zeeland
k wil in de hoofden van mensen zitten
olitie kent milieuwetten slecht
Jazzgym: waar blijven de mannen
Literair feest houterig en oppervlakkig
Veiligheid van
verkeer thema
wedstrijd ROVZ
De ganzenteller:
als klein kind was
ik al gek op vogels
Tony
in stippelt beleid voor komende tijd uit
zeeuwse almanak
Sportlust uit Hansweert in actie tijdens de Demonstratie Jazzgymnastiek en Dans in Iieinkenszand foto Willem Mieras
van onze verslaggeefster
HEINKENSZAND - 'Komt nou dat pasje Stiknerveus blikt
het piepjonge danseresje naar haar buurvrouw. De meiden van
MTV '69 uit Middelburg swingen op de oude hit 'Speedy Gonza
les' van zanger én tranentrekker Pat Boone. Vaders, moeders,
vriendjes en vriendinnetjes kijken vanaf de zijlijn gespannen
toe. Als de laatste klanken vervagen, klinkt het rijendik ap
plaus.
Meer dan honderd dansers uit heel Zeeland toonden zaterdag
hun kunnen' tijdens een regionale Demonstratie Jazzgymnastiek
en Dans, kortweg Demogyjada, in De Stenge te Heinkenszand
In snel tempo volgden hip-hopcombinaties, boogies en slowdan-
ces elkaar op. Iedere groep kreeg maximaal vijf minuten voor een
dans.
„Zo'n dag is voor ons dé manier om de jazzdans te promoten.
Bovendien krijgen de verenigingen de kans voor publiek op te
treden. Ieder lid kan meedoen. Een selectie kennen we niet." Ria
Zwijnenburg is lid van de Jazzdans Commissie van de Koninklij
ke Nederlandse Gymnastiek Bond. De commissie houdt jaarlijks
door het hele land achttien regionale demogyjada's en één lande
lijke. „Jazzdansen is heel populair in Nederland. Jammer alleen
dat zo weinig mannen het leuk vinden. Ze schamen zich zeker
Oliver <10 jaar) van MTV-Vlissingen vindt het allemaal maar on
zin. Dansen op lekkere muziek, dat kunnen jongens ook. ,.'t Is
leuk, 't is lollig." vindt-ie. Soms plagen z'n vriendjes hem weieens,
maar dat maakt niets uit. ..Ze weten d'r niets van;' Wat hij later
wil worden In ieder geval geen danser, misschien wel ingenieur
of zo.
Ineke Bosman <47 jaar) is lid van Astrow uit Oost-Souburg. Sa
men met zestien andere vrouwen heeft ze vijf maanden geoefend
op het nummer 'Caroline'. „Ik ben stikzenuwachtig, maar ik ben
gelukkig niet alleen." Ineke danst sinds acht jaar. „Ik kan het
prima volhouden. Dat komt omdat ik ook al veertig jaar turn. De
conditie is nog best."
mnie Palmen over haar schrijverschap:
onze verslaggever
yan Damme
ÖELBURG - Begin vorig
«as ze plotseling de nieu-
iteraan het literair firma-
itConnie Palmen beleefde
haar roman 'De wetten'
droonulebuut. Critici le-
Evankelijk alleen in su-
ven te kunnen spre-
ide schrijfster figureerde
talloze vraaggesprekken,
[boeken vlogen de winkel
Pis na verloop van enkele
kwam de reactie:
puw Palmen zou met
f jeugdige overmoed de
kelijke recensenten om
rvinger winden, haar boek
Memaal niet zo opzienba-
Mjn,enze werd niet geno-
voor de AKO-litera-
weekeinde was Con-
plmen met onder anderen
Morrien, Margriet de
F en K. Schippers te gast
let Literair Bolwerk, zeg
pi het Zeeuwse boeken
pest in Middelburg. Met
f tweede boek - het essay
[weerzinwekkende lot van
filosoof Socrates' -
jonge week in de boek-
was ze de enige schrij
fnet voor de boekenweek
[werk presenteerde,
reacties op haar So
ny, over het schrijven
tschrijverschap. zijn ver-
Een aantal critici hand-
te positieve toon in de
fn, enkele anderen
fn dat die mevrouw
Limburgse dorpje St.
terg haar lezers een
pocht, heeft bereid.
