Problemen
aan het zorgfront
Bizon en beer 11
Sanering Europese staalindustrie
is enige redding voor Hoogovens
India op weg naar
bevolkingsrecord
opinie en achtergrond WOENSDAG 16 SEPTEMBER 1992
Max van der Stoel
is bestand tegen
gooien met modder
Staatssecretaris Simons haalt bakzeil (1)
Naarmate de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten meer
medische en verpleegzorg omvat, stijgt de premie die alle Ne
derlanders moeten betalen Vorig jaar bedroeg de AWBZ-
premie 5,8 procent van het inkomen in de eerste schijf, dit
jaar is dat al 7.3 procent. Bij volledige invoering van het plan
Simons, uitbouw van de AWBZ tot een volksverzekering te
gen ziektekosten, zal de AWBZ-premie oplopen tot 13 a 15
procent. Door zich aftekenende kostenoverschrijdingen is
het niet uitgesloten dat de premie zelfs meer dan 15 procent
zal bedragen. Doordat de zorgkosten onbeheersbaar stijgen,
zal de operatie van Simons, overheveling van steeds meer
zorgvoorzieningen naar de AWBZ. niet leiden tot premiere
ductie voor particulier verzekerden. Het gevolg is een belas
ting- en premietarief in de eerste schijf van maar liefst 45 pro
cent. Nu al laat zich voorzienmede door de vergrijzing van
de bevolking, dat over een aantal jaren het belasting- en pre
mietarief in de eerste schijf zo'n 50 procent zal zijn. Dag. me
neer Simons.
door Frans Nypels
en Flip de Kam
Nederland is terug van
vakantie, ledereen is goed
uitgerust. We kunnen weer te
gen een stootje. Dat was begin
dit jaar wel anders. Het nieuwe
loonstrookje joeg menig werk
nemer schrik aan. Vooral men
sen met een particuliere verze
kering tegen ziektekosten die
netto 3000 gulden of meer per
maand verdienen, gingen er in
één klap soms vele tientallen
guldens op achteruit terwijl zij
rekenden op loonsverhoging.
Wie de moeite nam zijn loonop-
gave nauwgezet uit te pluizen,
ontdekte dat hij aanzienlijk
meer premie voor de AWBZ (Al
gemene Wet Bijzondere Ziekte
kosten) ging betalen. Dat kwam
mede doordat medicijnen voor
taan voor iedereen via de AWBZ
worden vergoed. Daar tegenover
kon de ziekenfondspremie en de
premie voor particuliere ziekte
kostenverzekeringen omlaag.
Verzekeraars behoeven sinds 1
januari van dit jaar immers niet
langer op te draaien voor de me
dic ij nenrekening.
PvdA-staatssecretaris Simons
meende dat de overheveling van
medicijnen naar de AWBZ een
verlaging van de particuliere
premies met vijftien procent mo
gelijk maakte. Maar dat gebeur
de niet. De verzekeraars wezen
op sterke kostenstijgingen. Zij
meenden daarom dat er geen
ruimte was voor premieverla
ging. Hans Simons werd de na
tionale zondebok. De stelselher
ziening van de verzekeringen te
gen ziektekosten, in 1988 op de
rails gezet door zijn WD-voor-
ganger Dees, kreeg de schuld. Er
groeide een stemming van: weg
met Simons en zijn stelselherzie
ning.
Het kan snel verkeren. In 1988
besloot het toenmalige kabinet
van CDA en WD (Lubbers II)
om ons zorgstelsel grondig te
hervormen. Zonder stelselher
ziening dreigden groepen Neder
landers van zorg verstoken te
blijven omdat zij de steeds ho
gere premies niet langer konden
opbrengen. Het oude stelsel liep
vast in te veel regels. Kostenstij
gingen in de gezondheidszorg
dreigden onbeheersbaar te wor
den Het vorige kabinet wilde
toe naar een nieuw stelsel en ba
seerde zich daarbij op een
blauwdruk van de zogeheten
commissie-Dekker.
In dat nieuwe stelsel is het ver
schil tussen mensen in het zie
kenfonds en particulier verze
kerden verdwenen. Iedereen
valt straks onder een basisverze
kering. de uitgebouwde AWBZ.
