
luchtdruk boven Zeeland zorgt
voor rustig zonnig herfstweer
Wel blijft het nevelig na het op
trekken van de mist. Het kwik
loopt op naar 12 graden. De
wind vanochtend en een deel
van de middag zwak uit het zuid
oosten, vanavond ivestelijk en in
kracht toenemend. Ook de be
wolking neemt toe. zodat het de
komende nacht niet zo koud
meer wordt.
Voor woensdag tot en met vrij
dag: een depressie trekt naar de
Noordzee. In de westelijke stro
ming komt veel bewolking naar
de regio, waaruit het af en toe re
gent. De temperatuur overdag
rond de 11 graden 's Nachts om
streeks 7 graden. De wind vrij
krachtig tot hard aan zee.
Hoog water
Maandag. 12 oktober
Vlissingen 02.02
241
14.16
241
Temeuzen 02 27
263
14 36 263
Bath 03 27
305
15 41
305
Roompot-buiten 02 10
184
14 20
179
Zierikzee 03 45
174
16.00
169
Yerseke 03.50
182
16.00
176
Philipsdam-West 04 00
184
16.15
177
Dinsdag, 13 oktober
Vlissingen 02 35
246
14 46
247
Temeuzen 02 56
269
1508
270
Bath 03.56
310
16.12
310
Roompot-buiten 02 35
187
14.50
184
Zierikzee 04.20
175
16 30
171
Yerseke 04.25
182
16.35
177
Philipsdam-West 04 40
184
16.55
177
I Laag water
uur
cm
uur
cm
Maandag, 12 oktober
Vlissingen 0815
175
20 39
197
Terneuzen 0849
187
21 13
209
Bath 09 53
211
22.18
231
Roompot-buiten 08.10
123
20 35
143
Zierikzee 09.35
120
21.55
141
Yerseke 09 35
127
21.55
148
Philipsdam-West 09 40
132
21 55
152
Dinsdag, 13 oktober
Vlissingen 08 50
178
21 16
195
Temeuzen 09 22
190
21 43
207
Bath 10 32
211
22 53
227
Roompot-buiten 08 45
125
21 05
141
Zierikzee 10 05
122
22.25
139
Yerseke 10.05 129 22 30 146
Philipsdam-West 10.10 133 22.30 150
ZON EN MAAN
13 oktober
Zon op 07 01 onder 17.49
Maan op 18.05 onder 09.07
OKTOBER SAUNA MAAND
1 x SAUNA 20.-
Postbus 2258,4460 MG Goes of bel:
01100-23505
HILVERSUM (ANP) - De Surinaamse president Venetiaan vindt het
„onvoorstelbaar" dat het EL Al-toestel vorige week zondag nog
twee keer een rondje boven Amsterdam heeft gemaakt, hoewel be
kend Was dat het toestel in nood was. Dat zei de president zondag
avond voor de televisie.
„Het is onvoorstelbaar dat de organisatie in het luchtverkeer zo is
dat een toestel in nood boven een bebouwde en bewoonde stad zo'n
omzwerving maakt", aldus Venetiaan. „Wij zijn gelovig in Suriname
en leggen ons neer bij de wil van God maar aan de andere kant is het
zo, dat we de organisatie van zaken door mensen onder de loep moe
ten nemen."
President Venetiaan zei ook nog zich te kunnen voorstellen dat men
sen niet langer in de Bijlmermeer willen wonen als er geen reorgani
satie van de vluchtroutes naar Schiphol toe. „Menig Bijlmer-bewo
ner zal zich gaan bezighouden met de vraag: zit ik hier wel op een
veilige plek."
Volgende week in de Zeelandhallen
23 t/lTl 26 oktober
Vloeren en dakbedekking
Vrije tijd, huis, mode
De beun voor het hdc pain
AMSTERDAM - In de Bijlmermeer liepen gisteren tienduizenden mensen mee in de tocht om de slachtoffers van de ramp met de El
Al-Boeing te herdenken. Dansend en zingend trokken de mensen rouwend aan de getroffen flats voorbij. foto Cor Mulder
MAANDAG 12 OKTOBER 1992
kap.
en in europa
twee uur wanneer de tiende en
laatste spreker aan het woord
komt. Voorzitter R P Janssen
van stadsdeelraad Zuidoost
wijst erop dat het gapende gat
de noodzaak van verdere hulp
symboliseert. Terwijl het Con
certgebouworkest de treurmars
„Eroica" uit de 3e symfonie van
Beethoven speelt, loopt de zaal
langzaam leeg.
