Spookdorpen in verlaten Kroatië
Waar blijft het vredesdividend?
de Winckelaer
Humortherapie
PZC
opinie en achtergrond
Geweld en terreur verdrijven mensen uit hun huizen
WOONKAMER AKTIEWEEK
Voor een unieke keuze eerst naar Strijen
-
de Winckelaer
VRIJDAG 12 JUNI 1992
De oorlog in het vroegere Joegoslavië heeft honderdduizen
den op de vlucht gejaagd. Hele streken zijn vrijwel ontvolkt.
Zoals Oost-Slavonië, het door de Serviërs veroverde gebied
in Oost-Kroatië. Serviërs bewonen nu de huizen van de ge
vluchte eigenaren. Maar de verdrijvingen gaan nog steeds
door, nu zelfs de VN geen einde lijkt te kunnen maken aan
terreur en intimidatie.
van onze verslaggever
Louis Burgers
Steeds ..meer Serviërs vesti
gen zich in op de Kroaten
veroverd gebied. Straten en
dorpen in wat nu heet Servisch
Krajina krijgen nieuwe Servi
sche namen, in het cyrillisch
schrift. De Kroatische dorpen in
Krajina worden nog bewoond
door enkele achterblijvers, een
aantal politiemensen en enkele
nieuwe families. Alleen in de
oorspronkelijk Servische dorp
jes verloopt het leven normaal.
Daar lopen in elk geval mensen
op straat.
Tovamik is een van die Kroati
sche dorpen. Het ligt op de grens
met Servië, zeven kilometer van
de legerplaats Sid. De Kroati
sche milities hadden geen en
kele kans toen de oorlog in de
herfst kwam. Dat heeft het dorp
mogelijk gered, maar niet de
mensen.
Neem Nada, een charmante 26-
jarige vrouw, wier familie al 300
jaar in het gebied woont. Met
hun 75 hectare grote bezit be
hoorde de familie tot de rijkere
inwoners van deze vruchtbare
streek. Nu leeft de familie ver
spreid over Kroatië. Nada moest
de afgelopen week haar huis op
geven. In doodsangst zocht ze
hulp bij het VN-hoofdkwartier in
Erdut.
„Toen het leger op 20 oktober
kwam, vluchtten al veel Kroa
ten. De mannen die niet waren
gevlucht, werden gegijzeld om
uitgewisseld te worden tegen
Serviërs. Dat overkwam ook
mijn vader en broer. Ze werden
na 2,5 maand vrijgelaten. Op
Hvar (eiland voor de Kroatische
kust, red.) komen ze nu bij".
Haar echte naam wil ze niet
kwijt. Ze is bang voor wraak
wanneer ze ooit terugkeert. Ze
vertelt een verhaal van bedrei
gingen, angst en uiteindelijk
Een man huilt bij de aankomst van Kraotische milities, die een Servisch bolwerk hebben terugveroverd.
Een groep moslimvrouwen uit de Bosnische stad Zvornik wacht op
onderdak in een vluchtelingenkamp. foto EPA
verdrijving. Nu wonen nog zo'n
tachtig mensen in het dorp, voor
het grootste deel Serviërs. Vroe
ger was de bevolking voor 70
procent Kroatisch.
Veilig
Nada, haar moeder en groot
moeder konden nog geruime tijd
in hun huis blijven. Andere
Kroaten werden al wel verjaagd,
maar omdat ze onderdak boden
aan Joegoslavische officieren
dachten ze redelijk veilig te zijn.
Tot de officieren enkele weken
geleden - conform de VN-afspra-
ken - vertrokken. Toen werden
de bedreigingen steeds érnsti
ger.
Eind mei kwam de lang ver
wachte klop op de deur. Moeder
en grootmoeder, alleen thuis,
moesten vertrekken. Nada ont
sprong dit keer de dans, omdat
ze bij een vriendin verbleef. Rus
sische VN-troepen onderschep
ten echter de door Serviërs ge
huurde bus met de opgejaagde
vluchtelingen.
In koele VN-taal: „De dorpelin
gen vertelden UNPROFOR (de
VN-macht in Joegoslavië, red.)
over de bedreigingen die zij
sinds november ondergingen.
