Rode Kruis wil sullig imago kwijt
Rabin, realistisch
man van het midden
Krokodilletranen
in Zeeuwse staten
Ritzen overweegt
einde verbintenis bv
ov-studentenkaart
opinie en achtergrond
Slagvaardig beleid als nieuw sleutelwoord
SPAAR DE HEINEKEN STERDOPPEN
EN WIN 'N POCKET-TV.
DONDERDAG 25 JUNI 1992
door Rob Hirdes
Knarsetandend en met ver
wrongen gezichten heeft de
top van het Nederlandse Rode
Kruis zich de laatste maanden
de kritiek op het reilen en zeilen
laten welgevallen. Binnen de
vaderlandse organisaties, die
zich bewegen op het gebied van
de internationale hulpverle
ning, werd het afgeschilderd als
de kampioen in het verschaffen
van onduidelijke informatie.
En als het sulletje van de hoog
ste klas, waar het gaat om
slagvaardigheid.
Die aantijgingen waren niet he
lemaal ten onrechte, want het
vanouds als onkreukbaar en on
partijdig bekend staande Rode
Kruis was bezig de aansluiting
op de veranderende samenle
ving kwijt te raken. Dat was tij
dens een kritische zelfbeschou
wing overigens al ontdekt voor
dat iedereen zo'n beetje over het
Rode Kruis heen begon te rollen.
En terwijl achter de schermen
druk werd gesleuteld aan een
nieuw elan, moest de organisatie
naar buiten toe steeds opnieuw
in het stof bijten. In de publieke
opinie werd als lichtend voor
beeld telkens Artsen zonder
Grenzen naar voren geschoven.
De sinds april in functie zijnde
algemeen directeur dr. W. H.
Cense heeft zich van meet af aan
zitten verbijten. „Maar we kon
den om verschillende redenen
op dat moment geen stelling te
gen die kritiek nemen. In de eer
ste plaats omdat die deels te
recht was. Maar bovendien om
dat de reorganisatieplannen nog
angstvallig binnenskamers
moesten worden gehouden. Als
vereniging zijn we nu eenmaal
bovenal verantwoording ver
schuldigd aan de ledenvergade
ring. Het zou van weinig respect
en ontactvol optreden getuigen
als we onze nieuwe aanpak op
voorhand naar buiten zouden
hebben gebracht zonder eerst
onze achterban te hebben geïn
formeerd".
Onbehagen
Eind jaren tachtig al werd de
hand resoluut in eigen boezem
gestoken. Dat werd ingegeven
door het groeiende gevoel van
onbehagen, dat de herkenbaar
heid van het Rode Kruis tanen
de was. Er werd, zoals dat gaat.
een rapport opgesteld dat als
naam 'Alert en Slagvaardig'
meekreeg, met daarin een inven
tarisatie van elementen die voor
verbetering vatbaar zouden zijn.
Als vertrekpunt werd gekozen
de aansluiting op de hulpvraag,
eisen en mentaliteit van anno
19nu. December 1990 werd de
nota aangenomen en gevolgd
door het rapport 'Alert en
Slagvaardig; Hoe? Eén van de
diep in eigen vlees snijdende
conclusies is de inkrimping van
het professionele kader op het
hoofdbureau in Den Haag
Cense is de laatste om te ontken
nen, dat het Rode Kruis de laat
ste jaren qua dadenkracht heeft
ingeboet. „De organisatie is van
oorsprong bedoeld als een hulp
verlenende instelling voor oor
logsslachtoffers en bij rampen
bestrijding. Die structuur van
weleer is naar hedendaagse acti
viteiten gemeten een blokkeren
de factor. Door de uitbreiding
van het werkterrein zag je ook
een toenemende specialisatie,
die tot een zekere verkokering
heeft geleid. Een dergelijke ont
wikkeling wil een slagvaardig
beleid nog wel eens in de weg
staan".
Komeet
De algemeen directeur van het
Rode Kruis voelt zich flink op de
tenen getrapt wanneer zijn orga
nisatie met die van Artsen zon
der Grenzen wordt vergeleken.
