BVD-dossiers in versnipperaar
Ethiopië jaar na val Mengistu
nog steeds in de problemen
Het kan."
Heidemij ruikt kans
bij kaalslag grond
Wie nooit zwak is,
wordt nooit sterk
opinie en achtergrond
Vernieting geheimedocumenten roept nogal wat vragen op
VRIJDAG 29 MEI 1992
door Wilfred Scholten
Milieubewuste lezers opge
let! Als u over een tijdje
weer eens een pak kringlooppa
pier koopt, kan dat spannender
zijn dan u denkt. Het is heel
goed mogelijk dat het gerecy-
eelde stuk papier dat u dan in
handen hebt. ooit de meest ge
heime gegevens van spionnen,
infiltranten of PSP-activisten
heeft bevat.
De Binnenlandse Veiligheids
dienst (BVD) gaat namelijk zijn
kilometers lange bestand aan
persoonlijke dossiers binnen
kort schonen. En de 'Dienst der
Domeinen' in Apeldoorn gooit
de overbodige stukken gewoon
in de papierversnipperaar. Om
er kringlooppapier van te ma
ken. zo laat plaatsvervangend-
rijksarchivaris Koops laconiek
weten.
Deze nuchtere Hollandse ma
nier van doen. steekt schril af te
gen de drukte die momenteel ge
maakt wordt over deze voor Ne
derland ongekende schoon
maakactie. Als het aan minister
Dales (binnenlandse zaken) had
gelegen, had al dat gedoe er om
heen ook helemaal niet gehoe
ven. Met een terloopse opmer
king liet de minister eind 1990
weten dat op 1 mei 1991 alle BVD
-dossiers die weg kunnen, bij het
oud-papier zouden worden ge
zet. Om een half jaar later door
de papierversnipperaar te halen.
De vernieuwde BVD zou na deze
schoonmaak onbelast de toe
komst tegemoet kunnen gaan.
Het liep allemaal wat anders.
Wakker geschud door een achte
loze opmerking van het hoofd
van de BVD, dr. Arthur Docters
van Leeuwen, voor de KRO-tele-
visie dat 'tweederde van enige
honderdduizenden dossiers' zou
worden Vernietigd, toog Roger
Vleugels aan het werk. De eige
naar van een onderzoeksbureau
richtte vorig jaar in allerijl de
Vereniging Voorkoming Vernie
tiging (VW) op om te redden
wat er te redden valt. Want hij
wil inzage-recht in de dossiers.
En de kans historisch onderzoek
te plegen, zodat een beter in
zicht in de werkwijze van de af
gelopen 40 jaar van de BVD kan
worden verkregen. Daarna kan
er - zorgvuldig - vernietigd wor
den.
Momenteel telt de vereniging
ruim 400 leden, waaronder orga
nisaties als het IKV, de Bouw- en
Houtbond FNV en de VPRO. De
VW heeft inmiddels 1300 perso
nen gestimuleerd bij de Raad
van State via een AROB-proce-
dure het recht op inzage te eisen.
Dat recht kunnen ze nu nog ver
geten. want Dales meent dat het
niet kan. Heel pesterig had de
voltallige zesmansfractie van
Groen Links in de Tweede Ka
mer een verzoek ingediend om
de eigen dossiers (als die be
staan) in te mogen zien.
Dales antwoordde daarop dat ze
er echt niet aan beginnen kan.
Door de inzage zou Groen Links
(en iedere andere onderdaan)
immers 'op de hoogte kunnen
komen van bronnen, werkwijze
en het kennisniveau' van de
dienst. Bovendien zouden er
'bronnen droogvallen'. Sterker
nog: 'Zelfs de enkele wetenschap
dat de BVD over gegevens van
iemand beschikt, kan het werk
van de dienst schaden'. Kortom:
geen denken aan.
De minister heeft inmiddels de
haastige beslissing om in 1991 al
te gaan vernietigen, terugge
draaid. Zij heeft begrepen dat er
wat meer ogen en haken aan de
zaak vastzitten. Pas eind 1993
wordt er 'doorgedraaid'. Tot die
tijd kunnen mensen die denken
in het verleden onheus door de
BVD te zijn behandeld, nog bij
de Nationale Ombudsman en de
rechter hun genoegdoening ha
len.
