Rock 'n roll verveelt snel
Hollandse pracht met Oosters tintje
I
3É|
Mick Jagger op
het witte doek
Imitatie en
inspiratie
rs;-
PZC kunst cultuur
W VRIJDAG 1 MEI 1992
Mick Jagger is 48 jaar oud
en een levende legende in
de popmuziek. Hij zegt niet
van plan te zijn om binnen
afzienbare tijd een punt achter
de muziekloopbaan te zetten,
maar is desalnietemin bezig
zich voor te bereiden op een
carrière in de filmindustrie.
Twintig jaar geleden was hij
twee keer in speelfilms te zien.
Thans keert hij terug op het
witte doek. In het science-
fictionspektakel Freejack
(Nederlandse première 15 mei)
speelt hij een keiharde
premiejager.
De plotseling opgeflakkerde belang
stelling van Mick Jagger voor films is
opmerkelijk, want erg gelukkig is hij niet
geworden van de eerdere keren dat hij bij
dit medium betrokken raakte. In 1970
nam hij aan twee speelfilms deel: het ui
terst bizarre Performance (van Nicholas
Roeg) en het schelmenavontuur Ned. Keb
ly, onder regie van Tony Richardson.
Mick Jagger: „Mijn rol in Freejack is die
van de premiejager Vancendak. Een man
die aan de foute kant staat, iemand die het
Emilio Estevez als de held heel moeilijk
maakt. Maar uiteindelijk blijkt deze Van
cendak de beroerdste niet. Het is een sym
pathieke schurk, net als indertijd Ned
Kelly. Dat was toen trouwens een erg zwa
re rol om te spelen, want voor die film za
ten we in de verlaten Australische bush,
waar het heel heet was en waar ik de helft
van de tijd met een soort omgekeerde vuil
nisbak op mijn hoofd moest rondlopen, bij
wijze van helm. Ik was er niet zo heel te
vreden over, achteraf. Ik zou die rol nu
Mick Jagger inde film Freejack: Ik beschouw dit als de afdeling dol Ie pret.
foto'sCNR Film Releasing
heel anders spelen, maar het was interes
sant om voor de eerste keer niet als musi
cus maar als acteur voor de camera's te
staan. Ik heb daar van geleerd. Het is ook
een soort levenservaring die je opdoet."
Grootvader
Als ik hem spreek in het Westwood Mar
quis Hotel in Los Angeles, is Mick Jagger
net over uit Londen, waar hij in de Olym
pic Studio's werkt aan zijn derde solo-al
bum. Hij is kort*tevoren vader geworden
van Georgia May; zijn derde kind bij Jerry
Hall, het Texaanse fotomodel met wie hij
al tien jaar samenleefde maar die hij an
derhalf jaar geleden officieel trouwde.
Jaggers 21-jarige dochter Jade (voortge
komen uit de jaren-zeventig-verbintenis
met Bianca Perez Morena de Macias) zal
binnenkort de popheid tot grootvader
maken. Maar voor Mick Jagger heeft het
nooit iets uitgemaakt als er veranderin
gen optraden in zijn burgerlijke status of
gezinssituatie. Hij meent dat ieder mens
recht heeft op een eigen leven en hij is ook
nu niet van plan zich door vrouwen, kinde
ren of kleinkinderen te laten afhouden
van de dingen die hij in zijn hoofd heeft.
„Ik heb nog niet zo veel van de baby ge
zien. Zo'n geboorte, een geweldige gebeur
tenis? Ja, ik vermoed van wel, maar ik ben
er niet bij geweest, toen ze geboren werd.
Ik was beschikbaar, op afroep, in de aan
grenzende kamer. Nee, dat was geen kwes
tie van er niet bij betrokken willen zijn.
Het is een kwestie van... Het hangt van de
moeder af. Ik kan me goed voorstellen dat
als een vrouw gaat bevallen, ze dat als iets
zeer privé beschouwt; iets dat in principe
alleen haar en dat kind aangaat. Ik weet
het niet, ik heb zelf nog nooit gebaard."
