De Filipijnse chaos is begonnen
PZC
Nieuwe wet maakt
bestuur beetje
meer openbaar
De eerste klas: treinreizigers
willen betalen voor meer comfort
Opkomst van NERD
opinie en achtergrond
4
Land in de ban van de presidentsverkiezingen op 11 mei
VRIJDAG 1 MEI 1992
T T kent het type wel. Hij waart
\J rond door de gangen van
scholen en universiteiten, pen
nen en potloden links en rechts
uit zijn overhemdzakken ste
kend, zijn tas bidkend van de
boeken, papieren en computer
diskettes, zijn ogen schuilgaand
achter onfatsoenlijk dikke bril-
leglazen. Beschamend onhan
dig als hij is in de gymnastiek
zaal. op het sportveld en in de so
ciale omgang, kent hij zijn gelij
ke niet achter de computer of in
de technische werkplaats.
Naam van dit menstype: de
NERD.
De term NERD (spreek uit:
'neurd') werd in 1988 gelanceerd
door de psycholoog David For
rest in een artikel met de opmer
kelijke titel 'NERDs: een bij
drage aan de toekomst van de
karakterkunde'. NERD staat
voor Neuro Evolutionary Ro
stral Developer. In Forrests op
vatting vertegenwoordigen de
NERDs een zeer gespecialiseerd
type mens. Het is de variëteit die
het best is aangepast aan onze
snel groeiende technologische
informatie-beschaving.
Het meest opvallende kenmerk
van de NERD is dat zijn herse
nen het best ontivikkeld zijn in
het gedeelte direct achter het
voorhoofd. In vergelijking daar
mee is het achterwaartse gedeel
te van zijn hersenen - het gebied
vanwaaruit waarneming, bewe
ging en emotionele functies wor
denkwijzer
MINIMIN!
Rene Diekstra
den bestuurd - minder goed ont
wikkeld. Dit unieke patroon ver
klaart een groot deel van de be
kende eigenschappen van de
NERD. die vrijwel altijd van het
mannelijke geslacht is.
Bijvoorbeeld: NERDS zijn be
rucht vanwege hun onhandig
heid in atletiek en gymnastiek,
activiteiten die een sterk beroep
doen op vaardigheden die ge
stuurd worden door de waarne-
mings-bewegingscentra in het
achtergedeelte van ons brein.
Daarentegen maken vaardighe
den als begripsvorming, ab
stract denken, onder woorden
brengen, uitrekenen en verban
den leggen, sterk gebruik van de
meer geavanceerde frontale
hersenkwabben, mogelijk voor
al in de linkerhersenhelft.
NERDs zijn typisch niet geïnte
resseerd in de drie favoriete alle
daagse bezigheden van de door
snee man: 'hot looks, fast cars
and high bucks' (sex, snelle iva-
gens en een hoop poen). Volgens
Forrest hebben ze daarentegen
een haast erotische belangstel
ling voor denkprocessen:
NERDs, met andere woorden,
doen het met ideeën.
NERDs hebben ook een meer
dan gemiddelde kans om bij
ziend te zijn. Kenmerkend voor
de bijziendheid van de NERD is
dat die gepaard gaat met een in
tense belangstelling voor de
kleine onregelmatigheden in de
directe, tastbare omgeving. Een
NERD die een bureau koopt, zal
alvorens het ding uit de meubel
zaak mee te slepen een zeer
grondige inspectie uitvoeren,
waarbij zelfs zeer minuscule on
regelmatigheden en weeffouten
niet onopgemerkt blijven. Tege
lijk is het heel goed mogelijk dat
de NERD pas na een half jaar
ontdekt dat uit het plantsoen
aan de overkant van de straat
alle bomen zijn gekapt, en dan
nog alleen maar omdat een an
der hem erop attent maakt.
Maar bijziend of niet, NERDs
zijn buitengewoon sterk visueel
ingesteld, wat onder meer blijkt
uit hun grote belangstelling voor
het gedrukte woord, het beeld
scherm en alles wat ze daarop
kunnen toveren, en voor foto's
en film.