Het verzekerde pakket is iets
kleiner dan dat van de vroegere
ziekenfondsverzekering. De
dekking van veel particulieren
zou daarentegen toenemen. Ter
wijl zij nu soms niet voor de huis
arts zijn verzekerd (omdat zij
vrijwillig voor dit eigen risico
hebben gekozen), valt die voor
ziening straks wel onder de ba
sisverzekering. De AWBZ-pre
mie was en blijft afhankelijk van
het inkomen dit jaar 7.3 procent
van het inkomen dat valt in de
eerste schijf van het inkomsten
belastingtarief, die loopt tot
43.000 gulden). De particuliere
premie was altijd een vast be
drag (nominale premie). Door de
stelselherziening gaan veel par
ticulier verzekerden met hogere
inkomens geleidelijk aan een
Sommige taferelen uit Oost-
Europa zijn zo karakteris
tiek, dat ze lang op je netvlies
staan gegrift. Een ooievaar, of
een familie ooievaars die op
lange, wat stijve poten achter
een combine wandelen om de
insecten uit de stoppels te ver
schalken is wel heel typisch
voor Oost-Europa. Ooievaars
zijn vanouds bekende en gelief
de zomergasten in Midden- en
Oost-Europa. Zij zijn zo vanzelf
sprekend aanwezig op het plat
teland en op het dak van de
meeste boerderijen, dat het nog
nauwelijks opvalt. Ze staan
langs de sloten kikkers te van
gen, ze grazen in de weiden, ze
klepperen luid op de daken bij
iedere nieuwe begroeting van
een gezins- of familielid. Maar
ze begeleiden de boer ook bij
zijn oogstwerkzaamheden. Nel
als de meeuwen bij ons bij het
ploegen doen. Achter de maai
dorsers zie je ze, zoals gezegd,
ook regelmatig.
Die maaidorsers, in oostelijk
Duitsland en Tsjecho-Slowakije
meestal van het merk Fort-
schritt, in Polen van het merk
Bizon, zijn een verhaal apart. De
Fortschritt en de Bizon.zijn log
ge machines, die bij voorkeur
stilstaan. Een ooievaar is in al
zijn simpele natuurlijkheid een
vlugger dier dan de super-me
chanische Bizon (en Fortschritt)
uit de periode van het commu
nistische produktie-tijdperk. In
feite moet een ooievaar heel wat
geduld hebben met de steeds ha
perende Bizon. In het post-com-
munistische tijdperk van Oost-
Europa bepalen een aantal
werktuigen uit de communisti
sche heilstaat nog altijd het tem
po bij de oogstwerkzaamheden.
Combines zijn zo duur dat je ze
niet zo snel als een fiets of kleine
auto vervangt bij verandering
van een politiek systeem. Van
daar dat de meeste (collectieve
of privé) bedrijven in Oost-Euro
pa door geldgebrek noodge
dwongen verder werken met die
logge, slechte, gebruiksonvrien-
delijke machines. Tot verdriet
van mens en dier.
Hetzelfde geldt in wat kleinere
mate voor de tractoren en de
vrachtwagens die op de bedrij
ven in Oost-Europa worden ge
bruikt. Het liefst zouden alle be
drijven de Ursus-tractoren (Ur-
sus beer. een produkt van Rus
sische makelij), de Tarpan en de
IFA en alle andere Oost-Europe-
se machines op de schroothoop
zetten en vervangen door de veel
betere Westeuropese, Ameri
kaanse of Japanse tractoren en
machines. Maar daar ontbreekt
het geld voor. Dus moddert men
noodgedwongen door met de
produkten uit een vorig en in
middels verafschuwd tijdperk.
Geen puntjes op i
Wat ontbreekt- er eigenlijk aan
die machnines? Zijn ze echt
sleoht ontworpen? Eigenlijk
niet. Maar ze zijn liefdeloos in
elkaar gezet. Zonder motivatie
en nauwkeurigheid. Zonder re
kening te houden met de indivi
duele wensen van de individuele
gebruiker. Ze zijn het gebruik-
sonvriendelijke produkt van een
planning die geen rekening
houdt met veranderende om
standigheden en concurrentie.
