Pieterburen
zeult met
zeehonden
Zwijgzaam zakenduo in popconcerten
)e slag om
je huilers
reportage ZATERDAG 19 SEPTEMBER 1992 25
50,
00,
00,
oo,
00,
00,
00,
00,
[Trijwel geen mens blijft
51 onberoerd bij de aanblik van een
00 jeurig zeehondje. De nationale
3 tunpioene zeehondenredden Lenie 't
M llart kan dan ook rekenen op warme
10 iteun van de bevolking.
1 deienschappers benaderen zaken het
I iefst los van emoties. De Denen en
^Duitsers, ook niet ongevoelig voor
jjllot van zeehonden, blijken
uniddels heel anders te denken dan
^vermaarde crèche in Pieterburen.
[dar wil men van de kritiek niet
ren.
Vanuit het buitenland voert men een
schandalige lastercampagne tegen de
zeehondencrèche in Pieterburen. Het zee-
hondenbeleid in Sleeswijk-Holstein en in
Denemarken is beangstigend. Daarin is
geen ruimte voor dierenbescherming,
voor de ethische kant van het verhaal. Ik
weet dat zeehonden wilde dieren zijn en
geen knuffelbeesten. Maar ik houd van ze.
Als de jonge dieren hun moeder kwijt zijn.
of ziek op de stranden aanspoelen, dan
ben je toch verplicht ze op te vangen en te
verzorgen? Dat is goed rentmeesterschap.
Ik heb de publieke opinie achter mij. Jaar
lijks bezoeken ruim tweehonderdduizend
mensen de crèche. Een nieuwe discussie
over ons werk is daarom volstrekt overbo
dig. Zelfs als het ministerie van landbouw,
natuurbehoud en visserij de subsidie in
trekt gaan we gewoon door."
Lenie 't Hart, wereldwijd bekend als de
'zeehondenmoeder uit Nederland' is des
duivels. Vorige week bracht de tienjarige
Waddenadviesraad (WAR) een visite aan
de Duitse en Deense waddenkust. De
Waddenadviesraad geeft het kabinet ge
vraagd en ongevraagd advies over onder
werpen die betrekking hebben op de Wad
denzee. In Sleeswijk-Holstein en in Dene
marken werden de leden van de WAR on
der meer geïnformeerd over de wijze waar
op in die regio's tegen zeehondenopvang
wordt aangekeken. Het beleid wijkt sterk
af van hetgeen in Nederland gebeurt.
Maar het aantal zeehonden neerrit er wel
sneller toe dan in ons land. Zodat de WAR
het Duitse en Deense beleid bepaald niet
afkeurt. Lenie 't Hart vreest dat de WAR
coördinerend waddenminister H. Alders
zal adviseren de steun aan de zeehonden
crèche in te trekken dan wel te beperken.
WAR-lid dr Norbert Dankers. verbonden
aan het Instituut voor Bos- en Natuuron
derzoek (IBN) op Texel, weet nog hele
maal niet of het zover zal komen. „Maar
zelf sta ik heel dicht bij de aanpak waar
voor men in Sleeswijk-Holstein en in De
nemarken gekozen heeft. Typisch Duits.
Het beleid is daar wel gebaseerd op ecolo
gische principes. De actieve wijze waarop
Lenie 't Hart jonge en zieke zeehonden
naar de crèche haalt, dreigt in de nabije
toekomst een groot probleem te worden.
Zowel de populatie gewone zeehonden als
die van de grijze zeehonden ontwikkelt
zich momenteel goed. De aantallen
groeien onverwacht snel. Na de massale
sterfte door het zeehondenvirus in 1988
zijn er kennelijk sterke dieren overgeble
ven die zich prima voortplanten. Als Pie
terburen het beleid niet wijzigt, zal binnen
enkele jaren de crèche veel te klein zijn."
Het grootste deel van de Waddenzee voor
de kust van de Duitse deelstaat Sleeswijk
-Holstein valt binnen de grenzen van het
in 1986 ingestelde Nationaal Park. In dit
gebied, waarin in 1988 nog vele duizenden
zeehonden stierven, wordt de populatie
van de gewone zeehond thans geschat op
2800 a 3000. Het aantal groeit snel. Er is
zelfs sprake van een flinke verhuizing rich
ting het Nederlandse deel van de Wadden
zee. Volgens woordvoerder dr Helmut
Grimm is het beleid er nadrukkelijk op ge
richt zo min mogelijk jonge en zieke zee
honden naar het opvangcentrum in Frie-
drichskoog te brengen. Daartoe is met een
groep van tien ex-zeehondenjagers (de re
guliere jacht op zeehonden is in Sleeswijk
-Holstein sinds 1974 verboden) een over
eenkomst gesloten.