Er trekken een half dozijn extra lijnen
door zijn gezicht als hij de karakteristieke
Mick Jagger-grijns presenteert die een
diamanten tand te zien geeft. Zijn 48 le
vensjaren zijn hem ineens aan te zien, hoe
wel hij verder alleen maar jeugd, levendig
heid en souplesse uitstraalt. Maar is Jag
gers plotselinge fascinatie voor de filmerij
wellicht toch verklaarbaar vanuit een be
hoefte om het wat rustiger aan te gaan
doen. Hoe lang immers kan een mens het
volhouden om van hot naar her over de
wereld te jakkeren voor concerttoernees.
En hoe lang kan een gezond mens de
voortdurende hysterie van de popscene
verdragen?
Feedback
Jagger: „Muziek en film, het zijn inder
daad twee verschillende werelden. Maar
ik beleef nog steeds lol aan een concert
tournee. Ik zou niet graag' de ervaring van
het doen van shows compleet willen kwij
traken, want je krijgt daarbij zo'n unieke
interactie. Dat is iets wat bij film totaal
ontbreekt. Bij film moet je negen maan
den wachten voor iemand zelfs maar te
zien kan krijgen wat je hebt staan doen.
Dat is iets wat ik veel minder bevredigend
vind dan het geven van concerten. Acte
ren is meer dan het maken van plaatopna
men in een studio. Dat moetje ook doen in
een soort luchtledig, zonder enige vorm
van 'feedback'. Ik vind overigens niet dat
filmen; speciaal het meespelen in een ac
tiefilm, zo vreselijk veel relaxter is."
„De nachtscènes waar je me in ziet in
Freejack, daaraan alleen al hebben we
vier weken vreselijk hard en hectisch ge
werkt. Dat is vier weken pezen geweest
van 's avonds elf uur tot 's ochtends zeven
uur, in de stekende kou. Dat is geen lol
letje. En aan de andere kant; voortdurend
'on the road' zijn voor een concerttoer, is
niet meer zo zwaar als vroeger. Tegen
woordig is alles beter georganiseerd. Je
verplaatst je met comfortabele vliegtui
gen. Je logeert in eerste klas hotels. Je
komt op plaatsen in de wereld waar je nor
maal niet zo snel terecht zou komen. Ik
houd ervan om op zulke plekken musea te
gaan bezoeken, de omgeving te bekijken
en het nachtleven te ontdekken. Ik ben
mijn nieuwsgierigheid naai- de wereld nog
lang niet kwijtgeraakt. Maar iets in watje
zegt is waar. Ik vind filmen heel erg leuk
om te doen, om heel andere redenen. Ik
zou niet graag het ene opgeven voor het
andere."
Persoonlijkheid
Het Rijksmuseum huisvest tot eind juli de
tentoonstelling die de Rijksdienst
Beeldende Kunst vorig jaar maakte ter
gelegenheid van het staatsbezoek van
koningin Beatrix aan Japan. Onder de titel
Imitatie en inspiratie wordt met schilderijen,
grafiek, keramiek, textiel, lakmeubilair, zilver
en moderne gemengde technieken getoond hoe
verrassend groot de invloed van Japan op de
Nederlandse kunst is geweest.
De expositie beslaat het tijdvak van
1650 tot heden. Zo wordt duidelijk
dat Japan onze kunstenaars en ontwer
pers van gebruiksvoorwerpen al vele eeu
wen tot hoogstandjes van bijzonder vak
manschap inspireert.
De culturele kruisbestuiving tussen beide
landen kwam op gang door de langzame
groei van handelscontacten vanaf het be
gin van de 17e eeuw. Het binnenlopen van
het eerste Nederlandse schip 'De Liefde'
in de haven van Hirado in 1600. werd pas
negen jaar later gevolgd door de overtocht
van twee andere schepen van de Verenig
de Oostindische Compagnie (VOC). De
onderhandelingen over het openen van
een handelspost namen lange tijd in be
slag en mondden in 1641 uit in de vesti
ging van een VOC-nederzetting op het ei
land Deshima in de baai van Nagasaki. Ja-
pan koos voor het isolement en zou pas in
1853 onder Amerikaanse druk de grenzen
geheel openstellen voor buitenlandse
handel.