Die laatste is in korte tijd qua
naamsbekendheid als een ko
meet omhoog geschoten. En ook
als het gaat om de waardering
scoort de nog jonge organisatie
uitzonderlijk hoog.
„Maar dat is appels met peren
vergelijken", reageert Cense.
„Artsen zonder Grenzen be
weegt zich maar op één terrein.
Dat van medische noodhulp.
Terwijl dat bij ons slechts één
aspect vormt. Naast bijvoor
beeld het welfarewerk, de tele
fooncirkels, het Jeugd Rode
Kruis en het sociaal vervoer".
Cense negeert de snerende op
merking van een reclamemaker,
dat bij rampen eerst een voor
lichter van Artsen zonder Gren
zen in het Journaal komt mel
den dat dezelfde avond nog een
equipe vertrekt. En vervolgens
weet een zegsman van het Rode
Kruis te melden, dat over enkele
dagen een vergadering wordt be
legd om te bekijken wanneer de
eerste zending naar het rampge
bied wordt verstuurd.
„Daarbij wordt dan gemakshal
ve vergeten te zeggen, dat het
Rode Kruis in het getroffen land
de hulpverlening allang heeft
opgepakt. En dat andere landen
in zekere zin aanvullend te hulp
schieten," reageert hij slechts in
houdelijk.
Overigens moet hij toegeven,
dat Artsen zonder Grenzen op
het gebied van de fondswerving
stevig aan de weg heeft getim
merd. „In de strijd om die ene
geefgulden in Nederland doen ze
het ronduit goed. Met het agres
sieve beleid dat ze voeren om do
nateurs aan zich te binden, heb
ben ze ons beslist een lesje ge
leerd. Daarom hebben we beslo
ten in de toekomst ons ook wat
indringender naar het publiek
toe te presenteren".
Artsen zonder Grenzen heeft in
1990 van elke ingezamelde gul
den 37 cent gespendeerd om de
naamsbekendheid te verhogen.
Dat is uitzonderlijk veel, want
het Rode Kruis geeft van diezelf
de gulden 18 cent uit om zich te
Het Rode Kruis is overal ter wereld werkzaam, zoals hier in het Kroatische Vukovar.
Dolle vreudge onder aanhangers van de Arbeiderspartij na het behalen van een klinkende verkiezings
overwinning in Israel. fotuReuter
van onze correspondent
in Israël
Ad Bloemendaal
}T"\e Arbeiderspartij onder
J-Jde leiding van Jitschak
Rabin', zo presenteerden de so
cialisten zich de afgelopen we
ken bij het Israëlische kiezers
volk. Met grote nadruk. Voor al
les moest de indruk worden
weggenomen dat een stem op de
Arbeiderspartij een stem zou
zijn op een groep van idealen
overlopende vredesduiven of,
erger nog, op Shimon Peres. De
hele campagne lang bleef de
schijnwerper gericht op Rabin
en dat heeft links voor het eerst
sinds vele jaren een klinkende
overwinning opgeleverd.
De nummer één van de Arbei
derspartij, 70 jaar geleden in Je
ruzalem geboren, is geen ras-po
liticus. Daarin verschilt hij van
zijn eeuwige rivaal Shimon Pe
res. Mensen die hem kennen zijn
het er ook over eens dat Rabin
minder intellectuele bagage met
zich meedraagt en minder 'vak
kennis' voor een ministerschap.
Blauwe sterren, groene sterren.
Van 25 mei tot 25 juli 1992 zijn alle flesjes Heine-
ken Bier voorzien van gekleurde sterren onder
de dop. De rode doppen zijn al geweest, de
De spaarmogelijkheder: blauwe zijn nu
12 blauwe.
kans op een van de
25 pocket-TV's
12 groene
kans op een van de
25 pocket-TV's
12 rode
12 blauwe:
kans op een van de
50 pocket-TV's
12 groene
kans op een van de
50 pocket-TV's
12 blauwe
12 groene
kans op een van de
50 pocket-TV's
12 rode 12 blau
we 12 groene
kans op een van de
275 pocket-TV's
aan de beurt en
daarna de groene.