Spannend
Daarnaast is besloten een zorg
vuldige procedure te volgen. Dat
betekent dat eerst uitgemaakt
moet worden wat noodzakelij
kerwijs bewaard dient te blijven.
De regel is dat alle stukken die
de afgelopen vijfjaar zijn aange
vuld met nieuwe gegevens, voor
lopig in de archiefkasten blijven.
De rest mag weg, behalve als het
gaat over personen die voor de
uitvoering van de BVD-taken
van 'bijzonder belang' worden
geacht. Een nogal vage om
schrijving. waar je alle kanten
mee uit kunt. Wat het precies in
houdt. is dan ook onderwerp van
verdere studie.
Vervolgens wordt er van alle
dossiers die wat de BVD betreft
weg kunnen, een zogenaamde
'vemietigingslijst' gemaakt.
Daar staat op wat door kan naar
de papierversnipperaar. De rest
wordt bewaard door het Alge
meen Rijksarchief. Momenteel
is hier druk overleg over tussen
de BVD en het Rijksarchief. De
wettelijke taak van deze dienst
van onze redactie economie
De Europese boer heeft mis
schien nog toekomst als
parkwachter. Het volgens er
kende EG-watchers 'histori
sche' landbouwakkoord van vo
rige week betekent dat op grote
schaal landbouwgronden ko
men te vervallen. Een groot
deel van die gronden komt in
aanmerking voor wederop
bouw van flora en fauna, waar
bij de boer een rol kan krijgen
als bewaker van pril natuur
schoon. Het Arnhemse cultuur
technisch en milieu-adviesbu
reau Heidemij ziet een dergelij
ke groene toekomst al voor zich.
De kaalslag van landbouwgron
den biedt goede groeimogelijk
heden. vond F. Luttmer. lid van
de raad van bestuur van Heide
mij Holding, bij de presentatie
van het jaarverslag in Amster
dam.
Binnen nu en vijftien jaar, zo
heeft hij berekend, komt onge
veer de helft van alle landbouw
grond in Europa te vervallen, als
gevolg van het EG-akkoord dat
vorige week werd gesloten. In de
EG-landen is nu nog 130 miljoen
hectare in gebruik voor land
bouwdoeleinden.
Becijferingen van de Heidemij
hebben uitgewezen dat de ko
mende tien jaar 200.000 tot
300.000 hectare wordt onttrok
ken aan het landbouwareaal.
Hoofdzakelijk door een forse sa
nering van de graan- en akker
bouw. Een deel van de vrijko-
"Nee? Echt? Heus?
Kunnen we dat beta...?
Meen je dat?"
Deze maand 1 miljoen gulden netto als extra prijs
in de Staatsloterij.
MEER KANS, MEER GELD,
IN DE STAATSLOTERIJ.
is om zoveel te bewaren, dat on
derzoekers aan de hand van de
beschikbare dossiers het beleid
van de betreffende overheids
dienst (zoals de BVD) op 'hoofd
lijnen kan reconstrueren'.
Een directbetrokkene zegt dat
het overleg 'constructief ver
loopt. Deze medewerker van het
Archief ontkent dan ook de be
schuldiging van de Vereniging
Voorkoming Vernietiging dat er
zo'n ruzie is. dat er niet eens no
tulen van het overleg worden ge
maakt. Pikant detail is dat dos
siers die in het BVD-gebouw aan
de President Kennedylaan nog
ontoegangkelijk zijn voor de be
trokkene. straks in het gebouw
van het Rijksarchief voor ieder
een openbaar zijn of (na maxi
maal 75 jaar) worden.
Wat er wordt bewaard, is echter
nogal vaagjes. De rijksarchiva
ris heeft bepaald dat het om vier
categorieën van personen gaat.
Dat zijn zij die betrokken zijn ge
weest bij 'affaires' in het verle
den en 'beleidsbepalende func
ties organisaties' hebben gehad.
Daarnaast worden dossiers van
'inlichtingenofficieren en hun
heimelijke contacten' bij het Ar
chief gestald, naast personen die
in 'zakendossiers' voorkomen.