De Nederlandse kooplieden hebben met
een gretig gebruik gemaakt van hun ex
clusieve handelsrechten. Zij transporteer
den vooral zijden watten, rijst, kampfer.
koper, thee en gember naar Europa, maar
de lading van een schip uit 1651 bevatte
bij voorbeeld ook '200 stucx japanse sy-
den rocken'. Zeker is verder dat de zeelie
den curiositeiten meenamen waarmee zij
na terugkeer privéhandeltjes startten.
Uit bronnenmateriaal is bekend dat na de
val van de Chinese Ming-dynastie vanaf
1659 op grote schaal export van Japans
Arita-porselein op gang kwam. Het Rijks
museum laat zien dat op Nederlands aar
dewerk uit die periode al snel Japanse vor
men en decoraties als bloem- en vogelmo
tieven werden aangebracht. Als illustra
tie van deze 'imitatie en inspiratie' zijn
naast Delftse kaststellen, potten, borden
en schalen ook voorbeelden van Arita-
porselein neergezet.
Ware pronkstukken vormen de Japanse
lakdozen die in het 17e eeuwse Nederland
een geliefd verzamelobject voor de rijken
vormden. De techniek van het verlakken
was bij Nederlandse meubelmakers al
vanaf 1610 bekend, maar zij lieten zich net
als de ontwerpers van aardewerk al snel
door Japanse decoraties beïnvloeden.
Vooral bij de kostbare meubelen uit de 18e
eeuw leidde dit tenslotte tot prachtige re
sultaten. De verlakte withouten en met
paarlemoer ingelegde kast uit omstreeks
1700 is daarvan een schitterend voor
beeld.
Een intiem schilderijtje van Frans van
Mieris (1635-1681) toont ons een in Japan
se kimono geklede vrouw die in diepe con
centratie een brief schrijft. Samen met
voorbeelden van 'echt' Japanse kimono's
en Nederlandse imitaties wordt zo duide
lijk hoe populair dit kledingstuk in de 17e
en 18e eeuw in ons land was. Vanwege de
hoge kosten konden overigens alleen de
rijken zich een kimono permitteren.
Uit later tijd wisten we al dat kunstenaars
als Vincent van Gogh en George Hendrik
Breitner gefascineerd waren door de Ja
panse cultuur. Het Rijksmuseum heeft
natuurlijk terecht plaats ingeruimd voor
topwerken als de courtisane van Van
Gogh uit 1887 en het meisje in witte ki
mono van Breitner uit 1893. De sfeervolle
litho's en tekeningen Theo van Hoytema
(1863-1917) met natuurtafereeltjes zijn
veel minder bekend, maar verrassen daar
om des te meer. Datzelfde geldt voor het
ontwerp dat Jan Eisenlöffel (1876-19,57)
omstreeks 1900 voor een negendelig thee
servies maakte, waarbij hij zich voor de
theepot liet inspireren door het uiterlijk
van de Japanse sakeketel. Het strak
vormgegeven servies is werkelijk een ju
weeltje van vormgevingskunst.
Hedendaagse bijdragen van Willem van
Hussem (1900-1974). Mark Brusse en
Hooykaas/Stansfield en Christiaan Bas-
tiaans geven tenslotte aan dat de al eeu
wen levende aandrang tot 'imitatie en in
spiratie' nog steeds niet aan kracht heeft
ingeboet. De expositie maakt duidelijk
dat de Nederlandse cultuur daar ook in de
toekomst alleen maar baat bij hebben.
