Nederland moet sterk en geloofwaardig zijn
PZC
16
Tussen de verbodsbordjes
Wuiven vanaf het paleisbalkon
miljoenennota
WOENSDAG 16 SEPTEMBER 1992
Leden van de
Staten-Generaal,
Beelden van geweld, hon
ger, racisme en verwaarlo
zing van het milieu bereiken
ons iedere dag. Zij laten ons
niet onberoerd. Ons antwoord
moet tweeledig zijn: hulp en
internationale actie, maar ook
zorg dragen voor het behoud
van onze eigen rechtsstaat en
voor de kracht van onze eco
nomie. Een Nederland dat zich
sterk en geloofwaardig toont;
dat is de opdracht.
In het voormalige Joegoslavië
gaat de uitbarsting van etni
sche spanningen gepaard met
onnoemelijk leed. Onze rege
ring tracht samen met andere
landen de oorlogstoestand te
beëindigen en een oplossing
van het conflict tot stand te
brengen. Daarnaast ziet zij het
als haar taak in onze samenle
ving onderdak te bieden aan
vluchtelingen en verdrevenen.
Waardering past voor de in
spanningen van velen daarbij.
Behalve de opvang hier te lan
de wordt nu ook hulp geboden
bij de opvang in kampen
ginds. Zo wordt getracht in de
ze nood de hand te reiken.
In Somalië leven vele mensen
op de rand van de honger
dood. Afrika bezuiden de Sa
hara wordt door droogte ge
teisterd. Duizenden zijn al om
gekomen. De vluchtelingen
stromen die het gevolg zijn
van honger en geweld vormen
een extra opgave. Wereldwijd
zijn hulpacties op gang geko
men, waaraan ook Nederland
se burgers ruimhartig bijdra
gen.
Bij veel ellende zijn er ook
de positieve ontwikkelin
gen. In Afrika en elders ter we
reld groeit het inzicht dat de
mocratie, mensenrechten en
duurzame ontwikkeling nauw
met elkaar samenhangen. in
een toenemend aantal landen
worden daaruit ook politieke
consequenties getrokken.
In de voormalige Sovjet-Unie
en in het uiteengevallen Joe
goslavië zijn oude binnengren
zen in korte tijd veranderd in
buitengrenzen. Als reactie op
een in het verleden vaak afge
dwongen eenheid zijn er nu
veel meer onafhankelijke lan
den in Midden- en Oost-Euro
pa. De regering spreekt de
wens uit dat landen en volke
ren in vrijheid leven, maar ook
dat zij over grenzen heen sa
menwerken. Met het einde van
de koude oorlog heeft ook de
discussie over veiligheid een
andere inhoud gekregen; de
massale militaire dreiging
heeft plaats gemaakt voor lo
kale conflicten.
Door het wegvallen van de
Oost-West-tegenstelling is de
politieke rol van de Verenigde
Naties in de beslechting van
conflicten toegenomen en
wordt op de lidstaten vaker
een beroep gedaan om troepen
uit te zenden voor vredesope
raties. Zo wordt op basis van
het oordeel van de internatio
nale volkerengemeenschap
militaire macht ingezet om
spanningen niet te laten ont
aarden in gewelddadige con
flicten, om agressie te beteuge
len en om bescherming te bie
den bij humanitaire acties.
Ook Nederland levert zijn bij
drage aan de VN-vredesopera-
ties. Tegelijkertijd weegt de
verantwoordelijkheid voor de
veiligheid van de uitgezonden
militairen zwaar. Onze ge
dachten gaan dan ook uit naai
de mannen en vrouwen die on
der moeilijke omstandigheden
deelnemen aan vredes- en
hulpoperaties in verschillende
delen van de wereld.
De Conferentie voor Veilig
heid en Samenwerking in
Europa heeft op voorstel van
Nederland besloten dat zij
voor vredesoperaties de hulp
kan inroepen van de NAVO of
de Westeuropese Unie. Ook is
het Nederlandse voorstel aan
vaard om een hoge commissa
ris voor nationale minderhe
den te benoemen. Deze zal als
taak hebben in geval van drei
gende conflicten bij te dragen
aan vreedzame oplossingen,
en partijen af te houden van
het gebruik van geweld.