'Troostdienst'
in Nederlands
en Surinaams
AMSTERDAM (ANP) - Zondag
ochtend is een speciale kerk
dienst van de Evangelische
Broedergemeente en van de
Evangelisch-Lutherse Gemeen
te Amsterdam Zuid-Oost ge
houden in de Open Scholenge
meenschap in de Bijlmer.
De ruim honderd kerkgangers,
die de „troostdienst" hadden
bijgewoond, sloten zich vervol
gens aan bij de stille tocht. Bij de
plaats van de ramp legden ze ro
zen neer die tijdens de dienst op
de avondmaalstafel stonden.
De dienst, waarin zowel in het
Nederlands als het Surinaams
werd gezongen, werd bijge
woond door praeses ds. K. van
der Horst van de Lutherse sy
node. Van de 20.000 leden van de
Broedergemeente in Nederland
wonen er 2.500 tot 3.000 in de
Bijlmermeer. Zeer veel leden
van de Broedergemeente zijn
van Surinaamse afkomst.
Koningin Beatrix en Prins Claus
woonden zondagmorgen in de
Kloosterkerk in Den Haag de
zondagochtendienst. bij. die de
ze keer grotendeels in het teken
stond van de vliegramp in de
Bijlmermeer.
Advertentie
Advertentie
(metingen van gistermiddag}
T Maximale
Ozon -concentratie
regionaal
meetstation
<120: geen smog
120-180: geringe smog
180-240: matige smog
240-360: ernstige smog
VERWACHTING VOOR VANDAAG:
Noord-Ned.: geen smog
Midden-Ned.: geen smog
Zuidoost-Ned.: geen smog
Zuidwest-Ned.: geen smog
stee l
jr? jMSTERDAM (ANP) - Pas in
fct Papiamentu kan de Antil-
LL liianse premier Liberia-Peters
iïf jjar emoties kwijt. De herden-
jjngsdienst in de RAI is al een
iur aan de gang als zij zich bij
prinses Juliana en kroonprins
Killem-Alexander verontschul-
jigt dat zij zich in de eigen taal
ul haar landgenoten richt.
jj legt haar toespraak terzijde
a roept haar landgenoten op
sist nu met elkaar één te zijn en
•oor hun verdriet troost bij God
zoeken. „Wij richten ons woor
dloos tot God die nooit last en
üuis geeft zonder de kracht om
ie te dragen." Voor het eerst la
ai de 9.000 aanwezigen hun ge-
kelens blijken door voor de pre
fer te applaudiseren.
jlode grote hal, waar af en toe al-
jjen het huilen van een kind te
toren is, proberen de aanwezi
gen ook hun solidariteit met de
iachtoffers uit Ghana te tonen,
k jpplaus klinkt er voor een per-
assie-groep van Amsterdamse
a Shanezen die rouwmuziek ten
2» shore brengt, en voor ambassa-
feur Alex Ntim Abankwa. Hij
spt van de mensen uit de Derde
Wereld die naar Nederland zijn
gekomen om de ellende daar te
P Btvluchten. „Zij leefden hier in
ralstrekte anonimiteit. Zij droe-
gen bij aan de economie zonder
ff voldoende voor te worden ge
compenseerd. Misschien kun
nen we in wat we vandaag doen,
hun bestaan erkennen."
Hulp
De verbondenheid van Neder-
inders en niet-Nederlanders, de
riees dat de hulp nooit toerei-
iend zal zijn en de religieuze on
dertoon in bijna alle toespraken
kenmerken de bijeenkomst in de
RAI. „De Bijlmer is een deel van
ons. wij zijn een deel van jullie
5 Bijlmer." zegt de Surinaamse
- president Venetiaan tot de be
woners van de Bijlmermeer.
Een van hen. Ton Borst, sinds
jaar en dag werkzaam als op
bouwwerker in de Bijlmermeer
en bewoner van de getroffen flat
Groeneveen, verhaalt door zijn
tranen heen hoe het hart van de
buurt in brand stond. „Het is nu
zo leeg, het is zo kaal." En naar
links en rechts kijkend, smeekt
hij bijna: „Help ons verder, jullie
allemaal. Door jullie ondersteu
ning wordt die diepe kloof mis
schien smaller."