Uit een aantal recente studie,
valt af te leiden dat er een ve\
band bestaat tussen bijzienc
heid en intelligentie.
Daarbij moeten we bedenke
dat er geen beioijs is voor a
veelgehoorde stelling dat bi
ziendheid wordt veroorzaal
door heel veel lezen of andei
'close-up' activiteiten.
Waar vandaan?
Volgens Forrest komen NERD.
om onbekende redenen, vaker i
bepaalde etnische groepen voc
dan in andere. Zo zouden ze vc
ker voorkomen onder Europes
joden en Oostaziatische volkei
Voor beiden geldt in ieder geve
dat ze een gemiddeld veel hoge.
risico op bijziendheid hebbei
Maar of er nou wel of niet ee
verband bestaat met etnisch
achtergrond, de werkelijk inU
ressante vraag is natuurlijl
hoe moeten we de opkomst va
het NERD-type in deze tijd ve
klaren? Waar komen de NE RE
vandaan?
Een mogelijk aangrijping spui
levert de theorie van een van a
bekendste hersenonderzoekei
uit de jaren '80. Norman Gesel
wind. Volgens hem wordt de on
ivikkeling van onze hersenen i
belangrijke mate bepaald doe
de hormonen die tijdens a
zwangerschap op de vrucht ii
iverken.
Een van de belangrijkste van d\
hormonen is testosteron, h<
mannelijkheidshormoon. Of ee
vrucht nou het vrouwelijk (XJ.
of het mannelijk (XY> chromost
men-patroon heeft (chromosi
men zijn de dragers van de erf
lijkheid), als er tijdens de zioai
gerschap geen of te weinig te.
tosteron op de vrucht inwerk
wordt het kind een meisje. L
gouden regel van Moeder Ni
tuur is dus: 'vrouwelijk, tem
anders aangegeven'.
Dat 'tenzij anders aangegeve
betekent testosteron. Een effe<
van testosteron is volger
Geschwind dat het de ontwikk
ling van bepaalde hersengebi>
den kan afremmen, vooral c
linker hersenhelft. Omdat mat
netjes tijdens de zwangerscha
aan veel meer testosteron bloo
staan dan vrouwtjes - ze pn
duceren daar zelf eenvoud
veel meer van - is de kans op ee
remming van de ontwikkelin
van de linkerhersenhelft, var
waaruit vooral functies als taa
en uitdrukkingsvaardighei
worden geregeld, ook groter.
Het prototype van dat manneli
ke patroon is dat van de pro
voetballer, die de meest fraai
hoogstandjes met een bal aa
voet en borst kan uitvoere
(ruimtelijk inzicht), maar va
wie je. geen samenhangend con
mentaar moet verwachter
Gesclmind noemt dit de 'pathc
logie van de superioriteit
Waarin je aan de ene kant supi
rieur bent, ben je aan de ander
kant inferieur.
De NERD. exact de tegenhange
van de profvoetballer, zou oo
een hormonaal bepaalde afwi
king van de normale ontwikkt
ling zijn, maar dan een waari
juist de linker hersenhelft in ht
voorhoofdgebied zich superieu
heeft ontwikkeld ten koste va
de achterwaartse liggende gi
bieden.
Wat precies de hormonale mix i
waaruit de NERD wordt gebi
ren, is onbekend. Maar dat h
nu opduikt kan haast geen tot
val zijn, want hij past wel precie
bij het type mens dat we aan d
bestuurstafel van onze informc
tie-technologische samenlevin
lijken nodig te hebben. Niet mc
cho, niet agressief, niet te emc
tioneel, wel bekwaam, wel saai.
