Duinrell steekt geld
in waterplezier
Gidsen in vakantieland
Veilig omgaan
met vitamine A
PZC
Aardappelen anders
Gepocheerde geep
met mayonaise
vrije tijd
33
Nederlanders
houden niet
van spatjes
Frankrijk
ZATERDAG 20 JUNI 1992
De sticker met een
reclamekreet voor
pretpark Duinrell vloekt met
de rest van de dure auto, maar
daar kan de bestuurder niet
mee zitten. Sterker nog, hij
heeft het ding
hoogstpersoonlijk op de
achterruit geplakt. H.R.J.
Graaf van Zuylen van Nijvelt
is directeur/eigenaar van
Duinrell. En ontleent aan die
functie nu al zo'n jaar of dertig
geweldig veel plezier.
Begonnen in het midden van de
jaren zestig op het Wassenaar-
se landgoed van z'n moeder, kam-
peerterreintje, speeltuintje, re
creatiecentrum, attractiepark,
van driehonderdduizend bezoe
kers naar meer dan een miljoen per
jaar... De graaf heeft er met ons
welnemen een stencil van ge
maakt. De nieuwste attractie van
Duinrell is de Splash. De graaf is er
trots op: „Een boot vol mensen die
zich van bijna 20 meter hoogte in
het water stort."
Pret
„Als u Duinrell een pretpark wil
noemen... met alle soorten van ge
noegen hoor. Ik heb collega's die
hun neus ophalen voor een derge
lijke kwalificatie. Te plat. Gebruik
liever attractiepark, of amuse
mentspark, vinden ze. Maar waar
om nou? De mensen hebben toch
pret bij ons?" Steeds meer. Was
Duinrell voor de oorlog niet meer
dan een tot Orangerie gepromo
veerde schaapskooi waarin 'vader
uit een gieter limonade schonk aan
dorstige voorbijgangers', nu is het
onder de stuwende leiding van de
Wassenaarse edelman een (lees de
folders) 'Bruisend Attractiepark'
geworden waarin alleen al het 'het
beroemde Tiki golfslagbad met
bijna 500 meter glijplezier' de be
zoekers 'een tropisch vakantiege
voel' garandeert. De graaf: „We
hebben iets met water natuurlijk,
want nu komt daar de Splash nog
bij."
Water, heel veel muren van wild
waaierend water en honderden
mensen die in de boten en op veilig
droge uitkijkposten gillen van
angstig plezier. Maar de meeste
pret nog heeft de graaf zelf. Duin
rell bracht sinds de opening van
het Tikibad (1984) elk jaar iets
nieuws. Een 3-dimensionaal thea
ter, een kikker achtbaan, een Aqua
Swing, een Aqua Shute, rodelba
nen, een verblijfsgedeelte met
ruim 170 duingalows, zoals de wit
te bungalows in het Duinrell-j ar
gon hetenMaar dit" jubelt de
,dit slaat alles, vindt u
graaf,
niet?"
Ongetwijfeld. Maar dat mag ook
wel voor 4,5 miljoen gulden. Gro
tere investering deed de graaf nim
mer en eerlijk is eerlijk, af en toe
heeft hij hem wel geknepen, toen
het speeltuig in z'n park werd op
gebouwd. Want hoe reageert een
Nederlander op spatjes? Een Ame
rikaan kan het weinig schelen dat
hij drijfnat uit een boot stapt. Wat?
Spatjes
Dat verhoogt het plezier alleen
maar. Helemaal als mom of dad al
les op video-tape hebben geregi
streerd. Great! Kunnen de kids
thuis ook nog een keer lachen.
Maar Hollanders?
De graaf: „Dat was m'n probleem
inderdaad. Hollanders worden
niet graag nat. Maar u ziet het: de
passagiers krijgen hoogstens een
paar spatjes en op de loopbrug
kunnen alle toeschouwers achter
glas gaan staan. Kostte wel wat
geld extra, maar daar heb ik dan
geen enkele moeite mee. Pret moet
pret blijven, vind ik, dat zijn we
aan onze stand verplicht."
