Zeuren,
zieken
en zwijgen
PZC
Extreem-rechts
in de raadzaal
Honger bedreigt
miljoen Kenyanen
reportage
29
ZATERDAG 20 JUNI 1992
Twee jaar geleden boekten de Centrumdemocraten en
CP'86 een onverwacht succes tijdens
gemeenteraadsverkiezingen, samen behaalden ze vijftien
zetels. De beroepsracisten huilden van vreugde en triomf:
het eind van de gevestigde politiek op lokaal niveau was in
zicht. Intussen is de raadstermijn half voorbij, en het
ranzige gedachtengoed van plaatselijk extreem-rechts moet
nog altijd een eerste constructieve bijdrage voortbrengen.
Twee jaar nadat de Centrumde
mocraten en CP'86 vijftien ze
tels veroverden in negen gemeen
teraden is het nog altijd wachten
op hun eerste inhoudelijke bij
drage aan de lokale politiek. Ze
hebben voor de volgende verkie
zingen nog twee jaar de tijd om die
taak te volbrengen. En het is nu al
duidelijk: het zal ze niet lukken.
Een curieuze combinatie van fac
toren verhindert dit. Enkele geko
zenen zijn er gewoon te stom voor.
Een Amsterdamse centrumdemo
craat, Frans Hofman, is doorgaans
dronken tijdens raadszittingen. In
Almere won CP'86 wel een zetel,
maar durfde niemand 'm uiteinde
lijk te bezetten. Overal staan
raadsleden van andere, 'reguliere'
fracties klaar om een CD-er of
CP'86-er verbaal in mootjes te hak
ken als de gelegenheid zich voor
doet.
De totale onmacht van extreem
rechts om ook maar iets te beteke
nen in de plaatselijke politiek
staat in schril contrast met de gro
te bek die deze ranzige club opzet
te, toen twee jaar geleden de ver
kiezingsuitslagen binnenliepen.
De racisten in de gemeenteraden
worden door de rest behandeld als
politieke melaatsen, en daar ge
dragen ze zich ook naar. Goed be
taalde melaatsen, zeker. De jaar
vergoedingen voor raadsleden in
grote steden bedragen bijna 40.000
gulden. Voor de gefrustreerde kie
zer in de achterstandswijk moet
echter het eerste punt nog worden
binnengehaald.
De anti-partij
Niet dat de Centrumdemocraten
en CP'86 er op uit zouden zijn een
inhoudelijke bijdrage te leveren.
Ze zieken, ze zeuren, ze roepen on
zin, uiten soms puur racistische
beledigingen. Ze frustreren, ont
duiken procedures of gebruiken
juist de regeltjes om het democra
tische proces te verstoren. Het is
dat ze - de Centrumdemocraten en
CP'86 - eikaars bloed vaak wel
kunnen drinken, anders zouden ze
samen de Tegenpartij kunnen vor
men, de anti-partij die Koot en Bie
ooit schiepen.
De gekozen racisten zijn immers
vooral tégen. Van Purmerend tot
Rotterdam, van Schiedam tot
Utrecht zijn ze tegen de 'rooien', de
'welzijnsmafia', tegen de verho
ging van de hondenbelasting. Ze
zijn tegen uitbreiding van open
baar vervoer (doortrekken
Utrechtse sneltram!), en tegen
meer auto's. En natuurlijk, ze zijn
erg tegen buitenlanders.
Lees de notulen van twee jaar ge
meenteraadsvergaderingen in de
plaatsen waar CP'86 en CD werden
gekozen en huiver, lach en huil
mee.
In Amsterdam zorgt een illuster
trio al twee jaar voor tranentrek
kend spektakel. Willem Bruyn en
Frans Hofman kwamen daar via
de Centrumdecraten aan een zetel,
Wim Beaux, geharnast racist, zit er
namens CP'86. Hofman (die uit ge
meenschapsgeld bijna 40.000 gul
den opstrijkt voor zijn raadswerk)
is zoals gezegd doorgaans in de lo
rum. In schaarse momenten van
helderheid doet hij zijn mond
open, bij voorbeeld tijdens een be
grotingsbehandeling:
„Mijnheer de voorzitter. Ik wil ge
woon eens vertellen hoe ik mijn
dag doorbreng. Nadat ik 's och
tends uit bed kom, ga ik om een
uur of negen naar café 't Pleintje in
de Bijlmermeer."
