Oorlogsroes voedt beest in de mens
Republikeinse Conventie
wacht op nieuw wonder
NS kunnen nog wat
leren van de PTT
We moeten teru^
naar de oorspron
opinie en achtergrond
Strijd om de waarheid op het Joegoslavische slagveld
1
Nordrhein-Westfalen
krijgt 500 miljoen
loofbomen extra
WOENSDAG 19 AUGUSTUS 1992
Met de hand op hun bloe
dend hart staan ze in
voor de waarheid van
hun verhaal - de ont
heemde burgers, ont
snapte gevangenen en
nabestaanden van de
talrijke slachtoffers uit
voormalig Joegoslavië.
Wie durft vraagtekens te
zetten bij him schokken
de berichten? Maar toch,
toch is er ruimte voor
twijfel.
Propaganda is een be
langrijk wapen in oor
logsvoering. Psychologi
sche experimenten heb
ben aangetoond dat bec-
ïnvloeding van verwar
de en gespannen mensen
een fluitje van een cent
is. En in tijden van oor
log is het eerste slachtof
fer nog altijd de waar
heid.
door Maarten Pennewaard
Oorlog is een ongelooflijk
monsterlijk, moorddadig
ding. Dat geldt in overtreffende
trap voor een burgeroorlog, zo
als die nu al meer dan een jaar
woedt in het voormalige Joego
slavië. De strijd eiste al duizen
den levens, terwijl meer dan
twee miljoen onschuldige bur
gers zijn verdreven van huis en
haard - de grootste vluchtelin
genstroom sinds de Tweede We
reldoorlog.
Er zijn honderden voorbeelden
te noemen van onvoorstelbare
wreedheden, begaan in de oor
log tussen Serviërs, Bosniërs,
Kroaten en moslims. Gelouter
de oorlogsverslaggevers, gehard
door hun ervaringen in Vietnam.
Libanon, Noord-Ierland en Irak,
roepen in koor dat de strijd in
het verscheurde Joegoslavië zijn
gelijke niet kent.
De Groninger polemoloog Her
man de Lange poneert de hypo
these van de 'onette oorlog': een
strijd tussen twee staten, uitge
voerd door professionele solda
ten, die zich bedienen van doel
gericht geweld. Op grond van de
Geneefse conventie ziet het Ro
de Kruis er dan op toe dat de re
gels in acht worden genomen.
,.Een mythe natuurlijk, in elke
oorlog gebeuren beestachtighe
den", aldus de aan het Polemo-
logisch Instituut in Groningen
verbonden De Lange. „Maar in
een burgeroorlog is het altijd
nog een stapje erger. Daar wor
den de meeste wreedheden be
gaan. In Joegoslavië heb je ook
nog eens te maken met allerlei
strijdende groepen, waarvan on
duidelijk is onder wier gezag ze
vallen. Je ziet kinderen met ge
weren rondlopen, terwijl ze met
hun plofmotor bij de patatboer
zouden moeten rondhangen".
De Lange is er van overtuigd dat
dergelijke slecht georganiseerde
en onprofessionele' strijdgroe
pen zich eerder te buiten gaan
aan uitzonderlijk geweld dan de
gelijk opgeleide soldaten.
Wie een paar dagen in Sarajevo
heeft doorgebracht ziet de ver-
ontmenselijking: een in de heu
vels verscholen vijand die doel
gericht granaten afvuurt op rij
en hongerige burgers voor een
bakkerij. Peuters met afgescho
ten ledematen, een door honder
den granaten verwoest zieken
huis, uitgeteerde gevangenen.
Het bewijst maar weer eens: de
mens is slecht en geneigd tot alle
kwaad.
De Groninger polemoloog, des
kundige op het gebied van oor
logspropaganda, zal die conclu
sie niet aanvechten. Maai- hij
verbaast zich wel over het ge
mak waarmee allerlei onbewe
zen gruweldaden doorsijpelen in
berichtgeving. De zwangere
nonnen, de afgehakte vingertjes,
doorgesneden kelen, in mootjes
gehakte strijders, de vrouwelij
ke kampbeul die het zo leuk
vond gevangen met kapotgesla
gen flessen ogen uit te steken -
het kon de afgelopen maanden
allemaal gelezen worden in Ne
derlandse kranten. Onthutsen
de maar - ontkennen helpt niet -
tegelijkertijd ook opwindende
verklaringen, allemaal afgelegd
door ooggetuigen', of ten minste
hele goede vrienden daarvan. In
alle gevallen- ontbrak het ul
tieme bewijs. Geen foto's, geen
verslaggever die de gruwelijkhe
den met eigen ogen had gezien.