Definitie
De controle op de goede nale
ving van een en ander is nog een
punt waarover de Kamer zich
moet uitspreken. De Vaste Com
missie voor de Inlichtingen- en
Veiligheidiensten (bestaande
uit de vier fractievoorzitters van
CDA, PvdA. VVD en D66) heeft
voorgesteld om naast de rijksar
chivaris (die het algemene toe
zicht op de vemietingings-ope-
ratie krijgt) ook een drieman
schap met de controle te belas
ten. Dat zouden Zoutendijk <ex-
WD-senator). De Ruyter (oud-
CD A-minister) en Miedema (oud
-topambtenaar van Sociale Za
ken) moeten zijn. Zij mogen zelfs
in de BVD-burelen gaan snuffe
len en alle laadjes desgewenst
opentrekken. Een spannende
opdracht dus voor de heren.
Zo ontstaat er gaandeweg een
complex beeld van de operatie
die in het begin zo simpel leek.
Er spelen daarom ook nog veel
vragen. Zoals het juridisch inte
ressante steekspel tussen twee
belangen: die van privacy van
personen (op grond waarvan ge
gevens in dossiers de persoon
zelf toebehoren en dus getoond
dienen te worden) en die van het
belang van 'derden' (bronnen, de
veiligheid van de staat en derge
lijke).
Een ander nog onopgehelderd
probleem is de vraag - van Vleu
gels van de WV - wat de minis
ter eigenlijk verstaat onder een
'dossier'. Een heldere definitie is
nodig, want voorbeelden in de
medische wereld tonen aan dat
onder de term 'dossier' eerst al
leen de persoonsgegevens vie
len, zonder specifieke gegevens
van artsen over de toestand van
de patient. Dat wil de VW voor
komen door hierover een kort
geding aan te spannen.
De zelfde vereniging wil ook nu
wel eens weten of de BVD stie
kem al begonnen is met de ver
nietiging van overbodige stuk
ken. Op een besloten hoorzitting
op 24 april antwoordde een
BVD'er op de vraag of er al iets
door de papiervernietiger was
gegaan - behalve het abonneebe
stand van het voormalige dag
blad De Waarheid - met de vage
uitdrukking: „Ach. een beetje".
Dales zelf heeft de vernietiging
altijd krachtig ontkend.
Tenslotte zou de vraag ook aan
de orde kunnen komen of het wel
zo handig is eerst de dossiers te
verwijderen en aan de hand
daarvan te bekijken hoe de
dienst de afgelopen jaren heeft
gewerkt. Misschien is wel minis
tens zo slim om eerst te onder
zoeken hóe de BVD heeft ge
werkt. om vervolgens te kijken
welke dossiers om die reden be
waard dienen te blijven. De pa
piervernietigers in Apeldoorn
hebben voorlopig nog wel werk.
En de oud-papierprijs is niet zo
danig dat nu snel gehandeld
dient te worden.
De directeur van de BVD, dr Arthur Docters van Leeuwen.
mende grond kan gebruikt wor
den voor woningbouw, recreatie
en uitbreiding van het verkeers-
net. ..De rest kun je niet zomaar
laten liggen. Het merendeel van
die grond komt toch in aanmer
king voor nieuwe natuurbouw",
aldus Luttmer.
De 104 jaar oude Heidemij staat
klaar om zijn expertise als bos
bouwer èn ontginner van Neder
land daarvoor te gebruiken. Het
budget voor landinrichting be
draagt momenteel op jaarbasis
ruim 350 miljoen gulden. Dertig
procent daarvan wordt gebruikt
voor aankoop en wederopbouw
van landbouwgronden.
Daarbij treedt de 'groene' land
bouwer al regelmatig op als part
-time parkwachter. Vaak zijn
overeenkomsten gesloten met
veelal jonge, milieuvriendelijk
denkende boeren, die in het
voorjaar niet maaien, om de vo-
gelbroed niet te verstoren. Zo
zijn er meer voorbeelden te noe
men, aldus Heidemij.