Platvoet (Groen Links): „Hij is
dronken!"
Hofman: „Je moet je vervelende
kop houden, Platvoet!"
Voorzitter (Burgemeester Van
Thijn): „Wij zijn gewend ons hier
parlementair uit te drukken."
Bruyn, die getuige allerlei obscure
publikaties van zijn hand onge-
Demonstranten in Utrecht proberen de Centrumdemocraat Wim Vreeswijk te beletten zijn stem uit te bren
gen tijdens de gemeenteraadsverkiezingen 1990. foto GPD
twijfeld fout zal zijn in de volgende
oorlog, is een breekbare oude man,
die meestal zijn microfoon vergeet
aan te zetten als hij het woord
neemt. Hij ergert zich aan de van
alcohol doortrokken Hofman en
zit sinds anderhalfjaar op persoon
lijke titel in de raad. In 1991 vlogen
beide heren elkaar in de raadzaal
herhaaldelijk in de haren, waarbij
beschuldigingen vielen dat er CD-
fractiegelden waren misbruikt.
Het meest heeft de Amsterdamse
raad te stellen met Wim Beaux van
CP'86. Beaux wordt door een col
lega-raadslid omschreven als een
'notoire rotzak'. „Iemand die pre
cies weet hoe hij het bloed onder je
nagels vandaan krijgt."
Van de gedachtengang van Beaux
zou je de slappe lach kunnen krij
gen, als zijn opvattingen niet zo
fascistisch waren. Het onderwerp
kan zo gek niet zijn - een tweede
Coentunnel, meer bewegen voor
ouderen - of deze CP'86-vertegen-
woordiger komt op ondoorgronde
lijke wijze uit bij De Buitenlander.
November vorig jaar was het on
derwerp drinkwatervoorziening
aan de orde. Beaux had zich hierop
grondig voorbereid. Hij hield een
verward verhaal over de import
van buitenlanders, die op den duur
wel eens voor drinkwatertekorten
zou kunnen zorgen. Repatriëring,
luidde zijn doordachte advies.
Hondenbelasting
Er zijn ook roerende voorbeelden
van solidariteit met de allochtoon.
Wim Elsthout, Centrumdemo
craat te Haarlem, toonde zich vo
rig jaar buitengewoon bezorgd
over het gebrek aan integratie van
Turken. Elsthout verklaarde zich
tegen een Turkse satelietzender op
de kabel, want dat zou de Turkse
stadgenoot in een totaal isolement
brengen.
Elsthout werd eerder door de rech
ter veroordeeld wegens discrimi
natie - hij had voorgesteld etni
sche minderheden hondepoep op
te laten ruimen. Honden, die
trouwe viervoeters, doen de Cen
trumdemocraat en CP'86-er overi
gens vaker aan de buitenlander
denken. Stewart Mordaunt, Haag
se gemeenteraadslid van CP'86 en
eerder een drijvende kracht achter
het inmiddels verboden neo-faseis-
tische Jongerenfront Nederland,
greep de begrotingsbesprekingen
in 1990 aan om eens flink te ful
mineren.
Mordaunt vond de toestroom van
buitenlanders een aanslag op het
Nederlands erfgoed, stapte in één
moeite door op de groeiende crimi
naliteit (insinuatie: buitenlanders
zijn criminelen), en vervolgde:
„Mensen nemen uit veiligheids
overwegingen een trouwe metge
zel - de hond - in huis." En wat
doet de lagere overheid? Ze ver
hoogt de hondenbelasting. Het
spreekt vanzelf dat Mordaunt daar
tegen was.
