Laatste toevlucht voor
arenden en flamingo's
Coto
Donana
belangrijkste natuurgebied van West-Eu
ropa wordt weliswaar met de mond bele
den door de Spaanse regering, maar een
actief beleid om het gebied te behouden,
wordt vanwege geldproblemen steeds
weer vooruit geschoven. Ook de veelal
Spaanse bezoekers van de Coto Donana
begrijpen maai- weinig van het unieke ka
rakter van het natuurgebied. Als ze wor
den rondgereden in speciale trucks, ma
ken ze lawaai om het hardst en gooien
blikjes en etensresten naar buiten, zoals
ze dat in de rest van het land ook gewoon
zijn te doen. Voor hen blijft het toch vooral
een uitstapje, zoals een dagje Expo, zon
der echte belangstelling voor de natuur.
Erger nog is de bedreiging die de Coto
Donana ondervindt van de aangrenzende
toeristische urbanisatie Matalascanas.
Daar overzomeren zo'n 200.000 zonaan-
bidders, die zich voor een groot deel wei
nig aantrekken van het ecologische be
lang van hun directe omgeving. Gelukkig
toerisme
Ihlli
zijn nieuwe urbanisatieplannen nu afge
keurd, maai- natuurbeschermers zijn er
niet van overtuigd, dat die plannen bin
nenkort niet weer terugkeren.
Maar niet alleen de toeristen en de urbani
satie vormen een gevaar voor het kwest-
bare ecosysteem van de Coto Donana. De
vervuiling, die de zee op de kust werpt, be
draagt circa 100 ton per jaar. Omdat de
Coto Donana voor een deel aan de mon
ding van de Guadalquivir ligt, komt er
ook het nodige vuil via de rivier langs het
park. Hoe slecht deze riviermonding er
aan toe is, blijkt uit een recent rapport van
de regering van Andalusië, waarin het
strand aan de andere kant van de rivier,
bij het overigens zeer fraaie sherry-plaats
je Sanlucar de Barameda, tot een van de
meest vervuilde van heel Spanje wordt
aangewezen en zwemmen daar wordt ont
raden.
Een andere bedreiging vormt de onttrek
king van water aan de duinen van de Coto
Donana en de directe omgeving. Door de
ergste droogte in Andalusië sinds jaren en
de oprukkende land- en tuinbouw-activi-
teiten wordt in toenemende mate een be
roep gedaan op de ondergrondse water
bronnen. Actievoerders willen daarom
een verbod op waterwinning en een aan
gescherpt bestemmingsplan, waardoor
agrariërs niet verder kunnen optrekken.
De land- en tuinbouw zijn er ook de oor
zaak van dat er regelmatig epidemieën
uitbreken onder de talrijke vogels die Co
to Donana aandoen. Pesticiden worden
als oorzaak aangewezen voor de dood van
zeker 10.000 vogels per jaar, waaronder be
dreigde exemplaren. Tot overmaat van
ramp bevinden zich ten noorden van de
ZATERDAG 13 JUNI 1992
Twee keizerarenden cirkelen op
grote hoogte over het groene
grasland van de Coto Donana. Hier
grazen tientallen wilde paarden,
krioelen zwarte zwijnen en kijken
herten met vragende ogen in de
richting van de toeristen, die op
veilige afstand worden gehouden
door geduldige natuurwachters.
Over het moeraswater van Lucio del
Membrillo vliegen plots honderden
flamingo's op, opgeschrikt door een
verre knal.
Het Nationale Park Coto de Donana in
Zuid-Spanje aan de monding van de
Guadalquivir is met zijn oppervlakte van
50.720 hectare het grootste in Eurupa, bui
ten de parken in de voormalige Sovjetu
nie. In 1989 kwamen daar nog eens 26.540
hectare bij in de directe omgeving van het
natuurpark, het zogenaamde Parque Na
tural del Entorno de Donana. Het is welis
waar door urbanisaties, wegen en land- en
tuinbouwgebieden van het feitelijke park
gescheiden, maar maakt er ecologisch
toch deel van uit.
Niet alleen vanwege zijn omvang is de Co
to Donana bijzonder. De kilometers lange
en op sommige plaatsen honderden me
ters brede duinenrijen doen sterk denken
aan de mooiste Nederlandse kustgebie
den. Daarachter liggen pijnbossen, wei
landen, moerassen en vennen, waar hon
derden verschillende vogelsoorten over
winteren, broeden of tijdelijk neerstrij
ken. Niet alleen broeden hier de laatste
exemplaren van de Spaanse keizerarend,
ook lepélaars, flamingo's, ooievaars en
een aantal reigersoorten hebben hier een
mogelijke laatste veilige plek gevonden
op de grens van Europa eri Afrika. Ook de
lynx komt nog in de Coto Donana voor,
hoewel die zich zelden aan de bezoekers
laat zien.
Het belang van de Coto Donana als het
Coto Donana ook een aantal mijnindus
trieën, die. ondanks acties doorgaan met
het laten wegstromen van giftige afval
stoffen in de beekjes die naar de vennen
van het park stromen.