De verslagen over de wijze waar
op ze verdreven werden, waren
schokkend". Serviërs hadden
hen gedwongen een verklaring
te ondertekenen dat ze vrijwillig
uit het gebied vertrokken. Maar
ook na een rustperiode besloten
de 22 mensen - en dit keer wel
vrijwillig - toch door te gaan
naar Kroatië. Ze hadden te wei
nig vertrouwen in de VN-garan-
ties dat ze veilig kondèn terug
keren naar Tovamik.
Nada hield het nog wat langer
vol. Ze trok in bij haar zus, die
met een Serviër getrouwd is.
Haar eigen huis was inmiddels
in besdlag genomen door Servi
sche milities. Haar rust duurde
echter slechts enkele dagen.
Toen moest ze vertrekken, de
terreur tegen haar maakte lan
ger verblijf gevaarlijk. Haar zus
ter zette Nada vorige week af bij
het hek van het VN-hoofdkwar
tier in Erdut.
Misschien verwacht de zus nu
zelf de dans te kunnen ontsprin
gen, maar het valt te verwachten
dat zij als volgende Kroaat To
vamik zal moeten verlaten. De
huwelijkse staat redt mensen
niet meer in het huidige Joego
slavië. Politiek en geweld drij
ven zelfs echtgenoten uit elkaar.
Terreur en intimidatie komen
echter niet van één kant. Zo wil
de de gehele bevolking van het
dorp Mirkovci de woonplaats
verlaten, toen het Joegoslavi
sche leger zich terugtrok. De
dorpelingen vreesden een Kroa
tische aanval op dit oorspronke
lijk Servische dorp. Een eenheid
Russische VN-troepen in het
dorp moet erop toezien dat dat
niet gebeurt.
De mensen voelen er zich verla
ten, zegt een Servische militie
man. „Als we worden aangeval
len, kunnen wij misschien pro
beren de eerste groepen tegen te
houden. Voor een langere strijd
moeten we meer en sterkere een
heden hebben. De mensen hier
vragen zich af of het leger (dat
zich nu terugtrekt aan de over
kant van de Donau, red.) op tijd
terug kan zijn om een slachtpar
tij te verhinderen".
Volgens majoor Jan Mulder, de
foto Reuters
commandant van de Nederland
se verbindingstroepen in deze
sector 'Oost', zal het de VN nog
jaren kosten om een beetje we
derzijds vertrouwen tussen Ser
viërs en Kroaten te laten ont
staan. In Erdut (of Epayt) vertelt
hij dat tal van officieren Kroaten
in deze van oorsprong Kroati
sche streek 'geadopteerd' heb
ben. Zelf bezoekt hij regelmatig
een oude Kroatische vrouw in
Dalj om te zien of het haar goed
blijft gaan. Van de Servische bu
ren heeft hij de toezegging dat
haai1 niets overkomt.
„Dat is nooit het probleem. Het
zijn nooit de directe buren die de
terreur uitoefenen, maar men
sen uit een ander dorp". Toch
hoopt hij dat zijn regelmatige
bezoeken onverlaten zal weer
houden druk op het mensje uit
te oefenen.
„Nog steeds komen Kroaten ons
hier om hulp vragen. Nog steeds
vinden gedwongen uitzettingen
plaats". De VN heeft onder meer
de opdracht de oorspronkelijke
bewoners te laten terugkeren,
maar „ik denk niet dat veel
Kroaten dat straks zullen doen".
van onze medewerker
Rogier Jobse
Het woord 'vredesdividend'
werd na afloop van de
koude oorlog algemeen gang
baar en populair. In zekere zin
is dit merkwaardig omdat dus
ook vele critici ol'tegenstanders
van een vrije markteconomie
onbekommerd deze 'kapitalisti
sche' benaming overnamen.
Maar werkwaardiger is de van
zelfsprekendheid waarmee ve
len verwachtten dat het divi
dend in fïnancieel-economische
zin al op korte termijn hoog zou
zijn. En dat valt tegen.
De aanvankelijk optimistische
verwachting is in overeenstem
ming met de traditie van allerlei
VN-rapporten over ontwikke
ling en ontwapening. Met het
einde van de koude oorlog zou
den overvloedige hulpbronnen
vrijkomen ten behoeve van ar
moedebestrijding en milieu.
Hoewel de aard en reikwijdte
IAdvertentie
Nederlands grootste specialist in echt antiek en nieuw
geloogd grenen en vuren meubelen!