Lik-op-stuk
Er is weliswaar bijna een citaten
boek te maken van de beledigin
gen, verdachtmakingen, beschul
digingen en valse stereotieperin-
gen die CD en CP'86 in gemeente
raden hebben uitgesproken jegens
bepaalde bevolkingsgroepen,
maar dit suggereert dat ze nogal
een stempel drukken op de raads
vergaderingen. Dat is niet het ge
val. Ze zijn doorgaans aanwezig,
maar voeren zelden het woord. Ge
rard Rieff (CD-Rotterdam) en Jan
Stoops (CD-Den Haag) bijvoor
beeld zijn hardnekkige zwijgers.
Twee jaar geleden, toen CD en
CP'86 het ineens goed bleken te
doen bij de gemeenteraadsverkie
zingen, bezonnen de andere partij
en zich opnieuw over de strategie
waarmeë extreem-rechts moest
worden bestreden. In verschei
dene raden werd gekozen voor de
lik-op-stuk methode. Want de ra
cisten in de raad zwijgen dan wel
vaak, als ze hun mond opendoen,
dan is het altijd oppassen gebla
zen.
De lik-op-stuk aanpak is niet ie
dereen gegeven en soms wordt
voorafgaand aan een debat tussen
partijen afgestemd wie de Cen
trumdemocraat of CP'86-er zal
aanpakken, als ze over de schreef
gaan. In de Rotterdamse gemeen
teraad maakte zich tijdens de be
grotingsbehandelingen eind 1990
lichte paniek meester van de overi
ge fracties, toen ze zich niet goed
raad wisten met de inbreng van
CD en CP'86 wier lasterpraat live
werd uitgezonden door de lokale
televisie.
Cyriel Triesscheijn van de Rotter
damse Anti Discriminatie Raad
analyseerde naderhand met leden
van reguliere fracties aan de hand
van videobeelden wat er fout was
gegaan. Triesscheijn: „Raadsle
den waren erg gespannen. Ze gin
gen er van uit dat de buitenwacht
erg op hen lette tijdens het debat.
Dat geeft extra druk, en dat hoeft
niet." De spanning leidde tot emo
tionele aanvallen op extreem
rechts en dat is precies wat CP'86
en CD beogen.
Triesscheijn: „Hun betoog is opge
bouwd met bewuste provocaties,
gerichte uitnodigingen voor an
dere raadsleden om erop te reage
ren. En op die reacties is men ge
prepareerd." Inmiddels heeft de
Rotterdamse raad wat meer erva
ring met de CD-er Rieff en CP-er
Termijn en constateert Tries
scheijn dat er veel uitgekiender
wordt gereageerd.
Initiatief
Een debatteerhandigheidje is de
racist het initiatief ontfutselen.
Groot is het aantal voorbeelden,
waarbij een extreem-rechts raads
lid een geraffineerd verhaal houdt,
waarop hij juridisch niet kan wor
den gepakt, maar waarin overdui
delijk allerlei impliciete beledigin
gen en verdachtmakingen jegens
buitenlanders zijn verpakt. Met
een goed geplaatste interruptie die
de kern van het betoog raakt, we
ten de CD-ers en CP-ers vaak geen
raad.
Tot een debat komt het echter
nooit. Daarvoor lopen de gedach-
tenwerelden te ver uiteen. Boven
dien weten de racisten dat ze het
dan afleggen, omdat ze op argu
menten geklopt worden. Ze ontwij
ken dus ieder antwoord dat hen als
racist ontmaskert en waarop ze
wegens discriminatie voor de rech
ter gesleept kunnen worden. Dat
levert ergerlijke, maar verplichte
uitwisselingen op, die het niveau
van de lokale democratie helaas
niet verhogen.
Zo is Wim Beaux van de Amster
damse CP'86 herhaaldelijk ver
zocht eens uit te leggen wie hij be
doelt met de „hier niet-thuighoren-
den". Het verstoort zijn betoog,
maar een echt antwoord levert het
nooit op. Gerard Rieff Rotterdam
se Centrumdemocraten) werd ooit
uitgedaagd zijn vuile praat con
creet te onderbouwen, Rieff. in het
nauw gebracht, stamelde dat hij
daarvoor 'ruggespraak' moest
houden 'met zijn fractie'.