Schokkend
„Dat wil niet zeggen dat die din
gen niet gebeuren", haast De
Lange zich te zeggen. Maar het is
evenzeer mogelijk dat de schok
kende verhalen het gevolg zijn
van doeltreffende oorlogspropa
ganda. „In tijden van spannin
gen nemen geruchten snel toe.
Mensen zijn onzeker, bang en
emotioneel. Als je in zulke om
standigheden een overzichtelijk
verhaal door tien mensen laat
doorvertellen, kun je- er zeker
van zijn dat het bij de laatste
door prof, dr. W.S.P. Fortuyn
We hebben het klaroenge
schal van de Nederlandse
Spoorwegen alom in de media
mogen vernemen: vanaf heden
gaat de beuk erin en de NS gaan
bedrijfsmatig en klantgericht
werken. De nieuwe president
van NS, Rob den Besten, kiest
voor een rigoureuze aanpak.
Het hele bedrijf gaat op de
schop. Aan de vakbonden heeft
hij intussen wel een belangrijk
beinvloedingsinstrument weg
gegeven. NS zal de hele operatie
voltooien zonder gedwongen
ontslagen.
NS is een zwaar verbureaucrati-
seerd bedrijf. Regels gaan boven
klanten Voor een deel is dat te
recht Veiligheid is bij het spoor
een belangrijk aandachtspunt
Onze spoorwegen behoren tot de
veiligste van Europa Er gebeurt
zelden een ongeluk met. een
groot aantal doden en slachtof
fers. Dat moeten we vooral zo
houden. Maar deze veiligheids-
regelgerichtheid heeft het be
drijf ook decennia lang in een ij
zeren greep gehad.
NS had en heeft veel weg van een
militaire organisatie, waarin de
bevelen worden doorgegeven
van hoog in de hiërarchie via al
lerlei tussenstadia naar de werk
vloer. Dat bevordert het dragen
van eigen verantwoordelijkheid
niet en zet meer in het algemeen
het uitvoerend personeel niet
aan tot het ontwikkelen van ei
gen initiatief.
Dat maakt een bedrijf star en
dat is heel goed te merken in de
presentatie naar de klanten toe
van NS De klanten van NS zijn
natuurlijk de reizigers, maar ook
al die ondernemers die van de
diensten van NS gebruik maken
voor het vervoer van goederen.
PTT-Post is bijvoorbeeld zo'n
hele grote klant van de laatste
categorie. Een groot deel van de
dikke vervoersstromen post
wordt verzorgd door NS en niet
altijd tot tevredenheid van klant
PTT-Post.
Ook havenbaronnen in de Rot
terdamse haven zijn met altijd
te spreken over het servicepak
ket van NS. Met name het ge
brek aan flexibiliteit en het ver
mijden van ondernemersrisico's
door NS worden in die kringen
absoluut niet gewaardeerd. NS
is niet gewend en in staat om
met de klant mee te denken, laat
staan vooruit te denken over
wat de klant meer en beter zou
kunnen wensen.
De reizigers kunnen er ook over
meepraten De service van NS is
minimaal en aan voorlichting.
verteller compleet anders is dan
bij de eerste".
Bewust liegen is het niet, aldus
De Lange. „Door de psychische
toestand waarin de mensen ver
keren, nemen ze de geruchten
over en gaan ze als waar be
schouwen. Dat kun je hen als
slachtoffers niet kwalijk nemen.
Maar in je publikaties moetje er
wel rekening mee houden". Dat
mensen vrijwel zonder reserve
onvoorwaardelijk geloof hech
ten aan de beschrijvingen van de
meest weerzinwekkende details,
verklaart de polemoloog als
volgt: „Dat geloof in het plegen
van die gruwelijkheden hangt
samen met de angst van mensen
dat ze zélf in staat zijn ze te be
gaan". Uit de Tweede Wereld
oorlog zijn per slot van rekening
de verhalen bekend van brave
huisvaders, die ontaardden in
verschrikkelijke kampbeulen.
