Iedereen heeft een kick nodig De tweede revolutie Slang Sensatie reportage 27 ZATERDAG 28 MAART 1992 O ommigen zeggen dat je O 500 gulden krijgt. Ande ren hebben gehoord dat je wordt afgekocht met drie supermarktkarren vol boodschappen. Algemeen is de opinie dat je het thuis beter niet kunt vertellen. Zeker is de aanwezigheid van een acht meter lange tapijtslang onder de schap pen van de groentehal op de hoek. En lag die tapijts lang daar alleen maar. Het is erger, zegt men Het dier heeft al minstens drie men sen gebeten. En alledrie zijn overleden, luidt het ver haal. Zeker is. dat de groen tehal nauwelijks meer be zocht ivordt. En dat de groenteboer nauwelijks meer omzet maakt, zodat voor het voortbestaan van zijn bloeiende handel moet worden gevreesd. Het verhaal van Adam. Eva en de slang mag als bekend worden verondersteld. Maar het verhaal van de ta pijtslang bij mijn groente boer kent u nog niet. Het zit zo. Vijfjaar geleden ivas de man eigenaar van een kleine ivinkel icaar kom kommers. kouseband en verse spinazie werd ver kocht. Niks bijzonders. Het geioone verhaal van de win kel op de hoek. Maar toch bleek al snel dat mijn groenteboer een meer dan uitstekend ondernemer ivas. Zijn groente ivas altijd verser en goedkoper dan die van de winkel op de an dere hoek. En hij verkocht er nog iets bij. Zeep om de auto te wassen. Een lekkere borstel voor in de kleine hoekjes. En nooit zal ik de dag vergeten dat mijn groenteboer voor het eerst blikken corned beef in de aanbieding had. Heerlijk! Het verhaal van de econo mische afgang van Suri name is bekend. Maar dat van de E.A.-handel kent u nog niet. E.A. is een afkor ting van de woorden: Eigen Aanbreng. Met eigen aan breng bedoelt mijn groente boer dat hij Amerikaanse dollars koopt op de zwarte markt. Met die dollars doet hij zaken in het buitenland. Zonder de officiële Suri naamse bank te bezwaren, koopt hij met Eigen Aange brachte dollars die heerlij ke corned beef. En ik mag hem kopen. Wel lekker duur natuurlijk. Want de groentehandelaar heeft heel veel Surinaamse gul dens nodig om zijn handels- dollars opnieuw in te slaan. Excuus voor deze techni sche verhandeling. Maar anders zou u nooit begrij pen waarom een enorme zak spinazie één Suri naamseI gulden kost en een bijbehorend blikje comed beef twintig gulden. En vier kilo kaas ruim 300 gulden. En een pakje crackers 25 gidden. Allemaal import spul. dat mijn groenteboer er graag bij verkoopt. Want hoe duur ook: de mensen zijn verzot op comed beef, kaas en crackers. Terug naar de tapijtslang. U moet weten dat mijn groenteboer nog steeds groots is in spinazie. Maar de handel in peperduur im portspul heeft zijn groente- business wel overvleugeld: de groenteboer op de hoek is een imperium geworden. Hij zit niet meer op de hoek. Hij bezit een heel blok. En de straat voor zijn winkel is altijd verstopt met auto's van dankbare klanten. Want die komen inmiddels uit alle hoeken van Para maribo en omgeving toe stromen. Het verhaal over die men sen-etende tapijtslang is dus moedwillig in de wereld geholpen door jaloerse con currenten, zegt mijn groen teboer. Volgens hem is het allemaal niet waar. Er zit helemaal geen bloeddor stige slang onder de bak met kokosnoten. Allemaal geklets, mevrouw. Maar ze ker is, dat het verdacht rus tig is in het groente-impe rium. Boze tongen beweren dat de meeste klanten zijn verslonden door die tapijts lang. Maar ik houd het erop dat de meeste klanten on der de indruk zijn geraakt van de geruchten en daar om hun heil op de andere hoek zoeken. Misschien hebben ze gelijk. En tart ik ten onrechte het noodlot door trouw te blijven aan mijn groenteboer. Als u niets meer van mij hoort vanuit Paramaribo, dan ben ik opgegeten. De hemel lijkt Susanne Piët, schrijfster en adviseur com municatiestrategie, de vervelend ste plek die er is. Dat eeuwige le ven. dat constante gevoel van ge luk datje er zou hebben, dat moet afschuwelijk zijn. „Ik kan me onge looflijk ongelukkig voelen, zie dan overal monsters om de hoek, be denk van alles dat me depressief maakt. Maar uiteindelijk is die toe stand nodig om weer een nieuwe kick te krijgen, geluk te ervaren. Pieken en dalen bestaan juist bij de gratie van eikaars bestaan. Pijn