Luttmer en bestuursvoorzitter
M. van Dis zien dat percentage
herinrichting van landbouw
gronden de komende jaren al
leen maar stijgen. Ook het totale
budget voor landinrichting zal
fors groeien, meent het directie
duo. Een voorspelling durven zij
nog niet te doen. In tegenstelling
tot veel groeimarkten vroeger,
zien zij de 'sky' niet als 'limit'.
„Maar er liggen natuurlijk enor
me kansen op dit gebied. Zeker
in Europees verband", aldus
Van Dis.
van onze correspondent
in Afrika
Frans van den Houdt
De vrede, de veiligheid en
de economische en poli
tieke stabiliteit waarop ie
dereen in Ethiopië had ge
hoopt na de val van Mengistu
Haile Mariam, gisteren een
jaar geleden, zijn nog steeds
een illusie. Maar hoe kan het
ook anders? De erfenis van
een totalitair en verderfelijk
regime als dat van Mengistu
is overweldigend en niet van
de ene op de andere dag uit te
wissen.
„Ethiopië is 15 jaar lang op
massale wijze gemilitari
seerd", hield interim-presi
dent Meles Zenawi deze week
een internationale conferentie
voor ter verklaring van de hui
dige onveiligheid in delen van
het land. „Ethiopië was en is
nog steeds een land bezaaid
met wapens. Tegelijkertijd
werd de bevolking steeds ar
mer en armer, terwijl iedereen
heel gemakkelijk aan wapens
kon komen. En wapens en ar
moede werken roof in de
hand".
Westerse diplomaten geven
Zenawi en zijn overgangsrege
ring nog steeds het voordeel
van de twijfel, maar benadruk
ken dat bepaalde negatieve
trends op korte termijn dienen
te worden omgebogen. „Een
jaar is te kort om totale orde te
scheppen in de enorme chaos
die in Ethiopië heerste", zegt
een van hen. „De interim-rege
ring heeft de bewegingsvrij
heid van de bevolking verbe
terd, evenals de vrijheid van
meningsuiting en de persvrij
heid. Maar president Zenawi
heeft tegelijkertijd een onver
zettelijke houding aangeno
men in onderhandelingen met
andere politieke groeperingen
en is geneigd de rest van het
land zijn wil op te leggen, met
alle bloedige gevolgen van
dien. Het wordt nu tijd dat or
de, gezag en het rechtssys
teem in het hele land worden
hersteld en het democratise
ringsproces wordt versneld".
Averechts
De pogingen van Zenawi's
Etiopische Revolutionaire De
mocratische Volksfront
(EPRDF), dat aan het hoofd
staat van de huidige interim
regering en als nationaal leger
optreedt, om ook buiten de
hoofdstad orde en gezag te
vestigen en een eind te maken
aan roofovervallen, moorden
en botsingen tussen diverse
etnische groeperingen, heb
ben tot dusver een averechtse
uitwerking gehad. In plaats
van de nationale veiligheid te
herstellen, kwamen de
EPRDF-troepen nu juist in
botsing met andere etnische
partijen, die jarenlang waren
onderdrukt en nu eindelijk
een kans kregen hun gezag in
de regio op te krikken.
Met name het Oromo-bevrij-
dingsffont (OLF). op het
EPRDF na de machtigste par
tij binnen de huidige regering,
pikt de EPRDF overheersing
niet en is al diverse malen
slaags geraakt met haar coali
tiepartner. Die gevechten heb
ben honderden doden en dui
zenden vluchtelingen opgele
verd. Een in april gesloten vre
desakkoord heeft de spanning
en het onderlinge wantrouwen
niet kunnen wegnemen. In
plaats daarvan is het voor de
Ethiopische bevolking zo af
schrikwekkende woord 'bur
geroorlog' gevallen.
Wat iedereen nu hoopt, is dat
de komende districts- en re
gionale verkiezingen, in ver
band waarmee de partijen nu
druk bezig zijn hun machtsba
sis uit te breiden, wèl voor rust
en stabiliteit zullen zorgen. De
nieuwe regionale besturen zul
len verregaande bevoegdhe
den krijgen op het gebied van
veiligheid, belastingen en lo
kale wetgeving. Ze mogen bo
vendien hun eigen hoofdstad
aanwijzen en de voertaal kie
zen. De nationale regering, die
volgend jaar gekozen moet
worden, blijft verantwoorde
lijk voor defensie, de economie
en de infrastructuur.