De fabrieksarbeiders doen zo on
geveer wat de collectieve leiding
hen voorschrijft, of als het kan.
wat minder. Klachten van ge
bruikers gaan de prullebak in.
En daarom haperen die dingen
in de praktijk veel te vaak. De
puntjes worden in dit systeem
niet op de 'i' gezet. En dan ont
breekt er altijd wel wat.
Het verhaal van de Bizon en de
Beer is het verhaal van het com
munisme in een notedop. Hoe
wel in wezen de uitgangspunt^
van het communisme niet 05
sympathiek zijn (de eenü
christelijke gemeente na p!ni:
steren was een communistisch
gemeenschap avant la letter
werkt zo'n systeem alleen Qj(k
lijk en onder gelijkgestemde
idealisten. Het uitschakelen van
de individuele en primaire be
hoeftebevrediging. geldings
drang en haantje de voorste spe
len van de menselijke natuur
blijkt in de praktijk niet té
werken.
Het kapitalisme, dat juist geba
seerd is op die paar egoïstische
menselijke kenmerken, floreert
al zolang de mensheid bestaat
Na de 40-jarige mislukking van
het communisme (dat in feite
nooit anders was dan een totali
taire staatsvorm van willekeur
en links fascisme) moeten de In
woners van Oost-Europa nu
zwaar boeten voor de fouten van
hun leiders. Ook in de landbouw.
Of misschien juist in de land
bouw.
In elk communistisch systeem is
de landbouw de Achilleshiel ge
bleken. Nergens is de collectivi
sering zo uit de hand gelopen als
juist in de landbouw. Of nog bre
der gezegd: nergens in het indus
triële produktiesysteem is de
mislukking zo totaal als in de
landbouw. Het landbouw-areaal
van Oost-Europa en Europees
Rusland is vele malen groter
dan dat van West-Europa. De
potentie van het Oosten is
enorm. Desondanks zijn de
porten uit het Westen op voed-
selgebied nogal wat groter dan!
de export uit het Oosten.
Wantrouwen
Iedereen in de EG speculeert'
over de potenties en het gevaar
van de Oosteuropese landbouw
Die zou op wat kortere of langere
termijn onze landen overspoelen
met een golf van goedkoper
landbouwprodukten. Na eer.
lange reis door Oost-Europa
terzake
mr. Gerard W. Smallegange
(Oost-Duitsland, Polen,
cho-Slowakije). ben ik daar
geenszins van overtuigd. Op
heel lange termijn zou men daar (Pr
best wel veel en goed kunnen
gaan produceren. Maar voorlo
pig overheersen de frustratie
het gebrek aan motivatie, onder
nemerschap, handelsgeest er.
vakbekwaamheid. De grond is
vaak verwaarloosd, de machines
verouderd, de bedrijfsgebouwen
in slechte staat. Er is geen
(geldt in mindere mate voor
Oost.-Duitsland) en er zijn grote
milieu-problemen in de indus
triële regio's. Die laatste zullen
prioriteit krijgen in geld, inves
teringen en aandacht.
Polen, het land met de meesit
agrarische potentie, staat er fi
nancieel het slechtste voor. De
bedrijven zijn er of veel te groot
(collectief), of afschuwelijk ver
snipperd en ouderwets, om me:
te zeggen achterlijk. En wat wei
licht nog het belangrijkste is de
kleine boeren denken alleen aan
de dag van morgen en willen me:
of nauwelijks samenwerken. He:
wantrouwen tegen te lang opge
legde coöperaties zit- daar hee
diep. Zolang de Bizon en de Bes
in het werktuigenpark het noe
moeten afleggen tegen de torn
niet snelle tred van de stijve 0»
evaar. zal de daad- en concurred
tiekracht van de Poolse en andf
re Oost-Europese landen no-:
niet zo erg veel om het lijf heb
ben.
India (naar schatting 883
miljoen inwoners) is er
niet in geslaagd om door het
propageren van sterilisatie
de bevolkingsexplosie een
halt toe te roepen en zal mo
gelijk begin volgende eeuw
China voorbijstreven als
dichtstbevolkt land ter we
reld.