Psychologische experimenten
hebben ook bewezen dat nette
burgers in korte tijd kunnen ver
anderen in boosaardige lieden,
die met een bepaald genoegen
hun medemensen pijnigen.
Menselijkheid
De Lange bestempelt propagan
da als „een oorlogsact". „Ik be
schouw de rol van bedrog en pro
paganda als een aantasting van
de menselijkheid. Het is een heel
belangrijke factor in de strijd,
waartegen de mensen zich nau
welijks kunnen verweren. Elke
oorlog begint ook met een pro
pagandaslag".
De Nederlander Dick Verkijk, de
in Belgrado wonende correspon
dent voor onder meer de NOS,
kan daarover meepraten. In de
Servische hoofdstad verschenen
kranten opeens met berichten
over slachtpartijen in 'gemeng
de' dorpjes, waar Serviers, Kroa
ten en moslims decennia vreed
zaam samenwoonden. De teneur
van de berichtgeving was stee
vast dat Serviërs werden gedood
of gemarteld door moslims. „Het
was allemaal gelogen, er was he
lemaal niets aan de hand", aldus
Verkijk.
Maar tot zijn verbijstering twij
felde de massa geen seconde aan
de juistheid van de berichten.
Toen de Servische televisie ook
dramatische beelden van slacht
offers' vertoonde was het hek he
lemaal van de dam. „Mensen in
dorpje X hoorden het verhaal
over moorden in dorpje Y", al
dus Verkijk, „en om te voorko
men dat zij de volgende slachtof
fers' zouden zijn, moordden ze de
In een burgeroorlog is het nog altijd een stapje erger...
moslims in hun dorpje maar al
vast uit".
Als eenmaal de eerste stap is ge
zet, is de spiraal van geweld
maar moeilijk meer te stoppen.
De Lange: „De mensen komen in
een oorlogsroes terecht. De vij
and krijgt etiketten opgeplakt
en wordt overontmenselijkt'.
Dat maakt het makkelijker om
grote aantallen doden te legi
timeren."
De ideologische saus waarmee
de propaganda wordt overgo
ten. maakt het voor verwarde,
geëmotioneerde burgers nog
moeilijker om onderscheid te
maken tussen feit en fictie. „Er
heerst een groot gevoel van on
veiligheid en onzekerheid. Door
etnische en nationalistische sen
timenten in te brengen wordt
dat allemaal nog erger. Een
vruchtbare bodem voor geruch
ten". analyseert De Lange.
Natuurlijk dient de propaganda
machine een groter doel. Een
groot Servië, of een groot Kroa
tië. Afgehakte ledematen, hon
gerende gevangen, huilende ba
by's - ze komen allemaal van
pas. Mits de schuld in de schoe
nen kan worden geschoven van
de tegenpartij. „Het is allemaal
bedoeld om de partijen op het di
plomatieke podium het beste
uitgangspunt te verschaffen.
Wie heeft zijn stukken het best
in stelling gebracht, als het mo
ment komt dat de wapens zwij
gen en er overlegd moet worden
over een oplossing. Daar gaat
het om".
Wie bericht over de oorlog moet
zich daarvan bewust zijn. De
foto Corinne Dufkapool/AP
Lange: „Tijdens de Golfoorlog
lieten de Amerikanen telkens
weer zien met welk een precisie
hun bommen via schoorsteen
pijpen op de bestemde plekken
kwamen. Flauwekul, pure pro
paganda. Toevallig weet ik veel
af van osmart. weapons', maar
niemand stelde de vraag of de
oinformatie' wel betrouwbaar
was."
Naakte feiten, daar gaat het om.
„Fact-finding in een oorlog is
een belangrijke taak voor jour
nalisten. Ook voor de Verenigde
Naties, overigens. Ik begrijp wel
dat dit onder de huidige omstan
digheden heel moeilijk is, maar
het moet de basis zijn van elk be
richt en elk besluit. Anders werk
je mee aan bedrog, een truc om
de oorlogskansen van een partij
te verbeteren".
indien wordt afgeweken van ver
wacht NS-gedrag, wordt al hele
maal niet gedaan. Dikwijls heb
je de indruk dat je blij mag zijn
datje mee mag rijden. Het prijs
beleid ten aanzien van het trein
kaartje is uitermate onhelder en
toelichting op een prijsverho
ging is er niet bij.