Forrest meent dat de NERD onz
garantie wordt op intematic
nale vrede en veiligheid. Waai
schijnlijk is de eerste lichtin
(nog onaffe) NERDs al lang or.
der ons in de personen va
'saaie' leiders als George Bust
John Major en, toch ook, Ruui
Lubbers.
redactie H±t
111111111 ii 11111111111111 TTM -
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Hoofdredactie: M. P. Dieleman, algemeen hoofdredacteur;
C. van der Maas, hoofdredacteur commentaar;
A. L. Oosthoek, adjunct-hoofdredacteur.
Eindredactie: K. Cijsouw en J. D. van Scheijen.
Bureauredactie provincie: F. P. J. Doeleman;
M. E. Ernens-Abrahamse; B. Goudswaard; P. C. de Jonge;
M. T. 0. Renes-van der Vleuten; I. D. A. M. Russel;
J. P. van de Sande; J. P. Verbeek.
Redactie binnen- en buitenland: M. S. van Reems (chef);
G. J. Kers; J. P. H. Noot; C. J. Schets; W. P. Staat.
Redactie bijlagen: A. L. Kroon (chef); J. van Damme;
J. A. M. Tabbers; A. Zevenbergen.
Sportredactie: J. M. van den Berg (chef); J. F. D. Bakker;
J. M. Gommeren; E. L. Ramakers; R. Thannhauser;
T. J. van den Velde.
Vormgeving: A. A. Adriaanse; N. Geelhoed; A. F. Schreurs;
W. M. J. Verstuyf.
Nieuwsdienst: A. J. Snel (chef).
Algemeen verslaggevers (Vlissingen): M. Antonisse (plv. chef
nieuwsdienst); J. C. M. Cats; A. M. van der Jagt; B. Jansen;
H. 0. Postma; M. J. Schrier; M. van Zuilen (Den Haag).
Regio Bevelanden/Tholen (Goes): W. J. van Dam (chef);
F. B. Balkenende; M. A. de Jongh; M. P. D. M. Mol;
M. E. Woudenberg.
Regio Schouwen-Duiveland (Zierikzee): M. van Houten (chef);
A. W. C. Mullink; J. Versluis.
Regio Walcheren (Vlissingen): A. A. van der Sluis (chef);
Y. Hoekstra; N. J. C. Kluijtmans (Ondernemend Zeeland);
L. J. Meinardi; C. M. J. Sondervan; H. van der Werf.
Regio Zeeuwsch-Vlaanderen (Terneuzen): W. A. Bareman (chef);
C. A. M. van Gremberghe; R. E. A. Hoonhorst;
T. Konings, M. Modde.
Correspondenten Gemeenschappelijke Persdienst (GPD):
J. A. M. de Bruijn (Brussel); P. de Vries (Brussel);
H. B. Hoogendijk (Berlijn); J. W. M. Gertsen (Parijs);
C. van Zweeden (Londen); R. Hellinga (Boedapest);
A. Bloemendaal (Tel Aviv); E. J. A. van der Linden (Rome);
S. Slooten (Willemstad); J. A. Geleijnse (Moskou);
D R. M. de Wit (Madrid); M. A. van Grunsven (Paramaribo);
H. M. Dam (Washington); F. J. M. van der Houdt (Nairobi);
P. G. W. van Nuijsenburg (Johannesburg); E. Fennema (Tokyo).
door Arthur Maandag
De successen spreken tol de
verbeelding. Haarlems
Dagblad weet via de rechter een
BVD-dossier openbaar te krij
gen. NRC Handelsblad lukt het
zelfde met stukken over kabi
netsformaties. Belastingadvi
seurs krijgen richtlijnen van fi
nanciën. In alle gevallen fun
geert de Wet openbaarheid van
bestuur (WOB) als breekijzer.
Deze week treedt een geheel
nieuwe WOB in werking. Veel
verandert er echter niet.
Op 1 mei 1980 kreeg Nederland,
in navolging van de Scandinavi
sche landen, de Verenigde Sta
ten, Frankrijk en Canada een ei
gen openbaarheidswet. Achter
liggende gedachte: de burger
moet gelegenheid hebben be
stuurlijke besluitvormingspro
cessen te doorzien. En dus horen
overheidsdocumenten in prin
cipe openbadr te zijn.