Connie Palmen
in|t' voor aanvang van
wekenfeest in de Middel
padsschouwburg, „kri-
me niets. Dat is een
ontdekking voor me. want
"t altijd dat, ik héél ge-
zou zijn voor negatieve
In mijn persoonlijk le
nte ook heel erg gevoe-
ss kan ik dagen van
pidroevig en zielig. De
de kranten raakt me
.^t. waarschijnlijk om-
.,jfen kranteliefhebber
'ets over mezelf lees.
y^tedat meestal bijster
^ant. De publiciteit
^%lopen jaar had ove-
nele leuke kanten. Ik
n zo'n gevoel van: ge-
6LÏ"ar van het succes
"het er is,"
"ières
pip>lnien studeerde Ne-
,ibh!nfllosof"le 'n Amster-
K'_aar debuutroman 'De
-,0r<it beschreven, hoe
de hoofdfiguur Marie Deniet
schrijfster wordt. Zeven man
nen - de astroloog, de epilepti
cus, de filosoof, de priester, de
fysicus, de kunstenaar en de
psychiater - helpen haar de
barrières op weg naar het
schrijverschap te overwinnen.
- Uw essay over de oude So
crates, waarin eenjïlosojïe van
de straat ivordt gepresenteerd,
moet als een toelichting op 'De
wetten' ivorden gelezen.
„Jazeker, maar dan wel een
toelichting die aan de roman
vooraf gaat. Ik schreef het es
say al in 1988. Eigenlijk is het
mijn eerste boek. alleen wilde
mijn uitgever de roman eerder
laten verschijnen. Je kunt het
essay lezen als een secundair
werk bij 'De wetten'."
- Een noodsprong, zullen
sceptici zeggen. De succesrijke
mevrouw Palmen slaagt er niet
in een tweede roman te schrij
ven.
„Maakt u zich geen zorgen. Na
tuurlijk had niemand een essay
verwacht. Maar ik ben zeker
van plan er nog meer te schrij
ven. omdat ik de filosofie niet
vaarwel wil zeggen. Wat niet
wegneemt dat die tweede ro
man er komt. Het verhaal heb
ik al in mijn hoofd, het moet en
kel nog worden opgeschreven."
- In Socrates' wordt uitge
breid ingegaan op het pro
bleem van de schrijver, die met
het uitgeven van een boek een
deel van zijn persoon een pu
bliek leven laat leiden.
„Dat is inderdaad een pro
bleem. Heb je echt moeite met
het feit datje naam door ande
ren een invulling wordt gege
ven, dan zou je niet bij het le
ven moeten publiceren. Voor
mij geldt dat niet. ik wil best als
Connie Palmen in het hoofd
van de mensen zitten. Mis
schien heeft het te maken met
een zekere schuwheid in de per
soonlijke contacten. Met een
boek kun je je verhaal aan veel
mensen kwijt, maar je hoeft ze
niet onder ogen te komen, je
hoeft niet aan hun bedje te
staan als ze ziek zijn."
„Uiteraard is het niet leuk als
er malicieus, boosaardig over
je wordt geschreven. Maar die
Palmen waai' ze het over heb
ben, daar kan ik niets aan
doen. Eén voordeel is er: de ne
gatieve schrijvers maken zich
bekend, dus ik leer mijn vijan
den bij naam kennen. Wie is
dat gegeven?"