Huilers
Tegen een vergoeding van 100 mark per
dier brengen ze jonge zeehonden (huilers),
waarvan vermoed wordt dat ze hun moe
der kwijt zijn, terug naar de zandbanken
waarop ze geboren zijn. Volgens Grimm
zijn lang niet alle huilers die aangetroffen
worden echt hun moeder kwijt. De jagers
merken de dieren voor ze weer losgelaten
worden. Strandt een gemerkt dier na
enige tijd weer op een plek waar ze niets te
zoeken hebben, dan wordt bekeken of het
beestje goede overlevingskansen heeft en
kan opname in het zeehondenopvangcen
trum in Friedrichskoog plaats hebben.
Daarvoor krijgt een jager echter maar 50
mark per dier. Zieke of ernstig verzwakte
zeehonden worden gedood.
In Denemarken is helemaal geen opvang
van zeehonden meer. Woordvoerder Sven
Tougaard: „De groei maakt opvang over
bodig. Het is uit oogpunt van natuurbe
heer zelfs zeer ongewenst. De Waddenzee
is een zichzelf regulerend natuurgebied.
Zeehonden, wilde dieren, maken daar deel
van uit. Je moet ze met rust laten. Over
dreven bezorgdheid voor een individueel
dier. zoals Lenie 't Hart koestert, is in onze
visie onjuist. Jonge en zieke zeehonden
die gevonden worden, gaan naar een die
renarts die ze met een injectie doodt. Toen
we met de opvang stopten, heeft Lenie 't
Hart geprobeerd zeehonden vanuit Dene
marken per vliegtuig op te halen en naar
Pieterburen te brengen. Daar heeft de
Deense regering een stokje voor gestoken.
Die wil geen gezeul met zeehonden."
Nationaal park
Uit Duitsland komen eveneens berichten
over pogingen tot 'kidnapping' van zee
honden door Lenie 't Hart. Niet iedereen
in Sleeswijk-Holstein is het eens met het
beleid zoals dat door de staf van het natio
naal park is uitgestippeld. De Duitse die
renbescherming bij voorbeeld heeft er
veel moeite mee. Dierenbeschermers pro
beren zieke zeehonden en 'huilers' waar
van vermoed wordt dat ze hun moeder
kwijt zijn uit handen van de jagers en het
personeel van het Nationaal Park te hou
den en naar Pieterburen over te brengen.
Volgens Grimm is Lenie 't Hart van rege
ringszijde gewaarschuwd zich te beper
ken tot het Nederlandse deel van de Wad
denzee- en de Noordzeekust. De douane
langs de Duits-Nederlandse grens heeft
opdracht gekregen scherp op te letten.
Grimm verwijt Pieterburen ook een veel
te actief opvangbeleid. De crèche zou 'hui
lers' maken. Als er maar even het idee is
dat een zeehondje zijn moeder kwijt is,
wordt het opgehaald. Langs de Neder
landse kust heeft Pieterburen een uitge
breid netwerk van 'scouts' opgebouwd en
getraind. Verder zouden jonge grijze zee
honden uit voorzorg van zandplaten weg
gehaald worden die als 'gevaarlijk' be
kend staan, in verband met hoge water
standen en verstoring door recreanten.
Een dergelijk actief ingrijpen door de
mens is in Duitsland en Denemarken uit
den boze. Een overstromingsramp, die
tientallen jonge dieren het leven kost, is
een natuurlijk gegeven. Een soort sterft er
niet door uit. En verstoring van zeehon-
denbanken door te nieuwsgierige wad
dentoeristen moet bij de bron aangepakt
worden door deze gebieden voor de ple-
ziervloot hermetisch af te sluiten.
Oplappen
Vooral in Duitsland zijn wetenschappers
nogal huiverig voor het oplappen in op
vangcentra en vervolgens weer loslaten
van 'huilers' en zieke zeehonden. Ze wij
zen op de genetische en ecologische risi
co's. Het zijn over het algemeen niet de
sterkste en beste dieren die hun moeder
kwijt raken, na de zoogtijd uit de koers ra
ken, of als volwassen zeehonden doodziek
op een strand aanspoelen. In een ruig en
ongetemd gebied als de Waddenzee, waar
natuurlijke elementen het voor het zeg
gen hebben, kunnen alleen de allersterk -
sten overleven. Opgelapte en teruggezet
te dieren zijn daarom een risicofactor. Ze
kunnen ziekten, waarvan ze zelf hersteld
zijn - bij voorbeeld door vaccinaties - door
geven Zeehondenwaamemers in Dene
marken zeggen ook dat opgevangen en te
ruggezette zeehonden bovendien ander
sociaal gedrag vertonen. Ze zijn minder
reislustig.
