Die grote Nederlanders
raak je gemakkelijk
reportage zaterdag
Onze jongens
4n de Khmers
Trouwfoto's
Aranya
Prathf^
|Sisophon
I ALPHA-Compagnie
CAMBODJA
Phum Bavel
DELTA-Compagnie
Pailin
Sok San
B R A VO- Co mp ag ni e
--
PHNOM PENH
n Cambodja wordt de nieuwe
.wereldorde uitgeprobeerd:
yftienduizend VN-militairen
proberen het land na jaren oorlog
rijp te maken voor vrede en
lemocratie. Onder hen 900
lederlanders, voor een groot deel
^fnariniers. Ze zitten in sector 1, het
moeilijkste gebied. De Rode Khmer
:1« leerst er en werkt niet mee. De
lariniers worden daardoor
redwongen tot passiviteit en dat is
oongeveer het ergste wat je onze
ongens kan aandoen. 'Wij willen er
{«paf, dat is onze aard'. Een reportage
lit een land van gele modder,
seggespoelde mijnen en onwillige
Een Nederlandse blauwhelm ontmoet twee strijders van de Rode Khmer. „Ze maken spottende gebaren naar ons. Dat is frustrerend, ja..."
THAILAND
Phum Nimlt
CHARLIE-Compagnie
-V
Het is half zes, schemerduister nog, als
onvervalst trompetgeschal de voch
tige stilte openrijt. Onder de klamboes
van de Delta-compagnie klinkt licht, ge
kreun, afgewisseld met luid gegaap. Mari
niers in ondergoed turen in hun laarzen
om te zien welke tropische variëteiten
daar 's nachts in zijn gekropen. Op weg
naar het washok, over de door hen zelf ge
bouwde steigers, roepen ze elkaar iets te
monter 'goedemogge' toe. Zo meteen krij
gen ze boterhammen met Thaise pinda
kaas!
Als de hele compagnie gereed is voor het
dagprogramma, is de temperatuur alweer
ver boven de dertig graden. In de dikke,
klamme lucht beginnen de mannen aan
hun patrouille, waarvoor de Band Wagon
206 - spreek uit: Bievie - wordt gebruikt.
Een klein rupsvoertuig dat voor polaire
omstandigheden in Noorwegen werd ont
worpen en nu de redding is voor de mari
niers die zich door soms kniediepe gele
Cambodjaanse modder moeten voortbe
wegen.
Grote, gespierde Hollandse jongens lopen
even later tussen fijn gebouwde, kleine
Cambodjanen. Met hun witte voertuigen,
blauwe baretten, hun rustige, voorkomen
de gedrag stralen de mariniers hun bood
schap uit: wij zijn de vredebrengers, ver
trouw ons, werk met ons mee.
Geschrokken
De Delta-compagnie vormt samen met
nog twee compagnieën het Nederlandse
mariniersbataljon dat in het westen van
Cambodja toezicht houdt in een gebied,
dat 'sector 1' wordt genoemd. Daar moe
ten ze strijdende Cambodjaanse groepen
ontwapenen, de bevolking helpen, stabili
teit brengen. Dit alles in het kader van de
grootste VN-operatie aller tijden, bedoeld
om na twintig jaar oorlog vrede te creëren
in Cambodja.
De mannen van Delta zitten in Phum Ba-
vel, een dorp dat weer een beetje tot bloei
komt nu de spanningen in het gebied afne
men. De mariniers waren zich rotge-
schrokken. toen ze er een paar maanden
geleden arriveerden. Korporaal Brian
Leepel: ..We waren een beetje verpest door
die drie weken aan het Thaise strand,
waar we aan de tropische omstandighe
den konden wennen. Het was daar lekker
luxe. Toen kwamen we hier en er was hele
maal niks. Wat een armoe.''
In Phum Bavel hebben de mariniers in
hun beste traditie een eigen wereldje ge
schapen. Na weken zweten hadden ze hun
mariniersdorp op palen gereed. Keuken,
slaaptenten, eetruimte, washok - alles op
anderhalve meter hoogte om tropische
verrassingen zoveel mogelijk uit te slui
ten.