ONZE SHOW IS PERMANENT 7500 m2
Openingstijden: Maandag gesloten/ Di. t/m za. 9.00-17.00 uur/Vrijdag Koopavond 19.00-21.00 uur
van het wapenbeheersingproces
in de geschiedenis ongeëve
naard is, kent dat proces zijn
grenzen. Het gaat niet om totale
ontwapening maar om wapen
vermindering en dan vooral in
Europa. Ook de democratisch
gekozen regeringen achten
handhaving van een krijgs
macht in de te voorziene toe
komst nodig, zij het kleiner en
met een kleiner defensiebudget.
Inkrimping van een krijgsmacht
me bijvoorbeeld 30 procent le
vert nog geen vredesdividend
van 30 procent van het oorspron
kelijke defensiebudget op. Aller
lei kosten zoals die van staven
en diensten verminderen niet
evenredig. Sommige (vredesta
ken gaan in hun geheel door. In
Nederland is verder 10 procent
van het defensiebudget bestemd
voor uitbetaling van pensioe
nen, wachtgelden en uitkerin
gen aan militair- en burgerper
soneel. Het totale bedrag daar
voor neemt bij gedwongen ont
slagen zelfs toe. Voor investerin
gen in materieel bestaan ten be
hoeve van het plan van aan
schaffing de eerstevolgende ja
ren (vooral in de eerste vijf) reeds
contractuele verplichtingen.
Niet meer aanschaffen is dus
geen pure 'winst', want het open
breken van deze contracten gaat
niet gratis.
Verder kost ook de ingrijpende
reorganisatie van de krijgs
macht geld. Personeel, voor
zover niet afgevloeid, moet wor
den omgeschoold voor nieuwe
taken die bovendien aanvullen
de investeringen in uitrusting en
materieel vereen.
Ook het nakomen van de afge
sloten wapenbeheersingsak-
koorden brengt lasten met zich
mee. Daarbij gaat het om het
vernietigen van de defensiema
terieel of het duurzaam opslaan
ervan, het terugtrekken van
troepen en elders opnieuw lege
ren, en om de controle (verifica
tie) of dit alles volgens de ge
maakte afspraken gebeurt.
Omschakeling
Maar het bedrag waarmee de de
fensie-uitgaven na verrekening
met bovenstaande correcties
kunnen dalen is dan nog steeds
niet het vredesdividend. Want
de noodzakelijke omschakeling
van militaire naar civiele pro-
dukten (conversie) is nog buiten
beschouwing gebleven. Hoe
sneller en sterker de uitgaven
voor defensiematerieel dalen,
des te moeilijker is de oplossing
van dit probleem op korte ter
mijn.
Vooral voor de voormalige Sov
jetunie met haar reusachtig, geï
soleerd militair-industrieel bol
werk is deze problematiek zeer
ernstig. Maar zelfs voor West-
Europa, met een veel kleinere
militaire produktie dan de voor
malige Sovjetunie en de VS is
becijferd dat alleen al van 1988 t
/m 1990 zo'n 300.000 banen zijn
verdwenen. De bijbehorende ka
pitaalsvermindering kan men
zich voorstellen.
Het zal duidelijk zijn dat het fi-
nancieel-eeonomische 'vredes
dividend' op korte termijn wel
moet tegenvallen voor wie geen
rekening houdt met boven
staande beperkingen. Maar het
is natuurlijk mogelijk het divi
dend van de ontspanning tussen
Oost en West breder dan alleen
financieel-economisch te zien.
Verschillende invalshoeken
zijn dan mogelijk:
het militair-politieke divi
dend. Hierbij gaat het om de ui-
dunning van de geweldige con
centratie van zwaarbewapende
gevechtseenheden in Europa,
drastische vermindering van de
strategische kernwapens en het
verdwijnen van ideologische te
genstellingen na 1989.
Zelfs bij een terugval zou de
waarschuwingstijd zo groot zijn
dat noch de omvang en paraat
heid van de krijgsmacht noch de
crisisbeheersing en besluitvor
ming een probleem'vormen. Ver
der komen weliswaar regionale
machten op en is de kans op het
uitbreken van kleinere conflic
ten groter (gebleken) maar het
tegen elkaar uitspelen van Oost
en West is voorbij.
het humanitaire dividend.