NS is dan ook nog ver verwijderd
van het zijn van een bedrijf,
waarin gedongen wordt naar de
gunst van de klant, waarin het
uitvoerend personeel er plezier
in heeft en er alles voor doet om
de klanten te behandelen naar
wat hij is: Koning.
Welnu, dit gaat. als we Den Bes
ten mogen geloven, allemaal
veranderen. NS wordt opge
splitst in een groot aantal bedrij
ven onder de holding NS. Er
komt een bedrijf voor personen
vervoer. wellicht zelfs een voor
de intercity, een voor de Rand
stadboemel en een voor de pro
vinciale boemels, er komt een
apart bedrijf voor het goederen
vervoer en voor de railinfra
structuur en voor al die stations
waar veel te weinig mee wordt
gedaan.
Al deze nieuwe bedrijven wor
den resultaataansprakelijk en
worden geacht hun eigen op hun
klanten gerichte cultuur te ont
wikkelen Op die manier hoopt
Den Besten de efficiëncy van het
bedrijf te verbeteren en de klant
vriendelijkheid te bevorderen.
Daarnaast zal er veel meer dan
thans los worden geopereerd
van het ministerie van Verkeer
en Waterstaat. NS zal voortaan
in hoge mate zelf het investe
ringsprogramma bepalen en zelf
de prijs van het treinkaartje
vaststellen.
Op ëén punt is het plan van Den
Besten volstrekt ongeloofwaar
dig en dat is het punt van het
vermijden van gedwongen ont
slagen Je kunt de personeels
aantallen misschien gelijk hou
den. maar een dergelijke om
vangrijke reorganisatie eist ook
veel nieuwe gezichten, vooral op
het niveau van het manage
ment Het is eenvoudig niet
doenlijk om met dezelfde club
waarmee je de verstarring hebt
gerealiseerd ook de modernise
ring op het tapijt te brengen.
NS kan in deze heel veel leren
van de PTT. Daar hebben ze niet
alleen de complete top van het
bedrijf vervangen, maar ook de
helft van het gehele manage
ment. Daarnaast is veel geld en
inspanning gestopt in de her-,
om- en bijscholing van het reste
rende personeel. Het kan geen
kwaad indien Den Besten eens
een bezoekje aflegt bij collega
Dik, president van de PTT.
van onze correspondent
in Houston
Hans de Bruijn
James Baker t wel een 'di
plomatieke superman' ge
noemd, die in staat is de moei
lijkste internationale conflic
ten op te lossen. Maar nu staat
hij voor een van de zwaarste
taken uit zijn lange politieke
carrière: zijn gabber George
Bush opnieuw voor vier jaar
in het Witte Huis krijgen.
Kan Baker 'het wonder van
1988' herhalen? Ook toen
stond Bush begin augustus in
de peilingen ver achter op de
Democratische kandidaat
voor het presidentschap. Mi
chael Dukakis. Maar na de Re
publikeinse conventie was dat
verschil al gehalveerd om be
gin november in een triomf te
worden omgetoverd.
Vooral dankzij Baker, die het
ministerie van financiën in de
steek liet om de zwalkende
campagne van Bush in goede
banen te leiden. De situatie is
nu net zo. De Republikeinse
campagne is opgeïnspireerd.
er is geen programma en geen
strategie, en Bush maakt een
allerminst zelfverzekerde in
druk.
Sinds maandagavond houden
de Republikeinen in Houstons
'Astrodome' hun conventie en
moet blijken of Bakers magie
al meteen effect heeft. Het
gaat erom of het duo de cam
pagne nieuw elan weet in te
blazen en met nieuwe ideeen
weet te komen om de onver
schilligheid bij Bush' kiezers
weg te nemen.
De conventie zelf zal geen ver
rassing opleveren: Bush wordt
unaniem gekozen, en ook Dan
Quayle mag van de partij nog
vier jaar voor vice-president
spelen. Zo'n conventie is ook
vooral een goed geregisseerd
feestje voor het partijkader,
vol met peptalk van promi
nenten en veel show en glitter.