De Nederlandse wetenschapper dr Nor-
bert Dankers vindt een en ander niet
vreemd. „De genetische risico's houden
alle zeehondenonderzoekers bezig. Daar
over is nog nauwelijks iets bekend. Maar
ze zijn er zeker en in het licht van zuiver
natuurbeheer moet je je daarom afvragen
of het verstandig is om zieke zeehonden
op te lappen in aquariumbakken en terug
te zetten. Kan dat in de toekomst niet al te
gemakkelijk leiden tot een nieuwe uit
braak van bij voorbeeld het zeehondenvi
rus. met een ineenstorting van de zeehon
denpopulatie als gevolg0 Ik moet hier wel
bij aantekenen dat uit onderzoek van ons
eigen instituut blijkt dat opgevangen en
teruggezette zeehonden indiVidueel wèl
normale overlevingskansen hebben. De
eeste weten zich zonder verdere hu van de
mens te redden. Je kunt de kwestie daar
om van twee kanten bekijken Uit oog
punt van natuurbeheer en populatie-ont
wikkeling is opvang en terugzetten niet
meer nodig en zelfs ongewenst. Uit oog
punt van dierenbescherming kun je zeg
gen dat het geen kwaad kan
Dankers streeft naar een beleidswijziging
in Nederland. In die zin datn ons land
eveneens het accent gelegd zal worden op
de principes van zuiver natuurbeheer en
de nauw aan dierenbescherming verwan
te zeehondenopvang tot een minimum
wordt beperkt. De cijfers in Duitsland en
Denemarken bewijzen dat een ander be
leid niet slecht uitpakt voor de zeehon
denpopulaties. In Pieterburen worden nu
per jaar pakweg 100 zeehonden opgevan
gen. op een in het Nederlands deel van de
Waddenzee aanwezige populatie van bij
na 1000 gewone zeehonden.
Jacht
In Sleeswijk-Holstein leven tussen de 2800
en 3000 gewone zeehonden, terwijl er in
het opvangcentrum Friedrichskoog afge
lopen jaar slechts acht dieren zijn opge
vangen. Met een populatie die slechts een
derde van de populatie in Sleeswijk-Hol
stein is. toch tien keer zoveel zeehonden
opvangen: dat wekt heel sterk de indruk
dat de crèche in Pieterburen jacht maakt
op zielige en zieke zeehonden Langer dan
een kwartier alleen0 Verder dan tien me
ter verwijderd van de moeder0 Zielig kij
ken0 Hup. naar de crèche. Volgens Dan
kers worden in Pieterburen nogal wat zee
honden uit onder andere Frankrijk. Bel-
giè. Schotland en Engeland opgevangen
waarvan een deel na verloop van tijd
wordt losgelaten in de Waddenzee. „Dat. is
uit ecologisch oogpunt al helemaal ver
keerd". aldus de Texelaar.
Geconfronteerd met bovenstaande kri
tiek staat Lenie 't Hart het huilen nader
dan het lachen. „Het zijn valse en gemene
beschuldigingen. Norbert Dankers weet
niets van zeehonden. Zijn collega Peter
Rijnders bij het IBN voert nota bene on
derzoek uit dat voor de helft door Pieter
buren betaald wordt. Desnoods trekken
we onze financiële steun terug. Norbert
Dankers, Helmut Grimm en Sven Tou
gaard - de laatste heeft wat hij van zeehon
den weet van mij geleerd - hebben natuur
lijk het recht anders te denken dan wij in
Pieterburen. Maar uit ethisch oogpunt
hebben ze niet het recht zo kil en hard te
handelen. Het is dieronwaardig. De Wad
denzee is geen zelfregulerend ecosys
teem."
Lenie 't Hart zegt te zullen blijven vechten
voor 'haar' zeehonden. Zo lang de zee nog
zo smerig is en er. bij voorbeeld via olie- en
gasboringen, nog zoveel andere aanslagen
op de Waddenzee gepleegd worden, zal de
mens de dieren te hulp moeten schieten.
Dat is een dure plicht. „We helpen in Ne
derland niet alleen zeehonden Er zijn
overal langs de kust ook vogelasiels. In
Duitsland draaien ze olievogels gewoon
de nek om."