Het is zonneklaar voor wie de
massamoorden, de executies, de
uithongering en de doden tenge
volge van deportaties, dwangar
beid, marteling en politieke psy
chiatrie niet is vergeten. De
communistische terreur kostte
de eigen bevolking zelfs veel
meer doden dan de oorlogen in
deze eeuw.
het opvoedkundige dividend.
Hoewel de verspreiding van
kernwapens en rakettechnolo
gie nog een reëel gevaar is, is de
soms panische angst voor (af
schrikking door middel van)
kernwapens door de militiar-po-
litieke ontwikkelingen afeeno-
men. Dit bespaart de huidige
jeugd traumatische ervaringen
die een deel van de jeugd uit de
jaren '80 moest verwerken: het
vooruitzicht van ondergang van
alle leven in de nabije toekomst.
het milieu-dividend. De klei
nere krijgsmachten zullen in de
nieuwe verhoudingen minder
massaal behoeven op te treden,
dus ook bij oefeningen. In dat
kleiner verband kan meer ge
bruik worden gemaakt van si-
mulatoren, ook voor schietoefe
ningen. Dankzij de ontspanning
(openheid) wordt met behulp
van westerse technologie aan de
schoonmaak van onvoorstel
baar vervuild militaire oefenter
reinen in het voormalige Oost
blok begonnen.
het financieel-economisch di
vidend. Ondanks de argumen
ten tegen een hoog dividend op
korte termijn is duidelijk dat na
uitvoering van de wapenbeheer-
singsakkoorden op langere ter
mijn wél grote bedragen vrijko
men. Voor de VS kan dit bijvoor
beeld oplopen van vijftig miljard
dollar in 1997 tot 100 miljard dol
lar in 2000.
Kortom: nog maar enige jaren
geleden zou men een voorspel
ling van zoveel positieve veran
deringen en mogelijkheden nau
welijks geloofwaardig hebben
gevonden. Het dividend van het
beëindigen van de koude oorlog
is dan ook (nu al) niet gering.
(Drs. Rogier Jobse te Middelburg was
achtereenvolgens beroepsmilitair,
rector en secretaris van de Raad
voor het Defensieonderzoek, en is nu
onder meer lid van de Begeleidings
commissie Verijïcatie(technologie)
van Defensie.)
Een tandarts die op het punt
staat bij een dame een ze
nuwboring te verrichten, voelt
op een gegeven moment tot zijn
verbazing dat haar hand zich
stevig om zijn geslachtsdeel
sluit. Terwijl hij de vrouw met
grote ogen verbouwereerd aan
kijkt, zegt zij met een glimlach:
'Laten we beloven elkaar geen
pijn te doen'.
Deze mop komt voor in een boek
je met de veelzeggende titel
Laughing while Lying Lachen
terwijl je ligt), dat alle patiënten
in een ziekenhuis in Galveston,
Texas, in hun nachtkastje vin
den. In dat zelfde ziekenhuis kun
je overigens nog meer merk
waardigs beleven. Je gaat er op
bezoek bij een collega die zijn
dijbeen gebroken heeft en op een
afdeling op de derde verdieping
ligt. Als je op die verdieping de
lift uitstapt, kan het gebeuren
dat je een clown met een joekel
van een oranje-kleurige neus, al
dansend een met allerlei tiere
lantijnen opgetuigde bedie-
ningskar door de gang ziet du
wen. Als de cloivn jou ziet stopt
hij even, neemt met een zwierig
gebaar zijn hoed af en huppelt
dan verder, op weg naar een zie
kenkamer. Ondenveg ivordt hij
verschillende keren met ap
plaus en hoera's begroet door
patiënten op krukken en in rol
stoelen. Als je even later in de
kamer waar hij behoort te lig
gen, informeert waar je collega
is gebleven, luidt het antwoord
dat hij in de 'humor room' zit
waar dadelijk een aflevering
van Candid Camera een soort
Banana Split) wordt vertoond.