Bij een andere wereld hoort
een andere defensie. Met be
houd van de onmisbare band
met de Verenigde Staten en de
NAVO zullen de defensieplan
nen moeten worden herzien.
Eind van dit jaar zal de rege
ring u hierover voorstellen
doen. Ook de visie van de re
gering op de toekomst van de
dienstplicht zal daarin ver
werkt zijn.
Reeds in 1987 werd onder het
devies „Europa 1992" afge
sproken voor het eind van dit
jaar tot één markt te komen.
De lidstaten van de Europese
Gemeenschap toonden zich
sterk. Welvaart en werkgele
genheid namen toe. Het was
eveneens van betekenis voor
de omwentelingen in Midden-
en Oost-Europa: terwijl landen
als Oostenrijk, Zweden en Fin
land nu ook willen toetreden
tot de Gemeenschap. Met het
Verdrag van Maastricht, dat
aan de Staten-Generaal ter
goedkeuring is voorgelegd,
wordt nu een volgende logi
sche stap gezet. In een Europa
zonder grenzen is het belang
rijk geleidelijk naar één munt
te groeien, tot één doeltreffend
milieubeleid te komen en het
optreden tegen de georgani
seerde criminaliteit te bunde
len.
De omvang en welvaart van
ons Europa zonder grenzen
verplicht tot een gemeen
schappelijk buitenlands en
veiligheidsbeleid. Dat zelfde
geldt voor het toelatingsbe
leid, zowel met betrekking tot
degenen die op grond van ge
zinshereniging naar ons Euro
pa komen als voor asielzoe
kers en vluchtelingen. Bij alle
noodzaak tot een gemeen
schappelijke aanpak van be
paalde vraagstukken is in
Maastricht nadrukkelijk afge
sproken dat Europese besluit
vorming slechts daar van toe
passing is waar het echt nodig
is. Maar één ding is zeker: in
Europa ligt onze toekomst, en
daarin zullen wij ons als Ne
derlanders sterk en geloof
waardig tonen met onze eigen
identiteit. Het Verdrag van
Maastricht geeft daar ook alle
ruimte voor. Aanstaande zon
dag zal in Frankrijk een refe
rendum worden gehouden.
Laat vanuit hier de wens en
het vertrouwen uitgesproken
worden dat hetja" zal klin
ken, opdat Frankrijk en Ne
derland, ieder met behoud van
eigen tradities en waarden, zij
aan zij, met de andere lidsta
ten, Europa verder gestalte
zullen geven.
Tijdens het bezoek van de pre
sident van Suriname is beslo
ten de bestaande bijzondere
banden te verbreden en te ver
diepen. Dit is vastgelegd in
het Raamverdrag inzake
Vriendschap en Nauwere Sa
menwerking. Daarbij is de sa
menhang tussen enerzijds de
mocratie en rechtsstaat en an
derzijds gezonde economische
ontwikkeling van wezenlijk
belang.
Een sterk Nederland vraagt
investeren in werkgele
genheid; alleen dan zijn waar
devolle collectieve voorzienin
gen houdbaar. Dat vergt
voortzetting van het herstel
van evenwicht in de overheids
financiën, en versterking van
de structuur van de economie.
De hardnekkigheid van de in
ternationale inzinking geeft in
ons land des te meer aanlei
ding om vast te houden aan de
uitgezette koers. In overeen
stemming met het regeerak
koord wordt het financierings
tekort volgend jaar verder te
ruggebracht. Ondanks enkele
belastingverzwaringen daalt
de collectieve lastendruk als
geheel. Deze positieve ontwik
kelingen zijn mede mogelijk
gemaakt door een even nood
zakelijke als stringente uitga
venbeheersing, waarbij ombui
gingen onontkoombaar waren
en zijn. Het één kan niet zon
der het ander.
De werkgelegenheid in ons
land groeit nog steeds. De
doelstelling „400.000 mensen
meer aan de slag in deze kabi
netsperiode" komt binnen be
reik. Toch zijn er nog te weinig
mensen met een baan. en te
veel met een uitkering. Om de
werkgelegenheid verder te la
ten groeien moet de inflatie
worden bestreden. Daarom is
voorgesteld de BTW te verla
gen. en vinden enkele eerder
voorziene lastenverzwarende
maatregelen geen doorgang.