Hoe meer kleuren
u spaart, hoe meer
kans u maakt
U kunt al mee
doen met 12 dop
pen van 1 kleur In het staatje hiernaast ziet u
wat er bij een bepaalde doppencombinatie te
winnen valt. U mag zo vaak inzenden als u wilt.
Kijk in het krat Heineken Bier.
HEINEKEN. BIER ZOALS
BIER BEDOELD IS.
Maar hij compenseert die te
kortkomingen door een realisti
sche kijk op de Israëlische poli
tiek.
„Onze redding zal niet van links
komen", voorspelde hij nog voor
het begin van de verkiezings
campagne. „Als we willen win
nen, moeten we de rechtse kie
zers als doelgroep kiezen". En
dat is inderdaad de succesfor
mule gebleken.
Het kost Rabin persoonlijk niet
veel moeite zijn standpunten uit
te leggen aan mensen die ge
woonlijk Likud stemmen. Zijn
visie op het vredesproces bij
voorbeeld is niet ingegeven door
humanitaire, laat staan idealis
tische motieven, maar door mili
taire analyse. En dat is iets dat
ook rechtse Israëli's weten te
waarderen. Rabin is er niet op
uit de Palestijnen, of de Arabie
ren in het algemeen, een dienst
te bewijzen. Dat hij niettemin
streeft naar zelfbestuur voor de
bezette gebieden en op de lan
gere duur naar het opgeven van
de Gazastrook en dichtbevolkte
delen van de Westoever is een
gevolg van zijn overtuiging dat
Israël niet eeuwig twee miljoen
Palestijnen onder de duim kan
houden.
Entebbe
Rechts kan evenmin beweren
dat Rabin een terughoudende
politiek voert, als het gaat om de
verdediging van Israël. Als pre
mier gaf hij in de jaren zeventig
zijn goedkeuring aan de gewaag
de Operatie Entebbe, waarbij
het leger een vliegtuiglading Is
raëlische gijzelaars uit het
Uganda van Idi Amin verloste.
Hij kreeg daarvoor in de Knesset
een pluim van de toenmalige op
positieleider Menachem Begin.
Onnodig te zeggen dat de Arbei
derspartij in de televisiecam
pagne de beelden van Begins
toespraak gretig heeft gebruikt.
Hetzelfde geldt voor opnamen
uit de glorieuze Zesdaagse Oor
log, waarbij Rabin, destijds staf
chef. werd verheerlijkt als de be
vrijder van Jeruzalem. Die beel
den dienden niet om de leider
van de Arbeiderspartij te laten
zien als een oorlogsheld, maar
als beschermheer van de stad
waar hij is geboren en die hij
heeft bevrijd. Israëliërs mogen
van mening verschillen over de
wenselijkheid van een territo
riaal compromis, over het be
houd van Jeruzalem als eeuwige
onverdeelde hoofdstad is ieder
een het roerend eens.
In de campagne is ook keer op
keer herhaald dat Rabin de man
was die als minister van defensie
het Israëlische leger terughaal
de uit het Libanese moeras, na
dat het daar door toedoen van
Likud in verzeild was geraakt.
Het is waar dat de Arbeiderspar
tij als partner in een regering
van nationale eenheid die terug
trekking tot stand bracht on
danks verzet van Likud. Maar
het is ook waar dat Rabin zich in
het begin van de Libanese veld
tocht bepaald niet verzette.
Toen Sharon eind 1982 Bayrut
met artilleriegranaten liet bom
barderen, riep hij op tot een
agressiever vorm van beleg.
Rabin was minister van defen
sie, toen in december 1987 in de
bezette gebieden de Palestijnse
opstand uitbrak. Aanvankelijk
dacht hij dacht het ging om een
gewelddadig incident en hij wei
gerde een bezoek aan de Ver
enigde Staten af te breken. Pas
tien dagen later keerde hij terug
en daarna begon hij een beleid
dat de duiven in zijn partij in
ernstige gewetensnood bracht.
Het was Rabin die voorstelde de
benen te breken van Palestijnse
stenengooiers, en televisiebeel
den maakten al snel duidelijk
dat het leger zich die woorden
ter harte nam.