De bevolking van India
neemt sneller in aantal toe
dan die van enig ander land.
Van elke vijf geboorten heeft
er één plaats in India, zo
staat in een rapport van een
onderzoek van het Bevol-
kingscrisiscomité, een in
Washington gevestigde or
ganisatie.
Hoewel deskundigen daar
verandering in proberen te
brengen, is in India sterilisa
tie nog altijd de meest ge
bruikte methode van ge-
boortenbeperking. Deel
staatregeringen worden
door middel van premies en
straffen aangemoedigd steri
lisatie te bevorderen en la
ten het daardoor in de mees
te gevallen uit hun hoofd om
het condoom- en pilgebruik
te stimuleren Het resultaat
daarvan is. dat vooral onder
jongere vrouwen geboorten-
beperking nooit echt ingang
heeft gevonden, zo staat in
het onderzoeksrapport.
India was een van de eerste
landen die gingen proberen
het geboortencijfer omlaag
te brengen, maar in een cul
tuur waar aan grote gezin
nen veel waarde wordt ge
hecht was dat niet eenvou
dig. Veel Indiase paren be
schouwen hun gezin pas als
compleet als ze ten minste
twee zonen hebben. Hoewel
de overheid erin is geslaagd
het aantal kinderen dat een
vrouw krijgt terug te bren
gen van zes tot ongeveer
vier. worden er India nog al
tijd veel meer kinderen ge
boren dan in andere dichtbe
volkte landen. In China ligt
het gemiddelde op 2,5 kinde
ren per vrouw.
De toenmalige premier In
dira Gandhi trof in 1975 een
aantal noodmaatregelen om
de bevolkingsgroei in te
dammen. Haar zoon Sanjay
een invloedrijk politiek fi
guur. moedigde de deelsta
ten aan om gedwongen sten-
lisaties uit te voeren. In een
jaar tijd verdrievoudigde het
aantal sterilisaties tot 8.3
miljoen. De bevolking kwam
echter in verzet tegen het be
volkingsbeleid en in 19"
verloor Gandhi de verkiezm-
Over China toont hel comité
zich in een ander rapport op
timistischer. In het 1.2 m"'
jard inwoners tellende China
wordt het gezin met een kina
gepropageerd als ideaal om
mensen over te halen slecn
een kind te nemen wordt ee
systeem gehanteerd van be
loning en straf. AlsrcsU,
daarvan is de gemiddew-
gezinsgrootte in twee dece
nia met 60 procent gedaaifl
door James McGonigal
Het gooien met modder
hoort blijkbaar tot de
karakteristieken van het re
gime. Maar het went - de
Griekse kolonels maakten
me in de jaren '70 al uit voor
een gevaarlijke communist.
Dat zei minister van staat
Max van der Stoel (1924) be
gin augustus in een inter
view met deze krant, kort
nadat hij zijn rapportage
aan de Verenigde Naties had
afgerond over het lot van de
Shi'iten en de Kurden in het
Irak van Saddam Husayn.
Hij vatte daarmee in een no
tedop zijn loopbaan samen.
Van der Stoel is al interna
tionaal bezig sinds 1958.
toen hij internationaal se
cretaris werd van de PvdA.
Zijn werk heeft sindsdien in
het teken gestaan van de
buitenlandse politiek en di
plomatie. als partij politicus,
parlementariër, minister en
ambassadeur
Van der Stoel heeft als verte
genwoordiger van een klein
land in de internationale ge
schiedenis een flinke naam
opgebouwd, zoals uit zijn ci
taat blijkt in goede en in
kwade zin. Zijn reputatie is
zo goed, dat hij zijn rapport
over de schending van de
mensrechten in Irak monde
ling tijdens een vergadering
van de Veiligheidsraad
mocht toelichten. Dat is nog
maar zelden eerder ver
toond.
Van der Stoel was daar ove
rigens niet op onbekend ter
rein: toen hij van 1983 tot
1986 ambassadeur bij de VN
was. had Nederland gedu
rende de eerste twee jaren
van die periode recht op een
van de roulerende zetels in
de Veiligheidsraad. En in juli
1983 was Van der Stoel voor
zitter van deze vijftien leden
tellende raad.