Gonzalez
Natuurbeschermers, onder aanvoering
van de Brit David Bellamy, zijn al vanaf
het begin van de jaren '80 actief om de
Spaanse overheid en de EG te dwingen
drastische maatregelen te nemen om de
Coto Donana te beschermen. Niet hele
maal tevergeefs, hoewel het besluit van de
socialistische premier Felipe Gonzalez
om een van de paleizen in dit natuurge
bied als zijn persoonlijke vakantieverblijf
uit te kiezen, niet bij iedereen in goede
aarde is gevallen.
Men kan in de omgeving van de Coto
Donana dan ook talrijke verkeersbordjes
aantreffen, waarop de aanwijzing 'Pare
Nacional de Coto Donana' is vervangen
door de tekst 'Pare Nacional de Felipe'.
Maar het argument van de Spaanse rege
ring dat de regelmatige aanwezigheid van
de premier juist een garantie is dat het in
het natuurpark rustig blijft, snijdt ook
enig hout. Maar dat het exclusief verblijf
van Gonzalez ook als discriminerend
wordt uitgelegd - en vooral als een vorm
van socialistische vriendjespolitiek - kan
toch ook niet helemaal uit de hoofden van
de lokale bevolking worden gepraat. De
Coto Donana is namelijk voor niemand
toegankelijk, hoewel er langs de monding
van de rivier nog een aantal vissersfami
lies onder uiterst primitieve omstandig
heden wonen. Maar het blijft de bevolking
steken, dat Gonzalez en zijn vrienden wel
in de Coto Donana mogen jagen en vissen
en zij niet.
Begin mei bracht de voorzitter van de Eu
ropese Commissie, de Fransman Jacques
Delors met een aantal topambtenaren
van de EG een bezoek aan de Coto
Donana, waarbij zij werden rondgeleid
door premier Gonzalez en de president
van Andalusië. Manuel Chaves. Ook de
voorzitter van de Raad van Toezicht van
het natuurpark, de voormalige socialisti
sche voorzitter van het Europees parle
ment, Enrique Baron, was daarbij aanwe
zig. Gonzalez en Chaves benadrukten bij
Delors dat er dringend EG-steun nodig is
om het natuurpark te behouden en noem
den een bedrag van 50.000 miljoen pese
ta's, bijna één miljard gulden.
Enorm bedrag
Delors verklaarde onder de indruk te zijn
van het natuurpark en onderschreef het
belang voor heel Europa. Maar het blijft
vooralsnog de vraag of de EG bereid is
zo'n enorm bedrag op tafel te leggen. De
toekomst van de Coto Donana behoort
volgens veel EG-parlementariërs in de
eerste plaats tot de verantwoordelijkheid
van de Spanjaarden, die er immers zelf
nogal slecht mee zijn omgesprongen. Des
ondanks ziet het er naar uit, dat de EG
flink voor de Coto Donana in de buidel zal
tasten. Of daarmee dit fraaie natuurpark
ook definitief gered is, is een vraag die als
een donkere wolk boven de Coto Donana
blijft hangen.
Overigens is een bezoek aan de Coto
Donana heel goed te combineren met een
dagje Expo in Sevilla. De afstand van Se-
villa naar het park bedraagt ongeveer 80
kilometer. Reserveren is echter noodzake
lijk, aangezien er maar 250 mensen per
dag in het park worden toegelaten. Er zijn
twee soorten van bezoek mogelijk. Eén
van vier uur en één van een hele dag. Dit
gebeurt in speciale trucks en onder bege
leiding van een gids. Men kan zich ook be
perken tot een bezoek aan het museum en
zogenaamde 'Preparque' de Coto
Donana.
Ruud de Wit
foto Spaans Verkeersbureau
Over het water vliegen plots honderden flamingo's op... Op de achtergrond de kuststrook van de Coto Donana.
Alpen ook 's zomers
aantrekkelijk
Hier en daar begint het langzamer
hand te lukken. Maar een 'hot item'
is het nog altijd niet. Waarschijnlijk om
dat de gemiddelde toerist de mening is
toegedaan dat je 's zomers niets te zoe
ken hebt in wintersportplaatsen. Het
geen een misvatting is. Overal in de hoge
Alpen worden aantrekkelijke activitei
ten georganiseerd tegen al even aantrek
kelijke prijzen. In Frankrijk timmert
vooral Les Arcs aan de weg, zoals blijkt
uit het programma van de Amsterdamse
reisorganisatie Touralp. Golfen op 1800
meter hoogte (18 holes, par 67), rafting,
mountainbiking, tennissen, zwemmen,
boogschieten, vissen, klimmen, berg-
wandelen, parachutezweven, hydros-
peed (zwemmen in wild water)... moge
lijkheden te over.
Vakantie weer
Wie van tevoren graag wil weten wat
voor weer het is op de vakantiebe
stemming (en vertrouwen heeft in voor
spellingen natuurlijk) kan de Vakantie
weerlijn van de ANWB bellen: 06-95.79
(75 cent per minuut). Er wordt specifieke
informatie verstrekt over de betreffende
streek wat betreft de verwachte neer
slag, de temperatuur, het aantal zonuren
en de weersontwikkling voor de komen
de vijf dagen. Voor kustgebieden wordt
ook de temperatuur van het zeewater ge
geven. De Vakantieweerlijn is tot 1 okto
ber bereikbaar.