Volgens Lenie 't Hart is het werk van de
zeehondencrèche niet alleen van belang
voor de individuele dieren die er verzorgd
en opgelapt worden. Het is tevens van gro
te educatieve waarde. „Oeral in de wereld
is men thousiast over onze inspanningen.
We doen niet alleen aan opvang, we ver
richten hier veel en belangrijk weten
schappelijk werk. Onder andere in samen
werking met het Instituut voor Bos- en
Natuuronderzoe (IBNi. de Universitet van
Groningen en het Rijksinstituut voor
Volksgezondheid en Milieuhygiëne
(RIVM) In heel veel landen neemt men
onze aanpak over. Alleen in Duitsland en
Denemarken niet. Maar dat geeft ze niet
het recht Pieterburen in diskrediet te
brengen."
Bert de Jong
Lenie 't Hart: gemene beschuldigingen.
foto's archief PZC
Mojo Concerts uit Delft. Een bedrijf'
met een omzet van enkele
tientallen miljoenen guldens, behaald
met de organisatie van popconcerten.
Een directie, die het liefst geen enkel
geluid voortbrengt. Een instituut als
het gaat om de organisatie van
popconcerten in Nederland. Michael
Jackson, Guns 'n' Roses, Genesis, Dire
Straits, Eric Clapton en Elton John
speelden de afgelopen zomermaanden
inde Rotterdamse Kuip - Mojo regelde
het. Vanzelfsprekend, want Mojo is
betrokken bij elk groot popconcert in
Nederland.
Het impresariaat is al actief sinds het
einde van de jaren zestig. Léon Ra
makers en Bern- Visser, allebei direc
teur. krijgen van alle kanten lof toege
zwaaid voor de perfecte wijze waarop ze
hun zaakjes runnen. De organisatoren
uit de hippe jaren zestig zijn inmiddels
miljonair. Want popconcerten zijn big
business en Mojo pikt een graantje mee
Tel het aantal bezoekers van de twintig
grootste popconcerten bij elkaar op. ver
menigvuldig dit getal met de prijs van
het concertkaartje en doe er dan nog een
paar miljoen bij. Deze formule om de
jaaromzet te becijferen van Mojo Con
certs BV, werd ooit gegeven door Léon
Ramakers, samen met. Berry Visser di
recteur van het impresariaat. Een ver
dere toelichting verstrekt Mojo niet.
Geen interviews, zegt Ramakers vrien
delijk maar zeer beslist. Een financiële
toelichting wordt evenmin gegeven. Ra
makers beperkt zich aanvankelijk tot
deze summiere verklaring: „We zijn een
gezond bedrijf. De afgelopen tien jaar
hebben we, voor zover ik weet, geen ver
lies geleden."
Uitverkocht
Met gebruikmaking van Ramakers' ei
gen formule valt toch vrij simpel uit te
rekenen dat Mojo Concerts per jaar een
bruto-omzet boekt van enige tientallen
miljoenen guldens. De afgelopen zomer
maanden organiseerde Mojo negen con
certen in de Kuip in Rotterdam. Volgens
stadiondirecteur G. van der Vegt was de
Feijenoord-tempel telkens uitverkocht
(46.000 bezoekersi: vier avonden Dire
Straits, twee maal Michael Jackson en
verder optredens van Eric Clapton en El-
ton John. Guns 'n' Roses en Genesis. In
totaal goed voor 414.000 bezoekers, becij
fert Van der Vegt. Maal vijftig gulden
voor het concertkaartje levert een omzet
van ruim 20 miljoen gulden op.
Ook de veertig a vijftig concerten die Mo
jo jaarlijks organiseert in sportpaleis
Ahoy' trekken enkele honderdduizen
den bezoekers. Vorig jaar werd de zaal,
met een maximale capaciteit van 10.400
concertgangers, vijftig keer gehuurd
door Mojo. Natuurlijk was het niet elke
keer uitverkocht, maar een geschatte ge
middelde bezetting van zestig procent is
aan de veilige kant. Aan bruto-recette le
verde Ahoy' zo minimaal 12.5 miljoen
gulden op.
Daarnaast organiseert Mojo nog vele. ve
le, kleinere concerten in het clubcircuit.
Honderdduizenden popliefhebbers bezoeken jaarlijks de vele concerten, die door
Mojo worden georganiseerd. foto Frans Schellekens
In totaal gaat het om een slordige twee
honderd optredens, groot en klein, per
jaar. Al met al zijn die dus goed voor een
omzet van ruwweg 35 miljoen gulden.