De lijst van Van der Stoels
openbare functies is lang- lid
van de Eerste Kamer 11960-
1963). lid Tweede Kamer
(1963-1965). staatssecretaris
buitenlandse zaken (1965.
1966. kabinet-Calsi. weer lid
Tweede Kamer (1966-1973).
minister buitenlandse zaken
1973-1977. kabinet-Den
Uyl). opnieuw lid Tweede
Kamer (1977-1981). weer mi
nister buitenlandse zaken
(1981-1982. kabinet Van Agt
-II). ambassadeur bij VN
(1983-1986).
Vanaf 1986 is hij lid van de
Raad van State en draagt hij
ook de titel minister van
staat. Hij verlaat de Raad nu
om Hoge Commissaris voor
de Minderheden te worden,
een nieuwe internationale
functie waarvan de inhoud
nog niet vastligt. Opnieuw
een uitdaging dus voor Van
der Stoel.
Ongezouten
Als minister van buitenland
se zaken in de jaren '70 haal
de hij zich de woede van het
Griekse kolonelsbewind op
de hals met zijn voor diplo
matieke begrippen ongezou
ten kritiek op dat land. Nu is
ook Saddam boos op Van
der Stoel, die verweten
wordt gestuurd te zijn door
de Amerikanen
De ironie wil dat juist de
Amerikanen niet bijster op
Van der Stoel zijn gesteld.
Zijn benoeming tot Hoge
Commissaris voor de Vluch
telingen is tot twee maal toe
door de VS geblokkeerd, om
dat zij zich zijn houding over
het Amerikaanse Midden-
Amerika-beleid (El Salva
dor, Nicaragua) uitzijn twee
de ministersperiode nog her
innerden
Ook in zijn nieuwe functie
zal de rustige, ernstige, vast
houdende en soms ondiplo
matieke diplomaat weer met
modder worden bekogeld -
maar hij is eraan gewend en
heeft zich er nog nooit door
laten afleiden.
Max van der Stoel: sinds
1958 internationaal bezig
foto ANP
van onze redactie economie
Hoogovens IJmuiden bezui
nigt volgend jaar driehon
derd miljoen en schrapt daarbij
2300 arbeidsplaatsen. Mogelijk
gedwongen ontslag voor dui
zend mensen. Keihard is deze
maatregel aangekomen bij per
soneel en vakbonden. Maar het
is volgens de directie de enige
mogelijkheid om de staalcrisis
te boven te komen. Zowel bon
den als directie wijzen op de
noodzaak van een sanering van
de Europese staalindustrie,
want daar ligt de echte oplos
sing van het probleem.
In West-Europa is namelijk
sprake van een overcapaciteit
van 15 procent, een structureel
probleem dat ook bij een ople
ving van de economie moet. wor
den opgelost. Zo niet. dan blij
ven de prijzen te laag en de con
currentie te groot. Voor een deel
moeten de staalbedrijven hun
probleem zelf oplossen door on
derlinge afspraken te maken.
Vorige maand liet bestuursvoor
zitter Van Royen weten ook de
helpende hand van de Europese
Commissie te verwachten. Niet
alleen om aan de dumpingen uit
het Oostblok een einde te ma
ken, maar om het voortouw in
een Europese sanering te ne
men. De Europese Gemeen
schap voor Kolen en Staal wordt
in 2002 opgeheven, terwijl er veel
geld in kas zit. Dat geld moet
volgens Hoogovens nu worden
aangesproken. Alle staalbedrij
ven in Europa kampen met gi
gantische verliezen en overal
wordt personeel ontslagen.
Het staal- en aluminiumconcern
Hoogovens dook vorig jaar in de
rode cijfers. De omslag zat in de
tweede helft van het jaar, toen
naast de staalprijs ook de prijs
voor aluminium inklapte. In de
aluminiumtak van het concern
werden al meteen maatregelen
genomen, zoals bij de walserij in
Belgie Mede door deze sanering
boekte de Hoogovens Groep
over 1991 een verlies van 51 mil
joen.