„'Socrates' gaat precies over
dat probleem: aan de ene kant
wil je macht over je eigen naam
behouden, anderzijds heb je
reacties nodig van anderen om
iemand te zijn. Die tegenstel
ling is onoplosbaar. Ik zou een
zachtaardig pleidooi willen
houden voor het omzichtig om
gaan met de namen van men
sen. Je kunt een betekenis die
mensen aan een boek. een
naam geven, niet afwijzen. Als
iemand zegt: Die Palmen is een
pretentieuze huppeltut, dan
denk ik: prima, ik ga me niet
verdedigen."
- In uw boeken ivordt het
schrijverschap als een lot om
schreven, waaraan niet te ont
komen valt.
„Voor mij is het eerste boek een
radicaal punt in mijn leven.
Echt, ik word zó ongelukkig als
ik niet schrijf. Of er andere mo
gelijkheden waren? Ik had ook
gewoon een moeder en liefheb
bende echtgenote kunnen wor
den. Of non. Ik ben geboren in
een kloosterdorp, heb onder
wijs gehad van nonnen. Ze
woonden in feite in een grote
bibliotheek, hadden een be
schermd en veilig leven. Het
enige nadeel is datje als non ce
libatair. ongehuwd door het le
ven moet. Als schrijver hoef ik
dat niet. terwijl ik toch voor af
zondering en concentratie kan
kiezen als ik dat wil."
Connie Palmen. Het weerzinwek-
kende lot van de oude filosoof So
crates' Uitgeverij PrometheusAm
sterdam, 98 pagina's, 24,90
van onze verslaggever
Ynte Hoekstra
MIDDELBURG Even moeten de bezoekers van het
schrijversfestival in Middelburg zaterdagavond het
idee hebben gehad dat ze bij een cabaretvoorstelling
beland waren geraakt. De opening voorspelde een
luchtig geheel. Twee body-builders vertoonden hun
kunsten, eerst afzonderlijk en vervolgens in een pas-
de-deux, gewapend met ieder een boek. Het publiek
ging er nog eens extra voor zitten.
Het vervolg bleek heel wat minder sprankelend. Het
'literair bolwerk' bleek zijn naam gedeeltelijk eer aan
te doen. Er was een welhaast onoverbrugbare kloof
tussen de schrijvers en presentatoren en het publiek.
Dat kwam niet in het minst doordat de zaal van de
schouwburg in duisternis gehuld was. terwijl de optre
denden in een vreemdsoortige mengeling van bloedro
de. azuurblauwe en felwitte spots hun werk deden. Het
gebrek aan coördinatie tussen de interviewers en de
lichtman zorgde bovendien voor houterige overgan
gen.
De gesprekken tussen de presentatoren Ed Leeflang
en Piet Piryns en de schrijvers waren oppervlakkig
Schrijver Adriaan Morriën kreeg de vraag of hij zijn
woorden wikte en woog. maar dat was met echt het
geval, verzekerde hij Leeflang. Deze nodigde hem daar
op uit om maar snel uit eigen werk voor te dragen. Na
drie interviews beperkten de forumleiders hun inspan
ningen tot een bloemrijke aankondiging van hun vol
gende gast, „omdat het er toch om gaat dat u de schrij
ver uit eigen werk hoort voordragen Dat is belangrij
ker dan een vraaggesprek," verzekerde Piryns.
Saai
De voordrachten van de zeven kunstenaars werden
nogal wisselend ontvangen. Aan het applaus van het
publiek was de mate van waardering niet direct af te
meten, maar in de pauze kwamen de discussies op
gang. De meningen over Connie Palmen, die twee ge
deelten uit haar boek 'De wetten" voordroeg, waren
verdeeld. Sommigen vonden haar monotone manier
van voorlezen iets heel aparts hebben, anderen vonden
het alleen maar saai. Over de gedichten van H H. ter
Balckt waren de bezoekers unaniemer. „Het klinkt wel
lekker." was de positiefste opmerking.
Na de pauze bleef het licht in de zaal gedempt aan.