De WOB valt in twee onderdelen
uiteen. In de eerste plaats ver
plicht de wet de overheid actief
informatie te verschaffen over
het beleid 'zodra dit in het be
lang is van een gpede en demo
cratische bestuursvoering.' Het
klinkt fraai, maar stelt weinig
voor. Een sanctie ontbreekt na
melijk.
Het tweede deel van de WOB
gaat over het zogeheten pas
sieve informatierecht, het geven
van informatie op verzoek. Dat
verschaft de burger wel degelijk
rechten. Worden stukken gewei
gerd, dan staat de weg naar de
Afdeling rechtspraak van de
Raad van State open.
Uitzonderingen
Uitgangspunt is, zoals gezegd,
dat informatie in principe open
baar is. En dus zijn er tal van uit
zonderingen. Die zijn verdeeld in
twee categorieën, absolute en
relatieve. Absolute uitzonderin
gen betreffen de eenheid van de
Kroon, de veiligheid van de
staat en door ondernemingen
vertrouwelijk verschafte be
drijfsgegevens. Is daarvan spra
ke, dan blijft openbaarmaking
altijd achterwege. Bovendien
mogen ook persoonlijke beleids
opvattingen van bestuurders of
ambtenaren geheim worden ge
houden. Bij relatieve uitzonde
ringen dient een belangenafwe
ging te worden gemaakt. In deze
categorie vallen onder meer de
betrekkingen met andere lan
den. de economische en finan
ciële belangen van de overheid
en de privacy.
Niet alleen de huidige WOB zit
zo in grote lijnen in elkaar, maar
ook de nieuwe Weliswaar zijn al
le artikelen door elkaar gegooid,
maar de opzet blijft gelijk. Waar
om dan toch een nieuwe wet?
Dat is in elk geval een kwestie
van 'belofte maakt schuld.' Bij
de totstandkoming van de WOB
is immers een periodieke evalua
tie afgesproken. Het staat zelfs
in de wet.
Na vijf interim-rapporten kwam
een Evaluatiecommissie al in
1983 met een eindrapport. 'O-
penbaarheid tussen gunst en
recht.' Samenvattende conclu
sie: „Al met al is de WOB een
hier en daar vage en onvolledige
wet, die enige invloed heeft ge
had ten gunste van haar doel,
doch zeker niet voldoende." Een
reeks aanbevelingen volgde.
Uitbreiding
Vandaag (vrijdag 1 mei) treedt
de nieuwe WOB in werking. Wat
verandert er nu wel? Om te be
ginnen is de werkingssfeer uitger
breid. De kamer aanvaardde het
amendement-Wiebenga om ook
openbare lichamen voor beroep
en bedrijf onder de WOB te laten
vallen. De Sociaal Economische
Raad, maar ook bedrijfs- en pro-
duktschapppen hebben nu met
het WOB-regime te maken.
Bovendien heeft de regering een
regeling toegezegd die een ver
dere uitbreiding belooft. Er
komt een algemene maatregel
van bestuur waarin 'bestuursor
ganen' worden aangewezen
waarop de WOB ook van toepas
sing is. Achterliggende gedachte
is hierbij dat in het kader van
verzelfstandiging/privatisering
steeds meer overheidstaken
worden afgestoten.
Termijn
Belangrijke verandering is ver
der de termijn waarbinnen op
een informatieverzoek moet
worden beslist. De oude WOB
sprak over een 'redelijke ter
mijn'. De burger moet nu in prin
cipe binnen vijftien dagen weten
waar hij aan toe is. De overheid
kan het besluit vijftien dagen
uitstellen, maar moet dat wel
schriftelijk en gemotiveerd laten
weten.