Bergafwaarts
Dit jaar ging het verder bergaf
waarts In zes maanden tijd een
verlies van 49 miljoen Er moest
dus iets worden gedaan, met na
me bij het staalbedrijf in IJmui
den. Gelukkig was men daar al
bezig het zogeheten Masterplan
uit te voeren, waarbij tussen
1991 en 1996 een besparing zou
worden bereikt van 500 miljoen
gulden. Voor de werkgelegen
heid betekende dat het schrap
pen van 2500 banen. Maar met
de huidige lage opbrengstpnj-
zen was ook dat niet voldoende.
Nog eens driehonderd miljoen
moet er volgend jaar worden be-
hoe groter de kostenstijgingen
zijn. Uitgeklede ramingen kun
nen dus bijdragen aan kostenbe
heersing. Zelfs bij de strakke uit
gangspunten van WVC - zo blijkt
nu - is er dit jaar echter hooguit
ruimte om de particuliere pre
mies met gemiddeld 6 procent te
verlagen.
Tijdens het kamerdebat van
eind juni over de uitkomsten
van het premie-onderzoek
gooide Simons de handdoek in
de ring. Nadat hij rondom de
jaarwisseling nog had gespro
ken over een mogelijke premie
verlaging met 15, zelfs 30 pro
cent, deelde hij de volksverte
genwoordigers nu mee dat ver
zekeraars wat hem betreft zelf
kunnen uitmaken hoe hoog de
premie dit en het volgend jaar
moet zijn. Veel particulier verze
kerden zullen merken dat hun
premie dit jaar niet meer omlaag
gaat.
Warmbandwalserii van de Hoogi
zuinigd en daarvan komt twee
honderd miljoen uit het schrap
pen van banen. Om precies te
zijn 2300. terwijl volgens het
Masterplan 500 'normaal' was.
Samen met de vermindering dit
jaar (1200) daalt zo in twee jaar
tijd het aantal arbeidsplaatsen
bij de staalfabriek van 15.000
naar 11.500, terwijl het er eind
1995 nog eens duizend minder
zijn.
De meeste bezuinigingen gaan
via de bekende "kaasschaafme
thode'. maar ook bij de staf- en
service-afdelingen gaat het mes
er in (een kwart van de banen
vervalt). Minder investeren be
tekent tenslotte ook minder
bouwen en renoveren. De echte
ommezwaai zit bij de Produkt-
groep Lang Daar worden zoge
heten knuppels gegoten, die
deels tot betonstaal en draad
worden verwerkt. Deze tak van
het bedrijf kan de concurrentie
vens Staalfabriek
niet meer aan. zeker na de prijs
daling met dertig procent.
In Westeuropa schieten kleine,
goedkoper producerende fabrie
ken voor deze eenvoudige staal
soort uit de grond. Ook vanuit
het voormalige Oostblok wordt
dit materiaal op de markt ge
bracht. Hoogovens blijft altijd
met de handicap zitten dat in IJ
muiden ruw ijzer als basis wordt
gebruikt en de concurrentie het
goedkopere schrot gebruikt.
Platte produkten
Voor de lange termijn richt de di
rectie het beleid dan ook op de
zogeheten platte produkten:
staalplaat voor auto's, witgoed,
de bouw en verpakkingen. Daar
valt meer aan te verdienen, is de
afzet goed en kan Hoogovens
van de concurrentie winnen
door een betere kwaliteit te leve
ren. Vandaar ook dat begin dit
jaar al werd besloten de produk-
tie van knuppels met een kwart
foto ANP
terug te brengen tot 750.000 ton
(twintig procent van de afzet).
De directie heeft nog overwogen
deze afdeling helemaal te slui
ten. maar dan zouden de hoogo
vens verhoudingsgewijs te wei
nig produceren. Het is ook niet
mogelijk eventjes helemaal om
te schakelen op platte produk
ten. vanwege de enorme investe
ringen. Bovendien moet op ter
mijn rekening worden gehouden
met nieuwe technieken, zoals
het dun- en stripgieten.