Hanny Michaëlis en Margriet de Moor stelden die stap
op prijs, maar hekkesluiter Tom Lanoye wilde graag
'voor de sfeer' een stikdonkere zaal. Hij was overigens
de enige die achter het katheder vandaan kwam en
met een draadloze microfoon half voordroeg en half
voorlas.
De enige onderbrekingen van de woordenstroom
vormden twee toneelspelers die in de pauze woorden
loos een fitness-act en een strandtafereel uitbeeldden.
Daarnaast speelden tussen de optredens van de schrij
vers enkele saxofonisten intermezzo's. Hun optredens
konden echter niet het statische karakter van de
avond wegnemen, dat mede veroorzaakt werd doordat
het publiek geacht werd op zijn plaats in de zaal te blij
ven zitten.
van onze verslaggeefster
MIDDELBURG - Het Regionaal
Orgaan Verkeersveiligheid
Zeeland (ROVZ) houdt ook dit
jaar wedstrijden waarmee de
'aanmoedigingsprijs verkeers
veiligheid 1992' gewonnen kan
worden. Voor het basisonder
wijs wordt een tekenwedstrijd
georganiseerd.
De bekroonde ontwerpen ko
men terecht in een zogenaamde
'posterkalender'. Wederom
wordt geprobeerd het voortge
zet onderwijs te interesseren (vo
rig jaar is dat mislukt). Nu zijn de
scholen door de PZC benaderd
voor een schrijfwedstrijd met als
thema 'verkeersveiligheid'. In
de week van 6 tot en met 11 april
worden de winnende artikelen in
deze krant gepubliceerd- Het
ROVZ stelt voor het beste arti
kel een prijs beschikbaar van
duizend gulden.
De derde doelgroep van de wed
strijd zijn de vrachtwagenchauf
feurs. Zij krijgen een aantal vra
gen over de verkeersveiligheid
en ook wordt hen gevraagd
ideeën aan ie dragen die de vei
ligheid kunnen verbeteren. Als
aanmoedigingsprijs wordt ge
dacht aan een bedrag van tien
maal vijfhonderd gulden.
Voorstel
De genoemde doelgroepen
staan in een voorstel dat nog
verder moet worden uitgewerkt
en dat op de agenda staat van de
vergadering die het ROVZ
houdt op 25 maart in het gebouw
van de directie Milieu en Water
staat van de provincie Zeeland
aan het Groene Woud in Middel
burg. Dan komt ook het instel
len van een werkgroep infra
structuur aan de orde.
Verder geeft W. Blommaart (van
de directie Milieu en Waterstaat)
een analyse van de verkeerson
veiligheid in Zeeuwsch-Vlaan-
deren. Mevrouw drs R. Mole
naar. (hoofdafdeling Verkeers
veiligheid Rijkswaterstaat) en
L. Wouters (wethouder van
Wefetkapelle) bespreken het the
ma '30 kilometer-zones in het
perspectief van de jaren '90'. De
vergadering begint om twee uur.
^verslaggeefster
- De Zeeuwse po-
Kl te weinig van de mi-
Igcving. De opsporing
ilieudelicten moet sterk
,ren, Milieucoórdinalo-
uien de^orpsen krijgen
oende gelegenheid hun
lit te voeren en handha-
jn dc milieuwetgeving
liet de prioriteit die het
Het ontbreekt met na-
idirect) leidinggevenden
mis en inzicht in de mi-
blematick. Op opspo-
bied is er een achter-
Dvergelijkinmg met de
andere provincies,
de conclusies van de sa
ilers van het 'Milieube-
in Politie Zeeland', dat -
i de schrijvers zelf - de
denteams
r Turkije
speuractie
«verslaggever
iKERKE - Vier Zeeuwse
(shonden en hun begelei-
rtrekken vandaag om 13
Schiphol naar Istan-
rurkije. Ze maken deel
een Nederlandse afvaar-
die bestaat uit tien
De Zeeuwse teams ko-
I Koudekerke en Kapel-
ondersteuning verle-
liet gebied rond de stad
jn, die vrijdag en giste-
foffen werd door aardbe-
ig Inzet Reddings-
land heeft de actie
gezet, De Turkse am-
Nederland had om de
:ht. Het ministerie
landse Zaken heeft
>n neergeteld voor de
lijfkosten. De alarm-
!van de regionale brand-
jzeelanci heeft alle eom-
fieiijnen verzorgd.