Ook is de mogelijkheid om docu
menten ten behoeve van intern
beraad achter te houden, wat in
geperkt. Maar een overheidsor
gaan houdt voldoende mogelijk
heden om zich, al dan niet te
recht, op een uitzonderingsbe
paling te beroepen. De succes
sen spreken tot de verbeelding,
maar niet iedere rechtszaak
wordt gewonnen. De praktijk
toont aan dat iedere WOB-pro-
cedure, ongeacht de uitkomst,
veel tijd kost.
het traject waar reizigers met een 2e klas kaartje 1e klas mogen reizen.
Tussen Groningen en Roodeschool kan alleen 2e klas worden gereisd.
GPD-mfoqraphics/RS
door Theo Haerkens
van onze medewerker
Jan van Vegchel
Stem op Eddy Ramos, klinkt
het op snelle disco-maat uit
de geluidswagen. De campagne
karavaan trekt door de binnen
stad van Manila. Jeugdige aan
hangers van de voormalige mi
nister van defensie, nu promi
nent kandidaat in de naderende
Filipijnse presidentsverkiezin
gen. delen als een Veronica-pro-
motieteam gul stickers en pam
fletten uit. Gestoken in knal
gele jasjes druipt het professio
neel enthousiasme ervanaf.
Op een houten elektriciteitspaal
spijkeren ze een spandoek, maar
het is dringen geblazen, want
ook de concurrentie heeft deze
straathoek reeds aangedaan.
„Mitra is de man" en „Marcos pa
rin" ('Het is nog steeds Marcos')
hangen er al.
De Filipijnen in de ban van het
verkiezingscircus. Politieke pro
gramma's of partijen spelen
nauwelijks een rol in de presi
dentsverkiezingen van 11 mei.
Het is een nationale populari
teitstest, die alleen draait om in
dividuele personen. Maar het tu
mult is er niet minder om. want
de 27 miljoen Filipijnse kiezers
hebben de keus uit een onge
kend kleurrijk en groot gezel
schap kandidaten.
Naast generaal b.d. Fidel 'Eddy'
Ramos (64), parlementsvoorzit
ter Ramon Mitra (65) en de
spraakmakende weduwe van ex
-dictator Marcos, Imelda (62),
dingen nog maar liefst vier ande
ren naar de gunst van de kiezers.
Onder de gegadigden zijn ook de
belangrijkste handlanger van
wijlen dictator Marcos, Eduardo
Cojuangco (56). en het doortas
tend voormalig hoofd van Mani
la's vreemdelingenpolitie. Mi
riam Defensor Santiago (46).
De huidige president Corazon
Aquino heeft zich niet beschik
baar gesteld voor herverkiezing.
In plaats daarvan schoof ze haar
belangrijkste politieke bondge
noot, Ramos, naar voren als po
tentieel opvolger. De generaal
stond aan de wieg van de zoge
noemde ..Peoples Power" volks
opstand, die Aquino in 1986 in
het zadel hielp, door zich samen
met de toenmalige minister van
defensie Juan Ponce Enrile af te
keren van haar voorganger Mar
cos.
In de daarop volgende pogingen
tot staatgreep door muitende
militairen bleef Ramos trouw
Staan in de eerste klasse is
wel het allerergste....
Toch overkomt het treinreizi
gers in de Randstad met enige
regelmaat. De treinen die de
verbinding tussen Amster
dam en Den Haag onderhou
den, zijn soms zo overvol, dat
het niet anders gaat. En dat
zet kwaad bloed, want de
helft meer betalen om in een
eerste-klascoupë te staan, is
wel een beetje zuur.
Als het weer eens zover is, re
gent het klachten. Niet alleen
bij de Nederlandse Spoorwe
gen, maar ook bij Rover, de
vereniging Reizigers Open
baar Vervoer. „Mensen zijn
best bereid wat meer te beta
len, maar dan willen ze wel zit
ten en ruimte hebben om zich
te bewegen", aldus secretaris
Klaas Wierda.