Fran^oise Ledeboer
De expositie Imitatie en inspiratie in het
Rijksmuseum (Stadhouderskade 42 Am
sterdam) duurt tot en met 26 juli. De ope-
ningstijden: dinsdag tot en met zaterdag
van 10.00 tot 17.00 uur en op zondag van
13.00 tot 17.00 uur. Maandag gesloten.
r*ii*
Platenmodelboek, 1849, houtsnede op papier. Rijksprentenkabinet Am
sterdam.
Schaaltje, decoratie in blauw in de glazuur en in rood en goud op
de glazuur, Rijksmuseum Amsterdam.
--Ook popsterren als Sting en Madonna
hebben in het verleden de overstap naar
speelfilm gemaakt. Is zoiets op een of an
dere manier toch een logische overgang?
„Entertainment of showbusiness, of hoe je
het typeren wil, heeft met film gemeen dat
het telt wie daar centrale aandacht pro
beert te trekken. Het heeft te maken met
persoonlijkheid. Niet zo zeer de werkelijke
persoonlijkheid, maar een geloofwaardige
projectie van voor het publiek invulbare
persoonlijkheid. Wie daarbij tekortschiet,
heeft een probleem, zowel in een zaal als
op een filmdoek. Ik behoor tot de eerste
generatie van Engelse kinderen die is op
gegroeid met televisie. Mijn vader was
sportleraar en verzorgde een gymnastiek-
programma voor de BBC. Daar werd ik als
jongetje vaak bijgehaald om kunstjes
voor te doen. En toen ik me met muziek
ging bezighouden, kregen we intensief
met dat medium te maken. De Stones zijn
fameus geworden via televisie. Meer dan
door optredens in bars en clubs. Bij televi
sie kreeg je óók te maken met camera's en
meestal was dat nog 'live' ook. We leerden
om op de camera te spelen. Dus aan came
ra's ben ik gewend. Die bezorgen mij geen
zenuwen. Mijn grote probleem bij filmac-
teren is dat ik dan juist moet vermijden
om recht in de camera te kijken.
Bij film mag dat niet. terwijl je bij televisie
bijna niks anders doet."
„En tijdens podium-optredens werk je
nog weer anders. Daar moetje grote geba
ren maken en forse bewegingen. In films
werken zelfs de kleinste trekjes en nuan
ces voor je. Als je dan te zwaar aanzet,
word je snel belachelijk. Aangezien ik nog
niet beschouwd kan worden als een pro
fessionele acteur, maak ik in een geval als
Freejack gebruik van een 'acting coach';
iemand die me traint in acteertechnieken.
Het is toch een vak apart. Daarnaast heb
ik iemand toegevoegd gekregen die me
heeft voorbereid op speciaal deze rol. Ik
heb zo veel voorbereidingstijd nodig als ik
maar krijgen kan. Vier. vijf weken heb ik
er hard aan gewerkt en dan nog de opna
metijd zelf, terwijl er maar een stuk of vier,
vijf scènes zijn waar ik werkelijk dialoog
heb. Een belangrijk deel van de voorberei
ding is fysieke training geweest. Maar ik
doe dat graag, me volledig concentreren
op iets. Alles in het werk stellen dat je
goed in vorm bent. Met zingen net zo. Zelfs
in perioden dat ik nergens iets in het open
baar te musiceren heb, doe ik wel dage
lijks mijn stemoefeningen. Ik zing elke
dag ten minste drie van mijn nummers,
want als je dat niet doet verlies je je ver
mogen om hard te zingen. Dat is echt zo."
Humor
-Die Vancendak is een eendimensionaal
karakter. Had u niet liever een rol ge
speeld met ietsje meer vlees op de botten?
„Eendimensionaal, ja. Zo is hij ook ge
schreven. Het personage heeft te weinig
tijd en te weinig materiaal gekregen om er
werkelijk drie dimensies mee te kunnen
opbouwen. Ik heb geprobeerd hem meer
humor te geven en dat is ook wel gelukt,
dacht ik. Maar je moet in de gaten houden
dat het gaat om een strip-achtige actie
film, waarin een zekere oppervlakkigheid,
zekere schetsmatigheid van de bijfiguren
- tenslotte speel ik ook niet de hoofdrol -
eerder een vereiste is dan een gebrek.