Die fractie, dat is hijzelf. Maar wel
licht doelde de Rieff op Hans Jan
maat die zich op dat moment in
het Rotterdamse stadhuis ophield
Hersentjes
Het succes van extreem-rechts bij de gemeenteraadsverkiezingen twee jaar geleden heeft het verzet tegen de
fascistische en racistische splintergroeperingen aangewakkerd. foto GPD
om zijn partijgenoot van teksten
en andere steun te voorzien. Wim
Vreeswijk, Centrumdemocraat in
de Utrechtse raad, beweerde dat
etnische groepen „massaal daders
van misdrijven" voortbrengen.
Gevraagd naar harde cijfers, kon
digde Vreeswijk aan dat hij dat
moest opzoeken. Nooit meer iets
van gehoord.
Lasterpraatjes
Veel raadsleden zijn van mening
dat het interrumperen, ook al leidt
het niet tot een echt antwoord, be
ter is dan de racisten maar onbe
lemmerd hun lasterpraatjes te la
ten verkopen. Maar men is zich
pijnlijk bewust van de grenzen die
er zitten aan lik-op-stuk. V. Bruins
-Slot, CDA-fractielid in de Amster
damse gemeenteraad: „Het is on
voorstelbaar wat iemand als
Beaux allemaal zegt. Als dat niet
weersproken wordt, blijft het han
gen en dat is niet goed."
Het doet Bruins-Slot wel goed als
de onzin van Beaux kan worden
weerlegd, „maar wat is de maat
schappelijke relevantie daar ei
genlijk van? Die is niet groot. Als
we in de tegenaanval gaan, dan
doen we dat in het belang van de
genen die door figuren als Beaux
worden beledigd. Dat heeft hoog
uit een morele kant."
Een positief electoraal effect heeft
het vermoeiende verbale steekspel
niet, verzucht Bruins-Slot. En het
massaal negeren van de racisten
leverde na de vorige raadsperiode
ook alleen maar stemmenwinst op
voor de Centrumdemocraten en de
CP'86.
Het wachten is dus tot kiezers
doorkrijgen dat ze van de CD en
CP'86 nog veel minder te verwach
ten hebben dan van de andere par
tijen. Maar dat kan nog wel eens
een tijd gaan duren. Een deel van
het extreem-rechtse electoraat be
staat uit protest-stemmers die zich
volledig hebben afgekeerd van de
gevestigde politiek. De racistische
raadsleden laten dan ook nooit een
gelegenheid voorbij gaan om in te
spelen op dat protest-sentiment.
Afrika lijdt honger. Zowel het
oostelijk als zuidelijk deel van het
continent kampen met de ergste
droogte en hongersnood van deze eeuw.
Kenya, dat normaal in de gelukkige
omstandigheid verkeert voldoende
regenval te krijgen om de bevolking te
voeden, is dit jaar niet gespaard
gebleven. Eén miljoen Kenyanen
worden met de hongerdood bedreigd,
evenals de 300.000 Somalische,
Etiopische en Sudanese vluchtelingen
die thans in het land verblijven. De
geboden hulp is echter bij lange na niet
voldoende.
In een grote tent zitten zo'n hon
derd kinderen op de grond. De
allerkleinsten zitten bij hun moe
ders op schoot en huilen amechtig.
Ze zijn stuk voor stuk broodmager.
Holle ogen, gelig flinterdun haar.
In hun handen plastic bekers. Ze
wachten op melk, de vloeistof die
weer leven in hun uitgeteerde li
chaampjes moet brengen.
De harde wind stuwt onophoude
lijk wolken stof door het vluchte
lingenkamp in Dagaheley in het
noordoosten van Kenya. Het
kamp biedt plaats aan 32.000 So-
maliars en een enkele Kenyaan en
Etiopiër. Op de uitgestrekte zand
vlakte buiten het kamp liggen her
en der kadavers van koeien, geiten
en ezels. Alleen de plechtig voort
schrijdende kamelen lijken de al
lesvernietigende droogte te heb
ben weerstaan. Mannen zijn druk
doende nieuwe graven te delven.
Want de strijd die de westerse
hulpverleners in dit opvangkamp
voeren om al die duizenden ver
zwakte kindertjes te redden, is
geen gemakkelijke en niet altijd
even succesvol.