Hij is redelijk tevreden over de
klasse-indeling in de trein en
schroomt niet een vergelijking
te trekken met de concurrent
van het openbaar vervoer, de
auto. „De één wil een luxe wa
gen met alle mogelijke voor
zieningen om comfortabel er
gens heen te rijden. De ander
neemt genoegen met een een
voudig autootje en wil er niet
meer geld aan besteden dan
nodig". Toch is in Europa de
derde klasse allang verdwe
nen. Houten bankjes werden
al in 1956 niet in overeenstem
ming geacht met de toen gel
dende normen.
Rover is allerminst tegenstan
der van de klasse-indeling en
wil zelfs meer differentiatie in
gemak en service. De organi
satie droomt van afsluitbare
vergaderruimten, meer tele
foon - nu uitsluitend in de eer
ste klas van de intercity Am
sterdam-Brussel - en warme
maaltijden. Dat maakt de
trein een stuk aantrekkelijker
en mag best wat kosten. Wie
rustig wil werken, zit nu nood
gedwongen in dezelfde coupé
met mensen die gezellig met
elkaar zitten te kouten. „Er is
eigenlijk weinig keus".
Bliepjes
In de praktijk blijkt het pluche
in de eerste klasse al een stuk
rustiger dan het skai in de
tweede. Banken en stoelen
staan wat verder uit elkaar. Er
wordt minder gesproken en de
zachte bliepjes van de schoot-
computers die hier gemeen
goed zijn. halen het niet bij het
indringend gerasp van de
walkmans in de tweede klasse.
Maar het ziet er niet naar uit
aan zijn nieuwe baas. Het is met
name zijn verdienste dat de Fili
pijnse kiezers voor het eerst in 22
jaar weer vrij een nieuw staats
hoofd kunnen aanwijzen. Als po
liticus is Ramos echter onerva
ren. Zijn campagne wordt mo
menteel sterk gehinderd door
zijn Marcos-verleden.
Tijdens het bewind van de ex-
dictator, die een staat van beleg
afkondigde en de Filipijnen per
decreet regeerde, fungeerde Ra
mos 14 jaar lang als hoofd van de
nationale ME. In die functie was
hij betrokken bij het opsporen
van politieke tegenstanders
(waaronder Aquino's wijlen
echtgenoot Benigno). stand
rechtelijke executies en marte
lingen. Ook nadat Ramos pro
moveerde tot legerleider en later
minister van defensie onder
Aquino hield volgens Amnesty
International de ernstige schen
ding van de mensenrechten aan.
Onvrede
Een van Ramos' meest promi
nente gevangenen uit de dagen
van Marcos was Ramon Mitra,
momenteel een van zijn grootste
concurrenten. De huidige parle-
mentsvoorzitte groeide in armoe
op op een van de buiten-eilan
den. Na de Tweede Wereldoorlog
begon hij echter een politieke
carrière, was verschillende ma
len parlementslid, won het ver
trouwen van de toenmalige op
positieleider Aquino en groeide
uit tot een van 's lands meest
vooraanstaande grootgrondbe
zitters.
Mitra's politieke achterban be
staat vooral uit de traditionele
Aquino-aanhang. Hij is vooral
sterk op het platteland, maar hij
kan rekenen op de steun van ve
le regionale parlementsleden,
gouverneurs, burgemeesters en
andere lokale bestuurders. Mi
tra is een meester in het bespe
len van feodale relaties met deze
lokaal invloedrijke notabelen.
In de Filipijnse politiek spelen
dergelijke wederzijdse afhanke
lijkheidsverhoudingen een cen
trale rol.
De belangrijkste zwakte van Mi
tra en meer nog van Ramos, is
dat ze als vertegenwoordigers
uit het regeringskamp politiek
aanspreekbaar zijn op Aquino's
falend sociaal-economisch be
leid. Zes jaar nadat zij Marcos
verdreef, worstelt de Filipijnen
met een negatieve economische
groei, heeft tweevijfde van de be
volking geen of te weinig werk.
leeft 49 procent van alle Filipi
no's nog altijd van minder dan
400 gulden per jaar en is ook de
corruptie momenteel zeker niet
minder dan onder de ex-dicta
tor. Voor veel Filipino's moet het
roer dan ook om.