Rob van den Dobbelsteen
Duinrell is gevestigd in Wassenaar en
blijft open tot en met 25 oktober (dage
lijks van 10.00 tot 17.00 uur).
Gekookt, eventueel daarna
gepureerd; gebakken of gef
rituurd: de aardappel is zo'n alle
daags verschijnsel dat we er nau
welijks over nadenken. Toch
heeft de vertrouwde knol nog
heel wat meer mogelijkheden
dan wij gewoonlijk op tafel zien.
In Zuid-Amerika, het vaderland
van de aardappel, pasten de oude
Inca's hoog in de Andes een soort
vriesdroogtechniek toe om de
aardappelen vrijwel onbeperkt
goed te houden. De geheimzin
nige methode is bekend uit ge
schriften van de Spaanse vero
veraars, maar wordt ook tegen
woordig nog wel toegepast. Di
rect na de oogst worden de aard
appelen gedurende twaalf dagen
op een hoogte van 3000 tot 4500
meter in de bergen aan de ele
menten overgeleverd. Overdag
drogen ze in de brandende zon, 's
nachts bevriezen ze. Hierdoor
worden de knollen zacht en rim
pelig.
De indianen kneden er hierna
heel voorzichtig de restanten van
het vocht uit en laten de aardap
pelen een paar dagen in de zon
drogen tot ze keihard zijn. Deze
'chuos' werden overal in het Inca
-rijk als noodvoorraad bewaard,
zodat de bevolking niet verhon
gerde als de oogst eens mislukte.
Ook al hebben wij geen authen
tieke chuos, met in reepjes ge
sneden gekookte aardappel lukt
deze Peruaanse 'nah-oatli' ook
heel goed: bak reepjes rundvlees
en voeg er flink wat knoflook,
zout en cayennepeper aan toe.
Bak eventueel wat spek mee.
Roer er tomatenpuree en maïs
korrels door. voeg de reepjes
aardappel toe en schenk bouillon
in de pan. Laat alles samen prut
telen tot het gerecht gaar is.
Aardappelpap
In India eten ze de volgende 'al-
loo madarasi' graag koud, maar
warm kan ook. Fruit gesnipperde
ui, roer er wat gemalen komijn
(djintan) en kerrie door. Wie van
scherp houdt, voegt ook nog chi
lipoeder toe. Schep er blokjes
koude, gekookte aardappel door
en strooi er zout naar smaak
over. Bak het geheel tot de aard
appelen kleur beginnen te krij
gen en schep er dan zoveel yog
hurt door tot een dikgebonden,
samenhangend gerecht ontstaat.
Dat uit het aardappelzetmeel al
cohol kan ontstaan wisten de
oude Inca's ook al lang. Ze
brouwden een soort bier van tot
gisting gebrachte aardappelpap.
En wie het distilleren uitvond is
niet bekend, maar uit gegiste
aardappelpap kan uitstekend
sterke drank gestookt worden.
Sommige soorten wodka zijn op
die manier ontstaan, maar in tij
den van schaarste hebben de
Britten er ook wel gin van ge
stookt, en de Scandinaviërs ak-
vavit.
Klösse
Een zoet gerecht van aardappe
len vinden wij Nederlanders heel
vreemd. Toch is deze bereidings
wijze uit Midden-Europa erg lek-
Er zijn veel minderbekende toepassineen van de aardappel.
ker. Maak een stevig deeg van
aardappelpuree, wat bloem, eier
dooier en een mespuntje zout.
Kneed er ballen van en druk in
het midden van elke bal een
aardbei of een rijpe, ontpitte
abrikoos. Laat deze 'Erd-
beerklösse' of Marillenklösse' net
zo lang trekken in water dat te
gen de kook gehouden wordt, tot
ze komen bovendrijven. Strooi er
kaneelsuiker over.
Of bak een aardappelcake. Klop
eierdooiers schuimig met suiker.
Meng er aardappelpuree en wat
geraspte citroenschil door. Klop
eiwitten stijf en schep ze voor
zichtig door het pureemengsel.