Onder de sprekers bevindt zich
ook de Israélische minister Kes-
sar van verkeer. Hij spreekt van
„een catastrofe die ons allen
heeft getroffen" en biedt zijn
„deelneming en solidariteit"
aan.
Een gospel-gezelschap, een
joodse voorzanger, een islami
tisch koor - de veelkleurigheid
van de Bijlmermeer blijkt ook
op religieus gebied - wisselen de
sprekers af. Politici halen bijbel
teksten aan, een rabbijn leest
het joodse gebed voor de overle
venden voor en een imam citeert
uit de Koran.
De bijeenkomst duurt al bijna
van onze correspondente
Stella van Rijn
WILLEMSTAD - Met pijn in het
hart zijn de door de Bijlmer-
tamp getroffen An til lianen ooit
van hun eiland weggegaan naar
Nederland in de hoop daar een
betere toekomst te vinden. Kin
deren werden door ouders in
hun eentje naar familie overzee
gestuurd omdat men veronder
stelde dat hen in Nederland een
kansrijker leven wacht. Door de
fliegramp in de Bijlmer op 4 ok
tober is aan die illusie abrupt
einde gekomen. Vrijwel alle
sprekers tijdens de herden
kingsdienst op Curacao, die te
gelijkertijd met de herdenking
de RAI plaatsvond, refereer
den aan dit wrange gegeven.
de tweeduizend mensen
stroomden zondag samen op het
historische Brionplein in Wil
lemstad om de slachtoffers te ge
denken en steun te geven aan de
nabestaanden. Het plein was in
gericht voor een oecumenische
Puin flats in
Bijlmer naar
stortplaats
NAUERNA (GPD) - Op de pro
vinciale stortplaats Nauerna
tussen Westzaan en Beverwijk)
'orden de grootste puinresten
van de vliegramp in de Bijlmer
gestort. De brokstukken bevat
ten geen asresten. Er is voor de
stortplaats gekozen omdat het
puin daar gecontroleerd gestort
kan worden.
Het gaat alleen om stukken die
zo groot zijn dat ze niet in de zo
geheten granulatie-molens kun
nen worden vermalen.
rouwdienst en voor steunbetui
gingen uit de gemeenschap. Wie
niet op het plein was, kon de ce
remonie via televisie en radio
volgen. Ook op de andere eilan
den vonden tegelijkertijd her
denkingsdiensten plaats.
Lijst
Heftige emotionele uitingen ble
ven op Curacao achterwege.
Niet omdat men niet rouwt om
de slachtoffers en niet meeleeft
met de nabestaanden, maar om
dat men in veel gevallen nog niet
weet wie tot welke categorie be
hoort. Van veel Antillianen is
nog steeds niet bekend of ze bij
de ramp betrokken waren. Per
sonen die niet op de vrijdag ge
publiceerde lijst staan, worden
door familie overzee vermist en
personen die wel op de lijst staan
blijken in meerdere gevallen nog
in leven. Het totaal aantal Antil
liaanse slachtoffers kan pas over
enkele dagen bij benadering
worden vastgesteld.
Die onzekerheid vergroot het
leed. Sprekers namens alle ge
zindten en uit diverse maat
schappelijke geledingen spra
ken zondag de hoop uit dat dit
leed niet individueel gedragen
hoeft te worden. Er werd een
groot beroep gedaan op de be
volking voor solidariteit met de
getroffenen, zowel in emotio
nele, als in materiele zin.
De nationale rouwdag werd zon
dag op Curacao in stemmige
rust doorgebracht. Op radiozen
ders werd klassieke muziek ge
draaid. De televisie staakte zelfs
geheel haar uitzendingen na de
live verslagen van de stille tocht
in Amsterdam, de rouwdienst op
het Brionplein en de herdenking
in de RAI. Feesten en andere
openbare festiviteiten waren
veelal afgelast, de vlaggen han
gen tot maandag halfstok.
Twee vrouwen rouwen in stilte om de doden.
door Thea van Beek
AMSTERDAM - „Als de zon is
heengegaan en de nacht geko
men", zingt een ijle kinderstem
op het podium bij de Bijlmer
sporthal. Het gaat me door
merg en been. Amsterdam
rouwt.
Burgemeester Van Thijn roept
de mensen op hem te volgen, in
wat wellicht de zwaarste tocht
in ons leven wordt". Uit de sport
hal komt een van de vele slacht
offers. Verdwaasd kijkt hij om
zich heen. Het gezicht verstard.