Cruciaal
Tijdens de ochtendpatrouille in het dorp
trekken de Nederlanders nu minder be
kijks dan in het begin. „De bewoners zijn
hier een beetje tot rust, gekomen, ze zijn
gewend geraakt aan onze aanwezigheid",
zegt een marinier. In het gebied waar de
Delta-compagnie zit, wordt nu minder ge
schoten, het economisch leven komt wat
5 gang. en de infrastructuur verbetert
In beslag
genomen
wapens
worden
tijdelijk
onder de
grond
opgeborgen.
Later zullen
ze worden
vernietigd,
foto G PD
Door Nederlandse militairen
PP gecontroleerd
Indische
Oceaan
VIETNAM
«UPkW6N
GPD-infogaphigi
Aan hun belangrijkste taak zijn de mari
niers echter nog niet toegekomen. Ze heb
ben de cruciale opdracht om de meest
stugge en agressieve partij in het Cam
bodjaanse conflict, de Rode Khmer, te be
trekken in het vredesproces. De Rode
Khmer heeft een groot deel van sector 1
onder controle en weigert de Nederlan
ders toegang. Ook heeft deze guerrillabe
weging nog geen kogel ingeleverd - de an
dere drie partijen laten zich daarom maar
deels ontwapenen, omdat ze bang zijn
voor een Khmer-ovennacht.
In Phum Bavel heeft de Delta-compagnie
te maken met drie van de vier Cambod
jaanse fracties. Er lopen soldaten rond
^an het Cambodjaanse regeringsleger
CpAF en strijders van het KPNLF (door
de Nederlanders 'Witte Khmer' genoemd).
Daar omheen zit de Rode Khmer.
In het gebied stikt het van de mijnen die in
de regentijd bovendien nog vaak door het
water worden verplaatst. In bijna elke hut
ligt wel een wapen. Het wantrouwen van
de fracties jegens elkaar en jegens de VN-
eenheden is. gevoed door jaren van oorlog,
groot. De Rode en Witte Khmer zitten hier
erg dicht op elkaar, in een aantal gevallen
is er zelfs sprake van familieverbanden,
De Nederlanders proberen daar op in te
spelen. In de afgelopen maanden hebben
ze heel geleidelijk hun intenties duidelijk
gemaakt aan de plaatselijke gemeen
schap en ze hopen dat hun boodschap zo
uiteindelijk ook doorsijpelt in de zeer ge
sloten wereld van de Rode Khmer.
Frustratie
Verder naar het zuiden zit de Bravo-com-
pagnie in Sok San, dat letterlijk 'plezierig'
betekent. Hier hebben de mariniers een
stuk oerwoud weggehakt en is met hulp
van de plaatselijke bevolking een bamboe
kampje opgezet Ook hier laat de Witte
Khmer zich ontwapenen, maar ligt de Ro
de Khmer dwars.
Sok San. zo hebben luchtfoto's uitgewe
zen. ligt slechts zeven kilometer verwij
derd van het hoofdkwartier van de Rode
Khmer. Dat hoofdkwartier, waar ook Ro
de-Khmerleider Pol Pot zich regelmatig
zou ophouden, wordt omgeven door
tanks, artillerie en mortieren, plus een
groot aantal divisies van het Khmer-leger.
Het contact met de Rode Khmer is hier
nog wat frequenter dan elders in sector 1.
maar ook dat heeft niet geleid tot een
doorbraak - de Khmers houden hun terri
torium hermetisch gesloten. Inlichtinge
nofficieren proberen al drie maanden in
kaart te brengen hoe sterk de guerrilla in
dit gebied is. maar erg veel opgeschoten
zijn ze niet.
Volgens kolonel Huijssoon. stafofficier in
de Cambodjaanse hoofdstad Phnom
Penh, neemt de greep van de Rode Khmer
op de eigen eenheden af. naarmate ze ver
der weg liggen van het hoofdkwartier.
Buiten sector 1 is zelfs sprake van een
spontane demobilisatie „Gemiddeld 25 a
30 Rode Khmers per week leggen elders in
het land zelf de wapens neer. Maar bij de
Nederlandse mariniers heeft nog niemand
zich gemeld."