Betere weg naar
de Noordkaap
Vooral fietsers die de klassieke route
Amsterdam-Noordkaap volgen, zul
len er blij mee zijn: de nieuwe, danig op
gelapte weg naar het noordelijkste pun
tje van Europa. Vanaf 14 juni heeft hét
hele traject een geplaveid wegdek, wat
vooral het passeren van de onverlichte
tunnels een stuk veiliger maakt.
Overigens: een klus blijft het bereiken
van de Noordkaap altijd. Zelfs voor auto
mobilisten die ook nu nog, bij slecht
weer, in konvooi moeten rijden. Velen
maken dan ook van de mogelijkheid ge
bruik in Kafjord de boot te nemen, zeker
nu er van wachttijden (nieuwe pont)
geen sprake meer is.
De Noordkaap werd in 1991 door 184.000
mensen bezocht. Een record. Vooral
sinds de rots werd voorzien van een on
dergronds bezoekerscentrum, is het aan
tal bezoekers sterk gestegen.
Oranjebomen
in Het Loo
Over smaak valt urenlang te twisten,
maar dat de tuinen van Paleis Het
Loo bij Apeldoorn tot de mooiste van het
land behoren, staat buiten kijf. Sinds
kort hebben ze er een attractie bij, want
de'eeuwenoude Oranjebomen - door ko
ningin Mary, de vrouw van koning-stad
houder Willem III verzameld staan na
hun winterslaap in de Oranjerie weer in
de Koninginnetuin. Een bijzonder
schouwspel in het 'koude' Nederland,
maar niet uniek. Want naast de sinaas
appelbomen. zijn er ook andere subtropi
sche gewassen te bewonderen, waaron
der citroen-, grapefruit-, olijf- en manda
rijnbomen. Op aanvraag is er een specia
le rondleiding mogelijk. Het Loo is van
dinsdag tot en met zondag van 10.00 tot
17.00 uur open.
Bagage reist met
wandelaars mee
Als het al niet. het populairste lange-
afstandwandelpad van Nederland
is, dan mag het in elk geval worden be
schouwd als het meest bekende: het Pie
terpad, lopende van Pieterburen in
Noord-Groningen naar de Sint-Pieters
berg in Zuid-Limburg. De afstand is 465
kilometer en onder meer wordt er gewan
Amsterdam in de
schijnwerpers
Westfriese
folklore in het
Noordhollandse
Schagen.
foto GPD
deld door en over de vette Groninger
klei, de Drentse zandgronden, het rivie
renlandschap bij Nijmegen en natuurlijk
de 'bergen' van Limburg. Stevige stap
pers doen twee weken over het traject.
Probleem is dikwijls: hoe vervoer ik m'n
bagage en waar kan ik overnachten. De
jonge reisorganisatie Slinger heeft daar
een oplossing voor. De komende zomer
worden twee trips van vier weken (20 ki
lometer per dag) langs het Pieterpad
georganiseerd. Bagage wordt vervoerd
en logies geregeld. Eventueel kan ook
een deel van het parkoers worden ge
volgd.
Rob van den Dobbelsteen
Voor wie het nog niet wist: de grach
ten van Amsterdam zijn weer ver
licht. Tot en met 1 november. En niet al
leen de buitenlandse toeristen zijn er al
tijd weer verrukt van. Deze keer staat bo
vendien een recordaantal historische ge
bouwen in de schijnwerpers. Niet alleen
het Paleis op de Dam en de toren van de
Westerkerk dus. maar nu ook het Rijks
museum, de gevels van het Spiegelkwar-
tier, de Beurs van Berlage en het 18e
eeuwse VOC-schip bij het Scheepvaart
museum. De lampjes branden elke
avond vanaf een half uur voor zonsonder
gang tot een kwartier voor middernacht
en wie echt wil genieten moet eens den
ken aan een candlelight-cruise met wijn
en kaas. Ze worden door bijna alle rond-
vaartrederijen georganiseerd.
Westfriese folklore
Geprolongeerd wegens ongehoord
succes: de Westfriese marktdagen
in Schagen. Ook dit jaar staan er weer
tien op het programma. De eerste vindt
plaats op donderdag 25 juni, de laatste
op 27 augustus. De ingrediënten blijven
hetzelfde: Westfriese dansgroepen die'op
de muziek van vedel en trekharmonika
over het verhoogde plankier hotsebot-
sen, boerenmaaltijden in de openlucht,
schapen scheren, ringstekerijen, optoch
ten met fraai versierde sjezen en (dat
vooral) enorm veel toeschouwers. Uiter
aard ontbreken de nijvere beoefenaren
van oude ambachten niet op het appel en
loopt het gros van de deelnemers en deel
neemsters aan de verschillende manifes
taties rond in de voorname Westfriese
klederdracht. Dus met de 'hoge zije' en
de gouden oorijzers als meest in het oog
lopend.