Eddy Ramos, de opvolger van president Corazon Aquino foto AFP
bruikt. Dat zou dan niet meer
kunnen.
De Nederlandse Spoorwegen
staan voor een lastig dilemma.
Meer comfort betekent dat er
minder mensen in een trein
stel kunnen. Het omgekeerde
betekent dat men krapper zit.
Maar het vervelendste is mis
schien wel dat treinen die van
daag met grote haast worden
aangeschaft nog dertig jaar
mee moeten. „Met het comfort
zitje dan nog lang aan het hui
dige niveau vast. Dat is zorge
lijk". aldus Rover. „Zeker nu
ook al wordt geëxperimen
teerd met vijf stoelen naast el
kaar".
NS aarzelt om geld te steken in
luxe voorzieningen zoals trein-
telefoons. Men is bang dat du
re investeringen teniet worden
gedaan door de snelle ontwik
keling van draagbare zak-ap-
paratuur. De ervaringen op de
intercity naar Brussel waren
ook al niet erg plezierig. De
munttelefoons werden ver
nield en toestellen die werken
op Nederlandse en Belgische
telefoonkaarten zijn er nog
niet.
Aan het culinair genot op de
rails wordt nog gewerkt. In het
najaar toert NS gedurende een
maand met een culi-trein door
het land. Maar een gewone
warme hap laat al jaren op
zich wachten. Het wil maar
niet vlotten met het rijdend
trein-keukentje waaraan Wa-
gon-Lits werkt. NS houdt zich
er verre van: „Wij vervoeren
mensen".
De algemene onvrede met Aqui
no's nalatenschap is koren op de
molen van Eduardo Cojuanco,
de in ongenade gevallen neef
van de huidige president. Co
juanco beheerde in zijn Marcos-
dagen een superheffing op ko
kosnoten en bekleedde lucratie
ve ere-baantjes. Zo groeide hij
uit tot een van de rijkste man
nen op de Filipijnen. Toen zijn
broodheer in 1986 het land
moest ontvluchten, reisde Co
juanco mee. Nadat Marcos in
1989 in ballingschap op Hawaii
stierf, keerde 'Dandinc', zoals hij
in de volksmond heet, terug en
begon aan de wederopbouw van
zijn zakenimperium.
De roep om verandering en voor
al om een sterke man is ook de
basis voor de kandidatuur van
Miriam Defensor Santigago. Ze
is de enige belangrijke buiten
staander in de door traditionele
politici beheerste verkiezingen,
waarin naast het president
schap nog 17.024 andere felbe
geerde bestuursfuncties op na
tionaal. provinciaal en lokaal ni
veau te verdelen zijn. De felle,
agressieve advocate rekent Mar
garet Thatcher en Singapores
no-nonsense ex-premier Lee
Kuan Yew tot haar grote voor
beelden. Santiago trekt vooral
ten strijde tegen de corruptie,
hoewel tegen haarzelf een ge
rechtelijk vooronderzoek loopt
vanwege beweerde fraude. „Als
ik aan de macht kom sla ik (de
fraudeurs) de tanden uit de
mond", aldus Santiago in haar
typerende taal.
raars" uit de Marcos-dagen
(lees: Imelda, Cojuango en Ra
mos). Vorige week hield hij zijn
volgelingen ook nog eens voor te
stemmen op een goede katho
liek, die zich sterk maakt tegen
het gebruik van voorbehoeds
middelen. Dat betekende vooral
een tegenslag voor Salonga en
opnieuw Ramos; beiden beho
ren tot de protestantse minder
heid op de Filipijnen.