Maar achter die fagade van
schone schijn schuilt veel on
rust. Terwijl Clinton opge
wekt en vol zelfvertrouwen
campagne voert, is men in het
Bush-kamp nerveus en in het
defensief gedrongen. Alleen de
komst van Baker aan het roer
van de campagne heeft het ka
der weer wat optimisme terug
gegeven.
Uit peilingen van vorige week
bleek dat de achterstand op
Clinton al een stuk is gedaald.
En na de conventie zal de kloof
Goed geregisseerd feestje voor het partijkader, vol van glitter en show
foto EPA/AFP
verder slinken, een logisch ge
volg van de grote media-aan
dacht voor dat gebeuren. Net
als in 1988. zo spreken de Re
publikeinen zichzelf moed in.
Maar het klinkt niet overtui
gend.
Veel Republikeinen vragen
zich af hoe het toch mogelijk is
dat Bush, die anderhalf jaar
geleden de steun van 90 pro
cent van de Amerikanen had.
nu een zo grote achterstand
heeft op Bill Clinton, voor
wiens kansen op het presi
dentschap niemand een paar
maanden geleden nog maar
een cent gaf
Geen na-oorlógse president is
ooit zo weinig geliefd geweest
als Bush, die als enige succes
van zijn vier jaar in het Witte
Huis de gewonnen oorlog te
gen Irak kan voorleggen. Toen
die voorbij was. stond Bush op
het hoogtepunt van zijn popu
lariteit en boze tongen bewe
ren dat hij nu op een herhaling
uit Is.
Maar Amerikanen beoordelen
hun president vooral op zijn
binnenlands beleid, en daar
kan Bush niets voorleggen. De
economie verkeert in een
diepe recessie, gezondheids
zorg en ónderwijs hollen ach
teruit. en' de belastingen zijn
tegen zijn belofte in ('Read my
lips: no more taxes') gestegen.
Bush heeft dat. door zijn ge
brek aan belangstelling voor
binnenlandse problemen, la
ten gebeuren. Daar komt bij
dat hij geen charismatische fi
guur is. vaak als een koppige
conservatief overkomt en
overgevoelig is voor kritiek.
En nu die er volop is. komen al
zijn zwakheden volop in de
aandacht.
Dan Quayle
Een daarvan is bovendien Dan
Quayle. Ondanks alle oproe
pen uit eigen kring blijft Bush
aan zijn blunderende vice-pre
sident vasthouden. Dat siert
hem. hij zweert bij loyaliteit,
maar zal hem toch gauw en
kele procenten kosten. Tot
groot genoegen van Clinton en
diens onbesproken 'running
mate' Al Gore.
De Democraten buiten dat ten
volle uit. Vroeger lieten zij zich
door de Republikeinen steeds
weer in de hoek drukken - Du
kakis ondervond dat in 1988 -
maar nu zijn de rollen omge
keerd. De Democraten hebben
na drie opeenvolgende neder
lagen hun les geleerd en Clin
ton voert een agressieve cam
pagne.
Bush wordt ook keer op keer
met het falen van zijn beleid
om de oren geslagen. Zijn aan
vallen op Clintons economi
sche ideeen slaan direct terug
op zijn eigen onvermogen om
de VS uit het moeras te trek
ken. Zelden heeft een presi
dentskandidaat zijn tegen
stander zoveel kansen voor
open doel gegeven.
Er wordt dan ook met even
veel verwachting als scepsis
uitgekeken naar Bush's aan-
vaardingsspeech, donderdag
avond. Als hij het tij wil keren,
zal de president dan met
nieuwe ideeen moeten komen
en niet met 'meer van hetzelf
de'. want daarvan blijken de
Amerikaanse kiezers nu juist
genoeg te hebben.
Men verwacht een belasting
verlaging, maar dat lijkt een
toch wat al te doorzichtige
truc om de Amerikanen te im
poneren. Daar komt bij dat
het Republikeinse verkie
zingsprogramma, dat vorige
week door het partij kader is
aangenomen, vooral veel con
servatieve stokpaardjes en
maar weinig nieuws bevat.
De conventie in Houston heeft
ook nog wat te stellen met de
abortuskwestie. Er woedt in
Amerika een fel debat over de
vraag of abortus vrij moet zijn
of niet. Bush is tegen, terwijl
Clinton voor een vrije keuze is.