Amerika-deskundige
Rabin is vijfjaar Israëls ambas
sadeur in Washington geweest
en die periode was goed aan hem
besteed. Hij beschouwt zich
sindsdien als een Amerika-des
kundige bij uitstek, wat niet ge
zegd kan worden van de huidige
premier, Jitschak Shamir. Ra
bin is een bewonderaar van de
Kissingers Realpolitik. Als hij in
Washington was, verzuimde hij
niet een bezoek te brengen aan
een van Kissingers assistenten
van destijds, nu nationaal veilig
heidsadviseur Brent Scowcroft,
Zijn goede Amerikaanse con
necties zal Rabin in de komende
maanden nodig hebben als hij
gaat proberen de tien miljard
dollar kredietgaranties los te
krijgen, die president Bush eer
der dit jaar heeft geweigerd als
straf voor het nederzettingenbe-
leid van Likud.
De overwinning van gisteren
moet voor Rabin persoonlijk
veel betekenen. Niet alleen om
dat hij heeft aangetoond electo
raal gezien een betere keus te
zijn dan zijn grote rivaal en eeu
wige verliezer Shimon Peres,
maar ook als wraak voor zijn ge
dwongen aftreden in 1977. Toen
kwam er een plotseling einde
aan een driejarig premierschap,
na onthullingen over een illegale
buitenlandse bankrekening van
zijn vrouw.
profileren. Voorlichtster Ina van
Wijngaarden van Artsen zonder
Grenzen; „Dat was een eenma
lige beslissing. We zitten nu op
17 cent. Maar het heeft ons des
tijds in de sfeer van donateurs
geen windeieren gelegd. Van
100.000 donateurs zijn we sinds
dien gestegen tot zo'n 350.000".
door onze verslaggever
Henk Postma
S heli-topman Wagner voerde
vanuit zijn Wassenaarse
villa een 'klankbordgroep' van
wijze mannen aan. Tachtig
Zeeuwen werden uitverkoren
om bij de open haard plaats te
nemen. En tenslotte was er in
spraak in de regio's. Want het
was ook nu weer de 'gewone
man' die het 'maatschappelijk
draagvlak' moest leveren. Zee
land was aan zet. Dit gewest zou
voortaan als een 'kwaliteitspro
vincie' van zich doen spreken.
Er werd een sprankelende toe
komstvisie op papier gezet. In
middels is die nalatenschap van
het vorige, zo ongelukkig ge
strande bestuurscollege, volle
dig uit het zicht verdwenen.
Sinds het aantreden van het
nieuwe college van gedeputeer
de staten, ruim een jaar geleden,
is niets meer vernomen van de
dertien ambtelijke taakgroepen,
die evenzovele tot de verbeel
ding sprekende projecten han
den en voeten hadden moeten
geven. Zonder dat er in de staten
veel woorden aan zijn vuil ge
maakt is de toekomstvisie Zee
land aan zet ten grave gedragen.
En het geld dat de politiek er
voor heeft opgehaald? Wat is er
met dat budget van 2 miljoen
gulden per jaar gebeurd, waar
voor iedere Zeeuwse autobezit
ter jaarlijks een paar tientjes
méér motorrijtuigenbelasting
betaalt? „Ja dat geld is weg",
meldt de gedeputeerde voor fi
nanciën, D. Bruinooge, laco
niek. Afgelopen dinsdag besloot
het dagelijks provinciebestuur
de laatste 8,5 ton van het Zee
land aan zet-budget op te ma
ken. Milieu-gedeputeerde A.
Dek mag het uitgeven. Hij heeft
het geld dringend nodig, wil hij
het milieubeleidsplan Kerend
Tij nog een beetje redelijk kun
nen uitvoeren. Spijtig, maar de
financiële situatie van de pro
vincie is nu eenmaal 'redelijk nij
pend', zoals Bruinooge dat for
muleert.
Gehandicaptensport
Het is altijd de bedoeling ge
weest dat de helft van die 2 mil
joen guldens motorrijtuigenbe
lasting in het provinciaal milieu
beleid zou worden gestoken.