Daarbij moet wel bedacht worden dat de
omzet voor meer dan de helft wordt ge
haald uit de optredens van megasterren
in de Kuip. Vorig jaar werd er geen enkel
concert in het stadion gegeven.
Keihard
Mojo heeft een absoluut monopolie op
het gebied van de grote popconcerten in
ons land. Tot nu toe is geen enkele an
dere impressano erin geslaagd die al
leenheerschappij te doorbreken Enkele
jaren geleden ondervond Bauke Algera
uit Sneek dat Mojo het keihard speelt als
iemand een aanval op hun handel lan
ceert. Algera liet zich iets te vroeg ont
vallen dat zijn bureau Diba Concerts in
onderhandeling was met de 'Godfather
of Soul" James Brown. Een dag later was
hij de artiest kwijt. Overgenomen door
Mojo, die domweg meer geld bood.
Niettemin: van Algera geen kwaad
woord over Ramakers en Visser, „hele
goede vrienden van me". Alle collega's
annex concurrenten steken overigens de
loftrompet over Mojo. Daarbij speelt on
getwijfeld het feit een rol, dat Mojo an
dere organisatoren wel eens een concer
tje toespeelt. „Leven en laten leven", is
Algera's motto. Hij heeft het vizier ver
legd naar het buitenland en organiseert
Europese toemees van artiesten als B.B
King en Fats Domino. „Mojo is gewoon
nummer één in Nederland", erkent Al
gera.
De jarenlange ervaring en de uitsteken
de reputatie van Ramakers en Visser is
daarbij van doorslaggevend belang, al
dus Rob Berends. In Nijmegen runt hij
het impresariokantoor Paperclip Agen
cy. Berends heeft een vrij sterke positie
in de kleinere zalen in Nederland, het
clubcircuit. Maar ook daar moet hij de
suprematie van Mojo erkennen. Evenals
Diba richt Paperclip zich daarom voor
een belangrijk deel op het buitenland
Van Finland tot Griekenland organi
seert het Nijmeegse bureau optredens
van stevige gitaarbands als Nirvana en
Buffalo Tom.
Onaantastbaar
Maar mocht Nirvana het tot 'mega-act'
schoppen en in aanmerking komen voor
een Kuipconcert. dan zal Paperclip dat
niet organiseren. „Dat heeft twee oorza
ken". legt Berends uit. ..Als Nirvana zo
groot wordt, is het zeer waarschijnlijk
dat de groep overstapt naar een van de
hele grote 'agencies' in Engeland of de
Verenigde Staten. Die zijn al actief sinds
het begin van de jaren zestig en hebben
een onaantastbare positie. Die mensen
doen ook al jarenlang zaken met Mojo
die kennen Paperclip helemaal niet."
Daar komt bij dat een impresario enor
me financiële risico's draagt bij zo'n
groot concert. Algera: „Een Bruce
Springsteen eist van de impresario een
garantie dat het stadion is uitverkocht.
Anders komt 'ie niet eens". Op basis van
die garantie bepaalt zo'n topster zijn re
cette: 85 tot 90 procent van de bruto-op-
brengst, van tevoren te betalen. Van het
resterende bedrag moeten alle onkosten
betaald worden: de huur van het stadion,
podium, licht, geluid, beveiliging, publi
citeit etcetera. Bij een concert in de Kuip
lopen al gatiw tussen de honderd en hon
derdvijftig man ingehuurd personeel
rond. terwijl Mojo slechts een handjevol
personeel in vaste dienst h?eft. Als dan
in plaats van vijftigduizend kaartjes
maar veertigduizend worden verkocht,
zit de organisator al gauw met een verlies
dat in de tonnen loopt
Ramakers wijst erop dat alle onderne
mingen van hem en Visser in Nederland
staan ingeschreven. „Wij hebben geen
BV'tjes in Liechtenstein of op de Kaai
maneilanden. Over geld dat we hier ver
dienen. betalen we ook hier belasting.
We vinden dat dat zo hoort - typisch onze
jaren-zestig-mentaliteit."
Het netwerk van bedrijfjes op naam van
Ramakers en Visser, waaraan ook weer
bedrijven van andere samenwerkende
impresario's zijn gelieerd, roept een
beeld op van slimme zakenlui. Rama
kers en Visser hebben zich ontwikkeld
tot The Boss en de Prince van het Neder
landse concertleven. Hun persoonlijke
BV'tjes staan er zeer florissant voor
„Mojo Concerts is er voor de artiest"
Maar samen met zijn compagnon Visser
zit Ramakers al heel lang op de eerste
rang.
Maarten Pennewaard
Zeehond in de crèche te Pieterburen.