Hongersnood
Om de nationale economie
weer op de been te helpen en
een liberaliseringsplan van de
grond te krijgen, is een nood-
programma het economisch
herstel- en reconstructiepro
gramma (ERRP) opgesteld.
De totale kosten van 1,3 mil
jard gulden worden deels ge
dekt door een tak van de We
reldbank, de Afrikaanse Ont
wikkelingsbank. de EG en
ontwikkelingsorganisaties uit
Nederland. Duitsland. Zwe
den en Japan.
Om ook lange-termijnhulp
veilig te stellen, zal de Ethiopi
sche regering met een solide
economisch beleidsplan over
de brug moeten komen. We
reldbank en IMF eisen dat het
begrotingstekort wordt terug
gebracht. de nationale munt,
de Birr, wordt gedevalueerd,
en prijzen en salarissen wor
den geliberaliseerd. Cruciale
beslissingen over een devalua
tie zijn voorlopig uitgesteld uit
angst voor gigantische prijs
stijgingen en een verlammen
de inflatie.
Op korte termijn heeft Zena
wi's regering echter andere
zorgen aan haar hoofd: hoe
acht miljoen Ethiopiërs voor
de hongerdood te behoeden.
De vernietigende droogte, die
grote delen van Afrika thans
treft, is zoals meestal het geval
is niet aan Ethiopië voorbijge
gaan. Zenawi deed maandag
daarom nog eens een beroep
op het Westen om, evenals in
1984. toen één miljoen Ethio
piërs omkwamen van de hon
ger, diep in de geldbuidel te
tasten. Zelf dient Zenawi ech
ter niet stil te zitten en af te
wachten. Want met de huidige
veiligheidsproblemen in zijn
land komt voedselhulp nim
mer op de plaats van bestem
ming.
TT oe heet je?".
1± „Ik heet John komt er heel
verlegen door de microfoon.
..Vertel eens hoe je over jezelf
denkt. John".
„Ik ben.... nou niks eigenlijk
...niet veel bijzonders", klinkt
het nog zachter dan tevoren.
Er volgt een daverend applaus,
wat op John het effect van een
shot doping heeft. Binnen een
paar minuten breekt hij door de
muur van zijn sociale angst heen
en begint de meest intieme din
gen over zichzelf de zaal in te
slingeren. Zijn beloning is een al
maar luider applaus.
Ik zit de scène met stijgende ver
bazing te volgen. Het is zater
dagmiddag en ik ben al ruim zes
uur met zo'n 150 andere mensen
opgesloten in een luxueus inge
richte zaal van het Plaza Hotel
in New York. We zijn deelnemers
aan een EST-weekend. Dat
staat voor Erhard Seminar
Training, het handelsmerk van
de Californische tweedehands
autohandelaar Erhard, die op
een gegeven moment ontdekte
dat er minstens zoveel commer
cie zat in emotionele labiliteit als
in automobiliteit.
Hij begon het hele assortiment
van psychologische technieken,
dat hijzelf jarenlang in de be
handelkamers van psychologen
en psychiaters had ondergaan,
te verpakken in tweedaagse
zeer intensieve seminars en aan
te bieden aan mensen met emo
tionele problemen. Vooral aan
mensen die of weinig tijd, of niet
genoeg geduld of geld hebben
voor een langdurige behande
ling. EST bleek een dooslaand
succes.
Het was nieuwsgierigheid naar
het waarom van dat succes dat
mij, net als veel collega's, een
aantal jaren geleden naar een
EST-weekend lokte. Wat mij op
een sterk emotionerend effec
Sommige binnenkomers bars
ten zelfs acuut in tranen uit.