Maar nu gaat vrijwel dat hele
budget daar aan op. Er is maar
één ander project uit de toe
komstvisie, dat substantieel
meeprofiteert; het Nationaal
Centrum voor Gehandicapten
sport annex Zeeuws Sportcen
trum dat, als alles meezit, aan
het Veerse meer verrijst.
De WD-statenfractie heeft zich
destijds, als één van de weini
gen, fel tegen de verhoging van
de motorrijtuigenbelasting ver
zet. Wat vindt de leider van deze
statenfractie, G. van Zwieten,
van deze verdwijntruc? „De kie
zers", zegt hij onomwonden,
„zijn bedot. De kiezers is een
mooi verhaal voorgehouden. En
het geld is vervolgens aan an
dere dingen besteed. Bij die be
lastingverhoging, twee jaar gele
den, hebben we met z'n allen
krokodilletranen zitten huilen."
„Ho, ho", zegt gedeputeerdJ
Bruinooge. „Zo is het. nu ooki
weer niet. De prioriteiten vani
Zeeland aan zet zijn nog onver]
kort van kracht, We kunnen dij
doelstellingen gewoon blijveni
nastreven, ook zonder dat daan
speciaal geld voor is. Het zal!
moeten gebeuren binnen het bel
staand beleid." Het is gedeelte
lijk waar. Een aantal projecten]
uit de toekomstvisie is nog volopi
in beeld. Ze zijn gewoon onden
deel geworden van 'bestaand be
leid'. Neem bijvoorbeeld project!
13; 'Ontwikkeling Euregio als]
kader voor ontwikkeling van so-i
ciaal-economische mogelijkhe^
den'. Of project 9: 'Uitbreiding
van fietspaden'. Wordt aan ge
werkt. En dat geldt ook nog!
steeds voor project 7: 'Aanleg
vaste verbinding over of onder'
de Westerschelde'.
Maar dat zijn nu juist allemaal
projecten die ook zonder toe
komstvisie op de rails zouden
zijn gezet. Er is ook nog steeds
sprake van de 'vormgeving van
de Zeeland-boulevard' (project
8). Maar de ambities om hiervan
'een parelsnoer van kwaliteit' te
maken, zijn inmiddels drastisch
ingetoomd. Zo is er geen geld
voor één van de belangrijkste
onderdelen; de herinrichting
van de Veersegatdam. En de rest
van de projecten? Wat is er ge
beurd met project 3; 'Verwezen
lijken bedrijfsterrein voor tech
nologisch hoog ontwikkelde in
dustrie en zakelijke dienstverle-
ninging'? Komt niet meer op de
lijstjes voor.
Van de projecten 1 ('Tegengaan
vertrek jongeren uit Zeeland') en
2 ('Bevorderen vestiging oude
ren') wordt niets meer verno
men. Grootse plannen om het 'I-
mago van Zeeland' te versterken
(nummer 12) zijn drastisch ge
kortwiekt. En project 4 ('Oprich
ting museum voor hedendaagse
kunst')? Vergeet het maar. Cul
tuur-gedeputeerde G. de Vries-
Hommes heeft niet eens geld om
de kwaliteit van het Zeeuws mu
seum voor 'oude kunst' te hand
haven. En ze zal nog alle zeilen
moeten bijzetten om haar kun
stenplan 'Met cultuur in zee'
(waarin het in feite louter om
herverdeling van cultuur-geld
gaat) boven water te houden.
Weinig evenwicht
Nee, voor zover Zeeland aan zet
nog ongemerkt voortleeft, zit er
weinig evenwicht meer in. En
om dat evenwicht was het de
geestelijk vader van de toe
komstvisie, oud-gedeputeerde
J. Ventevogel, nu juist be
gonnen. Maar ja, kon hij weten
dat er sinds zijn vertrek ten pro
vinciehuize meer geld moet wor
den bezuinigd, dan er kan wor
den uitgegeven. Het nieuwe col
lege heeft in één jaar tijd al bijna
6 miljoen gulden uit de jaarbud
getten weggesneden. En nog is
er geen geld om nieuwe jaarlijks
terugkomende verplichtingen'
aan te gaan. Daarom wacht al-'
weer een nieuwe bezuinigins-
operatie van 'een aantal miljoe
nen'. De huidige gedeputeerden-
hebben dringend tien miljoen
gulden nodig, willen ze hun
meest urgente plannen realise
ren. Dat geld is er niet. „Klopt",
zegt de huidige gedeputeerde
voor financiën, Bruinooge. Zit
hij nu in zak en as? „Och", zegt
hij, „we kunnen niet veel honore
ren. Maar je kunt nu ook weer
niet zeggen dat daardoor ver
schrikkelijke dingen zijn ge
beurd."