Wie alles wil weten over Contacta leest in DE DELTA BEDRIJVEN beurskrant over het Arbeidsbureau - Autolease Zeeland - Colijn beveiliging
en telecom - Delooze - CRN - Centrum Vakopleiding - Flexibedrijven bv - Gemeente Borsele met De Blauwe Reiger, Steketee
Bedrijvencentrum, Las- en Montagetechniek Holland, De Koebel, Jan Rijk, Stelleplas, Adfranse, De Borselse Bode/Drukkerij
Farr, Sportfondsen Borsele - Gemeente Kapelle - Gemeente Middelharnis - Gemeente Reimerswaal met o a.( Aannemer
Dronkers, de Visser Systeembouw, Rasenberg Wegenbouw, Van Doom Krabbendijke, Schildersbedrijf Van Iwaarden -
Gemeente Goes met Florad, Sponsors v.v. Goes, HWZ Zeeland, Lakwijk Kunststoffen, De Business Guide, 'Waiko
•Nederland - Het Innovatie Centrum Zeeland met 10 innovatieve bedrijven - Koninklijke Schelde groep - La Grand -
Takenman Ochtman - Lavold Schoonmaak - LBC Legal and Busmess Consultants - PTT Telecom -'Drukkerij Pieters -
.Qutility - Regionaal Orgaan Verkeersveiligheid Zeeland - SGS EcoCare bv - Uitzendbureau Start - Vervoersmanagement - Van
[Gend Loos - Wagenvoorde Lastechniek, bezoek deze stands op 12,13 en 14 oktober in de Zeelandhallen
Succes gewenst op Contacta florad marketing reclame
de ogen dood. Hij ziet niets van
de immense menigte die zich in
beweging zet. De een met om de
arm een zwarte rouwband, de
ander een rood gescheurd lint
om het hoofd. In witte of bonte
gewaden of in het sobere zwart.
Mensen, zwart, geel, bruin, wit,
joden, moslims, christenen en
atheïsten. Groepen politiemen
sen, brandweerlieden, bergings
werkers. het Rode Kruis en het
Leger des Heils. Hoeveel zijn het
er. vijf-, tien-, twintigduizend?
Wat doen aantallen er nog toe.
Een groep kinderen loopt trots
met een wit bloemstuk. Om
beurten mogen ze het een stukje
dragen: het heeft bijna iets
feestelijks.
Rozeblaadjes
Flier bosdreef, Bijlmerdreef.
Groesbeekdreef, Karspeldreef.
Een week geleden heerste hier
de chaos. Sirenes, blauwe zwaai
lichten, de lucht zwart van rook.
Langs de weg huilt een vrouw
Op de vele podia die langs de
rouwroute staan opgesteld, uit
elke cultuur haar ziel in muziek.
„Het is waarde-, waardevol wat
we hier gaan doen", zingt een
Antilliaans koor. Op de weg lig
gen rozeblaadjes
Op de balkons en voor de vele ra
men staan mensen. Hier en daar
hangt een vlag halfstok. We na
deren de rampplek waar lange
rijen wit gedekte tafels staan op
gesteld met talloze bloemstuk
ken.
De regen begint te vallen. Tra
nen vermengen zich met regen
druppels. 'Wat woorden niet
kunnen zeggen', vermeldt een
rouwlint. Steeds dichter, steeds
dichter naderen we de plek van
de ramp Daar waar de flats
Groeneveen en Kruitberg als
een rotte, zwarte kies beschuldi
gend naar ons lijken te wijzen.
Daar waar mensen elkaar omar
men, huilen. Vrouwen gillen,
krijsen en worden met zachte
hand weggevoerd. Anderen kun
nen alleen maar roerloos staan.
Met stomheid geslagen De hek
ken zijn volgehangen met bloe
men en ook de ruimte daarvoor
ligt bezaaid met bloemen, veel
bloemen. In de lucht een zweem
van wierook. Bladeren dwarre
len van de bomen.
Rouwkleuren
Het gezicht van hoofdcommis
saris Nordholt is bijna witter
dan zijn handschoenen Daar
waar nodig verleent hij de hel
pende hand. Verderop uit een
vrouw haar emoties in woede:
„Wat moeten ze hier die hoge
gasten. Vroeger zagen we ze ook
nooit". Een meter verder staan
mensen te bidden. Weer even
verder gaan bijna juichend en
zingend vuisten omhoog. Grote
trossen zwarte en witte ballons,
de rouwkleuren van verschillen
de culturen, worden losgelaten.