De knuppels blijven dus. al moet
het wel goedkoper. Daarom
wordt deze afdeling omgevormd
tot een aparte business-unit Die
moet goedkoper werken. Dat
kost 520 banen. Om het 'nieuwe
bedrijf te laten concurreren
worden dit jaar in één keer alle
installaties afgeschreven en
wordt ijzer tegen een lage prijs
geleverd. Een doekje voor het
bloeden, in afwachting van de
sanering van de staalindustrie0
Niemand kan voorspellen hoe duur de zorg dit jaar uitvalt. foto ANP
forse solidariteitspremie beta
len. Zowel CDA als WD accep
teerden deze herverdeling van
lasten om een betaalbare zorg
voor iedereen toegankelijk te
houden.
Toen de PvdA in het najaar van
1989 mocht toetreden tot het
derde kabinet-Lubbers hadden
de sociaal-democraten weinig
moeite met de onder handen
zijnde stelselherziening. Gedekt
door het nieuwe regeerakkoord
goot de kersverse staatssecreta
ris Simons een lichtroze sausje
over de blauwdruk van Dekker.
De hoofdzakelijk met solidari
teitspremies gefinancierde ba
sisverzekering werd wat opge
tuigd. De solidariteitspremie
werd ietsje pietsje opgeschroefd,
zodat de rol van eigen bijdragen
en eigen risico's verder werd be
perkt.
Op het hoogtepunt van hun pre
mieruzie. half januari 1992. be
sloten Simons (premies kunnen
fors omlaag i en de particuliere
verzekeraars (premies kunnen
niet omlaag) om twee particu
liere bureaus een onafhankelijk
onderzoek te laten doen naar de
hoogte van de premies. De Alge
mene Rékenkamer zou de uit
komsten controleren.
Het onderzoek vlotte niet erg.
Eerst half juni, vlak voordat de
Tweede Kamer op vakantie
ging, werden de resultaten pu
bliek gemaakt. De onderzoekers
doen geen uitspraak over de
hoogte van de ziektekostenpre
mies in 1992. Niemand kan voor
spellen hoe duur de zorg dit jaar
uiteindelijk uitvalt. Gezien de
tegenvallers uit de afgelopen ja
ren blijven de verzekeraars aan
de voorzichtige kant. Volgens
die voorzichtige uitgangspun
ten is er dit jaar geen ruimte voor
premieverlaging. Wie tussen de
regels doorleest, stelt vast dat de
Rekenkamer hiervoor enig be
grip heeft.
Ambtenaren op het ministerie
van Welzijn, Volksgezondheid
en Cultuur (WVC) ramen de kos
tenstijgingen bij voorkeur aan
de krappe kant. Daar zit een
simpele strategie achter. Hulp
verleners in de zorgsector be
schouwen de WVC-ramingen al
tijd als een ondergrens, die mag
worden overschreden. Hoe ho
ger die ondergrens wordt gelegd,
Schrale troost
Rest als schrale troost dat de
particuliere premie in de jaren
voor 1992 wat is gedaald. In feite
meer dan verantwoord is. Door
diverse oorzaken vlogen de kos
ten van de zorg in 1990 en 1991
omhoog. De kosten van de zie
kenhuizen stegen sneller dan
verwacht. Ziekenhuisadmini
straties stuurden de rekeningen
bovendien sneller naar de verze
keraars. Gebruik en prijzen van
medicijnen groeiden fors. Alleen
al in 1991 overschreden de medi
sche specialisten de hun toege
dachte financiële ruimte van 2.1
miljard gulden met 300 miljoen.
In de berichtgeving bleef een an
dere slotsom uit het premie-on
derzoek nogal onderbelicht: de
premie-ontwikkeling in 1992
heeft niets, maar dan ook niets
met de stelselherziening te ma
ken. De ware reden dat de parti
culiere premies dit jaar niet of
nauwelijks naar beneden kun
nen ligt in onvoorzien sterke
kostenstijgingen van de gezond
heidszorg. Die kosten worden
betaald via de AWBZ of via par
ticuliere premies en eigen bij
dragen.
Door de stelselherziening wor
den steeds meer zorgkosten in
de AWBZ geparkeerd en stijgt
dus de AWBZ-premie. Zonder
stelselherziening was de AWBZ
-premie dit jaar weliswaar min
der verhoogd, maar hadden alle
verzekerden dit jaar aanzienlijk
hogere premies moeten betalen
aan hun ziekenfonds of particu
liere verzekeraar.