De bv ov-studentenkaart
heeft in de startfase een be
langrijke rol gespeeld. De vraag
is, of de bv wel blijvend nodig is
voor de verzorging van die
kaart. Dit najaar wordt de nif
twee jaar bestaande kaart geë
valueerd, zo zei minister Ritzen
woensdag in de Tweede Kamer.
Tijdens een mondeling overleg
in de Tweede Kamer bleek spra
ke van nogal wat wrevel over het
klantonvriendelijke gedrag van
de bv ov-studentenkaart. Bo
vendien vonden de kamerleden
dat de overheid wel veel macht
uit handen heeft gegeven toen ze
voor deze halfgeprivatiseerde
constructie koos.
Minister en parlement hebben
weinig mogelijkheden de direc
tie van de bv tot de orde te roe
pen. De overheid is immers maar
een van de drie aandeelhouders,
naast de NS en de overige ver
voersbedrijven.
Ritzen beantwoordde die kritiek
door erop te wijzen, dat het pro
ject toch dit najaar geevalueerd
wordt. Daarbij komt het func
tioneren van de bv vanzelf ter
sprake. „De bv heeft in de ini
tiële fase een belangrijke rol ge
speeld", zei Ritzen. Of ze in de
toekomst nodig blijft, is nog he
lemaal niet zeker.
Ook de studentenvakbond
LSVb heeft al eens geopperd de
kaart maar liever bij de Informa
tiseringsbank onder te brengen.
Bij de klachtenlijn van de vak
bond kwamen ook opvallend
veel klachten binnen over het
klantonvriendelijke gedrag van
de bv. De Informatiseringsbank
regelt toch al alle andere aspec
ten-van studiefinanciering, dus
het ligt voor de hand de ov-kaart
ook maar in haar handen te ge
ven, zo vindt de LSVb.
Aanleiding van het overleg in de
Kamer was het jaarverslag van
de Nationale Ombudsman,,
waarin forse kritiek stond over
het optreden van de bv. Het mi
nisterie van onderwijs was het
enige waarover het aantal klach
ten in 1991 was toegenomen en
een groot deel van die toename
kwam voor rekening van de bv,
De Ombudsman schrijft in zijn
verslag dat de Informatiserings
bank tegenwoordig zo soepel en
snel op klachten reageert, in te
genstelling tot de houding van
de bv. Die reageert opvallend af
wijzend op klachten van studen
ten en zelfs de rapporten van de
Ombudsman worden gene
geerd.
Onderwijs betaalt elk jaar 6 mil
joen aan de bv ov-kaart voor
haar uitvoerend werk, inclusief
de produktie van de kaarten,
terwijl de vervoersbedrijven 12
miljoen bijdragen.
In de voorbereidende fase van
invoering van de studenten
kaart is besloten het pfoject in
handen te geven van een bv,
toen nog onder leiding van Pim
Fortuin. De invoering heeft heel
wat voeten in de aarde gehad en
is verschillende keren uitge
steld. De kaart bleek echter een
onverwacht succes: de studen
ten zijn er over het algemeen erg
blij mee en bij de uitvoering gaat
er in verhouding weinig mis.
Directeur Abbenhuis van de bv
liet na afloop dan ook weten dat
hij niet bang is voor een nega
tieve evaluatie. „Iedereen had
het gevoel dat het met die kaart
nooit wat zou worden. Maar wij
zijn erin geslaagd de invoering
van zo'n kaart voor 600.000 stu
denten betrekkelijk geruisloos
te laten verlopen. Een andere or-.4
ganisatie zie ik dat niet zo gauw
doen." ANP