Doe het mengsel in een beboter
de voi'm en bak er een luchtige
cake van.
Een dergelijk zoet mengsel kan
ook dienen als vulling voor een
taart van kruimeldeeg. De Fran
sen noemen dat een 'flan de pom-
mes de terre' en ze verzonnen er
ook een hartige versie van: ver
vang de suiker door geraspte
foto G PD
kaas en de citroenschil door wat
zout.
Heel curieus is ook de aardappel
worst, ontstaan in schaarse tij
den. Een mengsel van buikspek
met weinig rundergehakt en net
zo veel gekookte aardappel als er
vlees wordt gebruikt. Verder wat
fijngemalen broodkruim en krui
derij, en dat alles wordt in een
worstdarm gestopt. Laat die
worst een uurtje gaar trekken in
water dat net niet kookt.
Martin van Huijstee
Met de zomervakantie voor de deur verschijnen er de laatste weken
nogal wat reisgidsjes op de markt. De keus is groot, zoals blijkt uit
de volgende selectie.
De leukste hotelletjes-serie, samengesteld door Chris Gill, over Duits
land en Frankrijk (inclusief Corsica), Italië, Spanje en Engelang/Ierland.
De boekjes geven actuele informatie over ligging en prijzen en zijn geïllu
streerd met kleurenfoto's. (Mingus, 29,90)
Slenteren in Barcelona. Wandelroutes door een fascinerende stad
met kaartjes en tekeningen, bovendien een programma van de Olympi
sche Spelen 1992. (Mingus, 29,50)
Interrail 1992. Volledig herziene en uitgebreide reisgids over het goed
koop reizen per trein door Europa. (Mingus, 24.90)
Landelijke fietsroutes. Geheel herziene gids met landelijke fietsrou
tes door Midden- en Zuid-Nederland en Noord-Vlaanderen. Zowel het
formaat als de losse kaartbladen zijn verbeterd en ook de indeling is over
zichtelijker geworden. De routegids is verkrijgbaar bij de ANWB en de
boekhandel. (Buyten en Schipperheijn, 29,50)
Allert de Lange taalgidsen. Eerste vier titels, Frans, Italiaans. Portu
gees en Spaans, in de nieuwe serie Allert de Lange taalgidsen in hand
zaam formaat (11x16 cm). Ieder hoofdstuk wordt ingeleid door een kort
paragraafje met praktische informatie die specifiek is voor het vakantie
land. 10,95 per deeltje)
Parijs, een nieuwe dimensie. Gids en stratenatlas met kaarten in vo
gelperspectiefvan Parijs. Elke kaart gaat vergezeld van uitvoerige infor
matie over beroemde bezienswaardigheden, winkels, café's en restau
rants. (Mingus, 29,50)
Neem nou-serie. Drie nieuwe titels met uitgebreide informatie over
Berlijn (R. Briel), Barcelona en Madrid J. Obbema). (Bruna, 25,-)
Cantecleer stedengidsen. Nieuwe titels: Londen (C. Brown), Venetië
(H. Herkommer). Istanbul (R. Ramm) en Budapest (Rhombus). Prijs per
deel: 19,50.
Literaire buurten van Londen. Kleine handzame gids voor de liefheb
ber van het literaire leven in Londen, geschreven door Luree Miller. In
dezelfde serie verschenen: Literaire buurten van New York (Marcia Leis-
ner). Literaire café's van Parijs (Noël Riley Fitch) en Literaire steden van
Italië (William B. Whitman). (Balans, 19,50 per deel)
Frankrijk
Frankrijk is al jaren het best bezochte vakantieland; jaarlijks gaan er
meer dan één miljoen Nederlanders per auto naar Frankrijk. Voor hen
verscheen onlangs de zevende, opnieuw herziene, uitgave van de Miche-
lin Wegenatlas van Frankrijk. De atlas, een bundeling van de beroemde
gele Michelinkaarten in één grote paperback, werd gemaakt op een zeer
gedetailleerde schaal van 1:200.000. Alle wegen en weggetjes staan er dui
delijk op. allerlei toeristische bijzonderheden worden op de kaarten ver
meld en van de grote steden is een plattegrond opgenomen. De wegenat
las telt 192 pagina's en kost 39.90.