lijden moet. Zodat je in jezelf moet investeren om weer in een staat van geluk te komen, 't Is het con trast, die afwisseling die je emotio nele systeem doet leven." Het laatste boek van Susanne Piët heet De Kick! Een zoektocht naar de essentie van de topsensatie. Het gaat over de extreme behoefte aan 'prikkels' die sommige mensen hebben. Over sensatiezoekers en hun bereidheid enorme risico's te lopen. Over stuntmannen, bergbe klimmers, autocoureurs, topspor ters en hun 'kick': een staat van op winding, een prettige prikkeling, die net tegen de angstgrens aan zit. Er lijnrecht tegenover staat de ver veling, niet goed voor je emotio nele stofwisseling. Een mens is een zeer specifiek ex emplaar van de zoogdierensoort. Omdat hij, anders dan de rest van de zoogdieren, vaak gedrag ver toont dat niet direct vooruitzicht heeft op nuttig effect. Een kip pikt wormen uit de grond en haar belo ning voor die inspanning is voed sel. Zo weet het beest te overleven. Maar een mens moet zo nodig le vensgevaarlijke bergen beklim men, met een auto dwars door vier brandende bussen rijden, zich aan een stuk elastiek van een honderd meter hoge brug storten, zichzelf aan een parachute uit een vlieg tuig gooien of aan een rijdende trein gaan hangen. Het zijn geen gedragingen die 'no dig' zijn om in leven te blijven. Wel gedragingen die doodsangst op roepen en ook werkelijk kunnen leiden tot de dood. Is het leven nu zo saai dat mensen steeds weer ex treme pieken moeten zoeken? Kennelijk. In een KRO-radiopro- gramma werd een aantal mensen gevraagd waarom ze zich aan een stuk elastiek zestig meter naar be neden lieten vallen. Antwoorden: „Fantastisch, hartstikke leuk. Bo ven was het doodeng en daarna was het kicken" En: ,,'t Is ver schrikkelijk, ik sta te tollen op mijn benen. Eens maar nooit meer." Balanceren op het randje.... Mensen zijn de enige zoogdieren die iets doen voor de kick. „En schijnbaar snapt iedereen waar je het over hebt als je zegt dat je enge dingen doet 'voor de kick'. Jonge ren die een man dood hebben ge slagen in het Kralingsebos in Rot terdam noemden bij de rechter geen andere reden voor hun ge drag. Dat is een kick waar een nor maal mens van walgt. Deze jon gens hebben kennelijk niet geleerd gezonde uitdagingen in hun leven te zoeken en doen iets uit verveling en frustratie dat voor hen opwin dend is, maar voor anderen scha delijk. Maar ook winkeldievegges met een bovenmodaal inkomen die een fles parfum in een waren huis stelen, jatten voor de kick." stelt de schrijfster vast. Waarom doen mensen levensge vaarlijke dingen? Susanne: „Voor al mannen scoren erg hoog bij het zoeken naar sensaties die een fy siek risico inhouden. Vrouwen zijn meer op zoek naar kicks in emotio nele ervaringen. Waarom gaan mensen naar een verschrikkelijke griezelfilm, waarvan ze 's nachts niet kunnen slapen? Of gaat ie mand in zijn eentje naar Japan? Susanne Piét: de adrenaline in gang zetten. Voor de kick dus. Allemaal leuk en wel, maar wat is dat dan, zo'n kick?" Prikkels De behoefte aan prikkels verschilt uiteraard per persoon. „Sommige mensen hebben extreme prikkels nodig, anderen heel subtiele. Het is een misverstand dat ik in het boek alleen de heftige kick belangrijk vind. De grens van het eigen kun nen, waarmee je geconfronteerd wordt als je een uitdaging aangaat, ligt voor iedereen verschillend. Niet iedereen is op zoek naar le vensgevaarlijke sensaties. Kijk ik naar mezelf dan haal ik mijn kicks uit hele 'simpele' dingen: ik wil ge regeld op reis. ik ben een commu nicatie-adviesbureau begonnen in Wapenveld. Ik beheer een land goed, ik hou wat paarden... alle maal persoonlijke kicks. Omdat ik ontdek dat ik dat kan. En in de toe komst zoek ik weer nieuwe uitda gingen: een roman schrijven mis schien, of een filmscenario." Als de wereld over een halfjaar zou vergaan, wat zou Susanne Piet de komende maanden dan gaan doen? Het antwoord op de vraag die ze in het laatste hoofdstuk van haar boek stelt, komt zonder aar zelen: „Doen wat ik nu doe. Som mige mensen zouden zeggen dat ze bij voorbeeld zouden gaan reizen, maar dat doe ik dus al veel. Ik heb tijdens mijn speurtocht voor dit boek ook ontdekt dat een meerder heid van de mensen niet ineens ex treme