tn de teams uit Koude-
n Kapelle precies gaan
lang ze wegblijven, kon
perster Elly de Looff van
zondagavond nog niet
wat pretentieuze titel 'Zeeland
zal handhaven' draagt. Het plan
is tot stand gekomen in overleg
met onder andere het openbaar
ministerie, projectgroepen van
de nieuw te vormen politieregio
en een aantal regionale milieu-
bureau's.
De schrijvers geven ook aan wat
er moet gebeuren. Per district
moet op zo kort mogelijke ter
mijn een full-time milieucoördi
nator worden aangesteld, dus
"niet iemand die het milieu er
'even bij doet'. Er dient halver
wege dit jaar een milieu-basis
cursus te beginnen voor alle exe
cutieve medewerkers en er moe
ten meer gespecialiseerde mi
lieu-opleidingen komen voor ka
derleden.
Vóór 1 januari 1993 zal er een in
formatiestructuur gecreeërd
dienen te worden, op basis waar
van politie, toezichthouders en
andere opsporende instanties in
de praktijk kunnen werken en
van eikaars werkzaamheden en
bevoegdheden op de hoogte zijn.
Verder moeten er milieukaarten
op lokaal niveau worden samen
gesteld, waarmee inzicht in de
milieuproblematiek wordt ver
kregen en waarmee prioriteiten
kunnen worden gesteld op lo
kaal, districts- en regionaal ni
veau.
De zwaardere vormen van mi
lieucriminaliteit vergen een ei
gen aanpak. Dat gebeurt in
nauw overleg met de bestuurlij
ke overheid en het openbaar mi
nisterie (justitie). In de praktijk
betekent dit, volgens de schrij
vers van het plan, dat binnen de
rechercheteams een aantal men
sen participeert met 'milieu' in
het pakket.
Dit voorjaar nog zal er een sa
menhangend plan komen ten
aanzien van milieuvluchten.
Wat er vanuit de lucht wordt ge
signaleerd moet regionaal ge
coördineerd worden. De samen
stellers van het milieuplan vin
den dat het medio 1992 binnen
de regio Zeeland moet komen
tot een structurele verbetering
van de opsporing van milieude
licten, door middel van het ver
zamelen, analyseren en ver
strekken van voor de opsporing
relevante informatie die wordt
aangeleverd door zowel bestuur
lijke als strafrechterlijke bron
nen.
van onze verslaggeefster
OVEZANDE - Zwarte stipjes
tegen de horizon. Zijn het
spreeuwen, houtduiven, parkie
ten? Voor een leek lijken alle
vogels in de verte op elkaar.
Piet Wondergem (38 jaar) uit
Ovezande ziet duidelijk wèl
verschil. „Kolganzen." zegt-ie
na eén blik over de weilanden.
Hij pakt z'n verrekijker en telt
het koppel razendvlug. „Hoe
veel zitten d'r. denk je?" Een ru
we schatting: honderd, twee
honderd.... zeker niet meer. Piet
geeft breed grijnzend het juiste
antwoord: „Bijelkaar 307 exem
plaren."