Er zijn de laatste dagen beto
gingen geweest van voor- en
tegenstanders van legale vrije
abortus, net als bij de Demo
cratische conventie in New
York in juli. De conservatieve
partijtop probeert de groeien
de groep Republikeinse voor
standers het zwijgen op te leg
gen, omdat hun luide protest
afleidt van het doel van de
conventie: eenheid achter
George.
Weinig mensen schijnen te
weten dat de oer-Neder-
landse aardappel oorspronke
lijk uit de Andes en de oer-Euro-
pese mais uit Midden- en Zuid-
Amerika. Op zoek naar Inca
goud in Peru ontdekten de
Spaanse veroveraars uit de
roemruchte tijd van Piet Hein
ook knolgewassen bij de bevol
king daar, die makkelijk te te
len waren, goed te vervoeren in
alle omstandigheden, slechts
gelucht hoefden te worden on
derweg en aan boord, en goed en
voedzaam voedsel leverden.
Wat nog minder bekend is: de In
ca's hadden niet één soort aard
appels. - ze hadden er wel twintig
of meer. In allerlei groeivormen,
klem-en, smaken en wat dies
meer zij. Datzelfde geldt voor de
mais, de banaan, de rijst, enzo
voorts. Sterker nog - om ons nu
even te bepalen tot de aardappel
- zo'n 85 tot 90 procent van alle
aardappelsoorten die de Inca's
kweekten omstreeks het jaar
1600. worden nog steeds op ver
afgelegen, slecht toegankelijke
akkertjes hoog in het Andes-ge-
bergte gekweekt en gebruikt
voor eigen levensonderhoud.
Het betreft gewas-variaties die
nergens anders ter wereld voor
komen.
Trouwens, zoals recentelijk is
gebleken uit een publicatie van
de National Research Council,
een pan-Amerikaans onderzoek
sinstituut, er worden door de na
zaten van deze Inca's idestijds
een reusachtig en hoog ontwik
keld volk, niet alleen met vele
cultuurschatten maar ook met
een zeer hoog ontwikkelde land
bouw) nog een dertigtal andere
gewassen verbouwd. De meeste
daarvan zijn ons volstrekt onbe
kend. Zo zijn er de 'ahipa' enjica-
ma's' - kleine smakelijke knollen
die gemakkelijk groeien, ook
met weinig daglicht. Ze kunnen
beide op vele manieren in ge
rechten verwerkt worden.
De eerste proeven om ahipa's
buiten de Andes te verbouwen
zijn inmiddels (in Denemarken)
met succes afgerond. Jicama's
zijn in grote steden bij speciaal
zaken af en toe al te krijgen. Oca
- zo'n exotisch Inca-gewas - mag
in Europa nog niet bekend zijn,
het heeft zijn weg in de Andes
naar Nieuw-Zeeland inmiddels
wel gevonden. De oca. een grote
gerimpelde wortel met een uit
stekende smaak, doet het goed
in hooggelegen gebieden. Een
andere exoot, de tarwi (of cho-
cho), ook wel lupine van de An
des genoemd, is een gewas met
veel voedinswaarde, vooral pro
teïne. Dat gewas wordt nu ook
beproefd in Europa, onder meer
in Engeland en Duitsland.
Variatie
Waarom deze opsomming van
eeuwenoude Inca-gewassen die
on totaal onbekend zijn? Min
stens twee redenen zijn er, om er
juist nu melding van te maken.
Acceptatie van nieuwe gewas
sen door de Europese consu
ment betekent, naast een ruimer
voedingspatroon voor die con
sument, nieuwe teelten en kan
sen voor onze akkerbouw, die
kampt met een te schraal bouw
plan en te weinig pro
Nieuwe gewassen makes
dien. wereldwijd gezien,j jr
selmogelijkheden en
voor de miljarden hongei tui
ondervoeden in de der®
veel en veel groter. Mits;
lijk de genoemde gewas s
verbouwd kunnen wc:: -lfj
dan niet na veredelin» «i
boeren en plantentelerj «r
in de wereld, in allerlei!