Maar ik ben acteren leuk genoeg gaan vin
den om te bezien of ik er niet meer mee
kan doen. Dan mag het allemaal best se
rieuzer zijn ook. Dan wil ik me ook wel
eens aan een complexer karakter wagen.
Maar hier is niks mis mee. Geloof maar
van mij dat het er allemaal veel makkelij
ker uitziet dan het feitelijk geweest is en
bovendien: ik beschouw dit als de afdeling
dolle pret."
-En rock 'n roll, is daar ook nog een toe
komst voor?
„Mijn probleem met 'rock 'n roll' is dat ik
er zo snel door verveeld raak, omdat het
een zo beperkt soort muziek is. Het is op
zijn best. wanneer het binnendringt in een
ander type muziek en dan iets nieuws laat
ontstaan. Ik ben niet meer geïnteresseerd
in rock. ik ben geïnteresseerd in muziek.
Ik geef niks om genres en ik denk dat het
begrip 'rock music' voor iemand als David
Bowie evenmin nog betekenis heeft. Wat
je bevalt, dat bevalt je. Er is in de popmu
ziek sprake van voortdurende modes die
komen en gaan. Je houdt ervan op het mo
ment dat je het hoort en dat is het enige
dat telt. En morgen is het weer weg. Ik heb
geen nostalgische herinneringen aan een
of ander gouden tijdperk van de 'rock
roll'. Ik heb genoten van de jaren zestig en
zeventig, maar veel van de muziek die we
hebben gemaakt was gewoon flauwekul
en bezit zeker geen eeuwigheidswaarde."
Zakenman
Stoppen met de muziek zou financieel wel
heel onaantrekkelijk zijn - speciaal voor
Jagger die altijd al een uitstekend zaken
man is geweest - nu onlangs een contract
gesloten werd met Virgin Records dat alle
Stones-rechten bij deze platenmaat
schappij terecht doet komen voor een pe
riode van zes jaar. a raison van 45 miljoen
dollar. Daarnaast kan Mick Jagger rustig
voor Atlantic Records solo-albums blij
ven maken.
-Hoe staan trouwens de vorderingen met
het eerstvolgende solo-album?
„Ik ben halverwege. Het wordt een ver
gaarbak van uiteenlopende stijlen. Er
komt 'rock' op, maar ook 'ballads' en pure
dansnummers. Het wordt een album met
harde kanten en scherpe randjes. Som
mige nummers wil ik met de band doen,
andere met alleen een extra gitarist. Jim
my Rip speelt mee en Matt Clifford op
keyboards. Het meeste materiaal zal ik
zelf schrijven. Maar het is nog te vroeg om
er meer over te zeggen."
„Ik veronderstel dat ik binnenkort nog
een paar shows ga doen, maar niet veel.
Met de Stones hoeven we niet eerder dan
volgend jaar een nieuw album op te leve
ren. Ik vind dat we met de band ook moe
ten doorgaan zo lang we het nog enigszins
kunnen opbrengen. The Rolling Stones
zijn nog steeds ongelooflijk populair. De
Steel Wheels-toer van 1989-1990 was een
voortreffelijke ervaring. Tevoren hadden
we er nogal tegenop gezien. Het had op
een afschuwelijke deceptie kunnen uitlo
pen. Niets was dan makkelijker geweest
dan te zeggen: 'Iedereen hartelijk be
dankt. Dit was het dan1' Maar we hebben
zo veel warmte ontmoet, dat het dom zou
zijn als je zulke gegevenheden en emoties
de rug zou toekeren. Als je wilt stoppen,
moet je wel heel zeker weten dat je dat
echt wil. want voor ons houdt het in datje
een punt zet achter wat een immens be
langrijk deel van ons leven geweest is.
Niet het enige belangrijke deel van mijn
leven, begrijp me goed, want daar is mijn
Stones-verleden toch te beperkt voor ge
weest."
Pieter van Lierop