Het weigerachtige gedrag van de Rode
Khmer is een bron van frustratie voor de
mariniers. Marinier André 'Tummie' van
der Waal: „Ze maken van die spottende
gebaartjes naar ons. Ze weten gewoon dat
we niks terug kunnen doen". Korporaal
Teun Hol: „We kunnen hun gebied niet in,
en de andere fracties waarschuwen ons
ook om dat niet te doen."
Seng Ly Ouk, luitenant-tolk van de Bravo
-compagnie, vertelt dat de Rode Khmer
de Nederlanders meerdere malen hebben
bedreigd. De Khmers houden ook van eeb
slechte grap: „Ze zeggen me: die Neder
landers zijn zo groot, die zijn heel gemak
kelijk te raken."
De tolk werd geboren in Cambodja, en
vluchtte in 1982 naar Thailand toen hij het
leger in moest. Seng Ly Ouk verloor in de
jaren '70 een groot deel van zijn familie,
tijdens het terreurbewind van de Rode
Khmer. Hij vertrouwt de Khmers nog
steeds absoluut niet. „Ze zijn gevaarlijk,
ook voor Nederlandse mariniers die hier
vredesbedoelingen hebben. Ik ben altijd
gereed terug te slaan, als dat nodig is."
Een belangrijk deel van het werk van de
mariniers is dan ook de eigen bescher
ming Het bamboekamp in Sok San
maakt van de buitenkant een erg vredige
indruk, maar in de slaapvertrekken wordt
meteen duidelijk hoe serieus men de geva
ren neemt. Tot anderhalve meter hoge,
met zandzakken versterkte muren moe
ten slapende mariniers beschermen tegen
een aanslag.
Er wordt constant wacht gelopen - niet al
leen om dieven buiten het kamp te hou
den, maar ook omdat er in de omgeving te
veel wapens in omloop zijn. Iedere mari
nier is in de afgelopen maanden wel eens
dicht in de buurt van een schietpartij ge
weest, hoewel de Nederlanders nooit zelf
serieus doelwit waren.
„Er wordt hier al snel geschoten. Als die
jongens dronken zijn, dan beginnen ze
voor de lol te knallen. Moessonregens be
groeten ze vaak met geweerschoten. En
als ze denken dat ze een tijger zien. dan
pakken ze ook meteen een geweer. Maai
er vallen ook nog steeds slachtoffers door
doelgerichte beschietingen", zegt een ma
rinier die op wacht staat.
Alleen als er slachtoffers vallen, nemen de
Nederlanders notie van de schietpartijen.
Of zoals dat in marinierstaal heet: „Alleen
als er gaten zijn, is er geschoten. De rest
laten we gaan. anders blijven we de hele
dag schietpartijen onderzoeken".
Niet alleen de Nederlanders zijn onzeker
over de wijze waarop de toestand in sector
1 zich zal ontwikkelen. Volgens Seng Ly
Ouk zijn veel Khmer-strijders in verwar
ring geraakt door de aanwezigheid van
westerlingen.
„Omdat de Amerikanen de Vietnam-oor-
log verloren, dachten ze dat westerlingen
slappelingen waren. Khmer-soldaten ver
telden me dat ze er van uitgingen dat de
geallieerden de oorlog tegen Irak niet zou
den kunnen winnen. Dat is heel anders ge
lopen. En nu wij hier ineens zitten, zijn ze
toch in verwarring. Ze moeten ons wel se
rieus nemen."
Van alle kanten wordt echter benadrukt
dat de mariniers de status quo niet met
geweld zullen doorbreken. Men ziet in dat
een gevecht met de Rode Khmer niet te
winnen is. „En wij zijn hier ook niet geko
men om het zoveelste bloedspoor door
Cambodja te trekken", zegt een korpo
raal.