De koopkracht wordt be
schermd voor hen die op het
sociaal minimum aangewezen
zijn, terwijl werken toch meer
lonend wordt. Zo wordt ook
voor de sociale partners de
ruimte geschapen en de basis
gelegd om in goed overleg de
lonen te matigen. Gezien de
scherpe internationale concur
rentie en de in veel landen stij
gende werkloosheid is dit te
meer noodzakelijk. Behalve
loonmatiging en een beter
functioneren van de arbeids
markt zijn ook van belang de
wetsvoorstellen die betrekking
hebben op het verder terug
dringen van ziekteverzuim en
arbeidsongeschiktheid, en op
een betere uitvoering van de
ajjwfWK*
DEN HAAG - Een dame gaat er naast het poortje van het Binnenhof bij zitten als zij door de verbodsbordjes het bos niet meer ziel.
Een EHBO-er probeert haar intussen wat op te vrolijken. Of zij nog veel van de koninklijke rijtoer heeft gezien is onbekend.
foto Frans van der Linde/ANP
sociale zekerheid. Zo kunnen
de sociale premies dalen en
ook dat is voor de werkgele
genheid belangrijk.
Voor een sterk Nederland
en het behoud van onze
welvaart zijn industriële acti
viteiten van vitaal belang.
Evenals een goed economisch
klimaat en een goed opgeleide
beroepsbevolking is een effec
tief beleid nodig voor de be
scherming en versterking van
het industriële draagvlak. De
ontwikkeling en toepassing
van nieuwe technologie zijn
hierbij essentieel, voor het
midden- en kleinbedrijf niet
minder dan voor de grote be
drijven. Aan investeringen in
economische infrastructuur
zal hoge prioriteit worden ge
geven. Ter ondersteuning hier
van wordt de instelling van
een Aardgasbatenfonds voor
zien.
Dit is onder meer van beteke
nis voor de ontwikkeling van
Nederland als toegangspoort
tot Europa. De toekomst van
de haven van Rotterdam en
van de luchthaven Schiphol
vraagt om belangrijke beslis
singen. In samenhang hiermee
zullen ook nadere voorstellen
gedaan worden voor de aan
sluiting van ons land op het
Europese Hogesnelheidsnet en
met betrekking tot de Betuwe
lijn.
Het beleid ter zake van de mo
biliteit heeft effect. Het privé-
autogebruik groeit minder, het
gebruik van het openbaar ver
voer neemt toe. Een goede
voortgang van het infrastruc
tuurplan Rail 21 is daarom
van groot belang. Voorstellen
om de Nederlandse Spoorwe
gen grotere zelfstandigheid te
geven, zullen U dit najaar be
reiken. Om de concurrentiepo
sitie van de zeescheepvaart
onder Nederlandse vlag te ver
sterken, heeft de regering be
sloten tot een gericht pakket
van maatregelen.
Voor een sterk Nederland is
goed onderwijs van wezenlijk
belang. Aan de voorbereiding
op leven en werken in onze
moderne maatschappij wor
den hoge eisen gesteld. Het
onderwijs moet daarvoor een
brede basis leggen. De invoe
ring van basisvorming stelt
het onderwijs daartoe beter in
staat. Hierbij is ervoor geko
zen de uitwerking bij de scho
len zelf te laten. Deze moeten
ook samenwerken met het oog
op de ontplooiing van het
broodnodige en gelukkig weer
groeiende beroepsonderwijs.
Het woord is nu, na een lange
politieke en maatschappelijke
discussie, aan de scholen.
Het beroep van leraar is
voor de samenleving ui
terst belangrijk. Het is zorg
wekkend dat de bezetting van
functies in het onderwijs in
viesraad Onderwijs is ge
vraagd zijn visie te geven op
de samenwerking tussen hoge
scholen en universiteiten. Met
de betrokken instellingen zal
reeds dit najaar overleg ge
pleegd worden.