„Ondanks de hulp die wij bieden,
is het sterftecijfer in dit kamp nog
steeds veel te hoog", verzucht Mar
leen de Tavernier in dienst van
Artsen zonder Grenzen en verant
woordelijk voor het speciale voe-
dings- en medisch programma
voor de uitgemergelde kinderen in
Dagaheley. Die halen minder dan
60 procent van hun normale li
chaamsgewicht. „Per dag gaan
tussen de 15 en 20 kinderen dood
als gevolg van ernstige ondervoe
ding, diarree en uitdroging. Je
kunt in een kamp als dit pas van
een stabiele situatie spreken, als
dat aantal rond de drie ligt."
Geen verbetering
Waarom er maanden na de oprich
ting van dit kamp nog steeds geen
verbetering zichtbaar is, is volgens
de Belgische hulpverleenster aan
een reeks factoren te wijten: er is te
weinig voedsel beschikbaar en het
voedsel dat de vluchtelingen krij
gen (rijst en bonen) is hen vreemd.
Als nomaden zijn zij gewend aan
het eten van vlees en melk. Boven
dien houden sommige moeders
hun ondervoede kinderen veel te
lang verborgen. „Deze mensen
hebben nimmer in hun leven een
dokter gezien. Ze moeten leren
met hun problemen voor de dag te
komen en wennen aan medicij
nen."
Kritiek
Het Hoge Commissariaat voor de
Vluchtelingen van de Verenigde
Naties (UNHCR) in Kenya heeft
als gevolg van die rampzalige sterf
tecijfers nogal wat kritiek te verdu
ren gekregen. De organisatie zou
veel te laat en in een te geringe ma
te hebben gereageerd op de stroom
vluchtelingen. UNHCR-woord-
voerder Panos Moumtzis: „De
voorraden waarmee de kampen
thans worden gevoed, beginnen op
te raken en niets wijst erop dat
westerse donoren snel zullen in
springen. Ze laten het massaal af
weten", benadrukt Moumtzis. „Op
onze oproep van vorige maand
voor 35 miljoen .dollar om ons pro
gramma in Kenya tot eind 1992
voort te kunnen zetten, heeft nog
niemand gereageerd." Nederland
heeft onlangs 250.000 gulden be
schikbaar gesteld voor het slaan
van zes waterputten in de vluchte
lingenkampen.
Dat het UNHCR ondanks deze 'do
normoeheid' haar best blijft doen,
Waarom zouden ze bovendien hun
hersentjes pijnigen om een inhou
delijke bijdrage te leveren aan de
lokale democratie, als ze de kiezers
-ook kunnen binnenhalen door sim
pelweg de Tegenpartij te zijn?
Door wat te stoken en te zieken, zo
als Centrumdemocraat Chiel Ko
ning in juli 1991 deed. Hij vroeg bij
24 hamerstukken tijdens een
raadsvergadering in Dordrecht om
een hoofdelijke stemming. Een
volstrekt overbodige procedure,
waardoor de zitting een uur langer
duurde, raadsleden tot woede wer
den gedreven en Koning zijn publi
citeit kreeg. De vermoorde on
schuld van Koning: hij wilde er
„niet mee plagen", maar had er wel
„een bedoeling" mee.
De Centrumdemocraten en CP'86
-ers kunnen ook maar beter niet te
inhoudelijk worden, voordat ze het
weten keert zich dat tegen hen. Zo
als in Purmerend. Centrumdemo
craat Richard van der Plas (bij wie
thuis fascistische folders werden
aangetroffen - de man is een onver
bloemde nazi - deed najaar 1990 in
de Purmerendse gemeenteraad
het voorstel tot de oprichting van
een burgerwacht.
Immers, zo merkte Van der Plas
op, „Vandalisme wordt een steeds
groter probleem." De gemeente
raad ging er niet op in, maar in
kringen van Centrumdemocraten
zette men door. Twee maanden la
ter werden de extreem-rechtse
burgerwachters opgepakt wegens
negen brandstichtingen, waarmee
ze hadden willen bewijzen hoe
dringend de oprichting van de
straatwacht was.