En dus houden onze jongens zich in en
voeren stille, verbeten gevechten tegen de
omstandigheden. De modder, de bloed
zuigers. de slangen. Tegen de moesson,
„maar vechten tegen het water ligt de Ne
derlander wel." En tegen de malaria, een
ziekte die inmiddels dne mariniers heeft
geveld. Bij ëén man waren de verschijnse
len zo ernstig dat hij naar Nederland
moest worden afgevoerd
Die gevaarlijke tropische ziekte dwingt de
marimers tot een strakke 'malaria-disci
pline Maandag is Lariam-dag: dan wordt
de wekelijkse Lariam-tablet geslikt. De
pil biedt echter geen absolute bescher
ming tegen de malariamug, die steeds re-
sistenter wordt tegen de farmaceutische
produkten.
Omdat de malariamug alleen in het don
ker actief is, moeten de mariniers van
zonsondergang tot zonsopgang hun ar
men en benen helemaal bedekt houden
Luitenant-arts Boreel: „In het begin
moesten we dat er echt inrammen bij de
jongens Maar toen het eerste malaria-
slachtoffer was gevallen, gingen alle mou
wen zo naar beneden." De malariamug is
echter nog niet onder zeil, of met het krie
ken van de dag loert er weer een ander in
sect dat dengue of knokkelkoorts veroor
zaakt.
In afwachting van een doorbraak op hoger
politiek niveau, waardoor het Rode
Khmer-gebied open gaat, assisteren de
mariniers nu bij de opbouw van het ge
bied. Deze 'humanitaire taak' is weliswaar
een deel van hun opdracht, maar bij ge
brek aan andere activiteiten krijgt dit de
overhand. De vraag dringt zich dan ook op
of het per se mariniers moeten zijn die een
brug herstellen, het dak van een schoolge
bouw repareren of drinkwatervoorziening
helpen aanleggen.
Sommige mariniers worden nu ook wat
ongeduldig. „We hebben ons kamp ge
bouwd, dus we zitten er redelijk bij. Maar
ik kan hier toch niet stil gaan zitten. Dan
ga ik liever naar Joegoslavië." zegt een
marinier. „Ik kan slecht wennen aan het
idee dat we er niet op af kunnen gaan."
zegt een ander. „Er op af. dat is toch een
beetje onze mentaliteit."
Na het avondeten bij de Delta-compagnie
(soep, aardappelen, sperziebonen èn sud-
dervlees) schrijft het rooster voor dat de
avond wordt doorgebracht met 'stil amu
sement'. In een tent op het aardedonkere
terrein zitten drie korporaals muziek te
maken. Ze hebben eerder al eens opgetre
den. en bereiden een nieuwe sessie voor.
Junglerock in Phum Bavel
Korporaal Brian Leepel: „Het barst hier
bij Delta van de muzikanten. Ik ken zo al
vier drummers". Leepel en zijn maatjes
vinden dat ze naar omstandigheden mooi
werk hebben geleverd in Phum Bavel
Volgens hen is het ook niet gek dat de Ne
derlanders in het moeilijkste gebied zijn
geplaatst. „Als wij ergens aankomen, heb
ben we binnen een kwartier water en licht
georganiseerd. Het Malaysische bataljon
dat hier in de buurt ligt, komt bij ons ge
zuiverd water halen en wij trekken met de
Bievies hun voertuigen uit de modder
Maar toch: die Malaysiers zijn aan hun ei
genlijke taak toegekomen, „en wij zijn na
drie maanden nog bijna niks opgescho
ten." Het gezelschap voorziet een moeilij
ke tijd voor de jongens die hen in decem
ber komen aflossen, zolang sector 1 op slot
blijft.
Korporaal Kees den Engelsman: „Mari
niers kunnen zich overal snel aan de om
standigheden aanpassen, daar zijn we in
getraind. Of het nou Noorwegen is. of
Cambodja, het is hier hooguit een beetje
warmer. Dus als je na twee weken gewend
bent. en je hebt niks te doen. dan duren
zes maanden wel erg lang
Den Engelsman oefent nog een keer een
akkoord op zijn gitaar, tegen een achter
grondkoor van bruikikkers en krekels, en
vindt het dan welletjes. Het is al over tie
nen en zelfs een marinier heeft slaap no
dig.
Maurice Wilbrink
19 september 1992 27
Wij vonden het eigenlijk
een beetje overdreven
dat de bode van het stad
huis op onze trouwerij aan
wijzingen gaf voor de foto
graaf Al was het achteraf
wel weer grappig dat we nu
vrijivel identieke trouwfo
to's hebben als mijn ouders.