Naar de regering hoopt zal in
1993 de „Algemene Wet Gelij
ke Behandeling" in werking
treden. Deze wet verbiedt dis
criminatie en geeft aan men
sen die zich gediscrimineerd
voelen, de mogelijkheid zich
tot een Commissie Gelijke Be
handeling te wenden. De uit
werking van artikel 1 van onze
toenemende mate knelpunten
te zien geeft. Voor jongeren is
lesgeven te weinig aantrekke
lijk. De regering stelde reeds
eerder extra middelen voor de
salarissen van leerkrachten
beschikbaar. De komende ja
ren wordt opnieuw extra geld
uitgetrokken om de arbeids
voorwaarden in basis- en
voortgezet onderwijs en in het
middelbaar beroepsonderwijs
selectief te verbeteren. Met de
betrokkenen zal overleg wor
den gevoerd over de precieze
invulling.
Wetgeving met het doel het
hoger onderwijs meer ruimte
te geven om zélf dit onderwijs
in te richten, is in een ver
gevorderd stadium. De Ad
Grondwet is van fundamen
tele betekenis voor allen die
hier leven.
Ook voor minderheden is deze
wet van groot belang. Voor
hen is naast gelijke behande
ling onderwijs een essentiële
voorwaarde om hun plaats te
vinden in onze samenleving.
De regering stelt extra geld
beschikbaar, opdat meer men
sen de cursus „Nederlands als
tweede taal" kunnen volgen.
Dit is slechts één van de initia
tieven die uitnodigen tot eigen
inspanning van de minderhe
den.
Ondanks de forse werkgele
genheidsgroei in de afge
lopen jaren is het percentage
niet-werkenden onder de min
derheden nog altijd driemaal
zo hoog als het gemiddelde.
De arbeidsvoorzieningsorgani
satie schenkt daaraan terecht
veel aandacht. Daarenboven
vragen initiatieven van het be
drijfsleven teneinde arbeids
deelname van allochtonen te
bevorderen om wettelijke on
dersteuning. Behalve van de
sociale partners en van de
overheid wordt ook van de
minderheden zelf en van hun
organisaties een actieve bij
drage verwacht.
Succesvolle integratie en ver
betering van de kansen van
zwakke groepen op de arbeids
markt vragen ook om een
strak beleid met betrekking
tot de toestroom naai' ons
land. De voorgenomen wijzi
ging van de Wet Arbeid Bui
tenlandse Werknemers en de
daarbij behorende nota over il
legale tewerkstelling moeten
mede in dit licht worden be
zien. De regels voor gezinsher
eniging vragen om zorgvuldige
toepassing en, waar het asiel
zoekers betreft, is een humaan
maar restrictief toelatingsbe
leid, met snelle beslissingen
ter zake, geboden.
Sociale zekerheid en goede so
ciale voorzieningen zijn in on
ze rechtsstaat belangrijk. Het
draagvlak hiervoor is bij de
bevolking onverminderd aan
wezig, maar kan slechts be
houden blijven indien ervoor
wordt gezorgd dat belastingen
en premies correct worden be
taald en dat subsidies en uit
keringen op de juiste plaats te
rechtkomen. Het bestrijden
van fraude en oneigenlijk ge
bruik zal dan ook geïntensi
veerd worden.
Naast het voorkómen van
fraude zullen wij in ons land
waakzaam moeten zijn tegen
de georganiseerde misdaad.
Criminele organisaties vormen
een reëel gevaar doordat zij
met hun grote financiële en
technische mogelijkheden in
de samenleving infiltreren.
Justitie, politie en openbaar
bestuur zullen zich gezamen
lijk moeten inspannen om dit
kwaad te bestrijden. Boven
dien is een goede samenwer
king met diensten in het bui
tenland van groot belang. Met
het Verdrag van Schengen
DEN HAAG - Vanaf het balkon van Paleis Noordeinde wuiven (vlnr) prins Constantijn, kroonprins Willem-ALexander, koningin
Beatrix, prins Clausprinses Margriet, Pieter van Vollenhove en prins Friso naar het publiek beneden. foto Frans van der Linde/ANP
wordt de uitwisseling van ge
gevens vergemakkelijkt. In
Maastricht is tot de oprichting
van Europol besloten. Dit in
stituut zal in de Europese Ge
meenschap van grote beteke
nis zijn bij de bestrijding van
de georganiseerde internatio
nale criminaliteit.
De reorganisatie van de po
litie moet in 1993 haar be
slag krijgen. De grote inzet
van korpsbeheerders en poli
tiemensen heeft het mogelijk
gemaakt dat in betrekkelijk
korte tijd al veel is bereikt.