Maurice Wilbrink
zien we in Hagadera. Daar is, op
zo'n 16 kilometer van Dagaheley,
een nieuw kamp voor 30.000 men
sen verrezen. Die middag worden
de eerste 310 Somaliars in vracht
wagens aangevoerd. Het zijn voor
namelijk vrouwen, een aantal in
verwachting en heel veel kinderen.
Ze komen allemaal uit de buurt
van Kismayo, de havenstad in het
zuiden van Somalia en hebben de
laatste tien dagen zeker 300 kilo
meter gelopen.
„De meesten zijn volkomen uitge
put en vooral de kinderen zijn
zwaar ondervoed, lijden aan bloed
armoede en hebben schurft", zegt
de Utrechtse verpleegkundige Jea-
nette Lexkes. een van de twee me
dewerkers van Artsen zonder
Grenzen die voor de medische be
geleiding zorgen.
Aan de grens bij Liboi zijn ze opge
vangen door het UNHCR, onder
zocht, gevoed en vervolgens naar
Hagadera gebracht. Hun nacht
merrie is voorbij. Hier begint voor
hen een nieuw leven en raken ze
voorgoed hun eeuwenoude noma
denbestaan kwijt. Een leven zon
der het aanhoudende geluid van
geweer- en mortiervuur. En zonder
voortdurende aanvallen door
zwaarbewapende rebellen en ban
dieten, die de afgelopen zestien
maanden hun leven in Somalia on
veilig en benauwd hebben ge
maakt.
Nomaden
Veel minder zorg is er voor de Ke-
nyaanse nomaden, die het noor
den en noordoosten van Kenya be
volken. Hun toestand is ronduit
schrijnend. Ze hebben de afgelo
pen twee jaar geen druppel regen
gehad en hebben 80 tot 90 procent
van hun vee, de leverancier van
melk en vlees en hun enige middel
van bestaan, verloren en kwijnen
nu zelf langzaam weg. En om het
allemaal nog wat erger te maken,
dwalen in het gebied vele met ma
chinegeweren bewapende bandie
ten rond die auto's en dorpen aan
vallen, mensen beroven en doden,
en aan de haal gaan met de paar
koeien en geiten die niet aan de
droogte zijn bezweken.
Hulporganisaties roepen al enige
tijd dat in dit deel van Kenya één
miljoen burgers door hongersnood
worden bedreigd en dat de gezond
heidstoestand van 280.000 mensen
uiterst kritiek is. Omdat groot
schalige hulp nog steeds uitblijft,
sterven nu reeds 20 Kenyanen per
dag de hongerdood, aldus de hul
pinstanties. En wat doet de Ke-
nyaanse regering? Zij slaat alle on
heilsvoorspellingen in de wind.
ontkent de alarmerende cijfers en
noemt ze 'ongegrond, misleidend
en overdreven'.
„Kenya heeft het imago van een
mooi toeristenland en het is niet zo
goed voor de publiciteit als je
praat over honger en dood. Ik denk
dat dat de belangrijkste reden is,
hoe triest ook", luidt de verklaring
van Jeanette Lexkes van Artsen
zonder Grenzen.
Kenya's president Arap Moi heeft
zich uiteindelijk veel te laat alle
kritiek aangetrokken en interna
tionale donoren enkele dagen gele
den verzocht zijn land te hulp te
komen. De eerste voedselzendin-
gen komen nu aan. Maar er is veel
meer nodig om het leven van een
miljoen Kenyanen en 300.000
vluchtelingen te redden. Het is in
dit verband uiterst treurig te moe
ten concluderen dat ook in het
Westen de apathie heeft toegesla
gen.
De hulpverleners in het veld blij
ven echter hopen. Jeanette Lex
kes: „Hongersnood komt ieder
jaar terug en staat heel ver van de
mensen in het westen. Ze worden
er kennelijk een beetje moe van
steeds maar weer geld te geven.
Maar als je hier werkt, zie je met
eigen ogen dat hulp heel belang
rijk is. En ik hoop dat de mensen
thuis dat ook zullen beseffen. Want
als wij geen geld hebben, kunnen
we niet werken en zullen al deze
Afrikanen dood gaan."
Frans van den Houdt