Wondergem - 'in het dagelijks
leven ben ik fruitteler en boom
kweker' - telt al twaalf jaar gan
zen voor de Koninklijke Neder
landse Natuurhistorische Ver
eniging (KNNV) afdeling Beve
land. Tussen november en
maart trekt hij vijf keer zijn
rayon in: het gebied tussen Si-
noutskerke. Oudelande en 's-
Gravenpolder in de gemeente
Borsele. „In heel Zuidwest-Ne
derland zijn zulke tellingen,"
Een paar keer per jaar wordt
zelfs in heel Europa het aantal
ganzen geregistreerd. Het doel:
ontdekken hoeveel dieren zich
op bepaalde plekken bevinden
en wat voor eisen ze stellen aan
hun woonomgeving.
Puur liefhebberij. Zo noemt Piet
zijn maandelijkse ritje langs de
belangrijkste ganzengebieden
in Zuid-Beveland. „Als klein
kind was ik al gek op vogels. Ik
woonde in Heinkenszand, vlak
bij de polders. Daar heb ik wat
rondgezworven." Door zijn lan
ge ervaring, kan hij de meeste
gevleugelde soorten feilloos her
kennen. „Vaak zie ik aan een sil
houet hoe een vogel vliegt. Dan
weet ik gelijk wat voor dier het
is."
Het autoraampje gaat onderweg
regelmatig omlaag. „Een toren
valk." wijst de vogelliefhebber
uit Ovezande. „Daar heb je wilde
eenden." Vlakbij bij Sinoutsker-
ke komt eindelijk een koppel
ganzen in zicht. Ze vliegen als
straaljagerpiloten in formatie
over het holle-bollige poelge-
bied. „Het zijn kolganzen. Die
komen overdag hier en verkas
sen 's avonds naar hun slaap
plaatsen aan het Veerse Meer of
de Westerschelde."
Tussenstation
Andere soorten wilde ganzen
zijn dit keer nergens te beken
nen. „Na een zachte winter trek
ken de meeste al vroeg weg naar
het noorden. De rietgans vliegt
net als de kolgans naar de toen
dra's in Siberie. de brandgans
gaat richting Spitsbergen." De
vogels nemen overigens niet di
rect de vleugels naar hun zomer
se broedgebieden. Meestal blij
ven ze een tijdje steken op een
tussenstation in Friesland.
West-Duitsland of Polen.
„Die hoef ik gelukkig niet te tel
len." Langs de weg richting Ove
zande kwetteren drie tamme
ganzen luidruchtig in een ach
tertuintje. De sneeuwwitte ex
emplaren hebben een reputatie
als niet om te kopen 'waakhon
den' In Schotland bewaakten
de dieren eeuwenlang tonnen
met whisky. „Ze stammen oor
spronkelijk af van de grauwe
gans," weet Piet Wondergem uit
het blote hoofd. Tot november is
het de enige soort ganzen die hij
deze zomer zal kunnen zien in
Zuid-Beveland.
Piet Wondergem uit Ovezande telt de ganzen gewoon vanuit de
auto. foto Pieter Honhoff
Hel raadsel van de Pilatus-
lestoestellen die zoveel la
waai boven Walcheren
strooien, is opgelost. De
schuldige is Tony. Het zit zo.
Eén van de piloten van de
thuisbasis Woensdrecht is
behalve een acrobaat in de
lucht, ook een fervent zeiler.
Een paar jaar geleden heeft
hij een jacht gekocht. Om
dat hij zijn vrouw voor zo
veel dure egotripperij moest
paaien, heep hij de boot
royaal getooid met haar
naam Tony. Op zijn speur
tocht naar een ligplaats is
hij in het. waterland Zeeland
terechtgekomen. En zeg nou
zelf, veel mooier dan Veere
is toch bijna niet mogelijk.
Iedere keer als hij weer een
lesvlucht boven Zeeland
moet maken, dan duikt hij
bij Veere iets omlaag, kijkt
of alles nog jn orde
groet Tony van verr#„
Kt rnj
kijkt g i
is en
nsueuoeS
Connie Palmen:.„Ik had ook non kunnen worden.
foto Leendert Jansen