Toename van de criminaliteit
leidt tot steeds meer overlast
voor de burger en gevoelens
van onveiligheid. Vooral de
stijging van het aantal ge
weldsdelicten baart zorg. Bij
alle aandacht voor de preven
tie blijft beschikbaarheid van
voldoende cellen noodzakelijk.
Daarom zal de capaciteit van
het gevangeniswezen nog eens
extra worden verbeterd en uit
gebreid.
Met het proces van vernieu
wing van de bestuurlijke orga
nisatie wordt goede voortgang-
geboekt. Een essentieel onder
deel daarvan vormt een om
vangrijk pakket voorstellen
voor decentralisatie van ta
ken, verantwoordelijkheden
en financiële middelen. Met de
gemeenten is daarover inmid
dels overeenstemming bereikt.
Op het terrein van de volks
huisvesting krijgen decentrali
satie en bestuurlijke vernieu
wing verder gestalte. Zo zal
een groot aantal gemeenten
zijn inspanningen in regionale
verbanden gaan bundelen.
Verder worden de woning
bouwcorporaties onafhankelij
ker van het Rijk en de ge
meenten.
Decentralisatie is ook be
langrijk om sociale ver
nieuwing bestuurlijk inhoud te
geven. Bovendien is een apar
te stimuleringswet in voorbe
reiding. De Rijksoverheid
blijft impulsen geven aan ver
nieuwing en kwaliteitsverbete
ring van het welzijnswerk. De
gemeenten geven samen met
maatschappelijke organisaties
en andere betrokkenen invul
ling aan de sociale vernieu
wing.
Veel vrijwilligers zorgen voor
een grote betrokkenheid. Door
een betere organisatie en af
stemming zien ook jongeren
vrijwilligerswerk steeds meer
als een zinvolle uitdaging. In
welzijnswerk en daarbuiten
krijgt de sociale vernieuwing
langzaam maar zeker vorm. Zo
houdt de arbeidsbemiddeling
steeds meer rekening met indi
viduele omstandigheden en
zet mensen ertoe aan zich zélf
in te spannen; in de gezond
heidszorg krijgt eigen verant
woordelijkheid een plaats; on-
derwijs en volwasseneneduca
tie bieden niet alleen kansen,
maar men wordt er ook op
aangesproken deze te benut
ten. Sociale zekerheid en voor
zieningen beschermen niet al
leen mensen, maar stimuleren
ook, waar mogelijk, tot werk of
andere activiteit. 1993 Is in
Europa uitgeroepen tot het
Jaar van de Ouderen. In een
speciaal op te richten Natio
naal Comité zullen jong en
oud samen activiteiten ont
plooien om de belangrijke rol
van ouderen in onze maat
schappij te onderstrepen.
In ons land bestaat brede
overeenstemming over de
wenselijkheid van een goede
gezondheidszorg die voor ieder
toegankelijk en betaalbaar
blijft. Individuele beroeps
beoefenaars, instellingen en
verzekeraars, en ook de bur
gers dienen eigen verantwoor
delijkheden te krijgen en te
nemen. Nu investeren in be
stuurlijke en financiële ver
nieuwing betekent op iets lan
ger zicht voldoende ruimte
voor zorgvernieuwing, voor
uitbreiding waar nodig èn
voor een stevig draagvlak. Dat
is te meer geboden, gegeven
de druk die voortvloeit uit de
toenemende vergrijzing en uit
ontwikkelingen in de medi
sche technologie zelf. Advie
zen van de Gezondheidsraad
en van de Commissie-Dunning
zullen nu in praktijk gebracht
moeten worden.
Daarop zal het komend jaar
het overleg, ook met, u, volks
vertegenwoordigers. in het bij
zonder gericht zijn. Zo wil de
regering bevorderen dat er be
wust keuzen worden gemaakt
in de gezondheidszorg. De
groei in de vraag noopt ertoe
meer nadruk te leggen op pre
ventie, doelmatigheid en op de
eigen verantwoordelijkheid
van alle betrokkenen. Het be
wust kiezen vraagt ook om in
houdelijke verdieping van het
publieke debat over ethische
vraagstukken in de zorg.