Dit herderlijk stemadvies
maakt Ramon Mitra tot de be
langrijkste presidentskandi
daat. Maar volgens de jongste
opiniepeilingen zijn ook Cojuan
co, Ramos en Santiago (in die
volgorde) nog volop in de race.
Eenderde van de kiezers heeft
nog geen keuze gemaakt. Het ge
brek aan een duidelijke favoriet,
in combinatie met het forse aan
tal gegadigden, zadelt de Filipij
nen op met een potentieel ramp
zalige politieke crisis. De Filipi
no's kiezen hun president name
lijk met een eenvoudige meer
derheid; wie één stem meer heeft
dan de eerstvolgende mededin
ger woont vanaf 30 juni in het
Malacanang-paleis. In Manila
regeert daarom vrijwel zeker
binnenkort een president die
kan bogen op de steun van
slechts een electorale minder
heid. In het toch al zo tumul
tueuze land staat die verwachte
stembusuitslag nog garant voor
alleen nog maar meer politieke
instabiliteit. De Filipijnse chaos
is daarom pas begonnen.
Imelda Marcos
Andere presidentskandidaten,
zoals de nationalisatische se
naatsvoorzitter Jovito Salonga
(71) en de omstreden vice-presi
dent Salvador Laurel (63) beho
ren niet tot de kanshebbers op
11 mei. Zelfs de flamboyante we
duwe van ex-dictator Marcos.
Imelda. is geschiedenis, zeggen
politici en opiniepeilers in Ma
nila. Buiten de krottenwijken in
de hoofdstad is haar aanhang
minimaal. Marcos' campagne
kampt ook met organisatori
sche moeilijkheden.
Daarnaast krijgt de 'schoenen
koningin' uitgesproken weinig
steun in religieuze kring. Kardi
naal Jaime Sin. hoofd van 's
lands roomskatholieke kerk en
daarmee belangrijkste baken
voor ruim 80 procent van de Fili
pijnse bevolking, riep de kiezers
eerder op niet te stemmen op
„onderdrukkers en plunde- 'Schoenenkoningin'Imelda Marcos, scoort niet hoog
foto AFP
dat spoedig aan de hang naar
comfort en gemak wordt tege
moetgekomen. De NS heeft
het al moeilijk genoeg om ie
dereen die mee wil. te vervoe
ren. En om de conducteurs het
leven draaglijk te maken,
werd onlangs besloten voor
het boemeltreintje tussen
Rotterdam Hofplein en Den
Haag CS geen onderscheid
meer te maken. Er worden al
leen nog tweede-klaskaartjes
verkocht, iedereen kan gaan
zitten waar hij wil. Te vaak
puilden de tweede-klascoupés
uit. zodat mensen gedwongen
waren eerste klas te reizen,
wat weer ongenoegen oplever
de met de conducteur. Dat
was niet leuk en daarom geldt
vanaf 31 één tarief. Houders
van een abonnement eerste
klas, krijgen hun geld terug.
Helemaal uniek is deze oplos
sing niet. Op de zogenaamde
Zoetermeerlijn, die Den Haag
verbindt met de groeistad in
de polder, geldt al jaren een
zelfde regeling. Dat beide lij
nen het eerste deel van het tra
ject delen, vormt bovendien
een bron van ongenoegen en
verwarring. Eerste klas van
Den Haag CS naar Leidschen-
dam/Voorburg is in de boemel
- type Sprinter - duurder dan
in de Sprinter naar Zoeter-
meer. „We kunnen ons de
keuze voorstellen, maar we
zijn er niet gelukkig mee", al
dus secretaris Wierda van
Rover.
Treinstellen met uitsluitend
tweede-klascoupés - in ge
bruik tussen Groningen en
Roodeschool - wilde NS even
min inzetten, omdat dat ten
koste gaat van de flexibiliteit.
Als het zo uitkomt, worden de
Sprinters op andere lijnen ge-
Het pluche van de eerste klas blijkt al een stuk rustiger dan het
skai van de tweede.... foto GPD