Van de bekende rode Michelin-gids Europe kwam onlangs de twaalf
de editie op de markt. De traditionele gids, die al jaren lang een begrip is,
heeft twee nieuwe agglomeraties aan het bestand toegevoegd: Boeda
pest (Hongarije) en Lille (Frankrijk). De verklaring van de symbolen
staat in vier talen vermeld: Engels. Frans, Duits en Japans. De algemene
informatie wordt in het Engels gegeven. De Michelin-gids bevat 63 van de
belangrijkste steden (met hun omgeving), verdeeld over 18 verschillende
landen, veel detailkaarten en een keuze van 4.350 hotels en restaurants
op alle prijs- en comfortniveaus; 419 restaurants werden onderscheiden
met een ster voor een 'uitstekende keuken'. De rode Michelingids kost
ƒ40,-.
MICHELIN
Wegenatlas van
Zoals in alle voorgaande ja
ren verscheen hij in de loop
van mei weer voor de kust. De
geep heeft ons nooit vergeefs
laten wachten. Deze typische
vis met een bek die aan een
snavel doet denken, vol scher
pe tanden, is een rover die in
scholen aan de oppervlakte
jaagt. Kleine vissen vormen
zijn prooi die hij op zicht be
laagt. Daarom is de geep ook
aan de haak te slaan met een
zilverpapiertje. Vooral de eer
ste weken waagt de geep zich
dicht bij de wal, met een voor
keur voor plekken waar een
sterke stroom staat. Tegen
hoog water is deze vis het ac
tiefst. Juni is de gepenmaand.
In juli trekken ze alweer verder
en worden ze eigenlijk alleen
nog in volle zee gevangen.
Culinair gezien is de geep een
buitenbeentje. Het visvlees is
heel droog en heeft een heel ei
gen smaak. De groene graat
schrikt mensen die de geep niet
kennen, soms af. Het gaat hier
evenwel om een onschuldige
kleurstof.
Geep wordt gebakken gegeten
of koud in een salade verwerkt.
Vorig jaar gaf ik daarvoor het
recept. Daarom ditmaal het
voorstel om de geep te poche
ren en vervolgens na afkoeling
in het pocheervocht van een
mayonaise te voorzien en op
een bedje van slablaadjes te
serveren.
GEPOCHEERDE GEEP
MET MAYONAISE
Ingrediënten: één geep per
persoon, 1 grote ui, een
scheutje droge witte wijn, wat
fijn gehakte dille, peper, zout
en mayonaise.
Bereiding: maak de geep
schoon, verwijder alle schub
ben, spoel goed onder de koude
kraan en snijd de vis in
mootjes. Bestrooi de mootjes
vis met peper en zout en leg ze
zo dicht mogelijk naast elkaar
en op elkaar. Pel de ui en snijd
die in ringen. Leg de uiringen
op de vis. Giet een deciliter dro
ge witte wijn over de vis en vul
die hoeveelheid aan met water
totdat de mootjes geep net on
der staan. Strooi wat gehakte
dille, liefst vers maar eventueel
gedroogd, over de vis en po
cheer de geep in tien minuten
op een laag pitje gaar.
Laat de geepmootjes in het po
cheervocht afkoelen. Leg in
een schaal wat blaadjes sla en
daarop de mootjes gepocheer
de vis. Schep de mayonaise
over de vis en zet de schotel een
paar uur in de koelkast voor
het opdienen. Schenk er een
een droge witte wijn bij.
Rien van Reems
Geep: een culinair buitenbeentje.
foto van Reems
Nadat een aantal keren in tele
visieprogramma's aandacht
was besteed aan het risico van gro
te hoeveelheden vitamine A voor
zwangere vrouwen, is de Informa
tiedienst van het Voorlichtingsbu
reau voor de Voeding overstelpt
met telefoontjes van bezorgde con
sumenten.