De bereidheid en de wil om
te investeren in de toe
komst zal ook tot uitdruking
worden gebracht op het ge
bied van de cultuur: in de zorg
voor het cultureel erfgoed en
in de ondersteuning van de ac
tuele kunst- en cultuurbeoefe
ning. Bij alle aandacht voor de
materiële aspecten van het be
staan, is het voor onze samen
leving van vitaal belang ook
oog te hebben voor de cultu
rele waarden. De verruiming
van het voorstellings- en inle
vingsvermogen van kinderen
door het lezen van boeken is
daarbij evenzeer van beteke
nis als de confrontatie met de
hoogtepunten van de cultuur
schepping, bijvoorbeeld in on
ze musea.
Binnen het budget voor cul
tuur zal extra aandacht wor
den geschonken aan architec
tuur, vormgeving en film: ui
tingen waarvan grote delen
van de bevolking bijna dage
lijks kennis nemen.
In het Structuurschema
Groene Ruimte worden voor
stellen gedaan voor een beter
geïntegreerde aanpak van het
natuur- en landbouwbeleid.
Teneinde sneller over finan
ciële middelen te beschikken
om het landelijk gebied zo
groen mogelijk te houden en
waardevolle natuurgebieden
te beschermen, wordt gewerkt
aan het oprichten van een
Groenfonds.
Een effectief landbouwmilieu-
beleid vereist een breed draag
vlak. Daarom is het verheu
gend dat agrariërs steeds meer
bereid blijken hun verant
woordelijkheid te nemen. Bud
getbeheersing en handelspoli
tieke redenen hebben een aan
passing van het Gemeen
schappelijk Landbouwbeleid
noodzakelijk gemaakt. Daar
bij blijft een redelijke inko
mensontwikkeling mogelijk
voor hen die in de landbouw
werken, terwijl tegelijk een be
langrijke bijdrage aan een suc
cesvolle afsluiting van de we
reldhandelsbesprekingen is
geleverd.
Milieu en ontwikkeling was
het thema dat honderd
tachtig landen, arm en rijk, en
kele maanden geleden bijeen
bracht in Rio de Janeiro. Uit
drukkelijk is daar de samen
hang tussen het milieuvraag
stuk en ontwikkeling vastge
legd; duurzame groei. De rijke
landen moeten daarom zoeken
naar andere vormen van pro-
duktie en consumptie. Tevens
moeten financiële middelen en
technieken beschikbaar ko
men voor de armere landen,
opdat daar bij de bestrijding
van armoede en de groei naar
welvaart met het milieu reke
ning gehouden gaat worden.
Ook voor ons land is duur
zame ontwikkeling geen vrij
blijvende opdracht. Wij zullen
ons aandeel in de wereldwijde
belasting van het milieu moe
ten verminderen.
Intussen wordt door bedrijven,
burgers en overheid al hard
gewerkt om de kwaliteit van
het milieu te verbeteren. Pro
ducenten accepteren hun ei
gen verantwoordelijkheid door
produkten in het afvalstadium
terug te nemen en overbodige
verpakkingen terug te drin
gen. Steeds meer vindt ge
scheiden inzameling van afval
plaats. Op korte termijn zullen
de eerste produkten voorzien
van een milieukeur verschij
nen, en zal een logo worden in
gevoerd voor klein chemisch
afval. Zo kan de consument re
kening houden met milieuas
pecten en zelf zijn bijdrage le
veren.
De bestuurlijke en finan
ciële situatie in de Neder
landse Antillen en Aruba
baart zorg. De Koninkrijksre
gering is van oordeel dat bij de
aanpak daarvan de rijksdelen
moeten samenwerken. Veel
wordt gevergd van de regerin
gen van de Nederlandse Antil
len en van Aruba om wezenlij
ke en blijvende verbeteringen
tot stand te brengen. Het be
leid van Nederland is erop ge
richt deze inspanningen te
steunen.
Leden van de Staten-
Generaal,
/nternationaal zijn de poli
tieke en economische ont
wikkelingen zorgelijk Dat ver
scherpt in ons land de nood
zaak tot gezamenlijke beleids
inspanningen. Alleen dan kun
nen wij de uitdagingen aan
waarvoor Nederland zich ge
steld ziet.
Van harte wens ik u toe dat
Gods zegen op uw werk rust