Het zo gekweekte groepsgenot
vormt in EST de basis voor waa
het allemaal omdraait, namt
lijk: die dingen durven te voe\ei
te zeggen en met of tegenover ai
deren te doen die-je-altijd-a
had-willen-doen-maar-nooit-
durfde. In mijn groep was Pt
trick C., een schrijver, daar ee
sprekend voorbeeld van. Van a
le deelnemers was hij duidelij
het meest verlegen en hij drukt
aanvankelijk bij allerlei groept
oefeningen ook overduidelij
zijn snor. Op een gegeven mc
ment nodigde een van de tra
ners hem uit voor de groep te kt
men en over zichzelf te pratei
maar hij weigerde pertinent.
Hij werd een uur met rust geit
ten, waarna twee trainers hei
met een zacht lijntje naar vore
lokten. Met ieder een arm oi
hem heen geslagen voor d
groep staande, kregen ze Pt
trick zover dat hij over zichze
begon te praten. Hij noemde zie
een klootzak ('asshole'), ee
slecht schrijver die regelmati
dingen van collega's gapte, d\
lichamelijk onaantrekkelij
was, een zelfbevredigeren ii
mand die andere mensen beslit
niet zouden moeten als ze hei
werkelijk zouden leren kennei
Voor ieder negatief ding dat h
over zichzelf zei, begonnen w
(eigenlijk móesten we) te a;
plaudisseren.
Doodsbang
René Piekstra
viel, waren twee dingen. Aller
eerst bleek EST, organisato
risch gezien, uitermate profes
sioneel in elkaar te zitten. Ver
der komt het, op een welhaast
schaamteloze wijze, tegemoet
aan een aantal fundamentele
psychologische behoeften, zoals
de behoefte om ergens bij te be
horen.
Een voorbeeld. Op de donder
dagavond voorafgaande aan
het weekend was er een informa
tie-bijeenkomst in hetzelfde ho
tel. Ik meldde me bij een uiterst
vriendelijke jongeman, die me
maar één ding vroeg: What's
your first name?'. Op mijn ant
woord schreef hij mijn voor
naam in goudkleurige koeielet-
ters op een zwarte vierkante
sticker van zeker 10 bij 10 centi
meter. Vervolgens plakte hij de
sticker op mijn overhemd en zei
al wijzend: 'U moet door die deur
gaan'.
'Hello to René'
Ik kwam aan de zijkant een gro
te zaal binnen waar al zo'n hon
derd mensen zaten. Op het mo
ment dat de deur achter mij
dicht zwaaide, draaide de man
die voor de groep stond zich
naar mij toe en zei (hoewel de af
stand tussen ons minstens 15
meter moet zijn geweest) via de
microfoon in zijn hand: „Hello
René, welcome". Meteen daarop
richtte hij zich tot de groep en
zei: „Say hello to René", waarop
de hele meute mij met voornaam
en al begroette alsof ik al jaren
de deur bij ze plat liep. Als je je
eenzaam en alleen voelt, wat
voor nogal wat deelnemers gold.
heeft zo'n persoonlijk onthaal
Op een gegeven moment ginge
bij Patrick echt alle remmen le
en schreeuwde hij iets de zaal i
dat de atmosfeer volledig dee
omslaan: „Ik ben bang voc
mannen, doodsbang". Onmii
dellijk greep een van de trainei
in, legde de zaal het zwijgen o
en vroeg: „Waarom Patrick
Waarom?". Patrick aarzeldt
Toen, met horten en stotei
kwam het hele verhaal erui
Hoe hij als jochie van vijf, ze
jaar herhaaldelijk seksueel mii
bruikt was door een veel ouder
broer, die hem met de meest ve\
schrikkelijke dingen dreigde ai
hij er tegenover anderen maa
iets over zou loslaten. Hoe hij o
een gegeven moment zichzelf d
schuld was gaan geven van hi
gebeurde. Hoe hij er zijn hele li
ven tegen niemand iets over ha
durven zeggen uit angst dat h
niet geloofd zou worden, dat h
te horen zou krijgen dat sel
sueel misbruik van jongens helt
maal niet voorkomt omdat hij e
nooit wat over las of hoorde. Ho
hij er op een gegeven momer
aan was gaan twijfelen of zij
herinneringen in feite geen pre
dukt van zijn fantasie warer
Hoe hij nog iedere keer als h
noodgedwongen zijn broer ei
gens tegenkwam een tijdlan
volledig van slag was, zich ech
lichamelijk misselijk voelde.