Zij zijn namelijk in hetzelf
de stadhuis getrouivd. Mijn
ouders in zwart-wit, wij in
kleur. De bemoeienissen
van onze bode vallen echter
volslagen in het niet bij hoe
een Japanse trouwpartij
ivordt georkestreerd, zo
bleek bij de bruiloft van Ma-
sako en Shigeru. Nu had
den zij de organisatie van
hun mooiste dag ook uitbe
steed aan Chinsanzo, aan
van Japan gerenommeerd-
ste bruiloftshallen. Chin-
sanzo is gespecialiseerd in
professionele feestelijk
heid. Voor een vlekkeloze
organisatie moeten onvoor
spelbare onderdelen tot het
minimum worden beperkt.
Zodoende is er geen gele
genheid tot feliciteren
Bij de ingang van de zaal
van Shigeru en Masako ge
ven we ons feestelijke enve
lopje met drie knisperverse
bankbiljetten af. We zijn
hier niet voor een feest,
maar voor een voorstelling.
Op een podium zitten Shi
geru en Masako. De eerste
akte is het aansnijden van
de bruidstaart. Een drie
meter hoge creatie in wit en
roze wordt binnengereden.
Een discrete regisseuse van
Chinsanzo dirigeert ze
naar het enige partje echte
taart in deze toren van
plastic. Samen zetten ze het
mes met roze linten en een
engeltje op het heft in de
slagroom en verstillen.
'Shutter chance', kondigt
de ceremoniemeester aan.
Het betekent dat alle ama
teurfotografen in de zaal
mogen komen knippen. Als
dit hoogtepunt is vastge
legd. wordt de taart weer
weggereden zonder dat ie
mand er een hap van heeft
genomen Ook later ver
schijnt er geen taart meer
op het menu.
Terwijl wij de eerste gangen
van een Frans vijf-sterren
diner kijgen voorgezet, ver
kleedt het bmidspaar zich
voor de tweede akte. Ma
sako verruilt haar kimono
voor een witte trouwjurk
compleet met kroontje, boe
ket en sleep. Haar geisha
kapsel ivordt omgetoverd
in een creatie met pijpe-
krullen. Shigeru verruilt
zijn traditionele Japanse
broek voor een jacquet.
Hun opkomst, omlijst door
lieflijk harpgetokkel, is op-
nieuwzo'n 'shutter chance'.
Even later mogen de foto
grafen zich weer aan het
droompaar verlustigen als
ze de kaarsen in een hart
vormige kandelaar aanste
ken. De harpiste is inmid
dels vervangen door een
strijkkivartet, dat even ro
mantische melodieën voor
brengt.
Het bruidspaar trekt zich
nog eenmaal terug, ditmaal
om zich in avondkledij te
hullen. We begrijpen het al.
opnieiv 'sluitter chance' als
Masako binnenschreidt in
een zuurstok-roze jurk,
compleet met hoepelrok die
in 'Gojie with the ivind' niet
zou misstaan. Shigeru valt
erbij in het niet.
%Ze zijn net op tijd voor het
toetje, want daar komen
vijftien witgemutste obers
die volslagen synchroon
vijftien witte ijstaarten
flamberen. Het is een
prachtig spektakel, maar
geen 'shutter chance'. Die
zijn slechts weggelegd voor
de hoofdrolspelers van
vandaag. „Je verlaat nu de
finitief het ouderlijk huis".
Daarop grijpt ieder die
geen camera vast heeft
naar zijn zakdoek.
De cameraman van Chin
sanzo legt de emoties vak
kundig vast op video. Om
dat hij dit ritueel dagelijks
meemaakt, weet hij haar
fijn op welke momenten hij
in moet zoomen. Net als alle
andere bruidsparen die in
Chinsazo hun bruiloft vie
ren. krijgen Masako en Shi
geru dan ook een band mee
die wat glitter, glamour en
drama betreft een willekeu
rige aflevering van Dynas
ty naar de kroon steekt. Dat
kunnen wij van onze trouw
foto's niet zeggen.