Het menselijk lichaam heeft vita
mine A nodig voor een aantal func
ties: bevorderen van de groei, goed
zien in de schemering, in goede
conditie houden van de huid, ver
groting van de weerstand tegen
bacteriën. Het vitamine wordt
aangeleverd in de vorm van retinol
(vitamine A) en in de vorm van be-
tacaroteen (een provitamine waar
het lichaam zelf vitamine A uit kan
maken).
De aanbevolen benodigde hoe
veelheden per dag zijn:
volwassen mannen en zwangere
vrouwen: 1000 RE (Retinol Eenhe
den) of 3300 IE (Internationale
Eenheden).
niet-zwangere, volwassen vrou
wen: 800 RE of 2640 IE.
Vitamine A komt voor in marga»
rine, halvarine, boter, bak- en
braadprodukten, volle en halfvolle
melk en melkprodukten en kaas.
Betacaroteen komt voor in veel
groenten (o.a. de oranje kleurstof
in worteltjes).
Omdat vrijwel iedereen dagelijks
voldoende van deze produkten ge
bruikt, komen ziekten als gevolg
van een tekort aan vitamine A in
Nederland eigenlijk niet meer
voor.
Overdosis
Een overdosis aan vitamine A
heeft een vitaminevergiftiging tot
gevolg. Kenmerken hiervan zijn
het plotseling optreden van ern
stige hoofdpijn, algehele zwakte,
misselijkheid en duizeligheid.
Acute vergiftiging ontstaat door
het slikken van pillen met zeer gro
te hoeveelheden vitamine A.
Door het langdurig gebruik van
grote hoeveelheden vitamine A
kunnen ook andere verschijnselen
optreden: oogafwijkingen, huidaf
wijkingen, milt- en leververgro
ting. Bovendien zijn zowel bij
proefdieren als bij mensen afwij
kingen van de ongeboren vrucht
waargenomen. Daarom ook is de
veilige grens voor opname van de
ze stof voor zwangeren lager dan
voor niet-zwangeren. Ook vrou
wen die zwanger willen worden
kunnen beter zuinig omspringen
met preparaten waarin vitamine A
voorkomt.
Grens
Afwijkingen door een te hoog vita
mine A-gebruik zijn niet te ver
wachten bij inname van ten hoog
ste 200 RE per kg lichaamsgewicht
(dus in totaal 13.000 tot 15.000 RE
per dag). Hoewel de benodigde
hoeveelheden vitamine A voor
zwangere vrouwen groter is, is in
verband met de kans op afwijkin
gen bij het ongeboren kind de in-
namegrens voor hen lager dan
voor niet zwangeren, namelijk ma
ximaal 45 RE/kg, totaal niet meer
dan 3000 RE per dag.
Omdat lever veel vitamine A be
vat, wordt zwangeren afgeraden
vaker dan één keer per twee weken
lever te eten. Bijsluiters bij vita
mine-preparaten dienen ook goed
gelezen te worden; als er vitamine
A in het produkt voorkomt moet in
de bijsluiter worden gewaar
schuwd voor de risico's van ge
bruik tijdens de zwangerschap.
Het veiligst is om aan de bovenge
noemde aanbevolen hoeveelheden
vast te houden: 1000 RE voor man
nen en zwangere vrouwen, 800 RE
voor niet-zwangere vrouwen. Deze
hoeveelheden zijn gemakkelijk te
bereiken met een gevarieerde voe
ding. Voorwaarde is wel, dat men
(matig) halvarine, margarine of bo
ter op het brood gebruikt. Zwange
ren kunnen voor de noodzakelijke
vitamine D-suppletie bij voorkeur
een vitamine D-preparaat gebrui
ken en niet, zoals in het verleden
nogal eens gebeurde, een vitamine
AD-preparaat.
Ineke Volkers
Graaf van Zuylen bij de jongste attractie van pretpark Duinrell, een boot die zich vanaf grote hoogte in het water stort.