Patrick eindigde zijn relaas me
trillende stem als volgt: ,£r i
één ding waar ik op dit momer
meer dan iets anders bang voo
ben. Dat is dat jullie mij niet zu
len geloven".
Geleidelijk aan kwamen d
reacties op gang. Eerst ware
het vooral reacties van sympc
thie en begrip voor Patricl
maar daarna begonnen steed
meer deelnemers hun eigen gt
kwetsheden en trauma's voo
het voetlicht te brengen.
Ik moet toegeven dat ik nog al
tijd niet erg van EST-achtig<
happenings hou. Maar ik moe
ook toegeven dat voor veel men
sen de mogelijkheid om zich t
midden van tal van andere men
sen zonder risico gewoon zwal
te mogen tonen, iets waar in on
ze tijd eigenlijk geen 'plaati
voor is, een keerpunt in hun U
ven kan betekenen.
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Hoofdredactie: M. P. Dieleman, algemeen hoofdredacteur;
C. van der Maas. hoofdredacteur commentaar;
A. L. Oosthoek, adjunct-hoofdredacteur.
Eindredactie: K. Cijsouw en J. D. van Scheijen.
Bureauredactie provincie: F. P. J. Doeleman,
M. E. Ernens-Abrahamse; B. Goudswaard; P. C. de Jonge:
M. T. O. Van der Vleuten; I. D. A. M. Russel;
J. P. van de Sande; J. P. Verbeek.
Redactie binnen- en buitenland: M. S. van Reems (chef);
G. J. Kers; J. P. H. Noot; C. J. Schets; W. P. Staat.
Redactie bijlagen: A. L. Kroon (chef); J. van Damme;
J. A. M. Tabbers; A. Zevenbergen.
Sportredactie: J. M. van den Berg (chef); J. F. D. Bakker,
J. M. Gommeren; E. L. Ramakers; R. Thannhauser;
T. J. van den Velde.
Vormgeving: A. A. Adriaanse; N. Geelhoed; A. F. Schreurs;
W. M J. Verstuyf.
Nieuwsdienst: A. J. Snel (chef).
Algemeen verslaggevers (Vlissingen): M. Antonisse (plv. chef
nieuwsdienst); J. C. M. Cats; A. M. van der Jagt; B. Jansen;
H. O. Postma; M. J. Schrier; M. van Zuilen (Den Haag).
Regio Bevelanden/Tholen (Goes): W. J. van Dam (chef):
F. B. Balkenende: M. A. de Jongh; M. P. D. M. Mol;
M. E. Woudenberg.
Regio Schouwen-Duiveland (Zierikzee): M. van Houten (chef):
A. W. C. Mullink; J. Versluis.
Regio Walcheren (Vlissingen): A A. van der Sluis (chef).
Y. Hoekstra; N. J. C. Kluijtmans (Ondernemend Zeeland);
L. J. Meinardi. C. M. J. Sondervan; H. van der Werf.
Regio Zeeuwsch-Vlaanderen (Terneuzen): W. A. Bareman (chef);
C. A. M van Gremberghe; R. E. A. Hoonhorst;
M. Modde.
Correspondenten Gemeenschappelijke Persdienst (GPD):
J. A. M. de Bruijn (Brussel); P. de Vries (Brussel);
H. B. Hoogendijk (Berlijn); J. W. M. Gertsen (Parijs);
C. van Zweeden (Londen); R. Hellinga (Boedapest);
A. Bloemendaal (Tel Aviv); E. J. A. van der Linden (Rome);
S. Slooten (Willemstad); J. A. Geleijnse (Moskou);
D R. M. de Wit (Madrid); M. A. van Grunsven (Paramaribo);
H. M. Dam (Washington); F. J. M. van der Houdt (Nairobi);
P G. W. van Nuijsenburg (Johannesburg); E. Fennema (Tokyo).
Ethiopische boeren zijn er aan gewend een deel van de opbrengst van hun land aan het staatsin-
koopbureau af te leveren. foto ANP