Sinds de publikatie van het boek
De Anatomie van een Ziekte
door de schrijver Norman Cou
sins, heeft humor in de Ameri
kaanse gezondheidszorg duide
lijk aan respect gewonnen. Cou
sins, lange tijd hoofdredacteur
van 'Saturday Review', be-
denkwijzer
I I 1 I I I I I IN I IV-
schrijft daarin hoe hij de meest
al ongeneeslijke en sterk invali
derende bindweefselaandoe
ning waaraan hij leed, met hu
mor te lijf ging. In samenwer
king met zijn arts vulde hij zijn
reguliere medische behandeling
aan met een stevig dieet van
lachfilms en Candid Camera
clips. Hoeivel hij nooit heeft be
weerd dat zijn genezing enkel en
alleen te danken was aan veel
lachen, is Cousins ivel de apostel
geworden van de opvatting dat
als negatieve gevoelens - angst,
paniek en hulpeloosheid - ziek
ten kunnen verergeren, humor
en positieve gevoelens het pro
ces van genezing kunnen bevor
deren.
Lachkarren
Dit idee sloeg aan nog voordat
er enig wetenschappelijk bewijs
voor was. Ziekenhuizen in Te
xas, Hawaii en Califomië zijn
begonnen hun patiënten te voor
zien van videotapes met lach
films. Overal in de Verenigde
Staten rollen de laatste jaren
'lachkarren' met humoristische
boeken, tijdschriften en geluids-
bandenrollen door de gangen
van gezondheidscentra. In een
katholiek ziekenhuis in Texas
wordt van de nonnen verwacht
dat ze ten minste één mop per
dag vertellen.
De oervader van de Candid Ca
mera, Allen Funt, heeft een stich
ting opgericht die kostenloos
aan ziekenhuizen, patiënten en
onderzoekers videoclips ter be
schikking stelt met als doel de
verspreiding van de humorthe
rapie en het stimuleren van ive-
tenschappelijk onderzoek naar
de effecten ervan.
Wat zijn, medisch gezien, precié
de voordelen van humor? Cot
sins' arts heeft beschreven do
de bloedbezinking van Cousin
een maat voor ontsteking) c
daalde na een paar minuten st(
vig lachen. Deze verminderin
van ontstekingsverschijnsele
weerspiegelde zich ook in hetf&
dat Cotisins twee uur pijnvr,
kon slapen als hij 10 minute
hard gelachen had.
De humor-onderzoeker Bill Fr
van de universiteit van Stanfor,
noemt lachen 'stationair joj
gen'. Net als bij gewoon jogge
gaat lachen gepaard met ee
toename in ademhalingsfn
quentie, hartslag en bloedcirci
latie. Bij flink lachen kan die io<
name zo groot zijn dat mao
liefst zesmaal zoveel zuurstof i
het bloed komt als bij gewoo
praten. In een recent artih
(1989) in de 'American Jourru,
of Medical Science' wordt doo
Fry en zijn collega's beschreve:
dat lachen leidt tot hormonal
veranderingen in ons lichaan
onder andere een afname va\
het stresshormoon Cortisol. Va;
Cortisol is bekend dat het de act
viteit van ons afweersysteem
kan ondermijnen, zodat m
kwetsbaarder worden voor ziek
ten. Hoge concentraties cortiso
kunnen ook gepaard gaan mt
veranderingen in gedrag, zoal
een sterkere neiging tot deprei
sief reageren en tot 'opgeven'.
In een ander onderzoek, doo
Kathleen Dillon en haar colli
ga's eveneens uit 1989), wei)
aan een groep jongeren een hn
moristische en een 'droge' video
tape getoond. Voor en na ieder
videotape werd de aanwezig
heid van een bepaalde afweei
stof tegen virusinfecties in d
slijmviezen van de bovenst
luchtwegen, het zogenaamd
immuunglobuline A (IgA), gemi
ten. Het bleek dat het zien van d
lachtape, die 30 minuten duu\
de, de concentratie van deze ai
tistof tijdelijk verhoogde. Maa
minstens zo belangrijk was d
constatering dat degenen die i
het algemeen het leven, en voo 1
al tegenslagen, met een zeker
dosis humor tegemoet treder
duurzaam hogere concentratie
van de antistof hebben dan di
genen die dat niet doen. Met ar,
dere woorden: het zien van ee
lachfilm kan ons immuunsyi
teem versterken, maar het effei
is kortdurend. Pas als we het li
ven zelf regelmatig als een 'lack
film' bekijken, mogen we lani
durige gunstige effecten ve\
wachten.