dingen zou gaan doen als de wereld nog een half jaar zou be staan." Verslaving Het boek van Susanne Piet komt in een tijd dat de samenleving zeer 'prikkelverslaafd' is geworden. „Je ziet ook dat er steeds meer heftige kicks worden aangeboden. Alles watje nodig hebt kun je voor geld krijgen, zonder er zelf moeite voor te hoeven doen. Voor een hoop geld kun je een extreme kick bele ven. Maar ook de minder extreme zijn voor geld te koop. Mensen grij pen naar cocaïne, jongeren hangen in gokhallen rond.... in je gevoel overschrijd je dan wel een grens, maar niet in je kunnen. Het zijn geen zinvolle uitdagingen, want je leert er niets van. Als je zoveel kicks krijgt aangeboden word je naar mijn mening ook ontmoedigd zelf de grenzen van je kunnen te ontdekken." Het Romeinse rijk ging eraan ten onder: in overvloed werd sport en spektakel aangeboden, zodat de mensen braaf in het gelid bleven lopen. Niets hoeven doen en toch aan eten, drinken en je kicks ko men. Alles was aan regels gebon den, je mocht niks meer en het was ook niet meer nodig en bijna niet meer mogelijk om zelf een uitda ging te vinden. De vergelijking met de huidige westerse maatschappij gaat volgens Susanne Piët niet echt te ver. „In onze wereld is de koop-kick belangrijk. Je hebt geld. je koopt watje wilt. krijgt daar een kick van. maar de bevrediging is zo kort dat je al heel snel weer een nieuwe koop-kick nodig hebt. Het wordt een verslaving en verslaving leidt tot grote ontevredenheid." Regels „De 'American dream' wurgt ons. Perfect er uit zien, nooit fouten ma ken. Kijk naar de tv en je vraagt je af: hebben die mensen nooit aam beien? Hun huizen zijn prachtig, alles is in orde. De identiteit wordt foto Marc van der Kort ontleend aan 'hebben', maar dat is niets nieuws. Dat zei Spinoza al. Alles is aan regels gebonden in Ne derland, er is geen plek meer in dit land waar je in de vrije natuur ge woon kunt verdwalen. Maar het leidt tot niks. Je identiteit is watje doet en wat je kunt, niet wat je kunt kopen." Als mensen de kans niet krijgen een uitdaging te vinden, is dat in wezen ook gemeen, zegt Susanne Piët, doctor in de sociale weten schappen. Imitatie-hemels als een bejaardentehuis zijn een ramp voor de mensen die er wonen. „Oude mensen worden in tehuizen alleen maar in een toestand van veiligheid en rust gebracht. Geen grens wordt meer verlegd. Zoveel veiligheid is gewoon eng, het is een extreme vorm van verveling, alles wordt uit handen gegeven. Zelfs als al ergens een uitdaging wordt gevonden, dan word je de controle daarover nog uit handen genomen. Adrenaline stroomt niet vanzelf door je lijf. dat moetje in gang zet ten." Ruud Buurman Het nationalisme in de voor malige Sovjetunie heeft vele gezichten. In de Baltische staten ontwikkelde het zich tot een de mocratische beweging, in de Kaukasus-republieken bracht het vooral rassenhaat voort en in Rusland probeerden conserva tieven het te hanteren om de pe restrojka de nek om te draaien. Michail Gorbatsjov heeft nooit iets van het nationalisme begre pen en de vraag is of ook Boris Jeltsin er iets van snapt. Vorige week vrijdag nog deed Jeltsin een dramatisch beroep op de bevolking van de autonome republiek Tatarstan om in de Russische federatie te blijven. Jeltsin ziet zich voor dezelfde di lemma's als Gorbatsjov ge plaatst. De staatsman in Moskou voelt op z'n klompen aan. dat een versplintering van het rijk tot een geringere macht leidt. Maar moet je anderen onthouden wat je zelf met succes hebt veroverd? Jeltsin eiste, terecht, bij Gor batsjov die vrijheid op voor Rus land. Rusland heeft, die vrijheid gekregen, net als Oekraïne, de Baltische Staten enzovoort. Reconstructie Maar als de geest van het natio nalisme uit de fles is. krijgt geen tsaar 'm er weer in. En dus klop pen nu de Tataren aan de Russi sche deur. Ze zijn de eersten. maar ze zullen beslist niet de laatsten zijn. Het is deze maand precies zeven jaar geleden, dat Gorbatsjov met enkele blimsemsnelle beslissin gen een begin maakte de wereld een ander aanzien te geven. Hoe hij zijn coup tegen de conserva tieven in het partij-apparaat uit voerde, is nauwgezet te lezen in een reconstructie van de Britse journalist Angus Roxburgh, die jarenlang de Moskouse