Niets is hier vreemd. Ghanezen
bidden 'Jezus, Amèn'. Surina-
mers zingen stampvoetend 'In
de Gloria' 'Ga je mee. ga je mee
Als Jezus je roept, ga je mee'.
Voor de zoveelste keer vertellen
bekenden elkaar hun verhaal
van een week geleden. Bloemen
worden dansend omhoog gesto
ken en verdwijnen over het hek
als een laatste groet. Tam-tams
zuchten, kreunen, heffen zich op
tot een opzwepend rouwbeklag.
Geen afscheid
Een Ierse collega komt huilend
naar me toe. Fotografen journa
listen, cameramensen, radiover
slaggevers. allen kampen met
hun emoties na een week van af
schuwelijk nieuws brengen. De
blik op oneindig. Doorgaan,
doorgaan.
Velen kunnen geen afscheid ne
men van de plaats van de ramp.
Komen terug en voor de zoveel
ste keer zweept de muziek hen
op in het rouwen...
DUBUN*,
LONDEN
TUNIS
Vooruitzichten
Weersvooruitzichten geldig tot
en met dinsdag:
Madeira: Wolkenvelden en een
enkele bui. Maxima circa 23 gra
den.
Canarische Eilanden: Wolken
velden en vooral op de westelij
ke eilanden enkele buien. Ma
xima circa 25 graden.
Tunesische kust: Enkele regen
en onweersbuien. Maxima ca. 26
graden.
Frankrijk: Ten noorden van
Bordeaux-Lyon periodqn met
zon en droog. Ten zuiden half tot
zwaar bewolkt en langs de Mid
dellandse Zee kans op een bui.
Maxima van 13 graden langs de
Kanaalkust tot rond de 20 aan
de Middellandse Zee.
Corsica en Sardinië: Aanhou
dend wisselvallig met enkele re
gen- en onweersbuien. Maxima
ongeveer 23 graden.
Spanje: Half tot zwaar bewolkt
en voornamelijk langs de Cos
ta's en op de eilanden rond Mal-
lorca een enkele regen- of on
weersbui Maxima langs de Mid
dellandse Zee tussen 21 en 25
graden.
Portugal: Wolkenvelden en
vooral in de Algarve ook wat
zon. Vrijwel overal droog. Ma
xima ongeveer 20 graden, maar
dinsdag wat hoger.
Italië: Half tot zwaar bewolkten
enkele regen- of onweerbuien.
Dinsdag ten noorden van Flo
rence droog. Maxima 17 graden
in de Povlakte. 23 bij Rome en 27
op Sicilië.
Griekenland en de Turkse west
en zuidkust: Op Kreta. Rhodos
en langs de Turkse zuidkust pe
rioden met zon en droog Elders
van het noorden uit enkele regen
- en onweersbuien. Maandag nog
maxima van 25 tot 30 graden.
YVeerrapporten 11 okt 19 uur:
Amsterdam
zwaar bew.
11
Aberdeen
zwaar bew
9
Athene
zwaar bew
22
Barcelona
half bew
19'
Berlijn
zwaar bew
10
Budapest
zwaar bew.
11
Bordeaux
half bew
13
Brussel
regen
11
Cyprus
zwaar bew
24'
Dublin
motregen
11
Frankfurt
licht bew
11
Genève
zwaar bew.
12
Helsinki
sneeuw
1
Innsbruck
motregen
10
Istanbul
half bew
21
Klagenfurt
zwaar bew
11
Kopenhagen
onbewolkt
8
Las Palmas
zwaar bew
24
Lissabon
licht bew
15
Locarno
motregen
14
Londen
zwaar bew
11
Luxemburg
licht bew
5'
Madrid
regen
10
Malaga
half bew
19
Mallorca
zwaar bew
18
Malta
zwaar bew
25
Moskou
sneeuwbui
1
Miinchen
zwaar bew.
10'
Nice
licht bew
15
Oslo
onbewolkt
6
Parijs
licht bew
11
Praag
zwaar bew
10
Rome
licht bew
19
Split
niet ontv
Stockholm
licht bew
•Uj
Warschau
regen
-k*.
Wenen
halfbew
Zurich
zwaarbew
9
Tunis
half bew
21