Doen alsof
Het blijft overigens oppassen gi
blazen om op grond van dit sooi
gegevens humortherapie als d
oplossing voor allerlei gezoni
heidsproblemen te zien. Cousin
zelf was realistisch genoeg or
toe te geven dat hij, nog voordo
hij aan zijn humor dieet begon, 0
een duidelijk besluit had gene
men: namelijk zich door nil
mand, en dus ook niet door hen
zelf, te laten wijsmaken dat h\
machteloos tegenover zijn ziekt
stond. „Door te doen 'alsof ik e
iets aan doen kon, zette ik mezei
op een weg die me hielp ontdek
ken wat ik doen kon".
Een indrukwekkende beschri,
ving van diezelfde houding gee]
Cousins in een artikel, waan
hij verhaalt pan een bezoek aa\
een zelfhelp-groep van kanker
patiënten. In die groep trof hi
een oudere vrouw aan, die hen
qua houding en uiterlijk impo
neerde als een oudere uitgavi
van Grace Kelly. De vrouw ver
telde dat ze zes en halfjaar gele
den van haar arts te horen hai
gekregen dat ze nog ongevee.
zes maanden te leven zou heb
ben. Wat had ze daarop teger
haar dokter gezegd?, wilde Cou
sins weten. „Dit is wat ik tegei
de dokter gezegd heb", anl
woordde de deftige dame, „Ho 1
jezelf maar voor de gek'.
Torpedobootjagei
an de Baltische vloot van de voormalige Sovjetunie.
redactie
n111111111111
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Hoofdredactie: M. P. Dieleman, algemeen hoofdredacteur;
C. van der Maas, hoofdredacteur commentaar;
A. L. Oosthoek, adjunct-hoofdredacteur.
Eindredactie: K. Cijsouw en J. D van Scheijen.
Bureauredactie provincie: F. P. J. Doeleman;
M. E, Ernens-Abrahamse; B. Goudswaard; P. C. de Jonge;
M. T. O, van der Vleuten; I. D. A. M. Russel;
J. P. van de Sande; J. P. Verbeek.
Redactie binnen- en buitenland: M. S. van Reems (chef);
G, J. Kers; J. P. H. Noot; C. J. Schets; W. P. Staat.
Redactie bijlagen: A, L. Kroon (chef); J. van Damme;
J. A. M. Tabbers; A. Zevenbergen.
Sportredactie: J. M. van den Berg (chef); J. F. D. Bakker;
J. M. Gommeren; E. L. Ramakers; R. Thannhauser;
T. J. van den Velde.
Vormgeving: A. A. Adriaanse; N. Geelhoed; A. F. Schreurs;
W. M. J. Verstuyf.
Nieuwsdienst: A. J. Snel (chef).
Algemeen verslaggevers (Vlissingen): M. Antonisse (plv. chef
nieuwsdienst); J. C. M. Cats; A. M. van der Jagt; B. Jansen;
H O. Postma; M. J. Schrier; M. van Zuilen (Den Haag).
Regio Bevelanden/Tholen (Goes): W. J. van Dam (chef);
F. B. Balkenende; M. A. de Jongh; M. P. D. M. Mol;
M. E. Woudenberg.
Regio Schouwen-Duiveland (Zierikzee): M. van Houten (chef);
A. W. C. Mullink; J. Versluis.
Regio Walcheren (Vlissingen): A. A. van der Sluis (chef);
Y. Hoekstra; N. J. C. Kluijtmans (Ondernemend Zeeland);
L. J. Meinardi; C. M. J. Sondervan; H. van der Werf.
Regio Zeeuwsch-Vlaanderen (Terneuzen): W. A. Bareman (chef);
C. A. M. van Gremberghe; R. E. A. Hoonhorst;
M. Modde.
Correspondenten Gemeenschappelijke Persdienst (GPD):
J. A. M. de Bruijn (Brussel); P. de Vries (Brussel);
H. B. Hoogendijk (Berlijn); J. W. M. Gertsen (Parijs);
C. van Zweeden (Londen); R. Hellinga (Boedapest);
A. Bloemendaal (Tel Aviv); E. J. A. van der Linden (Rome);
S. Slooten (Willemstad); J. A. Geleijnse (Moskou);
D. R. M. de Wit (Madrid); E. Fennema (Tokyo);
H. M Dam (Washington); F. J. M. van der Houdt (Nairobi);
P. G. W. van Nuijsenburg (Johannesburg).
Chr. Huygensstraat 3 (ind. terr.) Strijen (Zuidholl. eilanden)
Telefoon 01854 - 3000