corres pondent was van de Sunday Ti mes. Roxburgh is ook degene ge weest die in opdracht van de BBC de onthutsende en onthul lende gesprekken heeft gevoerd met- een aantal topfunctionaris sen, die de basis vormden voor de zesdelige televisie-serie De twee de Russische revolutie. Het ge lijknamige boek is nu in Neder land verkrijgbaar. Het is niet helemaal duidelijk in hoeverre Roxburgh rijn opvat tingen over Gorbatsjov door die gesprekken heeft laten beïnvloe den. Duidelijk is wel, dat de au teur respect heeft voor de laatste president van de Sovjetunie. Het globale beeld dat hij schetst is. dat Gorbatsjov wel vrijheid wilde maar dat de sterke conservatieve krachten in de communistische partij hem dat verhinderden. Ongetwijfeld is dat een kolossale factor. Zelfs Jeltsin heeft er nog steeds mee te maken. Je kunt een Boris Jeltsin en Michail Gorbatsjov: geen greep op het nationalisme in de Russische deelstaten. foto AP partij wel verbieden activiteiten te ontplooien, maar het is nog steeds vrijwel onmogelijk om de oude garde uit het partij-appa raat te beletten obstructie te ple gen. Een onderdrukkingsappa raat dat zeven decennia de touw tjes in handen heeft gehad, laat zich nu eenmaal niet gemakke lijk opzij zetten. En Roxburgh geeft daar adembenemende voorbeelden van. Maar er had den andere beslissingen geno men kunnen worden. Het econo misch plan van Sjatalin had ge sanctioneerd kunnen worden. Het streven naar autonomie van de verschillende republieken had de goedkeuring kunnen krijgen van het Kremlin. Wanneer Gor batsjov met meer gevoel voor verhoudingen de Baltische sta ten was tegemoet gekomen, zou hem waarschijnlijk een hoop el lende bespaard rijn gebleven. Pers De staatsgreep van augustus maakte aan zijn illusie een 'maakbare Unie' tot stand te brengen hardhandig een einde. Wie nog eens wil nalezen wat zich tijdens die turbulente dagen in en rond Moskou afspeelde, heeft sinds kort een interessant boek tot rijn beschikking: Staats greep in Moskoueen serie be richten van de onafhankelijke persbureaus RIA en PF. Volgens de samenstellers is het een volle dige verzameling van alle infor matie die bij de twee agentschap pen binnenkwam gedurende de drie dagen van de coup. Interes sant is de bundel zeker, maar ver bazingwekkend is dat er geen of nauwelijks aandacht is voor een drietal ontwikkelingen, die in het westen veel meer aandacht heb ben gekregen. Zoals daar is de persconferentie op maandagoch tend van de coup-plegers. Slechts eenmaal wordt er aan ge refereerd als een dag later een achterkleinzoon van Tolstoi zij delings opmerkt dat de „persoon in het midden" (Janajev. red.) trillende handen had en dat dat een aanwijzing was dat de coup niet zou slagen. Ook de spannende nacht van dinsdag op woensdag, toen ieder moment de bestorming van het Russische parlement werd ver wacht. wordt uiterst summier be schreven. Een verslag van de te rugkeer van Gorbatsjov in Mos kou ontbreekt zelfs volledig. De verzameling berichten van de twee persbureaus blinken vooral uit in volledigheid van het af drukken van steunbetuigingen aan Boris Jeltsin. In die zin speel den de persbureaus eerder een politieke dan een journalistieke rol. En dat de steun voor Jeltsin uiteindelijk veel groter uitviel dan aanvankelijk werd aangeno men. mag voor een niet onbe langrijk deel op het conto van de moedige journalisten en journa listes van RIA en PF worden ge schreven. Henk Glimmerveen De ticeede Russische revolutie, door Angus Roxburgh. Uitgegeven bij Bert Bakker; 306 blz. Prijs: f 39.90 Staatsgreep in Moskou, uitgegeven bij M& P te Weert, 352 blz. Pnjs 32.50. foto G PD et een auto door vier brandende autobussen rijden geeft, volgens een Belgische stuntman, die het heeft gedaan, een 'kick'. Een poging om vijf bussen de baas te worden werd hem fataal. Waarom zoeken veel mensen steeds weer de grens van hun kunnen, staan sommigen zelfs vrijwillig doodsangsten uit? Om een kick te krijgen, zeggen ;ze. Maar wat is dan een 'kick'? Susanne Piët ging op zoek inaar het antwoord en schreef het boek De Kick!, een zoektocht naar de essentie van de topsensatie'. Op zoek naar sensaties met een fysiek risico.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1992 | | pagina 27