lende grondsoorten. klir4 2f,
op verschillende hooguj «n
Het belangrijkstejp
'vondst' van andere g
nieuwe plantensoorten!
de wereld, maar vooraf
sloten en moeilijk toes;; 'rli
gebieden is. dat we be>;
het een schat is. wat era!
tenmateriaal op en in c
groeit. Want hoe langere.
siever we met hi-tech aj
in het Westen bezig
kruisen, veredelen en
sleutelen van allerlei p!<X^
gewassen, des te grote
belang van oude, prins;
wilde rassen gaan achta
Verschraling
In feite kun je alleen h:
dige rassen verkrijgen £c
plantenmateriaal a
blijft met de gewenst* tc
schappen, hetzij in i. [{(j
ten. hetzij in oude cm
menzoals in landrasseni
bruik geraakte oude rats
mr. Gerard W. Smallea
netische verschraling
overal op de wereld gelij fan
met veredeling. Er kornet
minder rassen maar we!: nfn
stabiele hoge opbrengst
bijvoorbeeld India, een ia
geleden, is overgeschat
hoogwaardige veel-opb:
de rijstrassen, zijn er welt
duizend oude lam
rijst daar verdwenen,
nen we de meeste van it e
rassen niet missen, of heteïil(
is of wat anders. Nieuwl
zonder oud. Als er te veel
sche variatie verloren gaa
er een soort, of populaü
verhaal is evenzeer op ds
ten van toepassing) in een
lopende straat, in gevaar
cal
dei
De oplossing voor dit sa
vensgrote problemen zijn
nenbanken. Overal in dei
ook in Wageningen, won
schat aan plantenmateii
deze wijze opgeslagen
waard. Haast met dit weit
boden. Zoals gezegd, verdi
per jaar vele rassen en
planten, vooral ook inde
wereldlanden. Ironisch j
bemerken we - hoe verder
bekwamen in plantenvere
- dat we op den duur vol
vastlopen als we niet'
ken over de oude primitiei
veredelde planten. Goeds ,<f.
bescheidenheid bij te bn
en meer belang te hechtfjj^
de oorsprong van ons m
door Jan Grotendorst
Eiken, beuken en andere
loofbomen moeten op veel
grotere schaal worden aange
plant in het Duitse Bundesland
Nordrhein-Westfalen dan tot op
heden het geval is. Minister K.
Matthiesen van milieu en ruim
telijke ordening in Nordrhein-
Westfalen heeft aangekondigd
dat op het programma een
nieuwe aanplant staat van 500
miljoen loofbomen.
Nordrhein-Westfalen. waarin
ook het Ruhrgebied ligt. bezit
bijna 900.000 hectare bos. Dat is
ruim een kwart van de totale op
pervlakte. In de Landeskreis
Borken. grenzend aan Oost-Gel
derland, bedraagt het aandeel
bos slechts vijftien procent.
Loofbomen groeien van oudsher
in Nederland en Noord-Duits-
land. Naaldhout is meestal aan
geplant. De voorkeur van de
overheid, ook die in Gelderland,
gaat uit naar loofbomen omdat
die een gevarieerder dieren- en
plantenleven tot gevolg hebben.
Naaldbossen zijn over het alge
meen ook droger Matthiesen:
„Vooral beuken zijn
gezien bijzonder waarden
beukenbossen leven zo'm
duizend soorten dieren. 0)
mer- of wintereikenbosse 15
bergen een grote rijköcc
dieren." Loofhout vormt:
procent van het bestand
thiesen streeft ernaar d"
procent van de maken.
De Duitse minister viffiS J
haast moet worden fp
met de overstap naar m
ker landschapsbeheer.
hein-Westfalen werkt
actieplan getiteld 'Walöl
dat onder meer het gebral
chemische bestrijding® ij
len wil terugdringen. Heit
natuurreservaten dient <r
de Landesregierung te
uitgebreid. Al te grote
in bosgebieden moet
voorkomen.
De bossen zijn ook in D
op sommige plaatsen
verdroogd door het aanb
de hete weer. De neerslag'
afgelopen dagen heeft
weinig verandering in set
Tot 31 oktober is in alIeS
een rookverbod van kracfc
I VII a,
:t» P
De Duitse deelstaat Nordrhein-Westfalen begint een oniv»
herbebossingsprogramma.
